کليساي طاطاووس يا به زبان محلي قره کليسا نهمين اثر کشور در رديف آثار جهاني اولين کليساي جهان بود که توسط حواريون عيسي مسيح(ع) بر مقبره طادي مقدس و سه هزار و 500 نفر از پيروان اين دين در زمان اشکانيان در چالدران بنا شد.
ر سال 43 ميلادي دو شخص به نامهاي طاطاووس و بارتليموس براي ترويج آيين مسيحيت وارد شمال غربي ايران مي شوند، در آن زمان اشکانيان در ايران حکومت ميکردند و بسياري از مردم زرتشتي بودند و بسياري نيز به آيين مهر روي آورده بودند.
پس از دعوت شاگردان مسيح به اين آيين در ايران سه هزار و پانصد نفر مسيحيت را ميپذيرند که از جمله آنان سانتروک يا سنادوک پادشاه ارمنيان به همراه دخترش ساندوخت بودند، پس از مدتي کوتاه، پادشاه از ايمان به مسيح روي گردان مي شود و دستور ميدهد که تمام افرادي که به اين دين روي آوردهاند را بکشند و حتي ساندوخت دخترش را نيز در اين راستا از دم تيغ ميگذراند.
بيش از دو قرن بعد در سال 301 ميلادي و در زمان حکمراني تيرداد پادشاه اشکاني تبار ارمنستان آيين مسيحيت دين رسمي اين کشور اعلام شده و به سبب مقدس بودن کلمه شهيد نزد مسيحيان در سده هاي سه تا شش ميلادي قره کليسا با استفاده از سنگهاي سفيد و سياه بنا شد.
در طول دوران مختلف به علت جنگهاي فراواني که در منطقه روي ميدهد کليسا دچار آسيبهاي فراواني شده واز جمله پس از حمله چنگيز مغول در سال 1230ميلادي به اين مناطق، بيشتر قسمتهاي کليسا تخريب ميشود ولي بعدها در زمان فرمانروايي هلاکو خان، کليسا توسط خواجه نصيرالدين طوسي دوباره بنا مي شود.
بنابر باور مسيحيان ارمني نژاد؛ کليساي طاطاووس نخستين کليسايي است که توسط مبشرين مسيح در دنيا ساخته شده و آنها هر سال در هفته آخر تير وهفته اول مردادماه که مصادف با شهادت طاطاووس، مراسم خاصي در اين کليسا برپا ميدارند.
قره کليسا حوادث زيادي را در طول تاريخ بر خود ديده است. جنگها اولين و شايد آخرين علت در مورد آسيب ديدن اين بناي پس از زلزله بوده اند.
بر اساس کتيبه اي که کنار محراب به خط ارمني قديم نگاشته شده است، کشيشي به نام زكريا در سال 1390ميلادي به زلزله مهيبي اشاره مي کند که کليه بناي قره کليسا را تخريب مي کند تا جايي که هيچ اثري از بناي اوليه باقي نمي ماند.
اما زكريا تصميم مي گيرد در عرض 10 سال کليساي ويران شده را بازسازي و مرمت کند و چيزي که اکنون از اين کليسا باقيمانده ماحصل تلاشهاي اين کشيش بوده است.
جنگهايي که در دوره هاي مختلف تاريخي همچون ايلخاني، صفوي و جنگ هايي که مابين ايرانيان و عثمانيان در اين منطقه رخ مي دهد باعث مي شود اين بنا هر بار مورد آسيب قرار بگيرد.
جالب تر آنکه اين بنا در دوره يورش مغولها نيز آسيب جدي ديده، اما هر زمان که ارامنه احساس امنيت کرده، آنرا مرمت و بازسازي مي کردند.
آخرين تعميرات اين بنا بازمي گردد به زماني که مرز ايران و ارمنستان به وسيله رود ارس از يکديگر جدا و اسقفي ارمني براي گسترش بناي کليسا راهي ايران مي شود.
وي مي خواست در واقع با الگوبرداري از کليساي بزرگ که نزديک ايروان بوده اين بنا را به عنوان يک کليسا و مکاني براي تعليم احيا کند.
وي آن زمان راهي تبريز مي شود و با درخواست از عباس ميرزا که آن موقع به عنوان وليعهد فتحعلي شاه بر تخت نشسته بوده است قسمت عظيمي از کليسا را بازسازي مي کند و از آن زمان بخش سفيد کليسا به وجود مي آيد.
وي در واقع در آن زمان با تلفيق و الحاق بخش قديم (کليساي سياه) با بخش نو (کليساي سفيد) شاهکاري از معماري را در اين نقطه رقم مي زند.
اين موضوع را کتيبه که بر سر در کليسا موجود است، تاييد مي کند که در آن شاعري به زبان فارسي الحاق بخش سفيد را به بخش سياه توضيح مي دهد.
