[ گرافیک ]شاخه‌هاى طراحى گرافيک

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار


امروزه با پيشرفت هنر گرافيک و گستردگى کاربرد آن در مقاطع مختلف اين هنر شاخه‌هاى متعددى از قبيل تصويرسازي، پوستر، طراحى آرم و نشانه، صفحه‌‌آرايي، طراحى حروف و بسته‌بندى که از هم متمايز هستند، را در بر مى‌گيرد. همه اين‌ها در مفهوم عمومى گرافيک جاى دارند و براى احاطه و آگاهى هر کدام از اين رشته‌ها بايد تجربه‌هايى در آن رابطه انجام داد تا به مهارت و کارآيى لازم رسيد.

تصويرسازى


شايد پرجاذبه‌ترين شاخه رشته گرافيک براى يک نقاش، تصويرسازى باشد. مصورسازى يا تصويرسازى يا ايلستراسيون، از گرايش‌هاى نقاشى در حيطهٔ گرافيک است. ايلستراتور با توجه به تکنيک‌هاى خاص اين رشته در زمينهٔ طراحى و نقاشى به موضوعاتى که به نوعى با گرافيک در ارتباط هستند، مى‌پردازد، مانند طراحى کتاب کودک.



آرم، نماد، نشانه (علائم تجارى)

حروف يا علامتى که براى نمايش يک فعاليت يا يک شيء طراحى شده باشد، نماد است. نماد ممکن است تصويرى يا انتزاعى باشد و در زمينهٔ فرهنگي، اجتماعي، سياسى يا تجارى بکار رود.

نشانه يا آرم بيان مفهوم يا شکل چيزى است که در قالب شکلى ديگر در ذهن متجلى مى‌شود و آن را بايد روى کاغذ ثبت کرد و تماماً بيانگر چيزى است که عينيت پيدا کرده است.

طراحى نشانه، اصطلاحى براى هماهنگ‌سازى نيازهاى نشانه‌اي، مسيريابي، آموزشى و اطلاع‌رسانى براى استفاده در محيط‌هاى شهري، ساختمان‌ها و مناسبت‌هاى مهمى چون نمايشگاه‌ها است. در طراحى نشانه، ريتم، فرم، تکنيک و قدرت اجرايى يکجا به نمايش در مى‌آيد.

علامت تجاري، نشانه‌آى به شکل يک نماد يا حروف نشانه است که براى شناسايى يا وحدت‌بخشى به محصولات و خدمات و ... استفاده مى‌شود.



صفحه‌آرايى

طراحي، ترسيم، پيش‌طرح کتاب، آگهى تبليغي، عنوان صفحه و ... که طراحى براى تعيين ظاهر و ارتباطات بين عناصرى چون تصاوير، عکس و متن تهيه مى‌کند، صفحه‌آرايى است. معمولاً تا پيش از انتخاب طرح نهايي، چندين نوع صفحه‌آرايى آماده مى‌شود تا بهترين آنها از نظر اندازه، رنگ و ... توليد شود.



طراحى حروف

آرايش و تخصيص حروف در مرحله آماده‌سازى پيش از چاپ است که به چاپ از نوع فلزى (لترپرس) مربوط مى‌شود. براى انواع حروفچينى که با هر نوع سيستم حروفچينى انجام شده باشد، نيز طراحى حروف اطلاق مى‌گردد. اما طراحى حروف نوين رويکردى است در طراحى حروف که طى دههٔ ۱۹۲۰ و اوايل ۱۹۳۰ در اروپا شکل گرفت. طراحى حروف نوين بخش بسيار محسوس و مرئى مدرنيسم در طراحى گرافيک بحساب مى‌آيد و تلفيقى است از آثار و نوشته‌هاى ويليام موريس و جنبه‌هايى از جنبش‌هاى معاصر هنرى مانند کوبيسم، فوتوريسم، دادا، دِاستيل و ساختگرايي. اين رويکرد ريشه در روسيه و آلمان داشت و پيروانى در هلند، چکسلواکى و لهستان.

پوستر

در اواخر قرن نوزدهم ميلادى بر اثر تحولات مصورسازى و پيوند نزديکى که بين نقاشى و چاپ برقرار شده بود، پديدهٔ تازه‌اى موسوم به پوستر يا آفيش يا پلاکارد بوجود آمد.

