پرورش بونسای ( بن سای ) Bonsai

[amir.a.s]

"هرکی بنسای میخواد بیاد

"هرکی بنسای میخواد بیاد



سایر روشها

برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

شیوه های بنسای:

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر 15 سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک 15 تا 32 سانتیمتر ؛ بن سای متوسط 32 تا 60 سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از 60 سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند 5/0 تا 2 متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به 2 تا 4 متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .

روش تربیت بن سای ساقه

راست متقارن:

در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.

روش ساقه راست نامتقارن :

در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

روش اریب :

این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود 45 درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

روش بادزده:

در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود 45 درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

روش نردبانی :

این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود.

 

[masoud71]

1. ​

بن سای​

مقدمه
Bonsai واژه‌ای ژاپنی است و به گیاهانی گفته می‌شود که با وجود داشتن اندازه‌ی بزرگ در طبیعت، برای نگهداری در محیط کوچک سازش یافته‌اند. این کلمه از دو واژه‌ی Bon به معنی سینی یا گلدان کوچک و Sai به معنی درخت یا گیاه تشکیل شده است.
هنر پرورش بن سای هزاران سال پیش در چین رونق پیدا کرد. چینی‌ها احترام خاصی برای آن قائل هستند. نگاره‌های بسیاری از این هنر در کتیبه‌های باستانی چین وجود دارد. وجود بن سای و طبیعت در خانه از نظر مکتب بودائیسم، مفاهیم خاصی هم دارد. کم کم این هنر از چین به ژاپن رسید. ژاپنی‌های خلاق به توسعه و تکمیل آن پرداختند. هم اکنون چین و ژاپن از مهمترین صادر کنندگان بن سای هستند.
پرورش بن سای در واقع نوعی نگارگری روی گیاهان زنده است. هنرمند با حالات خاصی که به گیاه خود می‌دهد ضمن الهام از طبیعت، با بیننده صحبت می‌کند. بیشتر این گیاهان ظاهری کهنسال دارند. انسان با تماشای این درختان خود را در کنار طبیعت بکر جنگل احساس خواهد کرد. مشاهده‌ی تغییرات فصل‌ها از ویژگی‌های جذاب بن سای‌های خزان‌دار است.
تنوع گونه‌های گیاهی، بومی و منطقه‌ای بودن برخی گیاهان، زیبایی درختان کهنسال و ... سبب شده است تا کشورهایی از جمله ایالات متحده، آلمان، ایتالیا، هند، کانادا و ... به پرورش بن سای روی بیاورند. البته چین و ژاپن از نظر کیفیت و کمیت تولید، همچنان در رتبه‌ی نخست قرار دارند.
تفاوت گیاهان بن سای شده با گیاهان معمولی
بن ساي به علت رشد در يك محيط محدود، از نظر تبادلات غذايي، اندكي با گياهي كه در باغچه يا جنگل رشد مي كند متفاوت است. يك درخت ريشه‌ي خود را براي جذب مواد غذايي در خاك گسترش مي‌دهد و شاخساره‌ي آن با توجه به ميزان مواد غذايي و نور و ... كه از محيط مي‌رسد، رشد مي‌كند. درخت تا جايي كه ريشه توانايي ارسال مواد غذايي به بالا را دارد، قد مي‌كشد. بعد از آن درخت كم كم رو به پيري رفته و سرانجام خواهد مرد.
اما در بن ساي اين‌طور نيست. ميزان تبادلات ريشه و اندام هوايي در بن ساي، به پرورش دهنده آن بستگي دارد. اين ميزان هرچه بيشتر باشد، بن ساي بلندتر مي‌شود و بر عكس.
نكته‌ي مهم در بن ساي تعادل ميان اندام‌ها (زميني و هوايي) است. زماني كه اين تعادل در محيط يك گلدان ايجاد شود، مي‌توان گفت كه گياه به بن ساي تبديل شده است.
تفاوت ديگر بن ساي با گياه معمولي عمر بيشتر آن است. چون ريشه و شاخساره‌ي بن ساي دائم در حال هرس شدن هستند، همواره توليد اندام‌هاي جوان مي‌كنند. ريشه هم به علت كوتاه بودن قد درخت براي ارسال مواد غذايي زياد دچار مشكل نمي‌شود.
معيارهاي انتخاب گونه گياهي مناسب
براي انتخاب گونه‌ي مناسب بايد علاوه بر زيبايي گياه، موارد ديگري را هم در نظر گرفت. ميزان تابش مسقيم آفتاب، شدت نور و دماي محل نگهداري در انتخاب گونه تعيين كننده هستند.
بسته به اينكه محل نگهداري فضاي بسته (اتاق) است يا فضاي آزاد، گونه‌ي گياه بايد تفاوت داشته باشد. البته در فضاي بسته هم در صورت وجود تابش مستقيم يا استفاده از لامپ‌هاي فلورسنت، مي‌توان از گونه‌هاي فضاي آزاد با رعايت برخي شرايط استفاده نمود.
گياهان سايه پسند مثل فيكوس‌ها براي اتاق‌هاي كم نور و درختاني مثل نارون، انار و زيتون براي اتاق‌هايي كه روزانه چند ساعتي از تابش خورشيد بهره‌مند مي‌شوند، مناسب هستند.
درختان زيبايي چون انواع افرا، بلوط، آزاد، ممرز و انواع سوزني برگ‌ها براي بن ساي فضاي آزاد بسيار مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بن ساي‌هاي هميشه سبز، خزان‌دار، مثمر و غير مثمر
زيباترين بن ساي‌ها معمولاً گونه هاي خزان دار هستند. اين گياهان در فضاي باز به راحتي رشد مي‌كنند و در برابر تغييرات فصول عكس العمل نشان مي‌دهند. مشاهده‌ي گونه‌هاي خزان دار و تغيير رنگ برگ‌ها در پاييز و زمستان و جوانه زني مجدد آنها در بهار بسيار مورد توجه علاقمندان است. از جمله گونه‌هاي خزان دار مي‌توان چنار، ممرز، بلوط، افرا و ... را نام برد.
سوزني برگ‌ها، سيتروس‌ها، فيكوس‌ها و ... از جمله بن‌ساي‌هاي هميشه سبز هستند. جذابيت اين گونه‌ها به سبز بودن آنها در پاييز و زمستان بر مي‌گردد. بيشتر گونه‌هاي فضاي بسته هميشه سبز هستند.
نگهداري از بن ساي‌هاي غير مثمر مانند: فيكوس، برگ نو، افرا، راش و ... قدري راحت‌تر است. پرورش گونه‌هاي مثمر مثل سيب، انار، به، خاس و ... در صورتي كه از آنها ميوه بخواهيم قدري دشوار است. در اين موارد ميزان، نوع و زمان تغذيه‌ي مصنوعي بسيار مورد اهميت است.
انتخاب گلدان مناسب
براي تهيه يك گلدان خوب، علاوه بر سليقه و علاقه، در نظر گرفتن چند نكته مفيد است:
يك گلدان مناسب بايد از نظر وزن با گياهي كه در آن كاشته مي‌شود تناسب داشته باشد. زهكشي گلدان بايد به خوبي انجام شود. در مورد سوزني برگ‌ها بايد كمي بيشتر از معمول باشد. شكل و اندازه گلدان بايد متناسب با نوع گياه باشد.
تناسب رنگ گلدان با رنگ برگ‌ها يا ساقه هم مي‌تواند در زيبايي گياه تاثير داشته باشد. براي گونه‌هاي خزان دار كه ريزش برگ آنها مورد توجه است، گلدان‌هاي بيضي و گرد زيباتر هستند. در مورد ساقه‌هاي ستبر و گياهان كهنسال، گلدان‌هاي عميق‌تر مناسب‌تر اند. ضمن اين‌كه به تعادل گياه هم كمك زيادي مي‌كنند.
خاك
در گلدان‌هاي بن ساي بافت خاك با گلدان‌هاي معمولي تفاوت دارد. زهكشي و توانايي نگهداري آب بايد زياد باشد. به طور متوسط هر گلدان روزانه يك بار آبياري مي‌شود؛ بنابراين بايد از زهكشي مطلوب برخوردار باشد، در عين حال بايد توانايي ذخيره و نگهداري آب و مواد غذايي را هم داشته باشد. به اصطلاح نبايد به راحتي آبشويي شود. يك خاك خوب بايد همزمان دو خصوصيت زهكشي، نگهداري آب و مواد غذايي را داشته باشد.
سوزني برگ‌ها نياز به خاك تقريباً سبك با زهكشي قوي دارند. قدري هم اسيدي بودن خاك براي /انها مفيد است. در مقابل بيشتر پهن برگ‌ها خاك مرطوب را ترجيه مي‌دهند. با توجه به گونه گياهي مورد نظر، مي‌توان مخلوطي از خاك برگ (هوموس) الك شده، رس و شن را مورد استفاده قرار داد.
با افزايش نسبت شن قابليت زهكشي خاك بيشتر مي‌شود. هرچه خاك برگ بيشتر باشد، قدرت نگهداري آب بيشتر است. افزايش نسبت رس در مخلوط سبب سنگين‌تر شدن خاك مي‌شود. به طور كلي تهيه يك مخلوط مناسب به روش آزمون و خطا هم بد نيست!

 

[نارون]

Prunus incisa 'Kojo-no-mai', or as it is more commonly known, the Fuji Cherry is an excellent subject for bonsai cultivation. It is frequently available in Garden Centres and nurseries in the UK and around Europe during the early months of Spring where it is frequently admired for its very early pink/white blossom in March.
Prunus incisa is a spreading, rounded shrub (as opposed to the more tree-like habits of many other Cherry species) also suitable for use as hedging material as it responds well to frequent pruning which in turn creates a dense foliage mass.
Leaves are oval shaped and can be reduced to just 1cm or less in length, showing a mid-green colour in summer followed by a vibrant orange red in autumn. Where spent flowers are left on the tree, small purple fruits appear in the Autumn.
The only real disadvantage that I see with this species, is that though relatively young examples are very frequently seen for sale, it can be difficult to obtain mature specimens with a substantial trunkbase.
A lack of decent trunk girth invariably requires that material needs to be greatly reduced in height for development as mame bonsai (bonsai under 6" in height).

The Fuji Cherry that is the subject of this article was originally purchased in 1997 as a nursery tree for £2. It was bare-rooted and planted into seramis (and type of fired clay I was using around this time) and grit then planted into a bonsai pot.
This was much earlier in my own process of learning bonsai and at the time I was reasonably satisfied with the results. I was simply looking forward to the tree flowering the following year rather than concerned by what I would now consider to be a trunk that was much too tall for its girth (making the trunk look skinny and immature).
​

March 2000: the following year the Cherry bonsai flowered and indeed the results were very pleasing. The sheer volume of flowers that appeared across the branches made a spectacular sight!
I had allowed the natural upright-branching habit of the Cherry to prevail in the design of the bonsai and this produced a natural informal broom.
However, the tree still looked very immature, particularly during the growing season. After flowering had finished, the 15"/37cm tall tree was simply a slender (1"/2.5cm diameter) trunk with a mass of small green leaves sat on top and was far from impressive to look at.
By the time flowering had finished 3 years later in 2003 I knew I had to do something about the actual structure of the bonsai to improve its appearance year-round.
​

Late May 2003. I decided that to make the the tree look more impressive, I would need to greatly reduce the height of the trunk and then regrow the branch structure.
With the trunk still only approximately 1"/2.5cm in diameter, in order to achieve a suitable trunk height-to-girth ratio of 6:1, I would need to reduce the overall height of the tree to less than 6"/15cm.
So I began the process by pruning away the top of the trunk of the tree very hard and removing many of its branches after flowering had finished.
I then airlayered the trunk near its base. This allowed me to incorporate the subtle bend low down in the trunk for better trunk movement, thicken the trunkbase of the new tree (through the natural tendency for the airlayer site to swell), develop a good spread of surface roots and reduce the height of the tree, all at once!
​

As with many bonsai techniques it is subjected to, the Fuji Cherry responded well to being airlayered and by the end of June 2003 had produced a mass of new roots. The base of the tree was removed and the now much smaller bonsai was planted up into a bonsai pot.
Note the effect of the airlayer-base swelling where the new roots have emerged from the cambium layer. On a trunk only 1" in diameter, this swelling amounts to a considerable improvement in the girth of the trunkbase!
​

By May 2004 the new structure of the bonsai had been established, the trunk had been considerably reduced, a new nebari (surface roots) had been developed and a new foliage mass had grown.
​

With a new height of just 3.5"/9cm, the dimensions of the tiny cherry bonsai could only be truly understood when seen in context, as the picture of the tree above illustrates.
For the next 6 years the tree went through a development cycle of being allowed to grow before being pruned back very hard in the Autumn after leaf-fall. The heavy autumn pruning ensured that there were plenty of new buds appeared in the very small area of the upper trunk to create a foliage mass the following year while also trying to ensure that the trunk did not lose its taper.
Whilst mame bonsai do not require the many years of vigorous growth required by larger trees to achieve a large girth, they do require much more time to develop trunk taper and branches with short internodes.
​

March 2010. The Cherry bonsai seen in early Spring with its new flower and leaf buds appearing. The flower buds are relatively easy to distinguish in this image as the light pink of the flowers' petals can be easily seen; however at this stage the leafbuds are still small and will not begin to open until flowering has almost finished.
​

Early April 2010. Over the past 6 years since airlayering the tree, the roots have lignified (the wood has become mature) and have thickened producing a pleasing nebari and trunkbase. The rectangle pot from Walsall Ceramics is just 2cm deep and 11cm wide but the tree happily grows in the very limited volume of soil even through the heat of the summer.
​

Early April 2010: With the whirls of new leaves just beginning to open, the Cherry Bonsai is seen in flower.
Height of the tree: 3.5"/9cm tall with a 4cm/1.5" wide trunkbase (above the roots).