ر سال 43 ميلادي دو شخص به نامهاي طاطاووس و بارتليموس براي ترويج آيين مسيحيت وارد شمال غربي ايران مي شوند، در آن زمان اشکانيان در ايران حکومت ميکردند و بسياري از مردم زرتشتي بودند و بسياري نيز به آيين مهر روي آورده بودند.
پس از دعوت شاگردان مسيح به اين آيين در ايران سه هزار و پانصد نفر مسيحيت را ميپذيرند که از جمله آنان سانتروک يا سنادوک پادشاه ارمنيان به همراه دخترش ساندوخت بودند، پس از مدتي کوتاه، پادشاه از ايمان به مسيح روي گردان مي شود و دستور ميدهد که تمام افرادي که به اين دين روي آوردهاند را بکشند و حتي ساندوخت دخترش را نيز در اين راستا از دم تيغ ميگذراند.
بيش از دو قرن بعد در سال 301 ميلادي و در زمان حکمراني تيرداد پادشاه اشکاني تبار ارمنستان آيين مسيحيت دين رسمي اين کشور اعلام شده و به سبب مقدس بودن کلمه شهيد نزد مسيحيان در سده هاي سه تا شش ميلادي قره کليسا با استفاده از سنگهاي سفيد و سياه بنا شد.
در طول دوران مختلف به علت جنگهاي فراواني که در منطقه روي ميدهد کليسا دچار آسيبهاي فراواني شده واز جمله پس از حمله چنگيز مغول در سال 1230ميلادي به اين مناطق، بيشتر قسمتهاي کليسا تخريب ميشود ولي بعدها در زمان فرمانروايي هلاکو خان، کليسا توسط خواجه نصيرالدين طوسي دوباره بنا مي شود.
بنابر باور مسيحيان ارمني نژاد؛ کليساي طاطاووس نخستين کليسايي است که توسط مبشرين مسيح در دنيا ساخته شده و آنها هر سال در هفته آخر تير وهفته اول مردادماه که مصادف با شهادت طاطاووس، مراسم خاصي در اين کليسا برپا ميدارند.
قره کليسا آيينه اي از تاريخ ايران و جهان
اگر کمي دقت کنيم هنوز هم بر ديوارهاي قره کليسا مي توان جاي گلوله هاي جنگهاي تاريخي را که در اين منطقه رخ داده است، ببينيم.قره کليسا حوادث زيادي را در طول تاريخ بر خود ديده است. جنگها اولين و شايد آخرين علت در مورد آسيب ديدن اين بناي پس از زلزله بوده اند.
بر اساس کتيبه اي که کنار محراب به خط ارمني قديم نگاشته شده است، کشيشي به نام زكريا در سال 1390ميلادي به زلزله مهيبي اشاره مي کند که کليه بناي قره کليسا را تخريب مي کند تا جايي که هيچ اثري از بناي اوليه باقي نمي ماند.
اما زكريا تصميم مي گيرد در عرض 10 سال کليساي ويران شده را بازسازي و مرمت کند و چيزي که اکنون از اين کليسا باقيمانده ماحصل تلاشهاي اين کشيش بوده است.
جنگهايي که در دوره هاي مختلف تاريخي همچون ايلخاني، صفوي و جنگ هايي که مابين ايرانيان و عثمانيان در اين منطقه رخ مي دهد باعث مي شود اين بنا هر بار مورد آسيب قرار بگيرد.
جالب تر آنکه اين بنا در دوره يورش مغولها نيز آسيب جدي ديده، اما هر زمان که ارامنه احساس امنيت کرده، آنرا مرمت و بازسازي مي کردند.
آخرين تعميرات اين بنا بازمي گردد به زماني که مرز ايران و ارمنستان به وسيله رود ارس از يکديگر جدا و اسقفي ارمني براي گسترش بناي کليسا راهي ايران مي شود.
وي مي خواست در واقع با الگوبرداري از کليساي بزرگ که نزديک ايروان بوده اين بنا را به عنوان يک کليسا و مکاني براي تعليم احيا کند.
وي آن زمان راهي تبريز مي شود و با درخواست از عباس ميرزا که آن موقع به عنوان وليعهد فتحعلي شاه بر تخت نشسته بوده است قسمت عظيمي از کليسا را بازسازي مي کند و از آن زمان بخش سفيد کليسا به وجود مي آيد.
وي در واقع در آن زمان با تلفيق و الحاق بخش قديم (کليساي سياه) با بخش نو (کليساي سفيد) شاهکاري از معماري را در اين نقطه رقم مي زند.
اين موضوع را کتيبه که بر سر در کليسا موجود است، تاييد مي کند که در آن شاعري به زبان فارسي الحاق بخش سفيد را به بخش سياه توضيح مي دهد.
