اگه مایلی در مورد شناساگرها بیشتر بدونی متن زیر میتونه به دردت بخوره
شناساگرها،
ترکیبات آلی با ساختار پیچیده هستند که به صورت اسید یا باز ضعیف عمل میکنند. واکنشهای تفکیک و تجمع شناساگرها با نوآرایی ساختمانی درونی همراه است که سبب تغییر در رنگ میشود.
معرفهای PH یا شناساگرهای شیمیایی اسید و باز، ترکیبات رنگی یا غیر رنگی آلی با وزن مولکولی بالا هستند که در آب یا حلالهای دیگر به دو صورت اسیدی و بازی وجود دارند. بهترین شناساگرهای اسید- باز، اسیدهای آلی ضعیف میباشند. شکل اسیدی شناساگر رنگ مشخصی دارد و در صورت از دست دادن پروتون، به ترکیب بازی که دارای رنگ دیگری میباشد، تبدیل میشود. یعنی تغییر رنگ اغلب شناساگرها از محلول بستگی به تغییر شکل آنها دارد. با استفاده از شناساگرها میتوان PH یک محلول را تعین کرد. شناساگرهای مختلفی برای تعیین PH شناخته شدهاند که هر یک در محدوده خاصی از PH تغییر رنگ میدهند.
انواع گوناگونی از ترکیبات، هم سنتزی و هم طبیعی وجود دارند که بر حسب
PH محلولی که در آن حل میشوند، رنگ متفاوتی به خود میگیرند. بعضی از این مواد هزاران سال است که برای نشان دادن خصلت اسیدی یا بازی آبها بکار گرفته شدهاند. این ترکیبات همچنین برای شیمیدان عصر حاضر که از آنها برای تخمینPH محلولها و تشخیص نقطه پایانی در
تیتراسیونهای اسید- باز سود میبرند، اهمیت زیادی دارند.
اهمیت استفاده از شناساگر مناسب در تیتراسیون
با استفاده از انواع شناساگر، میتوان PH یک محلول را تعیین کرد. برای این کار لازم است محدوده PH تغییر رنگ شناساگر را بدانیم. در تیتراسیونهای اسید و باز هم لازم است که PKa شناساگر مورد استفاده به PH محلول مورد نظر نزدیک باشد. در غیر اینصورت آزمایش همراه با خطا خواهد بود. اگر شناساگر قبل از نقطه همارزی تغییر رنگ دهد، حجم نقطه پایان کمتر از نقطه هم ارزی (
خنثی شدن اسید یا باز) است و اگر شناساگر بعد از نقطه هم ارزی تغییر رنگ دهد، حجم نقطه پایان بیشتر از نقطه هم ارزی است.
در برخی از موارد مخلوطی از دو یا چند شناساگر در یک تیتراسیون مصرف میشود تا تغییر رنگ مشخصی در نقطه پایان رخ دهد. به عنوان مثال میتوان متیلن آبی را با متیلن قرمز مخلوط کرده و یک شناساگر مخلوط بوجود آورد که در PH حدود5.4 از بنفش به سبز تغییر رنگ میدهد. در این مورد، متیلن آبی حین تیتراسیون بدون تغییر رنگ میماند. اما متیلن قرمز در PHهای کمتر از حدود 5.4 قرمز و در PH های بیشتر از حدود 5.4زرد میباشد.
در PHهای کمتر، قرمز و آبی ترکیب شده و رنگ بنفش ایجاد میکنند و در PHهای بیشتر، زرد و آبی ترکیب شده و رنگ سبز ایجاد میکنند. دیدن تغییر رنگ بنفش به سبز، آسانتر از تشخیص تغییر رنگ قرمز به زرد در شناساگر متیلن سرخ تنهاست.
رنگ شناساگر
محلولی که محتوی یک شناساگر باشد، با تغییراتPH ، یک تغییر پیوسته در رنگ از خود ظاهر میسازد. اما چشم انسان به این تغییرات حساس نیست. نوعاً از یک گونه باید پنج تا ده برابر بطور اضافی موجود باشد تا رنگ آن گونه به چشم بیننده یک رنگ غالب به نظر آید. افزایش بیشتر در این نسبت هیچ تاثیر قابل روئیتی ندارد. فقط در ناحیهای که نسبت از پنج تا ده برابر برای یک شکل به نسبت مشابهی برای یک شکل تغییر کند، به نظر میآید که رنگ محلول تغییر کرده است.
پس، تغییر رنگ صوری شامل یک تغییر عمده در وضعیت تعادل شناساگر است. بعضی از شناساگرها نیاز به تغییر نسبت کمتری دارند و بعضی دیگر، به تغییر بیشتر.
دامنه PH برای تغییر رنگ
دامنهای از PH که یک شناساگر معین در آن دامنه تغییر رنگ میدهد به ثابت
یونش شناساگر بستگی دارد. برای شناساگرهایی که اسیدی ضعیف هستند هر اندازه ثابت یونش کوچکتر باشد، دامنه PH تغیر رنگ آن بالاتر است.
[FONT="]انواع شناساگر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
معمولاً میتوان برای هر گستردهای ازPH ، شناساگری مناسب یافت. تعدادی از شناساگرهای معمولی در زیر آمدهاند.
[FONT="]شناساگرهای فتالین[/FONT][FONT="] [/FONT]
اکثر شناساگرهای فتالین (فتالئین) در محلولهای اسیدی ملایم، بی رنگاند، و در محیط قلیایی رنگهای گوناگونی از خود ظاهر میکنند. در محلولهای قلیایی شدید، رنگ این شناساگر به تدریج محو میشود که در بعضی از کاربردها این امر پدیده نامناسبی است و بصورت یک گروه، فتالینها در
آب به سختی حل میشوند و حلال معمولی این گروه از شناساگرها،
اتانول است. معروفترین شناساگر فتالین، فنل فتالین است.
[FONT="]شناساگرهای سولفون فتالین[/FONT][FONT="] [/FONT]
بسیاری از سولفون فتالینها، دو گستره تغییر رنگ مفید دارند. یکی در محلولهای نسبتاً اسیدی و دیگری در
محیطهای خنثی یا بازی ملایم واقع میشود. برخلاف فتالینها، رنگ بازی این گروه در محیط قلیایی پایدار است. به واسطه قدرت اسیدی قابل توجه سولفون فتالین (سولفون فتالئین)، معمولاً از نمکهای سدیم آنها جهت تهیه محلول شناساگرها استفاده میشود. سادهترین شناساگر از گروه سولفون فتالین، فنل سولفون فتالین است که به نام
قرمز فنول معروف است.
[FONT="]شناساگرهای آزاد[/FONT][FONT="] [/FONT]
اکثر شناساگرهای آزاد با افزایش قدرت بازی، یک تغییر رنگ از قرمز به زرد از خودشان میدهند. گستره انتقال آنها عموماً در قسمت اسیدی است. نمونههایی که بیشترین برخورد را با آنها داریم عبارتند از نارنجی متیل و قرمز متیل(متیل اورانژ).
[FONT="] متغییرهای موثر بر رفتار شناساگرها[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
فاصلهای از PH که در آن یک شناساگر معین تغییر رنگ میدهد با
دما، قدرت یونی محیط، حضور حلالهای آلی و حضور
ذرات کلوئیدی تغییر میکند. بعضی از این عوامل، بخصوص دو مورد آخر، میتوانند موجب جابجایی این فاصله به اندازه یک واحد PH یا بیشتر شوند.