لینک یک سایت میذارم که تماما راجع به بنسای تصویری توضیح داده خیلییییییییییییییییییییییییی جالبه توصیه میکنم حتما ببینید توی وبلاگم هم مطالبش را کپی کردم
http://narvan67.blogfa.com/cat-24.aspx
توی این سایت تمام نکات یا مراحلی که برای تهیه بنسای لازم دارید توضیح داده
روش خم کردن یا پیوند و ............. باید خودتون ببنید میخاستم مطالب را اینجا کپی کنم ولی خیلی زیاد بود

 

[Darijojo]

سلام به دوستان
برای کسانی که بن سای نارون دارد و تو نگه داریش مشکل دارن یه مقاله میذارم که خیلی کامله
البته به زبان انگلیسی هست که اگه وقت کنم ترجمش هم می کنم و براتون میذارم .

 

[آیورودا]

بونسای:

بونسای:

یکی از هنرهای خیلی زیبایی ژاپنی پرورش درختان به صورت "بونسای" است. بعضی از این گیاهان واقعا" زیبا بوده و ارزش زیادی هم دارند. این هنر برای هزاران سال در چین رواج داشته و پس از ارتباط فرهنگی بین چین و ژاپن، به ژاپن منتقل شده .

بونسای از دو کلمه ژاپنی "بون=سینی" و "سای= کاشتن" تشکیل شده و در اصل به معنی کاشت درختان توی سینی (ظروف کشیده و کم عمق) است. در این هنر سعی میشود درختان را به صورت فرم پاکوتاه به اشکال گوناگون دربیارند. شکل بونسای خیلی مهم و مفهوم آن را می رساند.


بعضی از هنرمندان این هنر، بونساهای خیلی کوچک که حتی گاهی اوقات کوچکتر از کف دست هستند را پرورش می دهند که به اسم "مینی بونسای" شناخته میشود.
بونسای حاصل تلفیق هنر با علم باغبانی است. یک هنرمند خلاق با حس زیبا شناسی و مهارت ، با خلق یک بونسای در گلدان ظریف می کوشد تا درختی کهن بر فراز یک کوه و یا درختی کهنسال و با وقار روییده بر دشتی را تصویر کند. پس بونسای هم یک سرگرمی در زمینه ی باغبانی زینتی است و هم باعث نزدیکی و شناخت انسان از شگفتی های طبیعت می شود.
بن سای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در غالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بنسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را ذهن آدمی تداعی میکند.
بن سای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است . به این ترتیب که گیاه در گلدانهایی کم عمق با خاک کم و در شرایط محدود کننده از نظر رشد قرار میگیرد و با آرایش زیبا وتربیت صحیح به درختی مسن ولی کوچک تبدیل می شود. برای تحقق این هدف تمام قسمتهای گیاه اعم از ریشه ها، تنه، شاخه ها، میوه ها و گلها حایز اهمیت هستند.
برای پرورش یک بونسای دانستن علوم باغبانی، نوردهی، تغذیه، نیاز آبی و همچنین هرس شاخه، برگ و ریشه لازم است. در واقع با استفاده از روشهای خاص رشد گیاه را کم می کنند به طوری که به سلامت آن لطمه ای وارد نشود و هرس ریشه و برگ در فصل رشد باعث کاهش رشد شود . همچنین برای شکل دادن به گیاه با مرور زمان شکل دلخواه را به گیاه انتقال میدهند. تناسب درست بین اجزاء گیاه و همچنین تامین نیاز گیاه به پرورش یک بونسای سالم و زیبا کمک فراوانی میکند.
برای تهیه یک بونسای می توان دو مرحله ی اصلی را در نظر گرفت:
تغییر شکل درختی طبیعی که از نواحی کوهستانی یا دشت آورده ایم به درختچه های کوتاه
تربیت بونسای که منظور تکامل بخشیدن به شکل ظاهری است.

۱)مرحله ی اول:
نهال مورد انتخاب باید در عین کامل بودن باید کوچک ، کوتاه ، دارای ریشه های قوی و طول عمر دراز باشد . باید در نظر داشت که تفاوت اساسی یک بونسای و یک درخت در یک باغ کوچکی و بزرگی آنهاست وگرنه بونسای از نظر شکل ظاهری فرق دیگری با درخت طبیعی ندارد.
قبل از شروع بهار گیاهی با شرایط ذکر شده انتخاب و آن را طوری از خاک بیرون می آوریم که مقداری از ریشه های فرعی وصل به ریشه ی عمودی(اصلی) گیاه باشد و گیاه را همراه خاک اطراف ریشه با ملایمت بیرون آورده تا خاک اطراف ریشه نریزد. گیاه را در ظرف مورد نظر می کاریم. بعد از ۲۰ روز جوانه های کوچکی خواهد داشت . هنگامی که جوانه های تازه به ارتفاعی نزدیک ۵/۲ میلی متر رسید آن را فشار می دهیم یا کلا قطع می کنیم. حدود ۲ الی ۳ هفته بعد یک یا سه جوانه تازه در کنار جوانه ی قطع شده شروع به رشد می کنند. این بار جوانه های تازه هرگز خیلی بلند نخواهند شد. پس فاصله ی بین شاخه کوتاه شده و برگ هایی رشد می کنند که از حد طبیعی کوچک تر است.
با نزدیکی فصل پاییز باید احتیاط های لازم را انجام داد که گیاه خشک نشود ، یخ نزند و مرتب در معرض دید خورشید قرار گیرد. درخت را در ماه فروردین بعدی باید دوباره به همان طریق اولی نشا کرد. دفعات نشاندن گیاه در ظرف دیگر بستگی به نوع درخت و سن آن دارد.
▪ قرار دادن گیاه در ظرف دیگر دو فایده دارد:
درون ظرف پر از ریشه شده است و جای خالی برای رشد ریشه های تازه نیست . در هر انتقال حذف مقداری از ریشه ها و رویش ریشه های جدید باعث خواهد شد که مواد به مقدار لازم ( نه بیش از حد ) جذب کند و رشد نموده و از اندازه هایی که مورد نظر ماست بزرگتر نشود.
شاخ و برگ های زیادی را قطع می کنیم و این عمل موجب تعادل بین مواد جذب شده به وسیله ی ریشه ی گیاه و مقدار هوایی که توسط شاخ و برگ پس داده( فتوسنتز ) می شود ، می گردد.
۲ الی ۳ هفته طول می کشد که گیاه در محل جدید ریشه های محکمی بگیرد. هنگامی که ریشه ها محکم شد ، جوانه ها شروع به رشد می کنند. بعد از دو ماه که درخت به ظرفش منتقل شد تمام برگ های آن در مرکز ساقه باید با قیچی قطع گردد. باقیمانده ی برگ های ساقه به زودی پژمرده شده و می افتند این حالت برگ ریزان مصنوعی پاییزی است. دو یا سه هفته بعد شاخه ها و برگ های جدید از جوانه های تازه بیرون خواهند آمد. این شاخه و برگ ها کوچک می شوند و نتیجتا به بونسای شکل باشکوهی می دهند.
۲)مرحله ی دوم ، تربیت بونسای:
به سه طریق می توان عمل کرد:
▪ هرس کردن شاخه و برگ ها که قبلا به آن اشاره شد.
▪ سیم بستن
▪ آویزان کردن شاخه
ـ سیم بستن:
برای این که شکل دلخواه خود را به درخت بدهیم از سیم مسی استفاده می کنیم به این ترتیب که شاخه یا تنه را با دست و انگشتان به حالتی که مورد نظر است نگه می داریم. سیم را در جهت عقربه های ساعت به دور آن می پیچیم . شاخه های کوچک را برای ۲ تا ۳ ماه و شاخه های بزرگتر را برای ۳ الی ۴ ماه می توان سیم بست.
ـ آویزان کردن شاخه :
به سادگی یک طناب یا نخ را به شاخه ی مورد نظر متصل و انتهای آن رابه جایی متصل می کنیم تا شاخه خمیدگی مورد نظر را پیدا کند.
ـ شرایط خاک:
تمیز باشد ، کود طبیعی نداشته باشد ، قابلیت نگهداری رطوبت را داشته باشد و پوک باشد.
ـ محل نگهداری :
در تمام سال آفتابی باشد ، در معرض هوا بوده ولی از بادهای شدید در امان باشد ، تمیز و دور از گرد و غبار باشد.
● ریشه ها:
ریشه های گیاه بنسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. درروشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره،رویشی و .... ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی ازریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید.
برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.
● تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند .تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .
● شاخه ها:
گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .
● برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود ، از روش بیبرگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.
● راس ساقه:
تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایینتر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.
● پشت و روی یک بن سای:
بنسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بنسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است . برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد.انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد.در قسمت جلو نباید شاخهها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.
● طرق مختلف پرورش بن سای
▪ پرورش نهالی
۱)مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.
۲) پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.
۳) پرورش نهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.
۴) پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.
۵) پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.
۶) پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میآید.
۷) پرورش نشا که از یک خزانه فراهم شده است .
مشهورترین بنساهای ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و ... را میتوان از این طریق بنسای نمود.
مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بنسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.
● خصوصیات آراکی:
گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:
- در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.
- ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.
- شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بنسای مورد نظر، آراسته باشند.
- شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بنسای مورد نظر روش نردبانی باشداین خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.
- به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.
- ارتفاع زیادی نداشته باشد.
- گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.
بعد از انتخاب آراکی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته میشود.
گیاه بعد از ترمیم، آماده بنسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.
▪ چند تذکر در این مورد ضروری به نظر میرسد:
۱) نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.
۲) خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.
۳) در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، ,مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.
۴) به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.
۵) در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.
۶) پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.
● پرورش به طریق خوابانیدن :

 

[آیورودا]

دومین روش آسان پرورش بنسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.
● سایر روشها
برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.
● شیوه های بنسای:
درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .
● روش تربیت بن سای ساقه
▪ راست متقارن:
در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.
▪ روش ساقه راست نامتقارن :
در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.
▪ روش اریب :
این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.
▪ روش بادزده:
در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.
▪ روش نردبانی :
این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود.

 

[MehD1979]

پرورش درختان به صورت "بونساي"

پرورش درختان به صورت "بونساي"

​

بونسای از دو کلمه ژاپنی "بون=سینی" و "سای= کاشتن" تشکیل شده و در اصل به معنی کاشت درختان توی سینی (ظروف کشیده و کم عمق) است. در این هنر سعی میشود درختان را به صورت فرم پاکوتاه به اشکال گوناگون دربیارند.

یکی از هنرهای خیلی زیبایی ژاپنی پرورش درختان به صورت "بونسای" است. بعضی از این گیاهان واقعا" زیبا بوده و ارزش زیادی هم دارند. این هنر برای هزاران سال در چین رواج داشته و پس از ارتباط فرهنگی بین چین و ژاپن، به ژاپن منتقل شده .
بونسای از دو کلمه ژاپنی "بون=سینی" و "سای= کاشتن" تشکیل شده و در اصل به معنی کاشت درختان توی سینی (ظروف کشیده و کم عمق) است. در این هنر سعی میشود درختان را به صورت فرم پاکوتاه به اشکال گوناگون دربیارند. شکل بونسای خیلی مهم و مفهوم آن را می رساند.

بعضی از هنرمندان این هنر، بونساهای خیلی کوچک که حتی گاهی اوقات کوچکتر از کف دست هستند را پرورش می دهند که به اسم "مینی بونسای" شناخته میشود.
بونسای حاصل تلفیق هنر با علم باغبانی است. یک هنرمند خلاق با حس زیبا شناسی و مهارت ، با خلق یک بونسای در گلدان ظریف می کوشد تا درختی کهن بر فراز یک کوه و یا درختی کهنسال و با وقار روییده بر دشتی را تصویر کند. پس بونسای هم یک سرگرمی در زمینه ی باغبانی زینتی است و هم باعث نزدیکی و شناخت انسان از شگفتی های طبیعت می شود.
بن سای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در غالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بنسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را ذهن آدمی تداعی میکند.