پوستر بعنوان نوعى طرح گرافيکى به مقولهٔ نمايش و تبليغ تعلق دارد که در آن بايد تصوير و کلمات به شکل مختصر، مرتبط با يک مفهوم واحد و به يادماندنى باشند.

پيش از چاپ سنگي، پوسترها مانند کتاب به روش چاپ برجسته و با جوهر مشکى و گاه با قالب‌هاى چوبى چاپ مى‌شدند.

با گذشت چندين دهه از تاريخ ظهور عکاسي، اين امکان وجود نداشت که عکس را در ابعاد بزرگ و با شمار انبوه تکثير کنند. در اين دوره معمولاً نقاشان طر‌ح‌هاى پوستر را نقاشى مى‌کردند. تصوير بصورت دستى بر سطح مستويى لوح چاپ منتقل مى‌شد. اين روش تا بعد از جنگ دوم جهانى هم رواج داشت.



پوسترهاى نمايشى اولين نمونه از آگهى‌هاى ديوارى بودند که ضمن تحول، اصول و قواعد پوسترسازى را پى‌ريزى کردند. اين آگهى‌ها مربوط به تماشاخانه‌هاى متعددى بود که در اروپا وجود نداشت. پوسترهاى مصور آن دوره علاوه بر تبليغ در مورد تماشاخانه‌ها، مغازه‌ها و حراج‌ها و وسايل حمل‌‌‌‌ونقل، در عرصهٔ تبليغ کتاب نيز رواج داشت. اين پوسترها در آن زمان فقط به رنگ سياه چاپ مى‌شد. در حوزه هنر پوستر دههٔ آخر قرن نوزدهم آثار تولوزلوترک بيش از ديگران مى‌درخشيد. پوستر رنگى مصور با نام ژول شره، هنرمند فرانسوى آغاز مى‌شود

هنرمندان پوستر اين دوره، آزادى زيبايى‌شناختى و جسارت خلاقانه‌اى را به نمايش گذاشتند، که با اولين تجليات اختراعات فن‌آورانه در توليد و تکثير آثار گرافيکى همراه شد.

ليتوگرافى در اواخر سدهٔ نوزدهم به هنرمند امکان داد تا سطوح بزرگ يکدست را چاپ کند و از رنگ بهره برد. و به طراح امکان داد تا حروف‌نگارى خاص خود را انجام دهد. اين کنترل بر چاپ آغاز طراحى گرافيک بود. بعدها فن‌آورى‌هاى عکاسى و رايانه‌اى در توليد و تکثير تصوير و متن نقشى اساسى يافتند.

رايج‌ترين شيوه چاپ تا دهه ۱۹۶۰ به روش لترپرس بود (نوعى چاپ برجسته از قالب‌هاى فلزى فتوگراوور و حروف).

در دههٔ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ نسل جديدى از طراحان شروع به استفاد هاز قابليت‌هاى رايانه کردند. طراحان گرافيک يکصد سال پس از آنکه هنرمندان رسانهٔ جديد ليتوگرافى را به خدمت خود در آوردند. فن‌آورى‌هاى نوين را براى تحت کنترل در آوردن توليد متن و تصوير بکار بردند.

همانطور که چاپ و مطبوعات يکباره در ايران رواج يافت، اشکال مختلف پوستر نيز بطور ناگهانى ظاهر و براى مقاصد مختلف مورد استفاده قرار گرفت. اولين پوسترهاى چاپ شده در ايران مصوّر نبوده و غالباً شامل اطلاعيه‌هاى دولتى و غيردولتى بود که در معابر و مجامع عمومى نصب مى‌شد. اين آگهى‌ها از هر نوع عناصر بصرى جالب تهى بودند. در سى و چند سال گذشته همراه با گسترش امکانات چاپ و آموزش هنر گرافيک در مدارس هنري، هنر پوستر جاى خاص خود را در ايران پيدا کرد.

توسعهٔ تبليغات براى کالاها و مؤسسات توليد و خدماتى و غيهر موجب رواج پوسترهاى تجارى شد و به موازات آن پوسترهاى فرهنگى و هنرى نيز رواج يافت.

