رضا جان ممنون از توضيحات مفصلتون...يعني اين كمپلت خان چون يه تيكه است و سر و سينه و شكمش يكيه...جزو حشرات محسوب نميشه...پس جزو كدوم رسته است..؟؟؟بلا گرفته..
کنهها (Acari)
کنهها متعلق به زیر رده
Acari بوده و به همراه رتیلها و عنکبوتها رده
Arachnida را بوجود میآورند. کنهها یکی از بزرگترین گروههای بندپایان میباشند که به فراوانی در طبیعت مشاهده میشوند. حدود سی هزار گونه از این بندپایان در دنیا شناسایی شدهاند و تقریباً بیش از پانصد هزار گونه دیگر همچنان ناشناخته باقی ماندهاند. اندازه کنهها متفاوت است مثلاً کنههای خانواده تارسونمیده(Tarsonemidae) فقط چند میکرون و کنههای بسیار بزرگ خانواده ایکسودیده (Ixodidae) اندازهای حدود صد میکرون دارند که در روی دامها از خون آنها تغذیه میکنند.
کنهها شامل گروههای آبزی و خشکیزی هستند. کنههای خشکیزی در داخل خاک با جمعیت بسیار بالا دیده میشوند و از مهمترین بندپایان هستند. تعدادی از کنهها بخشی از زندگی خود را بصورت پارازیت میگذرانند و ممکن است انگل بندپایان یا مهرهداران باشند. البته تعداد کمی هم بصورت انگل داخلی در داخل بدن حشرات و مهرهداران فعالیت میکنند.
تعدادی از کنهها شکارگر و پِرداتور(Predator) هستند و در داخل خاک روی گیاهان از سایر کنهها مخصوصاً از کنههای گیاهخوار و تخم حشرات کوچک تغذیه میکنند. به عبارت دیگر تعدادی از گونههای شکارگر در داخل خاک از انواع حشرات کوچک و سایر کنهها، نماتودها و تخم مگسها تغذیه میکنند و جزء موجودات بسیار مفید به حساب میآیند .
تعداد زیادی از کنهها هم گیاهخوار هستند. با کلیسرهای نیرومندی که دارند بر روی گیاهان خراشهایی ایجاد میکنند و از کلروپلاست، مایع و شیره گیاهی تغذیه میکنند. همچنین تعدادی از گونههای گیاهخوار در محیطهای انباری از غلات، خشکبار و برخی دیگر از غدههای گیاهان زینتی تغذیه میکنند.
کنههای خانواده فیتوزئیده(Phytoseidae) شکارگر هستند که برای کنترل کنههای گیاهخوار بر روی گیاهان زینتی در شرایط گلخانهای زندگی میکنند. همچنین در بسیاری از نقاط دنیا بصورت تجارتی و انبوه تولید میشوند و در گلخانهها رها سازی میشوند. از نظر خصوصیات مورفولوژیک بدن کنهها از دو قسمت تشکیل شده است که عبارت است از:
1- گناتوزوما(Gnathosoma) یا قسمت جلویی که اعضای حسی، کلیسرها و پریپالپها را در بر میگیرد.
2- قسمت عقبی که ایدئوزوما(Idiosoma) نامیده میشود پاهای کنهها را در بر میگیرد. کنهها در مرحلهی بالغ چهار جفت پا دارند پری پالپها عموماً دو تا پنجبندی و کلسیرها سهبندی و پاها در اکثر کنهها ششبندی هستند، ولی در برخی از کنهها پاها نیز به صورت دوهفت بندی دیده میشوند.
بلندی پاها عبارت است از:
الف) کوکسا (Coxa) یا پیش ران؛
ب) تروکانتر(Trochanter) یا پس ران که ممکن است دو بندی باشد؛
ج) فیمور(Femur) یا ران؛
د) پاتلا(Patella) یا ژنو (Genu)؛
هـ) تیبیا (Tibia) یا ساق؛
ر) تارسوس(Tarsus) یا پنجه که در انتها به دو ناخن یا کلاو (Claw) و یک بالشک یا آلوریوم منتهی میشود.
دستگاه گوارش در کنهها به حشرات شباهت دارد و شامل بخشهایی بوده که عبارت است از:
1. موس (Mouth) دهان؛
2. اِزوفاگوس (Oesophagus) یا سر؛
3. وِنتریکولوس (Ventriculus) یا معده؛
4. هیند گات (Hind gut) یا روده عقبی؛
5. آنوس (Anus) یا مخرج .
سیستم تولید مثل در کنهها غالباً دو جنسی است و اکثر کنهها تخم گذار هستند گرچه تعدادی کنه زندهزا نیز مشاهده شده است.