بن سای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است . به این ترتیب که گیاه در گلدانهایی کم عمق با خاک کم و در شرایط محدود کننده از نظر رشد قرار میگیرد و با آرایش زیبا وتربیت صحیح به درختی مسن ولی کوچک تبدیل می شود. برای تحقق این هدف تمام قسمتهای گیاه اعم از ریشه ها، تنه، شاخه ها، میوه ها و گلها حایز اهمیت هستند.
برای پرورش یک بونسای دانستن علوم باغبانی، نوردهی، تغذیه، نیاز آبی و همچنین هرس شاخه، برگ و ریشه لازم است. در واقع با استفاده از روشهای خاص رشد گیاه را کم می کنند به طوری که به سلامت آن لطمه ای وارد نشود و هرس ریشه و برگ در فصل رشد باعث کاهش رشد شود . همچنین برای شکل دادن به گیاه با مرور زمان شکل دلخواه را به گیاه انتقال میدهند. تناسب درست بین اجزاء گیاه و همچنین تامین نیاز گیاه به پرورش یک بونسای سالم و زیبا کمک فراوانی میکند.
برای تهیه یک بونسای می توان دو مرحله ی اصلی را در نظر گرفت:
تغییر شکل درختی طبیعی که از نواحی کوهستانی یا دشت آورده ایم به درختچه های کوتاه
تربیت بونسای که منظور تکامل بخشیدن به شکل ظاهری است.

۱)مرحله ی اول:
نهال مورد انتخاب باید در عین کامل بودن باید کوچک ، کوتاه ، دارای ریشه های قوی و طول عمر دراز باشد . باید در نظر داشت که تفاوت اساسی یک بونسای و یک درخت در یک باغ کوچکی و بزرگی آنهاست وگرنه بونسای از نظر شکل ظاهری فرق دیگری با درخت طبیعی ندارد.

قبل از شروع بهار گیاهی با شرایط ذکر شده انتخاب و آن را طوری از خاک بیرون می آوریم که مقداری از ریشه های فرعی وصل به ریشه ی عمودی(اصلی) گیاه باشد و گیاه را همراه خاک اطراف ریشه با ملایمت بیرون آورده تا خاک اطراف ریشه نریزد. گیاه را در ظرف مورد نظر می کاریم. بعد از ۲۰ روز جوانه های کوچکی خواهد داشت . هنگامی که جوانه های تازه به ارتفاعی نزدیک ۵/۲ میلی متر رسید آن را فشار می دهیم یا کلا قطع می کنیم. حدود ۲ الی ۳ هفته بعد یک یا سه جوانه تازه در کنار جوانه ی قطع شده شروع به رشد می کنند. این بار جوانه های تازه هرگز خیلی بلند نخواهند شد. پس فاصله ی بین شاخه کوتاه شده و برگ هایی رشد می کنند که از حد طبیعی کوچک تر است.
با نزدیکی فصل پاییز باید احتیاط های لازم را انجام داد که گیاه خشک نشود ، یخ نزند و مرتب در معرض دید خورشید قرار گیرد. درخت را در ماه فروردین بعدی باید دوباره به همان طریق اولی نشا کرد. دفعات نشاندن گیاه در ظرف دیگر بستگی به نوع درخت و سن آن دارد.

▪ قرار دادن گیاه در ظرف دیگر دو فایده دارد:
درون ظرف پر از ریشه شده است و جای خالی برای رشد ریشه های تازه نیست . در هر انتقال حذف مقداری از ریشه ها و رویش ریشه های جدید باعث خواهد شد که مواد به مقدار لازم ( نه بیش از حد ) جذب کند و رشد نموده و از اندازه هایی که مورد نظر ماست بزرگتر نشود.
شاخ و برگ های زیادی را قطع می کنیم و این عمل موجب تعادل بین مواد جذب شده به وسیله ی ریشه ی گیاه و مقدار هوایی که توسط شاخ و برگ پس داده( فتوسنتز ) می شود ، می گردد.
۲ الی ۳ هفته طول می کشد که گیاه در محل جدید ریشه های محکمی بگیرد. هنگامی که ریشه ها محکم شد ، جوانه ها شروع به رشد می کنند. بعد از دو ماه که درخت به ظرفش منتقل شد تمام برگ های آن در مرکز ساقه باید با قیچی قطع گردد. باقیمانده ی برگ های ساقه به زودی پژمرده شده و می افتند این حالت برگ ریزان مصنوعی پاییزی است. دو یا سه هفته بعد شاخه ها و برگ های جدید از جوانه های تازه بیرون خواهند آمد. این شاخه و برگ ها کوچک می شوند و نتیجتا به بونسای شکل باشکوهی می دهند.

۲)مرحله ی دوم ، تربیت بونسای:

به سه طریق می توان عمل کرد:

▪ هرس کردن شاخه و برگ ها که قبلا به آن اشاره شد.
▪ سیم بستن
▪ آویزان کردن شاخه

ـ سیم بستن:
برای این که شکل دلخواه خود را به درخت بدهیم از سیم مسی استفاده می کنیم به این ترتیب که شاخه یا تنه را با دست و انگشتان به حالتی که مورد نظر است نگه می داریم. سیم را در جهت عقربه های ساعت به دور آن می پیچیم . شاخه های کوچک را برای ۲ تا ۳ ماه و شاخه های بزرگتر را برای ۳ الی ۴ ماه می توان سیم بست.

ـ آویزان کردن شاخه :
به سادگی یک طناب یا نخ را به شاخه ی مورد نظر متصل و انتهای آن رابه جایی متصل می کنیم تا شاخه خمیدگی مورد نظر را پیدا کند.

ـ شرایط خاک:
تمیز باشد ، کود طبیعی نداشته باشد ، قابلیت نگهداری رطوبت را داشته باشد و پوک باشد.

ـ محل نگهداری :
در تمام سال آفتابی باشد ، در معرض هوا بوده ولی از بادهای شدید در امان باشد ، تمیز و دور از گرد و غبار باشد.

● ریشه ها:
ریشه های گیاه بنسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. درروشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره،رویشی و .... ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی ازریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید.
برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.

● تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند .تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .

● شاخه ها:
گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .

● برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود ، از روش بیبرگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.

● راس ساقه:
تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایینتر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.

● پشت و روی یک بن سای:
بنسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بنسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است . برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد.انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد.در قسمت جلو نباید شاخهها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.

مشهورترین بنساهای ژاپنی به طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و ... را میتوان از این طریق بنسای نمود.
مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بنسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.

▪ چند تذکر در این مورد ضروری به نظر میرسد:

۱) نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.
۲) خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.
۳) در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، ,مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.
۴) به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.
۵) در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.
۶) پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.

● پرورش به طریق خوابانیدن :
دومین روش آسان پرورش بنسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.

● سایر روشها
برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

● شیوه های بنسای:
درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.

بنسایهایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .

● روش تربیت بن سای ساقه
▪ راست متقارن:
در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.

▪ روش ساقه راست نامتقارن :
در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

▪ روش اریب :
این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

▪ روش بادزده:
در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

▪ روش نردبانی :
این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود

 

[آیورودا]

بونسای یا درختچه‌های مینیاتوری ژاپنی (به ژاپنی: 盆栽) هنر پرورش درختان و گیاهانی است که در اندازهٔ کوچک ایجاد می‌شوند.
فرهنگ چین و خصوصا ژاپن در خلق منظرسازی فضای سبز بر این است که کل طبیعت را یکجا به باغ منتقل کنند. نه مانند غربیها که قسمتی از طبیعت را به عنوان باغ تلقی می کنند. ژاپنیها طبیعت را دوست دارند نه فتوکپی از آن و باغسازی غربی را فتوکپی از باغ میدانند.بونسایی نوعی از باغبانی هنری است که از قدیم در چین و ژاپن به روشهای مختلف متداول بوده و هم اکنون کل جهان از این هنر با اطلاع هستند و کم و بیش آن را بطور نسبی به اجرا در می آورند. از نظر لغوی bon به معنی بشقاب، سینی یا گلدان و saiبمعنی کشت و کار است و Bonsai را کاشت در گلدان معنی کرده اند اما نه هر گلدانی و گیاهی. پا کوتاه کردن یک درخت و کاشت در گلدان کوچک متضمن هرس و نگهداری خاص است که با هرس دیگر درختان در باغ متفاوت است.
بونسای یا درختچه
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:BonsaiTridentMaple.jpg
درختچه بونسای

 

[آیورودا]

قدمه

Bonsai واژه‌ای ژاپنی است و به گیاهانی گفته می‌شود که با وجود داشتن اندازه‌ی بزرگ در طبیعت، برای نگهداری در محیط کوچک سازش یافته‌اند. این کلمه از دو واژه‌ی Bon به معنی سینی یا گلدان کوچک و Sai به معنی درخت یا گیاه تشکیل شده است.

هنر پرورش بن سای هزاران سال پیش در چین رونق پیدا کرد. چینی‌ها احترام خاصی برای آن قائل هستند. نگاره‌های بسیاری از این هنر در کتیبه‌های باستانی چین وجود دارد. وجود بن سای و طبیعت در خانه از نظر مکتب بودائیسم، مفاهیم خاصی هم دارد. کم کم این هنر از چین به ژاپن رسید. ژاپنی‌های خلاق به توسعه و تکمیل آن پرداختند. هم اکنون چین و ژاپن از مهمترین صادر کنندگان بن سای هستند.

پرورش بن سای در واقع نوعی نگارگری روی گیاهان زنده است. هنرمند با حالات خاصی که به گیاه خود می‌دهد ضمن الهام از طبیعت، با بیننده صحبت می‌کند. بیشتر این گیاهان ظاهری کهنسال دارند. انسان با تماشای این درختان خود را در کنار طبیعت بکر جنگل احساس خواهد کرد. مشاهده‌ی تغییرات فصل‌ها از ویژگی‌های جذاب بن سای‌های خزان‌دار است.

تنوع گونه‌های گیاهی، بومی و منطقه‌ای بودن برخی گیاهان، زیبایی درختان کهنسال و ... سبب شده است تا کشورهایی از جمله ایالات متحده، آلمان، ایتالیا، هند، کانادا و ... به پرورش بن سای روی بیاورند. البته چین و ژاپن از نظر کیفیت و کمیت تولید، همچنان در رتبه‌ی نخست قرار دارند.

تفاوت گیاهان بن سای شده با گیاهان معمولی
بن ساي به علت رشد در يك محيط محدود، از نظر تبادلات غذايي، اندكي با گياهي كه در باغچه يا جنگل رشد مي كند متفاوت است. يك درخت ريشه‌ي خود را براي جذب مواد غذايي در خاك گسترش مي‌دهد و شاخساره‌ي آن با توجه به ميزان مواد غذايي و نور و ... كه از محيط مي‌رسد، رشد مي‌كند. درخت تا جايي كه ريشه توانايي ارسال مواد غذايي به بالا را دارد، قد مي‌كشد. بعد از آن درخت كم كم رو به پيري رفته و سرانجام خواهد مرد.

اما در بن ساي اين‌طور نيست. ميزان تبادلات ريشه و اندام هوايي در بن ساي، به پرورش دهنده آن بستگي دارد. اين ميزان هرچه بيشتر باشد، بن ساي بلندتر مي‌شود و بر عكس.

نكته‌ي مهم در بن ساي تعادل ميان اندام‌ها (زميني و هوايي) است. زماني كه اين تعادل در محيط يك گلدان ايجاد شود، مي‌توان گفت كه گياه به بن ساي تبديل شده است.

تفاوت ديگر بن ساي با گياه معمولي عمر بيشتر آن است. چون ريشه و شاخساره‌ي بن ساي دائم در حال هرس شدن هستند، همواره توليد اندام‌هاي جوان مي‌كنند. ريشه هم به علت كوتاه بودن قد درخت براي ارسال مواد غذايي زياد دچار مشكل نمي‌شود.

معيارهاي انتخاب گونه گياهي مناسب
براي انتخاب گونه‌ي مناسب بايد علاوه بر زيبايي گياه، موارد ديگري را هم در نظر گرفت. ميزان تابش مسقيم آفتاب، شدت نور و دماي محل نگهداري در انتخاب گونه تعيين كننده هستند.

بسته به اينكه محل نگهداري فضاي بسته (اتاق) است يا فضاي آزاد، گونه‌ي گياه بايد تفاوت داشته باشد. البته در فضاي بسته هم در صورت وجود تابش مستقيم يا استفاده از لامپ‌هاي فلورسنت، مي‌توان از گونه‌هاي فضاي آزاد با رعايت برخي شرايط استفاده نمود.

گياهان سايه پسند مثل فيكوس‌ها براي اتاق‌هاي كم نور و درختاني مثل نارون، انار و زيتون براي اتاق‌هايي كه روزانه چند ساعتي از تابش خورشيد بهره‌مند مي‌شوند، مناسب هستند.

درختان زيبايي چون انواع افرا، بلوط، آزاد، ممرز و انواع سوزني برگ‌ها براي بن ساي فضاي آزاد بسيار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

بن ساي‌هاي هميشه سبز، خزان‌دار، مثمر و غير مثمر
زيباترين بن ساي‌ها معمولاً گونه هاي خزان دار هستند. اين گياهان در فضاي باز به راحتي رشد مي‌كنند و در برابر تغييرات فصول عكس العمل نشان مي‌دهند. مشاهده‌ي گونه‌هاي خزان دار و تغيير رنگ برگ‌ها در پاييز و زمستان و جوانه زني مجدد آنها در بهار بسيار مورد توجه علاقمندان است. از جمله گونه‌هاي خزان دار مي‌توان چنار، ممرز، بلوط، افرا و ... را نام برد.

