با عرض سلام حضور دوستان محترم معماری . . .
همانطور که از عنوان تاپیک مشخص هست ، هدف از ایجاد این تاپیک نقد مسجد و مجتمع فرهنگی ولیعصر تهران می باشد. بنایی که طراحی آن به دلیل عدم تبعیت از ساختار متداول در طراحی بناهای مذهبی در ایران با نقد ها و بازخوردهای متفاوتی مواجه شد و موافقین و مخالفین خود را به همراه داشت.
حال نظر شما چیست؟
1-طراحی و ساخت بنای مذهبی مانند مسجد نیازمند چه مبانی نظری می باشد؟
2- توجه به مبانی نظری و چهارچوب مفهومی در طراحی معماری بناهای با عملکرد متفاوت، چه مقدار اهمیت دارد؟
3-کانسپت طرح اجرا شده را مناسب بنای مذهبی مانند مسجد می دانید؟
4-آیا طرح دوم براساس آموزش های معماری در دانشکده های کشور توجیه پذیر است؟طرح اولیه چطور؟
5-آیا آشنایی زدایی از بناهای مذهبی لزومی دارد؟اگر جواب مثبت است ، به چه دلیل؟
.
.
.
.
لازم یه یادآوری است که با توجه به هماهنگی های انجام گرفته ، به دوستان فعال در عرصه ی نقد در هر دوره امتیازاتی اعطاء می شود و نقدهای ایشان با نام خود، در نشریه هنر و معماری نقشینه درج خواهد شد. همچنین عزیزانی که در چند دوره فعال شناخته شوند ، عنوان کاربر فعال تالار معماری اعطاء خواهد شد .
پیشاپیش از حسن توجه شما دوستان عزیزم، صمیمانه سپاسگزاری می کنم و امیدوارم با حضورتان بتوانیم از دانش شما بیاموزیم.
موفق و پیروز باشید ...
همانطور که از عنوان تاپیک مشخص هست ، هدف از ایجاد این تاپیک نقد مسجد و مجتمع فرهنگی ولیعصر تهران می باشد. بنایی که طراحی آن به دلیل عدم تبعیت از ساختار متداول در طراحی بناهای مذهبی در ایران با نقد ها و بازخوردهای متفاوتی مواجه شد و موافقین و مخالفین خود را به همراه داشت.
حال نظر شما چیست؟
1-طراحی و ساخت بنای مذهبی مانند مسجد نیازمند چه مبانی نظری می باشد؟
2- توجه به مبانی نظری و چهارچوب مفهومی در طراحی معماری بناهای با عملکرد متفاوت، چه مقدار اهمیت دارد؟
3-کانسپت طرح اجرا شده را مناسب بنای مذهبی مانند مسجد می دانید؟
4-آیا طرح دوم براساس آموزش های معماری در دانشکده های کشور توجیه پذیر است؟طرح اولیه چطور؟
5-آیا آشنایی زدایی از بناهای مذهبی لزومی دارد؟اگر جواب مثبت است ، به چه دلیل؟
.
.
.
.
لازم یه یادآوری است که با توجه به هماهنگی های انجام گرفته ، به دوستان فعال در عرصه ی نقد در هر دوره امتیازاتی اعطاء می شود و نقدهای ایشان با نام خود، در نشریه هنر و معماری نقشینه درج خواهد شد. همچنین عزیزانی که در چند دوره فعال شناخته شوند ، عنوان کاربر فعال تالار معماری اعطاء خواهد شد .
پیشاپیش از حسن توجه شما دوستان عزیزم، صمیمانه سپاسگزاری می کنم و امیدوارم با حضورتان بتوانیم از دانش شما بیاموزیم.
موفق و پیروز باشید ...

