ما نیازمند فهمِ تاریخی واقعهی عاشورا هستیم. یکی از کلیدهای شناخت تاریخی، قرار دادن هر رویداد در سیاق آن و نیز آگاهی از معنای تاریخی کلمات است. برای نمونه، میگوییم امام حسین برای مبارزه با ظلم با یزید جنگید. فارغ از درستی و نادرستی این گزاره، باید اندیشید در زمان امام حسین و برای او آیا عدالت به معنایی بوده که ما امروز به کار میبریم؟ عدالت در سنت دینی با فقه موجود یکسره سازگار است: یعنی تبعیض میان زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان، شیعه و غیرشیعه، کودک و بالغ، بنده و آزاد. در معنای سنت دینیِ عدالت، نه حق شهروندی هست نه حقوق بشر.
میگوییم امام حسین برای اقامهی دین در کربلا کشته شد. آیا دینی که امام حسین برای آن کشته شد به معنای همان دینی است که ما امروزه درمییابیم؟ حق در آن زمان به چه معنا بوده است؟ درگیری سیاسی میان فرزندان علی و حکومت معاویه را چه اندازه میتوان باری الاهیاتی داد؟ یعنی آیا در آن دوران نیز این نزاع سیاسی را به شکلی کلامی میفهمیدند یا بعدها این نزاع روی و مایهای کلامی یافت.
شناخت تاریخی از واقعهی عاشورا، تنها آگاهی علمی از واقعهای در زمانِ گذشته نیست؛ راهی است برای نقد ذهنیت اسطورهای اکنونِ ما و تلاش برای رهایی از آن.
میگوییم امام حسین برای اقامهی دین در کربلا کشته شد. آیا دینی که امام حسین برای آن کشته شد به معنای همان دینی است که ما امروزه درمییابیم؟ حق در آن زمان به چه معنا بوده است؟ درگیری سیاسی میان فرزندان علی و حکومت معاویه را چه اندازه میتوان باری الاهیاتی داد؟ یعنی آیا در آن دوران نیز این نزاع سیاسی را به شکلی کلامی میفهمیدند یا بعدها این نزاع روی و مایهای کلامی یافت.
شناخت تاریخی از واقعهی عاشورا، تنها آگاهی علمی از واقعهای در زمانِ گذشته نیست؛ راهی است برای نقد ذهنیت اسطورهای اکنونِ ما و تلاش برای رهایی از آن.