سوزني برگ‌ها، سيتروس‌ها، فيكوس‌ها و ... از جمله بن‌ساي‌هاي هميشه سبز هستند. جذابيت اين گونه‌ها به سبز بودن آنها در پاييز و زمستان بر مي‌گردد. بيشتر گونه‌هاي فضاي بسته هميشه سبز هستند.

نگهداري از بن ساي‌هاي غير مثمر مانند: فيكوس، برگ نو، افرا، راش و ... قدري راحت‌تر است. پرورش گونه‌هاي مثمر مثل سيب، انار، به، خاس و ... در صورتي كه از آنها ميوه بخواهيم قدري دشوار است. در اين موارد ميزان، نوع و زمان تغذيه‌ي مصنوعي بسيار مورد اهميت است.

انتخاب گلدان مناسب
براي تهيه يك گلدان خوب، علاوه بر سليقه و علاقه، در نظر گرفتن چند نكته مفيد است:

يك گلدان مناسب بايد از نظر وزن با گياهي كه در آن كاشته مي‌شود تناسب داشته باشد. زهكشي گلدان بايد به خوبي انجام شود. در مورد سوزني برگ‌ها بايد كمي بيشتر از معمول باشد. شكل و اندازه گلدان بايد متناسب با نوع گياه باشد.

تناسب رنگ گلدان با رنگ برگ‌ها يا ساقه هم مي‌تواند در زيبايي گياه تاثير داشته باشد. براي گونه‌هاي خزان دار كه ريزش برگ آنها مورد توجه است، گلدان‌هاي بيضي و گرد زيباتر هستند. در مورد ساقه‌هاي ستبر و گياهان كهنسال، گلدان‌هاي عميق‌تر مناسب‌تر اند. ضمن اين‌كه به تعادل گياه هم كمك زيادي مي‌كنند.

خاك
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در گلدان‌هاي بن ساي بافت خاك با گلدان‌هاي معمولي تفاوت دارد. زهكشي و توانايي نگهداري آب بايد زياد باشد. به طور متوسط هر گلدان روزانه يك بار آبياري مي‌شود؛ بنابراين بايد از زهكشي مطلوب برخوردار باشد، در عين حال بايد توانايي ذخيره و نگهداري آب و مواد غذايي را هم داشته باشد. به اصطلاح نبايد به راحتي آبشويي شود. يك خاك خوب بايد همزمان دو خصوصيت زهكشي، نگهداري آب و مواد غذايي را داشته باشد.
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]سوزني برگ‌ها نياز به خاك تقريباً سبك با زهكشي قوي دارند. قدري هم اسيدي بودن خاك براي /انها مفيد است. در مقابل بيشتر پهن برگ‌ها خاك مرطوب را ترجيه مي‌دهند. با توجه به گونه گياهي مورد نظر، مي‌توان مخلوطي از خاك برگ (هوموس) الك شده، رس و شن را مورد استفاده قرار داد.
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]با افزايش نسبت شن قابليت زهكشي خاك بيشتر مي‌شود. هرچه خاك برگ بيشتر باشد، قدرت نگهداري آب بيشتر است. افزايش نسبت رس در مخلوط سبب سنگين‌تر شدن خاك مي‌شود. به طور كلي تهيه يك مخلوط مناسب به روش آزمون و خطا هم بد نيست! [/FONT]
[/FONT][/FONT]

 

[MehD1979]

بن سای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در غالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بنسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را ذهن آدمی تداعی میکند.
بن سای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است . به این ترتیب که گیاه در گلدانهایی کم عمق با خاک کم و در شرایط محدود کننده از نظر رشد قرار میگیرد و با آرایش زیبا وتربیت صحیح به درختی مسن ولی کوچک تبدیل می شود. برای تحقق این هدف تمام قسمتهای گیاه اعم از ریشه ها، تنه، شاخه ها، میوه ها و گلها حایز اهمیت هستند.
● ریشه ها:
ریشه های گیاه بنسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. درروشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره،رویشی و .... ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی ازریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید.
برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.
● تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند .تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .
● شاخه ها:
گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .
● برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود ، از روش بیبرگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.
● راس ساقه:
تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایینتر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.
● پشت و روی یک بن سای:
بنسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بنسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است . برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد.انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد.در قسمت جلو نباید شاخهها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.
● طرق مختلف پرورش بن سای
▪ پرورش نهالی
۱) مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.
۲) پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.
۳) پرورش نهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.
۴) پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.
۵) پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.
۶) پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میآید.
۷) پرورش نشا که از یک خزانه فراهم شده است .
مشهورترین بنساهای ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و ... را میتوان از این طریق بنسای نمود.
مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بنسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.
● خصوصیات آراکی:
گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:
- در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.
- ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.
- شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بنسای مورد نظر، آراسته باشند.
- شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بنسای مورد نظر روش نردبانی باشداین خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.
- به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.
- ارتفاع زیادی نداشته باشد.
- گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.
بعد از انتخاب آراکی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته میشود.
گیاه بعد از ترمیم، آماده بنسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.
▪ چند تذکر در این مورد ضروری به نظر میرسد:
۱) نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.
۲) خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.
۳) در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، ,مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.
۴) به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.
۵) در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.
۶) پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.
● پرورش به طریق خوابانیدن :
دومین روش آسان پرورش بنسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.
● سایر روشها
برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.
● شیوه های بنسای:
درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .
● روش تربیت بن سای ساقه
▪ راست متقارن:
در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.
▪ روش ساقه راست نامتقارن :
در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.
▪ روش اریب :
این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.
▪ روش بادزده:
در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.
▪ روش نردبانی :
این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود.
​

 

[MehD1979]

نکات مهم

ریشه ها: ریشه های گیاه بنسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. در روشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره، رویشی و... ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی از ریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید. برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.


تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بنسای شده مهم است، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند. تنه بنسای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد. تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود. روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود.

شاخه ها:
گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند. ولی در بن سای با سیم پیچی، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند، که گیاه زیبا جلوه کند. معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند. شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند. شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است. در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد. از این رو این شاخه ها را قطع می کنند.
برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز، متراکم و کوچک است. گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است، برای بن سای مناسب نیستند. گیاهانی که برگ های کمی دارند، درختی خزان کرده را تداعی می کنند. برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود، از روش بی برگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.

راس ساقه:
تنه به تدریج باریک می شود، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایین تر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد، به عنوان راس انتخاب و با پیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.

پشت و روی یک بن سای:
بنسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بنسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است. برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد. انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد. در قسمت جلو نباید شاخهها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه‌ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.

طرق مختلف پرورش بن سای

پرورش نهالی

1- مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.
2- پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.
3-پرورش نهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.
4- پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.
5- پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.
6- پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میآید.
7- پرورش نشا که از یک خزانه فراهم شده است .

مابوری:
مشهورترین بنساهای ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی، کاج قرمز ژاپنی، کاج سوزنی، عرعر و ... را میتوان از این طریق بنسای نمود.
مزیت این روش، صرفه جویی در وقت است. زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به 5 الی 10 سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، "آراکی" می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بنسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.

خصوصیات آراکی:

گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:

- در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.
- ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.
- شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بنسای مورد نظر، آراسته باشند.
- شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بنسای مورد نظر روش نردبانی باشداین خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.
- به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.
- ارتفاع زیادی نداشته باشد.
- گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.

بعد از انتخاب آراکی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته میشود.
گیاه بعد از ترمیم، آماده بنسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.

چند تذکر در این مورد ضروری به نظر میرسد:

1- نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.
2- خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.
3- در 2 روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.
4- به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.
5- در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.
6- پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.

پرورش به طریق خوابانیدن :

دومین روش آسان پرورش بنسای، روش خوابانیدن است. درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند. و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.

سایر روشها

برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

شیوه های بنسای:

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر 15 سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود. بن سای کوچک 15 تا 32 سانتیمتر؛ بن سای متوسط 32 تا 60 سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از 60 سانتیمتر ارتفاع دارند. اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد. برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی؛ وقتی به رشد کامل می رسند 5/0 تا 2 متر ارتفاع دارند. بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند. درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به 2 تا 4 متر می رسد؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند. درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار، کاج ها و … برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند.


روش تربیت بن سای ساقه

راست متقارن:
در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند. ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند. در این روش، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی، در ذهن تداعی شود. برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.
روش ساقه راست نامتقارن :

در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

روش اریب :

این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود 45 درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را در ذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

روش بادزده:

در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود 45 درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

روش نردبانی :

این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود

 

[MehD1979]

بنسای انار

 

[ماتینا]

بن‌ساي / مراقبت‌هاي زمستاني

بن‌ساي / مراقبت‌هاي زمستاني

​

بن‌ساي‌هايي كه در ظرف و گلدان كاشته مي‌شوند، نسبت به آنهايي كه در زمين كاشته مي‌شوند، آسب پذيرترند. به اين دليل كه در ظرف يا گلدان، خاك كافي به عنوان عايق ريشه جاي نمي‌گيرد. در مناطقي كه دماي هوا در زمستان به حالت يخبندان نمي‌رسد و زمستان ملايمي دارد (تا دماي 7 درجه زير صفر) مي‌توانيد بن‌ساي را در فضاي باز قرار دهيد. تنها مراقب باشيد كه گياه در معرض وزش باد قرار نداشته باشد.​

در چنين شرايطي پيشنهاد مي‌كنيم طبقه‌اي با پايه‌ نسبتا بلند تهيه كنيد و بن‌ساي‌ها را روي آن قرار دهيد. در فضاي بالاي اين طبقه نيز سايباني قرار دهيد تا بن‌ساي‌ها از گزند باد و باران‌هاي تند و همچنين تابش‌ مستقيم آفتاب در امان بمانند. اين پايه و سايبان براي نگهداري بن‌ساي در تمام فصول مفيد است و مراقبت از بن‌ساي را براي فرد آسان‌ مي‌كند.​

در فصل زمستان اقداماتي مانند پاشيدن كاه يا كود گياهي روي سطح خاك اطراف گياه، خاك را عايق‌بندي مي‌كند. گلخانه‌هاي فاقد سيستم گرمايشي كه ساختاري ساده و نايلوني دارند فضاي مناسبي براي نگهداري بن‌ساي در زمستان هستند، زيرا در عين حال كه اجازه مي‌دهند نور كافي به گياه برسد، گياهان را از گزند سرما حفظ مي‌كنند. با نيمه باز گذاشتن در گلخانه يا روشن كردن هواكش، هواي كافي به گياه خواهد رسيد. براي ساخت يك گلخانه ساده با استفاده از ورقه‌هاي پلاستيكي پلی‌اتیلن فضايي درست كنيد كه تنها از يك سمت باز است.​

​

​

ساخت يك چهار‌چوب حفاظتي در برابر سرما​

مي‌توانيد يك گلخانه فريم‌دار جمع‌وجور و كوتاه با دري رو به بالا، شيشه‌اي و شفاف بسازيد، سپس بن‌ساي‌ها را داخل اين گلخانه جعبه‌اي قرار دهيد و آن را مقابل ديواري رو به جنوب بگذاريد. در اين صورت اين گياه در زمستان‌هاي سرد نيز مي‌تواند زنده بماند. براي اينكه نتيجه بهتري بگيريد پيشنهاد مي‌كنيم جعبه چوبي را كمي در زمين فرو ببريد. براي اين كار بايد زمين جلوي ديوار را به شكل مستطيلي مطابق با ابعاد باكس به عمق 15 تا 20 سانتي‌متر گود كنيد و جعبه را داخل آن قرار دهيد و دور تا دور آن را با پاشيدن سنگ‌ريزه در زمين ثابت كنيد.​

​

​

مطمئن شويد كه قسمت جلوي جعبه كه كوتاه‌تر است به ارتفاعي باشد كه كوتاه‌ترين بن‌ساي به‌راحتي در آن قرار بگيرد (حداقل حدود 45 سانتي‌متر).​

در برخي از خانه‌هاي قديمي جعبه‌هايي گلدان مانند در قسمت لبه خارجي پنجره‌ها وجود دارد. با در نظر گرفتن در‌پوشي از ورقه‌هاي نايلوني پلي‌اتيلن، فايبرگلاس يا ورقه‌هاي پلاستيكي ضخيم مي‌توانيد آنها را به يك گل‌خانه تبديل كنيد. در مناطقي با زمستان‌هاي سخت، بهتر است ابتدا چهار‌چوب گلدان را با سيم‌هاي شبكه‌اي (توري مرغي) به‌خوبي بپوشانيد. سپس بن‌ساي‌ها را داخل باكس روي بستري از سنگ‌ريزه قرار دهيد و دور تا دور گلدان‌ها را با كاه بپوشانيد. هنگامي كه سرماي هوا به اوج مي‌رسد، براي حفاظت بيشتر از بن‌ساي در‌پوش جعبه را ببنديد. زمان‌هايي كه درجه هوا بالاتر از حد يخبندان است براي تهويه هواي داخل جعبه، در آن را براي دقايقي باز بگذاريد.​

