سنگ های آذرین مافیک
بیرونی: بازالت
سنگی مافیک و خروجی است که میزان SiO2 در این سنگ بین 44 تا 53 درصد تعریف شده است. بازالت ها حاوی پلاژیوکلاز و پیروکسن هستند. کلینوپیروکسن فقیر از کلسیم، اورتوپیروکسن، کوارتز یا اولیوین، فلدسپاتوئید (نفلین، لوسیت، آنالسیم)، مقادیر اندکی پتاسیم فلدسپار، اکسیدهای آهن و تیتان دار و آپاتیت از سایر فازهای تشکیل دهنده بازالت محسوب می گردند.
بازالت عموما به صورت جریان های گدازه ای، گدازه های بالشی، دایک ها، و سیل ها دیده می شود. بافت این سنگ ممکن است پورفیریتیک، یا آفیریک، بلورین یا شیشه ای، و افیتیک یا ساب افیتیک باشد. فراوان ترین شکل بازالت ها را جریانات گدازه ای و گدازه های بالشی تشکیل می دهند. این فرم از بازالت ها را به شکل وسیعی در کف اقیانوس ها، گدازه های جلگه ای قاره ای، جزایر اقیانوسی و جزایر قوسی می توان مشاهده نمود.
تقسیم بندی بازالت ها پیچیده بوده و بر اساس شیمی کانی، نوع پیروکسن، کانی شناختی نورماتیو، و محیط تکتونیکی می توان آنها را دسته بندی کرد.
یودر و تایلی (1962) بازالت ها را برحسب کانی شناختی نورماتیو آنها به شکل زیر تقسیم بندی نمودند:
ا-
تولئی ایت (فوق اشباع): حاوی هیپرستن و کوارتز نورماتیو
2- تولئی ایت (اشباع) دارای هیپرستن نورماتیو و بدون کوارتز نورماتیو
3- اولیوین تولئی ایت دارای هیپرستن و اولیوین نورماتیو
4- اولیوین بازالت که دارای اولیوین نورماتیو و بدون هیپرستن یا نفلین نورماتیو است (در سطح مرزی تحت اشباع از سیلیس قرار می گیرد)
5- آلکالی بازالت که واجد نفلین و اولیوین نورماتیو می باشد.
پییرس و کان (1973) تقسیم بندی ژئوتکتونیکی بازالت ها را به شرح زیر ارائه کردند:
1- بازالت های کافت های میان اقیانوسیMORB: این بازالت ها غالبا از نوع تولی ایتی و در برخی موارد آلکالن بوده و همانگونه که از نام آنها مشهود است در بستر اقیانوس ها تشکیل می گردند. بازالت های غنی از آهن و منیزیم (پیکریتی) نیز در این گروه قرار می گیرند.
2- بازالت های جزایر قوسیIAB: عموما از نوع تولی ایتی بوده ولی مقدار پتاسیم و آلومینیم آنها متغیر است. این دسته از بازالت ها خود به سه گروه بازالت های تولی ایتی کم پتاسیم، بازالت های غنی از آلومینیم و بازالت های غنی از پتاسیم یاشوشونیتی تقسیم بندی می شوند.
3- بازالت های جزایراقیانوسیOIB: شامل بازالت های تولی ایتی، آلکالن و غنی از اولیوین می شوند.
4- بازالت های جلگه ای قاره ایCPB: بازالت های تولی ایتی در این نوع غالب بوده ولی آلکالی بازالت ها نیز غیرمعمول نیستند.
فرقی نمی کنه البته معادل هم هستند این نامها .