تعدادی از کنهها بکرزا هستند که تولید نتاج نر و ماده میکنند، البته در کنههایی مثل کنه تیترانیکوس اورتیکا (Tetranychus urticae) که از مهمترین کنهها و نیز جزء آفات بسیار مهم گیاهان زینتی است بعد از جفتگیری، تخمهای بارور تولید افراد نر و ماده میکنند و تخمهایی که بارور نشوند صرفاً تولید افراد نر خواهند کرد.
تنفس کنههای کوچک جلدی است یعنی دستگاه تنفسی خاصی ندارند ولی سیستم تنفسی کنههای بزرگتر تراشهای است و مانند حشرات، تراشهها به روزنههای تنفسی به نام استیگمات(Stigmata) یا اسپراکل (Spiracle) منتهی میشود.
براساس محل قرارگرفتن روزنههای تنفسی، کنهها را به هفت راسته تقسیم میکنیم:
1. آستیگماتا (Astigmata) یا بدون استیگمایان.
2. پروستیگماتا (Prostigmata) یا پیش استیگمایان.
3. مزوستیگماتا (Mesostigmata) یا میان استیگمایان.
4. نوتوستیگماتا (Notostigmata) یا پشت استیگمایان.
5. متاستیگماتا (Metastigmata) یا پس استیگمایان.
6. تتراستیگماتا (Tetrastigmata) یا چهار استیگمایان.
7. کریپتوستیگماتا (Cryptostigmata) یا نهان استیگمایان.
در زندگی کنهها سه مرحله بعد از مرحله رشد جنسی وجود دارد که عبارت است از:
الف) مرحله لاروی؛ کنهها در مرحله لاروی دارای سه جفت پا هستند به جزء کنههای خانواده اریوفیده (Eriophidae) که تعداد پاهایشان کمتر است.
ب) مرحله پورگی؛ در اکثر کنهها شامل چند مرحله است و به آنها پروتونیمف (Protonymph) و تریتونیمف(Tritonymph) اطلاق میشود بعد از آن کنه بالغ تولید میشود.
ت) اَدالت(Adlult) یا کنه بالغ.
راسته مزوستیگماتا (Mesostigmata)
راسته مزوستیگماتا در برگیرنده تعدادی از گونههای پارازیت و شکارگر است. خانوادههای مهم شکارگر این راسته واروئیده(Varroidae) و درمانیسیده(Dermanyssidae) هستند. گونههای خانواده واروئیده عموماً پارازیت زنبورهای خانواده آپیده(Apidae) مخصوصاً زنبور عسل معمولی یا آپیسملیفر(Apis mellifera) میباشند که بوسیله پاهای خود به بدن زنبور متصل شده و از خونش تغذیه میکنند.
در خانواده واروئیده گونه واروآ ژکبسونی (Varroa jacobsoni) دارای انتشار جهانی است و از آفات مهم زنبور عسل در ایران به شمار میرود.
گونههای خانواده درمانیسیده(Dermanyssidae) عموماً پارازیت پرندگان و پستانداران هستند و از خون آنها تغذیه میکنند.
خانوادهفیتوزئیده (Phytoseidae) در برگیرنده مهمترین گونههای شکارگر کنهها است که از کنههای گیاهخوار تغذیه میکنند. از این خانواده گونههایی مثل فیتوزئولیس پرسیمیلیس (Phytoseiulus persimilis) در جهان بصورت تجارتی تولید انبوه شده و در گلخانهها برای کنترل بیولوژیک گونههای گیاهخواری مانند تترانکیده رها سازی میشود.
* راسته متاستیگماتا (Metastigmata)
راسته متاستیگمتا (Metastigmata) با ایکسودیدا(Ixodida) در برگیرنده کنههای دامی است که از خون دام و انسان تغذیه کرده و ناقل بیماری هستند. این راسته شامل دو خانواده ایکسودیده (Ixodidae) و آرگازیده (Argasidae) میباشد که به ایکسودیدهها رافتیکس یا کنههای سخت و به خانواده ارگازیده سافتتیکس یا کنههای نرم اطلاق میشود.
* راسته آستیگماتا (Astigmata)
در راسته آستیگماتا(Astigmata) خانوادههای سارکوپتیده (Sarcoptidae) و پسوروپتیده (Pesutoptidae) ناقل بیماریهای مهمی مثل جرب یا گال بر روی پستانداران هستند. در این راسته تعدادی از گونهها مثل خانواده اکاریده(Acaridae) بر روی محصولات انباری از جمله غلات و خشکبار تغذیه میکنند.