آبياري بن‌ساي در زمستان​

در روزهاي سرد و يخبندان زمستاني، در صورت نياز هنگام صبح بن‌ساي را آبياري كنيد. اين كار باعث مي‌شود آب اضافي قبل از افت شديد دما از ظرف بن‌ساي خارج شود و خاك خيس، منجمد نشود. زيرا خاك منجمد شده، انبساط پيدا مي‌كند و سبب ترك خوردن ظرف بن‌ساي مي‌شود
​

 

[صبا68]

​

شيوه كاشت گروهي بن‌ساي از نظر برخي افراد، سادگي تمام چيزي است كه يك بن‌ساي به آن نياز دارد. براي برخي ديگر، يك بن‌ساي زيبا و چشم‌گير، بايد پيچيدگي‌هايي در شكل و فرم كاشت داشته باشد. يك بن‌ساي ساده كه در ظرفي با شكل و سايز متناسب با آن كاشته شده است، مي‌تواند زيبا و نفيس باشد. انواع كاشت بن‌ساي از قبيل كاشت‌ صخره‌اي و گروهي، پيچيدگي‌هاي بيشتري دارد، اما در كل بايد اصول كاشت بن‌ساي را در اين شيوه‌ها نيز رعايت كرد و نتيجه كار بايد طبيعي به نظر برسد. در ادامه شيوه‌هاي متداول كاشت بن‌ساي را بيشتر توضيح داده‌ايم:

​

كاشت‌ صخره‌اي ايده كاشت بن‌ساي داخل يا بر روي صخره از خود طبيعت الهام گرفته شده است. در كاشت صخره‌اي، درختچه بن‌ساي را مي‌توانيد داخل يا روي صخره بكاريد يا آن را تنها روي صخره قرار دهيد، در حالي‌كه ريشه آن داخل خاك قرار گيرد. صخره‌اي كه براي كاشت بن‌ساي استفاده مي‌شود، بايد تا حد زيادي سخت باشد. اگر صخره نرم باشد، در طولاني مدت با قرار گرفتن در مجاورت عناصر موجود در فضا فاسد مي‌شود. همچنين صخره‌اي كه براي كاشت استفاده مي‌شود بايد حفره‌ و شكاف‌هايي داشته باشد تا ريشه بن‌ساي بتواند به‌راحتي در دل صخره رسوخ و رشد كند. صخره‌هاي زین شکل (شبیه زین اسب) با حفره‌ها و شكاف‌هايي كه در آنها موجود است، نمونه‌هاي مناسبي براي كاشت صخره‌اي بن‌ساي به شمار می آید. نكته مهم ديگري كه بايد به آن توجه كنيد، سيستم آب‌رساني و مجاري عبور آب است كه بايد به شكل مناسبي تعبيه شود، زيرا گياه و ريشه آن زماني به‌خوبي رشد مي‌كنند كه آب به ميزان كافي به تمام قسمت‌هاي صخره وارد شود و اگر آب پس از آبياري بلافاصله از راهي خارج شود، نمي‌تواند رطوبت كافي به ريشه گياه برساند و به رشد گياه كمك كند. درختچه‌هاي كوچك با برگ‌هاي ريز، انواع مناسبي براي كاشت‌هاي صخره‌اي هستند.

​

كاشت گروهي كاشت گروهي بن‌ساي، ايده زيبايي براي ايجاد جلوه‌اي جنگل مانند به درختچه‌هاي كوچك و زيباست. براي اين نوع كاشت بايد از ظرفي كم‌عمق و عريض استفاده كنيد. درختچه‌هايي كه در اين نوع كاشت استفاده مي‌شوند، بايد كنار هم قرار گيرند. بهتر است از يك نوع درختچه، اما با ارتفاع‌هاي متنوع استفاده كنيد. تعداد درختچه‌هايي كه در كاشت گروهي بن‌ساي كنار هم قرار مي‌گيرند بايد فرد باشد، نه به اين دليل كه ژاپني‌ها اعداد زوج را نمي‌پسندند بلكه به اين دليل كه در جلوه نهايي با تعداد فرد، هماهنگي و تناسب بيشتري به‌وجود مي‌آيد. براي شروع: هميشه با كاشت بزرگ‌ترين درخت شروع كنيد. اين نقطه كانوني معمولا در مركز ظرف كمي متمايل به چپ يا راست قرار مي‌گيرد. درختچه‌هاي ديگر را به ترتيب اندازه از بزرگ به كوچك، براي تكميل جلوه يكديگر به اين گروه اضافه كنيد. در حين كار مدام از چگونگي جلوه درختچه‌ها مطمئن شويد. نه فقط از مقابل، بلكه از پشت و كنار نيز جلوه كار را بررسي كنيد تا از چگونگي هماهنگي و زيبايي كار مطمئن شويد. تا زماني‌كه جاي نهايي هر يك از درختچه‌ها تعيين نشده است به كاشت آن اقدام نكنيد. پس از اتمام كاشت، شاخه‌هاي مياني و جانبي درختچه‌هايي كه در هم فرو رفته‌اند به جز شاخه‌هاي رو به بيرون و طرفين ظرف را مرتب هرس كنيد.

 

[صبا68]

آسان ترین راه به دست آوردن یک بن سای خرید یک درخت آماده است.این درختان بیشتر در چین تولید شده اند وکیفیت آنها عموماً مطلوب نیست.در سالهای شصت وهفتاد میلادی که بن سای در اروپا وآمریکا شناخته وبسیار محبوب گردید، کشورهای خاور دور مانند چین وتایلند به تولید انبوه این درختان روی آوردند.محصولات آنها از درختان ژاپنی ارزانتر وبا کیفیت پایین تری در مزرعه های وسیع وکاملاً مکانیزه تولید می شوندو بازارهای اروپا و آمریکا را اشباع کردند. حتی در سوپرمارکت ها نیز بن سای عرضه می شود. اما اکثر درختان خشک می شدند وتعداد زیادی از خریداران مأیوس می شدند.بن سای خوب وبا کیفیت قیمت طبیعتاً بالایی دارد.


بهترین ولی طولانی ترین روش به دست آوردن یک بن سای ازدیاد از طریق بذر یا قلمه است که البته نیاز به یک زمان پنج تا هفت سال دارد تا یک درخت جوان ولی زیبا از آن به دست بیاید.قشنگی این روش در آن است که درخت از ابتدا به طور صحیح فرم داده می شود و پرورش دهنده از ابتدا تکامل ورشد درخت را زیر نظر دارد.در یک کارگاه آموزشی بن سای زیر نظر جان ناکا استاد مطلق بن سای در آمریکا که در آن زمان 75 ساله بود،من از ایشان سوال کردم که آیا هنوز از بذر یا قلم استفاده می کنند وایشان جواب داد که فلسفه ی بن سای همین است.رسیدن به هدف نهایی مهم نیست،بلکه لذت واقعی در همراه بودن با درخت در راه تکامل آن است . بهترین زمان برای جمع آوری بذر پاییز است. در پارک ها وجنگل ها درختان بسیار زیبا یافت می شوند.بذر را از درختی انتخاب کنید که سالم ودارای برگ یا گل ویامیوه ی کوچک باشد که بعدها با اندازه ی بن سای متناسب باشدبرگ ها به مرور زمان کوچک می شوند ولی گل ومیوه براساس ژنتیک به اندازه ی اصلی خود باقی می مانند. بذرها را در مکانی خشک وخنک تا بهار نگه داری کرده وسپس در مخلوطی از یک قسمت خاک و دوسوم ماسه بکاریم. اگر قبل از کاشت، بذرها راچند روز در ظروف آب بگذارید بهتر سبز می شوند. بعد از یک تا دو سال می توانید جوانه هارا از هم جدا کرده ودر گلدان مناسب بکارید و بعد از 3 سال پیرایش آنها را شروع کنید.


قلمه سرعت بیشتری به کار شما می دهد.از یک درخت سالم ومناسب قلمه های یک یا دو ساله(بستگی به نوع درخت) تهیه کرده وآنها را در اوایل بهار در مخلوطی از دو قسمت ماسه ویک قسمت خاک می کاریم وبا نایلون وشیشه روی آن را می پوشانیم. اگر از هورمون ریشه بانام تجاری (پوکن)استفاده کنیم نتیجه ی بهتری می گیریم .در پاییز اکثر قلمه ها ریشه کرده و بهار بعد می توانیم آنها را از هم جدا کرده ودر گلدان تک تک بکاریم. بعد از دو سال می توانیم به فرم دادن وهرس بپردازیم.تمام روش های تعریف شده در کتب باغبانی ازدیاد گیاهان را نیز می توان به کار برد.



یکی از بهترین وسریعترین روش ها برای بدست آوردن یک درخت زیبا روش (ایر لایرینگ) است. در این روش یک شاخه درخت را که می تواند تا قطر 5سانتیمتر باشد ریشه می دهیم. برای این کار اول یک شاخه ای را که جالب رشد کرده باشد انتخاب می کنیم ودر جایی که می خواهیم ریشه دهد را با یک چاقوی تیز یا کاتر به صورت 7 می بریم. توجه کنید که قسمت بریده شده داخل گوشت شاخه نیز برود ولی شاخه آنقدر نازک نشود که بشکند. آن قسمت را کمی هورمون ریشه پاشیده ودور آن را با خزه پوشانده و با نایلون سیاه بالا وپایین آن را می بندیم وهمیشه مرطوب نگه می داریم .اکثر درختان تا پاییز ریشه کرده ومی توانیم زیر قسمت ریشه کرده را با اره ببریم وداخل مخلوطی ازخاک بن سای در گلدانی مناسب بکاریم. از سال بعد می توانیم فرم دادن و هرس درخت را شروع کنیم. توجه کنید که ریشه درخت در فصل زمستان به هیچ وجه یخ نزند. بسیاری از درختان زیبای ژاپنی به این روش جمع آوری وبعدها سال ها پیرایش شده اند.جمع آوری بن سای درطبیعتبهارو پاییزبهترین وقت برای جمع آوری درخت در طبیعت است. در سال های دور ژاپنی ها در فصل بهار به کوهستان می رفتند تا درختان مناسب بن سای را از آنجا جمع آوری کنند. این کار هنوز در تمام دنیا در میان دوست داران بن سای بسیار محبوب است. مکان های کوهستانی ،جنگل های شمال وغرب ایران و بستر های رودخانه ها مکان های مناسبی برای این کار در ایران هستند. قبل از جمع آوری درختی در طبیعت ریشه درخت را دقیقاً کنترل کنید که ریشه کافی داشته باشد وامکان زنده ماندن آنها هم زیاد باشد. اکثر درختانی که در میان صخره هاریشه می کنند، ریشه های قطور وبسیار بلندی دارند که میان صخره ها قفل شده اند. جابجایی این درختان بسیار مشکل وشانس زنده ماندن آنها بسیار کم است. زمانی که درخت مناسبی پیدا کردیم ابتدا شاخه هایی را که مطمئن هستید اضافه می باشند با قیچی یا اره ببرید. بعد به اندازه ی تاج درخت یک دایره دور درخت بکشید وبا بیل یا بیلچه یک خندق دور درخت بکنید و کم کم به زیر ریشه ها بروید.اکثر درختان در وسط ریشه ها یک ریشه قطور دارند که مستقیم به پایین رشد کرده است. این ریشه باید بریده شود.بعد با دقت طوری که خاک اطراف ریشه ها لطمه نخورد آن را با روزنامه مرطوب ونایلون ببندید. در خانه نایلون وروزنامه را با دقت دور کرده ودر یک گلدان مناسب که خیلی کوچک نباشد در مخلوطی از خاک وماسه 1به2 بکارید. گلدان را در ماه های اول در سایه نگه دارید ومرتب برگها را با اسپری مرطوب کنید.بعد از دو سال می توان ریشه درخت را هرس کرده وداخل گلدان بن سای کاشت. پیوند برای بن سای مناسب نیست زیرا مکان پیوند به مرور کلفت می شود وتنه درخت را از حالت طبیعی آن خارج می کند.تهیه درخت از مراکز پرورش گیاه وباغ های گل در اغلب این اماکن درختان مناسب برای بن سای یافت می شود. چون آنها در گلدان پرورش یافته اند اکثراً ریشه های پری دارند و رشدی کم. زمان خرید درخت توجه کنید که شاخه های زیرین درخت سالم وپر باشند وفرم تنه نیزجالب باشد. نحوه پیرایش این درختان مانند درختان دیگر بن سای است. توجه داشته باشید که زیاد در کار عجله نکرده وپله پله جلو بروید. مثلاً تعویض گلدان و فرم دادن درخت با سیم را همزمان انجام ندهید بلکه صبر کنید تا درخت دوباره شروع به رشد کند.ریشه های اصلی درخت اکثراً زیر خاک وپوشیده هستند بدین جهت اول خاک روی گلدان را با احتیاط با چنگک دور کنید تا به ریشه های اصل درخت برسید. سپس ریشه های افقی را حفظ کنید.توجه کنید که خاک گلدان کاملاً نریزد ،زیرا ریشه مویی ممکن است با خاک درخت جدا شوند. ریشه های افقی را نیز یک سوم کوتاه کرده ودر یک گلدان مناسب در خاک استاندارد وبن سای بکاریم ومانند دیگر درختان که قبلاً توضیح داده شد نگه داری کنید.بعد از 2 سال می توانید ریشه ها را دوباره هرس کرده وداخل گلدان بن سای بکارید.پیرایش وفرم دادن درختان جوانالف:تعویض گلدانهر چه زودتر پیرایش درخت شروع شود نتیجه بهتر به دست می آید. بهترین سن درخت برای این کار بین 2 تا 3 سال است. این درختان بین 15 تا20 سانت وتنه آنها به اندازه ی یک مداد است.ابتدا با احتیاط خاک اطراف ریشه ها را شانه وحدود یک سوم آن را کوتاه کنید.سعی کنید ریشه های اطراف تنه حفظ شوند و بیشتر در صورت امکان ریشه های عمودی را قطع کنید. سپس درخت را در یک گلدان مناسب و خاک معمول بن سای بکارید طوری که ریشه ها اطراف تنه قرار گیرند. بعد از چند هفته نگه داری در مکان سایه می توان درخت را به آرامی به آفتاب عادت داد.بعد از 6 هفته کود دهی را شروع کنید. بهترین زمان برای این کار فصل بهار است،زمانی که درخت تازه دارد جوانه نیز می زند، که باید هر 2سال تکرار شود.گلدان بن سای:در یک بن سای خوب باید،ریشه تنه،شاخه و برگ ها ابعاد مناسب داشته باشند. در خت وگلدان باید کاملاً با هم هماهنگ باشند. درختان صاف وعمودی گلدانی با عمق کمتر می طلبند. فرم های کج وخوابیده برای حفظ تعادل به گلدانی با عمق بیشتر نیاز دارند. درختان کهن باید در گلدانی سنگین وبا وقار کاشته شوند. اگر به گلدان بن سای دسترس نداریم در بعضی سفال فروشی ها می توان گلدان یا زیر گلدانی هایی یافت که مستطیل یا بیضی یا گرد هستند و از آنها می شود برای این کار استفاده کرد. طول گلدان باید حدود دو سوم بلندی درخت وعمق آن حدوداً به اندازه قطر تنه باشد.خاک مخصوص بن سای:خاک استاندارد بن سای از یک قسمت خاک برگ یا تورف،یک قسمت خاک رس یک قسمت شن نرم رودخانه ترکیب می شود. درختان جوان وبرگ دار در حال رشد به خاک سبک تری نیاز دارند که قسمت خاک رس آن کمتر باشد. درختان سوزنی ودرختان پیر در خاکی بهتر رشد می کنند که قسمت شن آن بیشتر باشد مثلاً یک قسمت خاک برگ یا تورف ،یک قسمت خاک رس ودو قسمت شن. هر استاد بن سای با کسب تجربه ترکیب خاک بخصوص خود را پیدا میکند. خاک برگ یا تورف هوموس گیاه را تأمین می کند، شن زهکشی خاک را میزان می کند زیرا درختان بن سای رطوبت را می پسندند ولی خیسی خاک را نمی پسندند وخاک رس تنظیم کننده ی اسید نمک در خاک است. قبل از مخلوط کردن بگذارید شن وخاک رس خوب خشک شود گرد وخاک را از آن جدا کنید زیرا گرد باعث گرفتگی خاک می شود و نمی گذارد آب راحت رد شود .بعضی از گیاهان خاک اسیدی می پسندند مانند آزاله ، برای این گیاهان تر کیبی از دو قسمت خاک رس، دو قسمت شن وپنج قسمت تورف مصرف کنید.




