سنگ های آذرین اولترامافیک
درونی: پریدوتیت
سنگ اولترامافیک درونی است که 100 تا 40 درصد اولیوین به همراه کانی اصلی از قبیل کلینوپیروکسن و اورتوپیروکسن دارد. هورنبلند، میکا، اسپینل، گارنت، فلدسپار، ایلمنیت و کانی های سولفیدی به صورت فرعی در این مشاهده شده اند. که بر اساس کانی های موجود و نسبت آنها پریدوتیت ها به گروه های زیر تقسیم میشوند:
1- دونیت: پریدوتیت با بیش از 90 درصد اولیوین
2- ورلیت: پریدوتیت حاوی اولیوین و کلینوپیروکسن
3- هارزبورژیت: پریدوتیت حاوی اولیوین و اورتوپیروکسن
4- لرزولیت: پریدوتیت حاوی اولیوین، اورتوپیروکسن و کلینوپیروکسن
5- کرتلندیت: پریدوتیت حاوی اولیوین و هورنبلند
اولیوین در این سنگ غنی از منیزیم (فورستریت) اورتوپیروکسن غنی از کلسیم (انستاتیت)، کلینوپیروکسن غنی از کلسیم (اوژیت و دیوپسید)، پلاژیوکلاز در صورت وجود غنی از کلسیم (آنورتیت) است.
پریدوتیت ها به عنوان یکی از سنگ های مهم سازنده گوشته زمین در نظر گرفته می شوند البته به مقدار اندک در پوسته زمین نیز دیده می شوند. پریدوتیت ها به دو شکل در سطح زمین رخنمون دارند:
1- به شکل مواد قدیمی که به صورت زینولیت هایی در داخل بازالت ها، نفلینیت ها یا کیمبرلیت ها یا به شکل قطعاتی از توالی های افیولیتی به سرعت از گوشته جدا شده و به سطح زمین رسیده اند.
2- به شکل سنگ های اولترامافیک کومولا در نفوذی های بازیک و اولترابازیک و در افیولیت ها.
لرزولیت های موجود در گوشته را به عنوان منشاء اصلی ماگماهای بازالتی در نظر گرفته اند و هارزبورژیت های گوشته را باقی مانده بلورین لرزولیتی هستند که یک ماگمای بازالتی به دلیل فرایند ذوب بخشی از آن خارج گردیده است. سنگ های دونیتی نیز معمولا حاصل تفریق بلوری یک ماگمای بازیک اولیه هستند.