در همین راسته تعدادی از گونههای جنس ریزوگلیفوس (Rhzoiglyphus)از غدههای گیاهان زینتی تغذیه میکنند.
راسته پروستیگماتا (Prostigmata)
راسته پروستیگماتا (Prostigmata) در برگیرنده برخی از مهمترین کنههای گیاهخوار است که به آنها پلنت فیدینگ اسپایدر مایت (Plant feeding spider mite) یا کنههای تارتَن اطلاق میشود. این کنهها از گیاهان مختلف تغذیه میکنند و تعدادی از گونههای آنها از مهمترین آفات گیاهان به حساب میآید.
راسته پروستیگماتا در برگیرنده سه خانواده مهم در روی گیاهان زینتی بوده که عبارت است از:
1. تترانیکیده(Tetranychidae)
2. تارسونمیده (Tarsonemidae)
3. اریوهیده (Eryohidae) در خانواده تترانیکیده گونه تترانیکوس اُرتیکه(Tetranychus urticae) یا کنه تارتَن دو لکهای یکی از مهمترین گونههاست که بر روی گیاهان زینتی در همه جای دنیا ایجاد خسارت میکند.
این کنه تخمهای خودش را به قطر حدود 14/0 میلیمتر در روی سطح برگی گیاهان قرار میدهد و همانند بسیاری از کنهها دارای چندین مرحلهی رشد از جمله تخم، لارو، پروتونیمف (Protonymph)، تریتونیمف (Tritonymph) و مرحله بالغ میباشد.
در کنههای نر عموماً انتهای شکم باریک و کشیده است در حالیکه در کنههای ماده انتهای شکم تقریباً حالت گرد دارد. مادهها با ترشح فرومون کنههای نر را به سمت خود جذب کرده و جفتگیری میکنند. سپس کنههای ماده شروع به تخم ریزی در سطح برگ گیاهان میکنند. در 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود 40-30 % هر کنه ماده در هر روز حدود 7 تا 8 تخم میگذارد و با افزایش رطوبت نسبی محیط، میزان تخمگذاری آنها کاهش پیدا میکند.
سیکل زندگی کنهها بر حسب دما بسیار متفاوت است. مثلاً در 30 درجه سانتیگراد دوره رشدی این کنهها حدود 4 الی 5 روز خواهد بود در حالیکه در 15درجه سانتیگراد دوره رشدی آنها حدود 30 روز به طول میانجامد.
کنهها بوسیله کلیسرهای نیرومندی که دارند از کلروپلاست و شیره گیاهان تغذیه میکنند. لکههای زرد رنگی بر روی برگهای گیاهان ایجاد کرده و در تراکمهای بالا باعث خشک شدن برگها میشوند. بنابراین وقتی که جمعیت آنها بر روی گیاهان افزایش پیدا کند به قسمتهای فوقانی بوتهها و گلهای زینتی مهاجرت میکنند و تارهای زیادی را بوجود میآورند، به همین دلیل به آنها اسپایدر مایت (Spidermite) گفته میشود.
در شرایط طبیعی عموماً زمستان گذرانی کنهها به صورت تخم است ولی در شرایط گلخانهای در تمام سال فعالیت بکنند.
* خانواده تارسو نمیده (Tarsonemidae)
خانواده تارسو نمیده (Tarsonemidae) در برگیرنده کنههای بسیار کوچکی بوده که طول بدنشان عموماً حدود100 تا 300 میکرون است. پاهای عقبی این کنهها از سه جفت پاهای دیگر کوچکتر است. در کنههای نر پاهای عقبی به اندامهایی به نام کلایسر تبدیل شده که برای جفتگیری از آنها استفاده میشود.
یکی از مهمترین کنههای این خانواده در دنیا و همچنین در ایران گونه تارسونموس پالیدوس (Tarsonemus pallidus) است که علی رغم اینکه دارای دامنه میزبانی وسیعی است در روی انواع گیاهان زینتی نیز فعالیت میکند. با ایجاد لکههای نقرهای رنگ بر روی گیاهان، باعث زخیم شدن برگها و در مواردی باعث پیچیده شدن حاشیه برگها میشود.
این کنهها تخمهایشان را عموماً در روی جوانههای گیاهی قرار میدهند و در مواردی از باز شدن جوانههای گیاهان و گلها جلوگیری میکنند. طول عمر هر نسل آن در شرایط طبیعی حدود 2 هفته میباشد.
تغذیه کنههای خانواده اریوفیده از گیاهان باعث ایجاد گالهایی در سطح زیرین برگ آنها میشود و در داخل این گالها به تغذیه از گیاهان میپردازند که به این ترتیب خساراتی به گیاهان وارد میکنند