ب:فرم دادن درخت
بعد از 3 تا 4 سال می توانید تنه یا شاخه ها را با کمک سیم فرم دهید وبعد از 5 تا 6 سال یک بن سای جوان وزیبا بدست می آید که آماده انتقال به گلدان مخصوص بن سای است.
این کار از طریق هرس یا با کمک سیم انجام میشود. قبل از شروع کار درخت را به دقت زیر نظر بگیرید وفرم آینده ی آن را مجسم کنید. بعد از شاخه ها وجوانه های مازاد را ببرید. اگر نوک درخت را کوتاه کنید شاخه های اطراف بیشتر رشد می کنند. در ختان برگ دار را می توان تقریباً بدون کمک سیم فرم داد چون هر جوانه جهت رشد شاخه را نشان می دهد. در درختان سوزنی عمدتاً نمی توان از سیم صرف نظر کرد. اگر می خواهید فرم جارویی بدست آورید نوک درخت را آنجایی ببرید که تنه ی درخت تمام می شود. اکنون تمام شاخه ها را یکسان رشد دهید. با هرس مرتب یک فرم گرد به دست می آید.
هدف از این کار این است که از یک درخت جوان یا یک درخت خام یک بن سای زیبا درست کنیم .فرم های سنتی ژاپنی میتوانند برای این کار الگو باشند وما از آنها الهام می گیریم ونباید الزاماً به آنها بسنده کنیم. هر کشور یا منطقه جغرافیایی، فرم درختان مخصوص خود را دارد دوستداران بن سای اغلب با تماشای درختان زیبا وکهن در طبیعت چشم خود را به اشکال مختلف عادت می دهند وحتی از آنها عکس یا نقاشی تهیه می کنند واز آنها برای فرم دادن درختان خود الهام می گیرند. ولی یک اصل اساسی استادان بن سای ژاپنی را همیشه سرمشق کار های خود قرار دهید:

یک بن سای همیشه باید کاملاً طبیعی باشد وفرم ورشد تیپیک هر درخت باید کاملاً رعایت شود، بدین جهت نمی توان مثلاً از یک چنار فرم آویز درست کرد. این خود دلیل بر آن است که بن سای یک درخت فانتزی نیست بلکه عکسی است از طبیعت به صورت کوچک. کوچک ماندن این درختان بدلیل دو عامل اصلی است : 1-اندازه ی گلدان که معمولاً عمق کمی دارد و اجازه نمی دهد ریشه ی درخت بی اندازه رشد کند.2- هرس مرتب شانه ی جوانه ها وریشه ی درخت.
درختان مینیاتوری در طبیعت نیز یافت می شوند، مثلاًدر مناطق کوهستانی که عوامل طبیعی جلوی رشد درخت را می گیرند. با این حال آنها طبیعی وسالم وقوی هستند.

 

[sey]

"بن سای" آمیزه ای از هنر و باغبانی

"بن سای" آمیزه ای از هنر و باغبانی

● مقدمه:
بن سای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در غالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بنسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را ذهن آدمی تداعی میکند.
بن سای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است . به این ترتیب که گیاه در گلدانهایی کم عمق با خاک کم و در شرایط محدود کننده از نظر رشد قرار میگیرد و با آرایش زیبا وتربیت صحیح به درختی مسن ولی کوچک تبدیل می شود. برای تحقق این هدف تمام قسمتهای گیاه اعم از ریشه ها، تنه، شاخه ها، میوه ها و گلها حایز اهمیت هستند.
● ریشه ها:
ریشه های گیاه بنسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. درروشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره،رویشی و .... ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی ازریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید.
برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.
● تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند .تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .
● شاخه ها:
گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .
● برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود ، از روش بیبرگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.
● راس ساقه:
تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایینتر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.
● پشت و روی یک بن سای:
بنسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بنسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است . برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد.انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد.در قسمت جلو نباید شاخهها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.
● طرق مختلف پرورش بن سای
▪ پرورش نهالی
۱) مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.
۲) پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.
۳) پرورش نهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.
۴) پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.
۵) پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.
۶) پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میآید.
۷) پرورش نشا که از یک خزانه فراهم شده است .
مشهورترین بنساهای ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و ... را میتوان از این طریق بنسای نمود.
مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بنسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.
● خصوصیات آراکی:
گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:
- در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.
- ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.
- شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بنسای مورد نظر، آراسته باشند.
- شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بنسای مورد نظر روش نردبانی باشداین خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.
- به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.
- ارتفاع زیادی نداشته باشد.
- گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.
بعد از انتخاب آراکی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته میشود.
گیاه بعد از ترمیم، آماده بنسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.
▪ چند تذکر در این مورد ضروری به نظر میرسد:
۱) نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.
۲) خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.
۳) در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، ,مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.
۴) به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.
۵) در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.
۶) پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.
● پرورش به طریق خوابانیدن :
دومین روش آسان پرورش بنسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.
● سایر روشها
برای بنسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بنسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.
● شیوه های بنسای:
درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .
● روش تربیت بن سای ساقه
▪ راست متقارن:
در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.
▪ روش ساقه راست نامتقارن :
در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.
▪ روش اریب :
این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.
گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.
▪ روش بادزده:
در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.
در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.
▪ روش نردبانی :
این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شدهاند. استفاده میشود. این گیاهان را به گونهای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود.

 

[اروم بونساي]

توت مجنون - 6 ساله

توت مجنون - 6 ساله

​

توت مجنون - 6 ساله
​

 

[اروم بونساي]

شفلرا سبك فرسايشي - 16 ساله
​

 

[اروم بونساي]

اينم چند تا عكس از يك بونساي بيروني (جوني پرس) زير برف و دماي 5- درجه اروميه مورخ 92/9/21

​

 

[اروم بونساي]

[h=2]كنده انار كاشت صخره - 60 ساله[/h]

​

[h=2]كاغذي - 26 ساله[/h]

​

[h=2]جوني پرس سبك فرسايشي - ريشه روي سنگ[/h]

​

[h=2]سيكاس - 7 ساله[/h]

​

[h=2]كراسولا مينياتوري - 16 ساله[/h]

​

[h=2]شمشاد توپي ابلق - 14 ساله[/h]

​

[h=2]انار مينياتوري سبك بافت مرده[/h]

​

[h=2]شاه پسند درختي - 14 ساله[/h]

​

[h=2]شفلرا سبك فرسايشي - 53 ساله[/h]

​

 

[اروم بونساي]

[h=2]فيكوس جنگلي - 47 ساله[/h]

​

[h=2]شاه پسند درختي - 41 ساله[/h]

​

[h=2]سرو - 60 ساله[/h]

​

[h=2]فيكوس جنگلي مينياتوري - 12 ساله[/h]

​

[h=2]كراسولا - 55 ساله[/h]

​

[h=2]نارنج - 58 ساله[/h]

​

[h=2]خزان بلوط جنگلي[/h]

​

 

[اروم بونساي]

تابلو نقاشي با طراحي نقطه

تابلو نقاشي با طراحي نقطه

​

وقتي كسي از روي علاقه كاري رو قبول كنه تو خيلي از زمينه ها ميتونه هنرش و عملي كنه !

 

[اروم بونساي]

آلوچه ( گوجه سبز ) - 15 ساله






گردو - 14 ساله و مو ( انگور ) - 8 ساله






انار - 8 ساله






زيتون كاشت صخره - 18 ساله


سبك فرسايشي ( ريشه روي سنگ ) - حداقل زمان لازم براي پرورش اين سبك 2 سال مي باشد .