آرشیو نقدهای پیشین:
نقد و تحلیل بنای معماری | 01 | ساختمان جديد مجلس شوراي اسلامي
نقد و تحلیل بنای معماری | 02 | موزه يهود برلين
نقد و تحلیل بنای معماری | 03 | مساجد آینده
نقد و تحلیل بنای معماری | 04 | خانه آبشار
نقد و تحلیل بنای معماری | 05 | مرکز فرهنگی و هنری ژرژ پمپیدو
نقد و تحلیل بنای معماری | 06 | مجتمع مسكوني نياوران
نقد و تحلیل بنای معماری | 07 | ویلای درویش آباد
نقد و تحلیل بنای معماری | 08 | ویلایی برای یک دوست
نقد و تحلیل بنای معماری | 09 | فرهنگسرای نیاوران
نقد و تحلیل بنای معماری | 10 | موزه ی هنر های معاصر کیمبل
نقد و تحلیل بنای معماری | 11 | بررسی برج میلاد
نقد و تحلیل بنای معماری | 12 | پردیس سینمایی پارک ملت تهران
نقد و تحلیل بنای معماری | 13 | بررسی بناهای شاخص معماری ایرانی اسلامی از منظر قوانین سازماندهی بصری گشتالت
نقد و تحلیل بنای معماری | 14 | موزه طراحی Holon
نقد و تحلیل بنای معماری | 15 | مرکز فرهنگی حیدر علی اف
نقد و تحلیل بنای معماری | 01 | ساختمان جديد مجلس شوراي اسلامي
نقد و تحلیل بنای معماری | 02 | موزه يهود برلين
نقد و تحلیل بنای معماری | 03 | مساجد آینده
نقد و تحلیل بنای معماری | 04 | خانه آبشار
نقد و تحلیل بنای معماری | 05 | مرکز فرهنگی و هنری ژرژ پمپیدو
نقد و تحلیل بنای معماری | 06 | مجتمع مسكوني نياوران
نقد و تحلیل بنای معماری | 07 | ویلای درویش آباد
نقد و تحلیل بنای معماری | 08 | ویلایی برای یک دوست
نقد و تحلیل بنای معماری | 09 | فرهنگسرای نیاوران
نقد و تحلیل بنای معماری | 10 | موزه ی هنر های معاصر کیمبل
نقد و تحلیل بنای معماری | 11 | بررسی برج میلاد
نقد و تحلیل بنای معماری | 12 | پردیس سینمایی پارک ملت تهران
نقد و تحلیل بنای معماری | 13 | بررسی بناهای شاخص معماری ایرانی اسلامی از منظر قوانین سازماندهی بصری گشتالت
نقد و تحلیل بنای معماری | 14 | موزه طراحی Holon
نقد و تحلیل بنای معماری | 15 | مرکز فرهنگی حیدر علی اف
توضیحات و مدارک مسجد و مجتمع فرهنگی ولیعصر تهران

عنوان: مسجد و مجتمع فرهنگی ولی عصر
معمار: رضا دانشمیر- کاترین اسپریدونف
موقعیت قرارگیری: خیابان انقلاب اسلامی - چهارراه ولیعصر(عج) – جنب تئاتر شهر
منطقه شهرداری : 11
مساحت زمین : 5000 متر مربع
زیربنای پروژه : 27000 مترمربع
تاریخچه:
در ضلع جنوبی پارک دانشجو زمینی به مساحت 5000 متر وجود داشت،که مالکیت آن مورد اختلاف اهالی محل و شهرداری منطقه 11 بود و موقتا کاربری زمین به صورت پارکینگ قرار گرفت. بخشی از این زمین وقف ساختن مسجد شده بود و اهالی محل با توجه به نداشتن مسجد محلی و ناهنجاری های موجود در پارک فوق و اطراف تئاتر شهر، مصمم به ساختن مسجد در آن زمین بودند. اما شهرداری مایل به ساختن یک مجموعه تجاری و خدماتی بود. از سال 1360،اهالی با برپا کردن چادر و مصالح بنایی و اسکلت فلزی به انجام مراسم مذهبی در آن مکان پرداختند. بالاخره پس از 23 سال؛ در سال1383 تصویب شد که در این مکان یک مسجد و مجتمع فرهنگی دایر شود. و طراحی آن، به معماری به نام عبدالحمید نقرهکار (که پیش از این مسجد قبا، مسجدالرسول(ص) و دهها مسجد دیگر در تهران و شهرستانها را طراحی و نظارت بر اجرا نموده است) سپرده شد که طرحی با شکوه و شایسته مقام مسجد، ارایه شد.
فرآیند طراحی از زبان نقره کار:
از آنجا که در محور شمالی- جنوبی تهران یعنی خیابان ولیعصر، از میدان تجریش، تا میدان راه آهن و محور شرقی- غربی تهران یعنی خیابان انقلاب از میدان امام حسین تا میدان انقلاب، هیچگونه نماد مذهبی شاخص وجود نداشت. و از طرفی شهرداری مایل بود در غرب تهران و نزدیک نهاد ریاست جمهوری، مسجد و مجموعه فرهنگی در مقیاس یک مسجد جامع، برای برگزاری مراسم ملی داشته باشد، بنابراین مقیاس این مجموعه در حد یک مسجد جامع و مجموعه فرهنگی مرکز شهری، تعیین و مصوب شد.
در جهت هماهنگی با ساختمان تئاتر شهر، ارتفاع ساختمان مسجد تا زیر گنبد خانه آن، با ارتفاع تئاتر شهر مساوی گرفته شد و بدنه آن شبیه تئاتر شهر طراحی شد، تا این دو ساختمان با یکدیگر هم آهنگ و مکمل بوده و در مجموع وحدت داشته باشند. ازانجا که منظر اسلامی، مفهوم عبادت و عبادتگاه، مهم ترین عنصر در فضای شهری محسوب می شود، بنابراین به صورت بدیهی، سر درب مسجد، مناره ها و گنبد خانه مسجد، باید در طراز بالاتری از تئاتر شهر قرار می گرفت و بدین صورت طراحی شد.