اکنون پوسترهاى متنوع که حاوى پيام‌هاى مذهبى و سياسى و فرهنگى مى‌باشند، سراسر شهر را پوشانده است. پوستر بدليل استفاده از عناصر بصري، نقش مهمى در القاى پيام دارد. اين عناصر بصرى با کادربندى و ترکيب‌بندى مناسب عناصر موضوع و استفاده از نشانه‌ها و علائم ساده تصويرى قابليت انتقال سريع‌ترى به آن مى‌دهد.



بسته‌بندى

بسته‌بندى‌هاى مختلف، داراى خصوصيات متفاوتى هستند. به همين دليل بسته‌بندى را شاخه‌اى از علم اقتصاد و هنر مى‌دانند.

هماهنگى طرح بسته‌بندى با محتويات، نحوه نگهداري، نحوهٔ حمل‌ونقل امرى ضرورى است. بسته نه تنها بايد فرآورده را محفوظ نگه دارد، بلکه مصرف‌کننده را نيز بايد جلب کند و اطلاعات لازم را به او بدهد. و بايد بتوان فرآورده را از داخل آن به راحتى خارج کرد و موقعى که خالى شد بتوان پوشش هر بسته را از بين برد. علاوه بر اين زيبايى بسته باعث زيبايى محيط مى‌شود. امروزه بسته‌بندى بيشتر با کاغذ صورت مى‌گيرد.

بسته‌بندى‌ها در انواعتجارى و صنعتى و دستى شامل جعبه‌هاى مقوايى تاشده، جعبه‌هاى سينى‌شکل، جعبه‌هاى لوله‌اى‌شکل، لفاف‌پيچ، جعبه‌هاى کاغذى انعطاف‌ناپذير و بسته‌بندى‌هاى انعطاف‌پذير است.


جعبه‌هاى تاشده براى هر نوع فرآيند چاپى مناسبند. و براى دارو، غذا، هديه، لوازم آرايشي، اسباب‌بازى و لوازم خانه مناسب هستند.

جعبه‌هاى سينى‌شکل که از اشکال اصلى جعبه‌هاى تاشو هستند، در مواردى چون پاکت سيگار، سينى هادى نانوايي، جعبه بستني، پيتزا و جعبهٔ لباس بکار مى‌روند.

جعبه‌هاى لوله‌اى شکل که بشکل تيوپ هستند، براى بسته‌بندى بطرى‌ها و لوازم بهداشتى و آرايشى بکار مى‌روند و اغلب در يکى از ديواره‌ها پنجره يا در دارند تا محصول ديده شود.

لفاف‌پيچ نوعى بسته‌بندى براى اسباب‌بازى‌ها، لوازم خانگى و محصولات منحنى است، که مستلزم پيچيدن لايه‌اى از پلاستيک به دور شيء موردنظر و حرارت دادن آن است.

جعبه‌هاى کاغذى انعطاف‌ناپذير، ظروفى سخت و دائمى هستند. اين جعبه‌ها امروزه در طرح‌ها و پرداخت‌هاى جديد و جالبى موجود مى‌باشد و عمدتاً براى محصولات تجملي، لوازم آرايش، جواهرات و دوربين بکار مى‌رود. مواد اوليه اين جعبه‌ها، مقوا و مواد پوشاننده است. از کاغذها و پارچه‌هاى متنوع نيز براى پوشاندن جعبه‌ها مى‌توان استفاده کرد.

بسته‌بندى‌هاى انعطاف‌پذير از قبل از تاريخ مورد استفاده بوده است. اشکال و فرم‌هاى بعدى آن شامل بسته‌بندى کاغذى است که بعدها در توليد انبوه توسط جرج وست کارخانه‌دار نيويورکى ابداع شد.

شناخت سلفون و گسترش لايه‌هاى پلاستيکى و زرورق‌هاى مخصوص و همچنين شيوه‌هاى پوشش‌دار کردن باعث توسعه انواع گوناگون، مصارف تازه‌اى براى بسته‌بندى انعطاف‌پذير گرديد.

امروزه بزرگترين مصرف‌کننده بسته‌بندى‌هاى انعطاف‌پذير، صنايع غذايى است. برخى از اين بسته‌ها که براى منجمد کردن، پختن، مخلوط کردن، محافظت کردن و ذخيره کردن مواد غذايى طراحى شده‌اند، تأثير زيادى در صنايع غذايى بويژه در زمينه غذاهاى آماده دارند.

منبع:aftabir
 
بالا