شاه پسند درختي - افرا برگ چناري مينياتوري






افرا سفيد - شفلرا كاشت صخره

 

[اروم بونساي]

آموزش خارج کردن بونسای از گلدان جهت هرس ریشه و تعویض گلدان با تصاوير كاملا گويا و بصورت كاملا عملي

آموزش خارج کردن بونسای از گلدان جهت هرس ریشه و تعویض گلدان با تصاوير كاملا گويا و بصورت كاملا عملي

سلام به همه ي علاقه مندان هنر زيباي بونساي

​

وقتي انجمن و بخصوص تاپيك بونساي و مطالعه مي كردم ديدم خيلي ها دوست دارن بصورت عملي هرس ريشه و تعويض گلدان و كلا كارهاي مربوط به تربيت و پرورش بونساي و ياد بگيرن البته از نظر تئوريك همه استادن ولي جاي مراحل عملي و بخصوص تصويري رو خالي ديدم و برا همين هم تصميم گرفتم به مرور و با توجه به مشغله ام هر از چند گاهي مطالبي رو به همراه تصاوير عملي تو وبلاگم بنويسم و البته تو انجمن و اميدوارم مورد قبول و توجه باشه .
البته طبيعيه كه همه چيز را همگان دانند و به همين خاطر هم از همه ي دوستان تو تمام زمينه ها مي خوام كه نظر و انتقاد و پيشنهاد و فراموش نكنن و با توجه به فيد بكي كه از اين تاپيك مي گيرم بتونم اندك تجربيات مو بصورت عملي هم آموزش بدم و هم از نظرات ساير اساتيد فن آموزش ببينم .
ممنون
و اما قسمت اول : آموزش خارج کردن بونسای از گلدان جهت هرس ریشه و تعویض گلدان

 

[اروم بونساي]

آموزش گرفتن ریشه هوایی جهت ساخت بونسای

آموزش گرفتن ریشه هوایی جهت ساخت بونسای

دوباره سلام به همه
تو اين پست هم در ادامه آموزش هاي عملي و تصويري توليد و پرورش بونساي بعد از پست

آموزش خارج کردن بونسای از گلدان جهت هرس ریشه و تعویض گلدان ​

ميخوام در مورد آموزش گرفتن ریشه هوایی جهت ساخت بونسای مطلبي و بزارم كه اميدوارم مورد توجه علاقه مندان قرار بگيره .
البته در اينجا باز هم تاكيد ميكنم كه اين تكنيك هاي توليد بونساي جزئ تكنيك هاي پيشرفته در توليد بونساي هست و علاقه مندان قبل از اقدام به اجراي آموزش ها حتما مطالعات دقيقي در مورد درختچه مد نظر شون انجام بدن و بعد اقدام به اجراي اين روشها بكنن كه خداي ناكرده دلزده و مايوس نشن و يا حتي درختچه ي مورد علاقه شون و از دست ندن
ممنون
و اما آموزش گرفتن ریشه هوایی جهت ساخت بونسای

 

[آیورودا]

بن سای آزالیا
نام علمی: Rhododendron indicum
نام انگلیسی: Satsuki azalea

بن سای آزالیا نام علمی: Rhododendron indicum نام انگلیسی: Satsuki azalea







بن سای آزالیا: بن سای داران دو یا سه خصوصیت اندام هوایی نظیر رنگ و بافت و شکل برگ و شاخه و تنه را در اکثر گیاهان جستجو می کنند، اما در مورد آزالیا رنگ نارنجی-قهوه ای تنه و یا برگ های سبز براق تعیین کننده نیستند. در این گیاه غرق در گل بودن در ماه های اردیبهشت و خرداد است که در بعضی از واریته ها تقریباً هیچ برگی نمی تواند بدون اجازه گل ها خود نمایی کند. هم اکنون واریته هایی از آزالیا اصلاح شده اند که هم زمان سه نوع گل قرمز، صورتی و ابلق روی شاخه های خود دارند. بن سای آزالیا را نمی توان روی یک برگ کاغذ و یا اتیکت معرفی کرد. شناسایی کامل آزالیا فقط در هنگام گل دادن و زمان مناسب آن اردیبهشت و خرداد است.

 

[آیورودا]

محل نگهداری: بومی مناطق کوهستانی و نیمه سایه است. اگرچه نور آفتاب را تحمل می کند اما بهتر است در ایام تابستان در نیم سایه و یا حتی در سایه کامل قرار گیرد. عمر گل ها در نیم سایه بهتر است. در زمستان باید از بادهای شدید و حرارت پایین تر از ۵ درجه زیر صفر محافظت گردد و گیاه به محلی امن مانند پارکینگ انتقال یابد.
تعویض گلدان: گلدان های جوان هر دو سال و مسن ترها هر چهار سال تا پنج سال یک بار تعویض می شوند. پس از پایان دوره گلدهی فوراً تعویض می گردند. خاک باید عاری از کلسیم باشد و مواد آلی آن ترجیحاً از تورب خزه اسفاگنوم برای آن است. اضافه کردن مقداری خزه اسفا گنوم تازه برای بهتر شدن وضع زهکش ها و بالا رفتن قدرت نگهداری آب ِخاک لازم است.
هرس: هرس شاخه های اضافی و خشک و مریض درست بعد از گلدهی شروع می شود و تا سال دیگر در همین زمان هیچ هرسی به جز هرس تغییر فرم دربن سای انجام نمی گیرد.
سربرداری : شاخه های با رشد زیاده از حد، برای حفظ فرم سربرداری می شوند. در تابستان نوک بقیه شاخه ها را نباید سربرداری نمود و گرنه گلدهی در سال آینده صدمه شدید خواهد دید.
آبیاری: آزالیا خشکی و یا حتی خاک نیمه خشک را نمی تواند تحمل کند و این به معنی آبیاری بیش ازحد و باتلاقی شدن خاک نیز نیست. مانند دیگر گیاهان آزالیا را آبیاری کنید به گونه ای که همیشه مرطوب باشد نه اشباع از آب.
تغذیه: مواد غذایی استاندارد متعادل نیمه ضعیف و نیمه قوی تا شروع گلدهی توصیه می شود و سپس باید قطع شود. پس از خاتمه گلدهی با مواد با ازت پایین تغذیه کنید و تا پاییز ادامه دهید. مطمئن شوید که مواد غذایی که به گیاه می دهید عاری از کلسیم باشد و همچنین در کود آلی مصرفی نیز این نکته را رعایت کنید.
هشدار!!: در هنگام سیم کشی مواظب شاخه ها باشید که خیلی شکننده هستند. منبع: پیش بین، اسماعیل. ۱۳۹۰٫ بونسای ۵۰ گیاه ۵۰ طرح ۵۰ دستور کار. چاپ دوم. ناشر: آییژ. Golvagiah.com سایت گل و گیاه

 

[آیورودا]

تاریخچه پیداش بن‌سای واژه‌ بن‌سای دارای دو قسمت «بن» و «سای» به معنای «یک گیاه درون ظرف» است.
چینی‌ها اولین کسانی بودند که استفاده از زیبایی‌ درختچه‌های طبیعی را در خانه‌ها و باغچه‌های خود رواج دادند و این‌کار را با انتقال درختچه‌های کوچک به داخل گلدان‌ها و ظروف زیبا و دکوراتیو انجام می‌دادند. البته همزمان، ژاپنی‌ها نیز کاشت درختچه‌های زینتی بن‌سای را با ظرافت کامل اجرا می‌کردند.
نوشته‌ها نشان می‌دهد که پیدایش درختچه‌های بن‌سای به اوایل قرن چهاردهم بازمی‌گردد. البته تا حدودی ممکن است که فرهنگ تمرین کاشت بن‌سای حدود هزار سال قبل در چین سامان‌دهی و بنیان‌گذاری شده باشد. به‌تدریج ایده‌آل‌ها و فلسفه بن‌سای در طی سا‌ل‌ها دست‌خوش تغییراتی شد. برای ژاپنی‌ها بن‌سای بیانگر آمیزش و ترکیب عقاید کهن و قدرتمند با فلسفه‌های شرقی در مورد هماهنگی و هارمونی موجود بین انسان، روح و طبیعت است.
در ابتدا تنها خانواده‌های برتر و دارای مرتبه بالای اجتماعی در ژاپن از بن‌سای در مراسم‌ و مناسبت‌های خاص استفاده می‌کردند و این درختچه‌ها را روی تاقچه‌هایی که به شکل‌های شکیل و ویژه طراحی شده بود قرار می‌دادند. این گیاه پیچیده به طور دائم در فضای بیرون خانه قرار داده نمی‌شد. با مرور زمان انواع بن‌سای‌ با سبک‌های مختلف که هر کدام به مقدار زیادی نسبت به نوع دیگر دارای تنوع بودند به‌وجود آمدند.
هنر کاشت و پرورش بن‌سای ادامه یافت؛ تا اینکه در قرن ۱۷ و ۱۸ ژاپنی‌ها در این هنر به اوج موفقیت رسیدند. در این زمان بن‌سای کماکان جایگاه و ارزش خود را به‌عنوان درکی عمیق از طبیعت حفظ کرد؛ اما عمق ظروف کاشت بن‌سای کمی از حالت قدیمی کمتر شد.
بن‌سای تقریبا نوعی هویت و شناسنامه برای هنر ژاپنی‌ها محسوب می‌شود و هنوز هم افراد با استفاده از آن در مجالس و مناسبت‌های مهم بر اهمیت قدمت این درختچه‌ها تاکید دارند؛ برخی افراد در ژاپن نیز با جمع کردن مجموعه‌ای از انواع مختلف بن‌سای به ترویج هنری که نماینده فرهنگ و سنت آن‌هاست می‌پردازند. هنرمندان ماهر در کاشت و پرورش بن‌سای به‌تدریج با اشاره به فرهنگ‌های مختلف دیگر در هنر بن‌سای و اضافه کردن عناصر دیگر از قبیل صخره‌ها پرداختند.
واژه بن‌سای به‌سرعت توسط توریست‌هایی که به ژاپن سفر می‌کردند در سرتاسر جهان منتقل شد و از آن به‌عنوان درختچه کوچکی که گویی تقلیدی ظریف و کوچک از درختان بلند و بزرگ موجود در طبیعت در گلدان‌های کوچک است یاد شد.
سپس بن‌سای با حضور در نمایشگاه‌هایی در لندن و پاریس بیشتر و بهتر به افراد معرفی شد و به‌خصوص حضور بن‌سای در نمایشگاه بزرگ جهانی در پاریس در سال ۱۹۰۰ چشم جهانیان را به هنر بن‌سای گشود. در پی آن، روش‌های کاشت‌وپرورش و نگه‌داری از این درختچه‌های زینتی به علاقه‌مندان با هر ملیت و فرهنگی آموزش داده شد و تنوع در کاشت انواع بن‌سای‌ به‌تدریج بیشتر شد. امروزه بن‌سای در چین و ژاپن بیانگر فرهنگ و سنت آ‌نها است و دیگر بر خلاف گذشته دور، نگه‌داری و استفاده از زیبایی‌های این گیاه تنها مختص طبقه بالای جامعه نیست بلکه تمام افراد می‌توانند از این گیاه اصیل و هنری در خانه خود نگه‌داری کنند.
می‌کوشیم تا شما را با هنر بن‌سای و انواع آن و همچنین پرورش آن آشنا کنیم. آشکار است که این هنر مانند هر هنر دیگری نیاز به پشتکار و دقت دارد.
کاشت و نگه‌داری
بن‌سای به روندی گفته می‌شود که از راه آن درختچه یا گیاه تنومندی برای کاشت و نگه‌داری درون گلدان آماده می‌شود. بن‌سای در حقیقت یعنی تعادل بین ریشه و اندام هوایی و به‌عبارتی دیگر، ترکیبی از علم باغبانی و هنر است.
یکی از نکات مهم برای نگه‌داری گیاه بن‌سای آن است که به‌غیر از اجزای اصلی‌ در ظرف، باید هر چیز دیگری را از آن حذف کنید. این‌کار به‌‌نوعی پالایش گیاه است که یکی از اقدامات نمادین در فلسفه‌های ژاپنی محسوب می‌شود. ژاپنی‌ها در پرورش بن‌سای بر تعادل نظم و فرم دادن آن به حالت مثلثی شکل در قسمت خارجی تاکید دارند که آن نیز خود، نوعی نماد است.
نمونه‌های فراوانی از نتیجه این روند در مراکز پرورش گل‌وگیاه دیده می‌شود. جذابیت این روش این است که نمونه‌ای کوچک، ولی بالغ از یک گونه بزرگ‌قامت را می‌توانید در داخل یک گلدان سینی مانند مشاهده کنید. این روش، گیاه خانگی ایده‌آل را در دسترس شما قرار می‌دهد.
دو گونه روند برای بن‌سای شناخته شده است:
بن‌سای باغچه‌ای یا خارج از خانه؛ که در این روند، گونه‌های گیاهی شناخته شده‌ای مانند کاج‌ها، افراها، سرو کوهی و… به‌کار می‌رود و تنها برای مدت کوتاهی در زمستان به درون خانه آورده می‌شوند و باید حتما در فضای باز نگه‌داری شوند.
بن‌سای درون خانه‌ای و آپارتمانی، که در سال‌های اخیر رواج یافته است. فرق این دو آن است که برای روند پرورش بن‌سای آپارتمانی از گیاهانی استفاده می‌شود که در مقابل سرما و یخبندان حساس هستند و بنابراین درون خانه‌ها سال‌ها به رشد و نمو خود ادامه می‌دهند.
در روند پرورش بن‌سای لازم نیست که از گونه‌های گیاهی کوتاه قامت استفاده شود. اینها گیاهانی هستند که با مراقبت کاشته شده و پرورش یافته‌اند و از رشد طبیعی خود برخوردارند. البته این‌کار مستلزم مهارت و صرف وقت است که در نهایت گونه‌های تماشایی و گران‌قیمتی رادرون گلدان‌های مخصوص به نمایش می‌گذارند. انواع این گیاه که در فروشگاه‌های ایران عرضه می‌شود، بیشتر وارداتی هستند که از طریق پیوندهای جوانه‌ها بر روی ساقه‌های ضخیم و فرم‌دار، آن را به شکل بن‌سای در آورده‌اند که به هیچ‌وجه جنبه هنری ندارد.
انتخاب محل بن‌سای در خانه
یکی از نکات مهم نگه‌داری بن‌سای در خانه، محل مناسب برای آن است. زیرا باعث می‌شود که گیاه برای سال‌ها سالم و شاداب بماند و به شما انرژی مثبت دهد. برعکس، اگر محل انتخاب شده برای گیاه مناسب نباشد، نه تنها به‌خوبی رشدونمو نمی‌کند، بلکه سرانجام پژمرده خواهد شد. عواملی مانند نور، سایه، نحوه آبیاری، رطوبت و حتی میزان تحمل گیاه در صورت سهل انگاری کوتاه مدت می‌تواند بر عمر گیاه موثر واقع شود.
خرید بن‌سای
در هنگام خرید بن‌سای نکات زیر را در نظر بگیرید تا بتوانید گیاهی سالم و شاداب خریداری کنید:
حتما گیاه بن‌سای را در فصل بهار که زمان رشد و شکوفایی آن است بخرید. از فروشنده محل نگه‌داری (داخل آپارتمان یا فضای باز) و سایر نیازها و همچنین نام گیاه را بپرسید تا بتوانید به‌خوبی از آن نگه‌داری کنید.
نور مورد نیاز گیاه چه در داخل خانه و چه در فضای باز مناسب باشد.
با یک انگشت ساقه‌ گیاه را کمی فشار دهید، در صورتی ‌که سفت و محکم نباشد، به اصطلاح ریشه در داخل خاک لق باشد، یا رشد آن به اندازه کافی صورت نگرفته یا ریشه در حال پوسیدن است که خرید آن پیشنهاد نمی‌شود.
به دقت به برگ‌های آن نگاه کنید که از نظر اندازه و سالم بودن؛ برگ‌ها و ساقه‌ها با هم مطابقت داشته باشند.
برای پی بردن به بیماری حشره‌زایی و آلوده نبودن به بیماری، نوک شاخه‌ها یا برگ‌ها و محل‌هایی که برگ‌ به ساقه متصل است و همچنین زیر برگ‌ها را به دقت بررسی کنید که آفت نداشته باشند.
پس از انتخاب گیاه، از فروشنده بخواهید آن را با روزنامه یا کاغذ کاملا بپوشاند. به‌طوری که نور مستقیم آفتاب به آن نتابد و از باد کولر اتومبیل دور باشد. در زمستان نیز شیشه‌های اتومبیل بالا باشد. تغییر درجه حرارت ناگهانی گیاه، باعث ریزش برگ‌های آن می‌شود.
پس از ورود به خانه روزنامه‌ها را جدا کنید. نخستین کار برای اینکه اثر انتقال ناگهانی از گلخانه به خانه را (تغییر محیط زیست) تا اندازه‌ای خنثی کنید و گیاه با آب‌وهوای مکان جدید سازگار شود، روزی یکی دو بار در گرم‌ترین ساعات روز با آبی که فاقد کلر باشد و روزانه یکی دوبار با آب‌فشان روی برگ‌های آن را اسپری کنید و با همین آب آن‌ را آبیاری کنید.
(ظرفی فاقد درپوش را پر از آب کنید و در گوشه‌ای به مدت ۲۴ ساعت کنار بگذارید تا کلر آن پریده و از آن آب برای گیاه استفاده کنید).
از کود دادن به گیاه برای مدتی خودداری کنید و چنانچه پس از گذشت چند روز، چند برگ از برگ‌های تحتانی آن زرد و پژمرده شد نگران نباشید؛ چون این حالتی است که گیاه برای بقای خود در محیط جدید به‌وجود می‌آورد. طبیعی است که گیاه در طی پذیرش شرایط محیط جدید، برگ‌های پیر و پایینی خو را از دست بدهد و برگ‌های جوان و تازه را که دمبرگ قوی‌تر دارند و معمولا در قسمت بالای ساقه‌ها می‌رویند حفظ کند. هرگز برگ‌های زرد را از ساقه جدا نکنید چون بهتر است این‌کار به‌طور طبیعی و به‌تدریج توسط خود گیاه انجام شود؛ زیرا گیاه قبل از دفع برگ‌ها، منفذی را که از جدا شدن دمبرگ از ساقه پدید می‌آورد می‌بندد و هیچ‌گونه خراشی باقی نمی‌ماند تا مورد حمله میکروب‌های عفونت‌زا قرار گیرد. ولی چنانچه بیشتر از دو یا سه برگ گرفتار زردی شوند، نشانه این است که در آبیاری گیاه افراط یا سهل‌انگاری کرده‌اید یا احتمالا گلدان را در محل تاریکی قرار داده‌اید.
از قرار دادن هر دو گونه بن‌سای در معرض کوران هوا نیز خودداری کنید. بدیهی است گیاه خریداری شده اگر آپارتمانی باشد، باید آن را در پرنورترین قسمت آپارتمان قرار دهید و گیاه فضای باز را در بالکن یا در حیاط در محلی آفتابگیر قرار دهید و همچنین به علت کوچک بودن گلدان بن‌سای، هر روز به آبیاری و اسپری آب روی برگ‌ها اقدام کنید.
توجه داشته باشید که برخی از این گیاهان فضای باز به غرقابی حساس هستند و در روزهای بارانی باید محل آن را تغییر داده و به محیطی خنک و پناهگاه برده شوند.