نمایی سه بعدی از طرح اولیه مسجد هماهنگ با ساختار تئاتر شهر

نمای شمالی طرح اولیه ی مسجد به سوی پارک دانشجو و خیابان ولیعصر

مقطع از طرح اولیه مسجد، فقط سردرب، مناره ها و گنبد از نمای تئاتر شهر بلندتر است.

پلان طرح اولیه ی مسجد
این طرح به مخالفت هنرمندانی که تئاتر شهر خانهشان بود قرار گرفت و لب به اعتراض گشودند که؛ ارتفاع مسجد، ساحت تئاتر شهر را درهم میشکند و نباید این میراث ماندگار، کوچک شمرده شود. این اعتراض، سه سال به طول انجامید و دست آخر، کار از عبدالحمید نقرهکار گرفته شد و برای گره گشایی از آن، به مهندس رضا دانشمیر و همسر او کاترین اسپریدونف Catherine Spiridonoff سپرده شد.
فرآیند طراحی از زبان دانشمیر:
رضا دانشمیر در مصاحبه خود پیرامون این طرح میگوید: مشاوری آمده بود و مسجد خیلی بزرگ و کلاسیکی را آن جا پیشبینی کرده بود که با خود ساختمان تئاتر شهر تناسب نداشت. ارتفاعش به اندازهی گنبد سلطانیه بود؛ 52 متر (تاتر شهر حدودا 20 متر است) بنابراین، هنرمندان اعتراض کرده بودند که این ساختمان بزرگ است و تعادل ندارد و باید این طرح عوض شود.
دانشمیر کانسپت طرح خود را اینگونه وصف میکند که: " اول خواستیم ایده را از وضع موجود برداشت کنیم که دیدیم وضع موجود غلط است. بنابراین وضع موجود را کات کردم... به ایده لنداسکیپ [محوطهسازی و منظر] رسیدم. اگر قرار است کنار تئاتر شهر مسجدی ساخته شود، این مسجد می بایست لنداسکیپ باشد و میبایست با پارک دانشجو کار کند. این ایده را رویش کار کردیم. در واقع یک سطح پوسته لنداسکیپ را پیشبینی کردیم که می آید در قسمتی که باید با پارک دانشجو مواجه شود، به زمین می رسد؛ و در قسمتی که به خیابان ولی عصر و تئاتر شهر منتهی می شود، یک تحدبی را به خودش می گیرد... در این ایده، ارتفاع مسجد در حد همین تاج تئاتر شهر هست."

برش ارتفاعی مسجد برای احترام به تئاتر شهر
طرح اصلی

طرح اصلی

نمای شمالی مسجد ولی عصر
پرسپکتیو مسجد از دید ناظر، نمای شمال شرقی
پرسپکتیو مسجد از درب شمالی جنب خیابان ولیعصر

