حفره ها و غارهای زیر زمینی
حفره ها و غارهای زیر زمینی
[FONT="] در بیشتر موارد در داخل سنگهای آهکی حفره های فراوانی به اشکال و ابعاد مختلف وجود دارند که با صفحات چینه بندی و درزها و ترکها و یا شکستگیها رابطه ای نزدیک دارند. این حفره ها اغلب به صورت دالانهای کم و بیش افقی و مطبق میباشند که با یکدیگر در ارتباط هستند و از طریق آون ها یا پونورها و یا جاماها (چاه) به سطح زمین راه دارند. حفره های زیرزمینی به شکل تونل ها و دالانها و یا مجراهای باریکی هستند که شاخه های متعددی دارند و در بسیاری از موارد این شاخه ها به بن بست می رسند. در مقابل بعضی از این حفره های زیرزمینی به غارهای وسیعی ختم می شوند که سالنهای بزرگ و متعددی دارند(غار پرآو در کرمانشاه). آبهایی که از سطح زمین و از طریق درزهای موجود در سنگها به داخل غارها راه می یابند، قطره قطره در حال رسوب دادن آهک بر جدار و سقف غارها، پوششی از آهک ثانوی بوجود می آورند و اشکالی از قبیل استلاگتیت- استلاگمیت-پرده های چین دار و ... ایجاد میکنند.[/FONT]
[FONT="]هرچند در سطح زمین های آهکی جریان های ضعیفی در کف دره های گود وجود دارند، اما در حفره های زیرزمینی شبکه های آب فعالی جریان دارند. فراوان ترین رودهای غیر محلی از نواحی کارستی سرچشمه می گیرند.[/FONT]
[FONT="]به علت نفوذ آب از طریق درزها یا حفره های ظاهرا مخفی، اغلب قسمتی از بستر به خشکرودی تبدیل می شود. یکی از ویژگی های نواحی کارستی ، دره های بن بستی است که در گودترین محل آن چاه یا چاه هایی وجود دارند. این عوارض را اصطلاحا دره ی کور می نامند. دره های کور در پایین دست شیب معکوس دارند.[/FONT]
[FONT="]آبهای نواحی کارستی به دو صورت در سطح زمین ظاهر میشوند. اول رودهای غیر محلی است که آبهای مدفون در کارست به صورت ظهور مجدد در سطح زمین جریان می یابند. دوم مربوط به رودهای محلی در نواحی آهکی است که قبلا نفوذ کرده اند و سپس بر اثر فشار بر جدار حفره ها با بده نامنظم و فراوان به خارج راه می یابند. این آبهای خروجی را چشمه های وکلوزین میگویند که در زاگرس کردستان سراب نامیده می شوند.[/FONT]
[FONT="]اشکال کارستی در رابطه با شرایط ساختمانی و ترکیب کانی شناسی سنگها، تنوع زیادی دارند. هولو کارست به مفهوم کامل نمونه کامل فرسایش کارستی با پلیه های متعدد و بزرگ است که در آهک های خالص و ضخیم ایجاد میشوند. در مقابل، مروکارست به مفهوم جزئی قرار دارد که ویژه آهک های ناخالص و کم مقاومت می باشد و بیشتر به صورت دره های خشک ظاهر میباشد. چنانچه زمین های آهکی از هر طرف وسیله ی سنگهای غیرقابل نفوذ احاطه شده باشند، آبهای زیرزمینی در آن متمرکز میشوند، در این صورت کارست سدی نام دارد. اما اگر اشکال سطحی کارست بوسیله ی رسوبهای تخریب شده همین سنگهای آهکی پوشیده شوند آنرا کارست پوشیده میگویند. گاهی رسوب های سست و قابل نفوذ مانند آبرفت و لس ناهمواریهای آهکی را می پوشانند. در این صورت نفوذ آب بر سطح این سنگها حفره های کارستی ایجاد میکنند و در نتیجه رسوبات به داخل حفره ها ریزش میکنند و چاله هایی در سطح ظاهر میشوند. چنین حفره هایی کارست زیربنایی یا کریپتوکارست نامیده میشوند. [/FONT]