 

[آیورودا]

یکی از هنرهای خیلی زیبایی ژاپنی پرورش درختان به صورت "بونسای" است. بعضی از این گیاهان واقعا" زیبا بوده و ارزش زیادی هم دارند. این هنر برای هزاران سال در چین رواج داشته و پس از ارتباط فرهنگی بین چین و ژاپن، به ژاپن منتقل شده .


بعضی از هنرمندان این هنر، بونساهای خیلی کوچک که حتی گاهی اوقات کوچکتر از کف دست هستند را پرورش می دهند که به اسم "مینی بونسای" شناخته میشود.


برای پرورش یک بونسای دانستن علوم باغبانی، نوردهی، تغذیه، نیاز آبی و همچنین هرس شاخه، برگ و ریشه لازم است. در واقع با استفاده از روشهای خاص رشد گیاه را کم می کنند به طوری که به سلامت آن لطمه ای وارد نشود و هرس ریشه و برگ در فصل رشد باعث کاهش رشد شود . همچنین برای شکل دادن به گیاه با مرور زمان شکل دلخواه را به گیاه انتقال میدهند. تناسب درست بین اجزاء گیاه و همچنین تامین نیاز گیاه به پرورش یک بونسای سالم و زیبا کمک فراوانی میكند.

برای تهیه یک بونسای می توان دو مرحله ی اصلی را در نظر گرفت:

تغییر شکل درختی طبیعی که از نواحی کوهستانی یا دشت آورده ایم به درختچه های کوتاه
تربیت بونسای که منظور تکامل بخشیدن به شکل ظاهری است.

مرحله ی اول:

نهال مورد انتخاب باید در عین کامل بودن باید کوچک ، کوتاه ، دارای ریشه های قوی و طول عمر دراز باشد . باید در نظر داشت که تفاوت اساسی یک بونسای و یک درخت در یک باغ کوچکی و بزرگی آنهاست وگرنه بونسای از نظر شکل ظاهری فرق دیگری با درخت طبیعی ندارد.
قبل از شروع بهار گیاهی با شرایط ذکر شده انتخاب و آن را طوری از خاک بیرون می آوریم که مقداری از ریشه های فرعی وصل به ریشه ی عمودی(اصلی) گیاه باشد و گیاه را همراه خاک اطراف ریشه با ملایمت بیرون آورده تا خاک اطراف ریشه نریزد. گیاه را در ظرف مورد نظر می کاریم. بعد از 20 روز جوانه های کوچکی خواهد داشت . هنگامی که جوانه های تازه به ارتفاعی نزدیک 5/2 میلی متر رسید آن را فشار می دهیم یا کلا قطع می کنیم. حدود 2 الی 3 هفته بعد یک یا سه جوانه تازه در کنار جوانه ی قطع شده شروع به رشد می کنند. این بار جوانه های تازه هرگز خیلی بلند نخواهند شد. پس فاصله ی بین شاخه کوتاه شده و برگ هایی رشد می کنند که از حد طبیعی کوچک تر است.
با نزدیکی فصل پاییز باید احتیاط های لازم را انجام داد که گیاه خشک نشود ، یخ نزند و مرتب در معرض دید خورشید قرار گیرد. درخت را در ماه فروردین بعدی باید دوباره به همان طریق اولی نشا کرد. دفعات نشاندن گیاه در ظرف دیگر بستگی به نوع درخت و سن آن دارد.

قرار دادن گیاه در ظرف دیگر دو فایده دارد:
درون ظرف پر از ریشه شده است و جای خالی برای رشد ریشه های تازه نیست . در هر انتقال حذف مقداری از ریشه ها و رویش ریشه های جدید باعث خواهد شد که مواد به مقدار لازم ( نه بیش از حد ) جذب کند و رشد نموده و از اندازه هایی که مورد نظر ماست بزرگتر نشود.
شاخ و برگ های زیادی را قطع می کنیم و این عمل موجب تعادل بین مواد جذب شده به وسیله ی ریشه ی گیاه و مقدار هوایی که توسط شاخ و برگ پس داده( فتوسنتز ) می شود ، می گردد.

2 الی 3 هفته طول می کشد که گیاه در محل جدید ریشه های محکمی بگیرد. هنگامی که ریشه ها محکم شد ، جوانه ها شروع به رشد می کنند. بعد از دو ماه که درخت به ظرفش منتقل شد تمام برگ های آن در مرکز ساقه باید با قیچی قطع گردد. باقیمانده ی برگ های ساقه به زودی پژمرده شده و می افتند این حالت برگ ریزان مصنوعی پاییزی است. دو یا سه هفته بعد شاخه ها و برگ های جدید از جوانه های تازه بیرون خواهند آمد. این شاخه و برگ ها کوچک می شوند و نتیجتا به بونسای شکل باشکوهی می دهند.

مرحله ی دوم ، تربیت بونسای:

به سه طریق می توان عمل کرد: 1- هرس کردن شاخه و برگ ها که قبلا به آن اشاره شد. 2- سیم بستن 3- آویزان کردن شاخه

سیم بستن: برای این که شکل دلخواه خود را به درخت بدهیم از سیم مسی استفاده می کنیم به این ترتیب که شاخه یا تنه را با دست و انگشتان به حالتی که مورد نظر است نگه می داریم. سیم را در جهت عقربه های ساعت به دور آن می پیچیم . شاخه های کوچک را برای 2 تا 3 ماه و شاخه های بزرگتر را برای 3 الی 4 ماه می توان سیم بست.

آویزان کردن شاخه : به سادگی یک طناب یا نخ را به شاخه ی مورد نظر متصل و انتهای آن رابه جایی متصل می کنیم تا شاخه خمیدگی مورد نظر را پیدا کند.

شرایط خاک: تمیز باشد ، کود طبیعی نداشته باشد ، قابلیت نگهداری رطوبت را داشته باشد و پوک باشد.

محل نگهداری : در تمام سال آفتابی باشد ، در معرض هوا بوده ولی از بادهای شدید در امان باشد ، تمیز و دور از گرد و غبار باش

 

[Hamzeh856]

[h=2]پرورش بونسای به وسیله قلمه [/h]

قلمه یه روش خیلی خوب و بهتری نسبت به سایر روش ها مثل کاشت بذر و پرورش اون برای بونسای به شمار میاد . در بعضی موارد با کاشت بذر و تربیت گیاه برای بونسای احتمال اون پیش میاد که گیاه خصوصیات ظاهری پایه مادری خودش رو نداشته باشه . ولی استفاده از قلمه همیشه گیاهی رو به وجود میاره که خصوصیات پایه مادری خودش رو داره .

قلمه رو میشه از سه طریق به دست آورد :

1) قلمه ریشه
2) قلمه ساقه
3) قلمه برگ

برای ایجاد یک بونسای خوب بهترین روش استفاده از قلمه ساقه هست .

بعضی از گیاهان که شاخه نرم و علفی دارن رو میشه تو هر زمانی تکثیر کرد . در حالی که در گونه های دیگر در فصول به خصوصی ریشه دهی انجام میشه .
به طور کل بهترین زمان برای کاشت قلمه در حدود فصل رشد گیاه مادری هست که در مناطق گرمسیری ماه های مرداد و شهریور و در مناطق معتدله بهترین زمان کاشت اوایل بهار هست .

نکته : قلمه انتخابی باید کاملا سالن و عاری از هر گونه بیماری باشه .

دو نوع قلمه ساقه داریم .

1) قلمه انتهایی


​

2) قلمه پاشنه دار


قلمه انتهایی حدود 8 تا 10 سانت هست که از قسمت انتهایی و بالای ساقه انتخاب میشه و به وسیله چاقو تیز و یا قیچی باغبانی یک برش اریب درست زیر گره زده میشه . طبق تصویر بالا برگ های پایینی گیاه رو حذف کنید و اگر برگ های قسمت بالایی ساقه خیلی بزرگ باشه اون هارو به نصف اندازه خودش برسونید تا از تعرق و تبخیر اضافی کاسته بشه .

قلمه بعضی از گیاهان گوشتی مثل آدنیوم رو باید 2 تا 3 روز قبل از کاشت کنار بزاریم تا قسمت انتهایی که برش خورده خشک بشه و بعد اقدام به کاشت کنیم .این عمل برای ایجاد کالوس و جلو گیری از پوسیده نشدن آنتهای گیاه انجام میشه .

ادامه ......

منبع : امروزی