پرسپکتیو مسجد از دید ناظر، نمای شمال شرقی

پرسپکتیو مسجد از درب شمالی جنب خیابان ولیعصر

پرسپکتیو دید پرنده از مسجد ولی عصر(عج)
توضیحات بنا:
معرفی پروژه:
مجتمع فرهنگی و مسجد حضرت ولیعصر (عج) واقع در چهارراه ولیعصر تهران و در ضلع جنوبی تئاترشهر در زمینی به مساحت ۵۰۰۰ متر مربع در حال اجراست. ابعاد زمین آن در ضلع شمالی حدود ۹۲ متر و در ضلع شرقی و غربی در حدود ۵۰ متر است. زیربنای کل مجموعه بالغ بر ۲۵ هزار مترمربع و زیربنای مفید آن ۱۹۷۷۶ مترمربع است.
ویژگی های پروژه:
این مجموعه فرهنگی ـ مذهبی در ۷ طبقه طراحی شده که به ترتیب عبارت است از:
طبقههای منفی دو تا منفی چهار: با کاربری پارکینگ به ظرفیت ۱۶۸ دستگاه، انباری و فضاهای تأسیساتی
طبقه منفی یک : شامل آمفیتئاتر، سالن غذاخوری با ظرفیت ۵۴۵ نفر، گالری عکس، سرویس بهداشتی و آشپزخانه
طبقه همکف: شامل شبستان آقایان با گنجایش ۵۲۴ نفر، صحن و چند اتاق اداری ـ اقامتی
طبقه اول: دربرگیرنده کتابخانه آقایان و دو واحد اداری
طبقه دوم: شبستان و کتابخانه بانوان و اتاق تأسیسات را شامل میشود.

امکانات پروژه:
سه دستگاه آسانسور کار جابهجایی را در این پروژه به انجام میرساند و سیستم سرمایشی ـ گرمایشی آن از نوع موتورخانه مرکزی است. پوشش نهایی سقف این مجتمع یک پوسته بتنی ۲۵ سانتیمتری است که تاکنون نمونه آن در کشور اجرا نشده؛ مساحت این پوسته حدود ۴۲۰۰ مترمربع و دارای قوسهایی در دو جهت بوده؛ البته برای تأمین نور فضاهای داخلی بر روی پوسته سقف شیارهایی تعبیه شده و قوسهایی عمود بر قوس اصلی، پنجرههایی را در سطح نهایی ایجاد کرده است.
همچنین سطح زیرین بتن سقف یعنی سطح در تماس با قاب زیرین دارای پوشش نهایی از سمت داخل به صورت بتن اکسپوز بوده و بخشی از فضاهای عمومی طبقه دوم از قبیل راهرو و شبستان مردانه و زنانه را دربرمیگیرد. این پوسته در ضلع شمالی متکی بر یک شاهتیر فولادی به صورت قوسی است که به لحاظ شکل ظاهری، ابعاد، وزن، محل قرارگیری و روش نصب از ویژگیهای منحصر به فرد پروژه به حساب میآید.
قسمتهای میانی آن به ستونهای اصلی سازه متصل شده و در تراز نهایی این ستونها، سازههای صلیبیشکل با اتصالهای خاص، موجب تأمین اتکای مناسب پوسته بر روی سازه اصلی میشود. برای هماهنگی هرچه بیشتر با معماری تاریخی تئاترشهر، نازککاری نمای پروژه از نوع سیمان شسته و هماهنگ با رنگ نمای تئاترشهر است.

پرسپکتیو داخلی مسجد ولی عصر(عج)، شبستان زنانه
پرسپکتیو داخلی مسجد ولیعصر (عج)، شبستان مردانه
پرسپکتیو داخلی مسجد ولیعصر(عج)، راهروهای ورود به شبستان
نقد معماری بنا:
پرسپکتیو داخلی مسجد ولیعصر (عج)، شبستان مردانه

پرسپکتیو داخلی مسجد ولیعصر(عج)، راهروهای ورود به شبستان
طرح مسجد ولیعصر، از جمله چالشبرانگیزترین طرحهای معماری بوده است و تاکنون نقدها و دیدگاههای بسیاری را متوجه خود کرده است.
در کنار نقد های صورت گرفته نقدی از جناب مهندس عبدالحمید نقرهکار در مجله پژوهشهای معماری اسلامی دربارهی این طرح گرد آوری شده است.
در این نوشته، وی معتقد است: «طرح جدید بر اساس پیشفرضها و مبانی غربی و غیراسلامی، پیشبینی و متأسفانه تبدیل به فرآیندی غیرقابل قبول و مغایر بدیهیات اولیه طراحی مسجد و اصول نظری و احکام عملی آن، طراحی و اجرا شده است.» و به طور مشروح، به ارزیابی و نقد این طرح میپردازد. برای مطالعه کامل این نقد و توضیحاتی درباره طرح اولیه بنا و ایده های طراحی آن می توانید فایل زیر را دانلود و مطالعه بفرمائید.
دریافت فایل: http://s5.picofile.com/file/81523816...rekar.pdf.html
آخرین ویرایش: