chemical.uts
عضو جدید
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]چالش‌های صنايع پتروشيمی در ورود به WTO (مطالعه موردی: كشور چين)[/FONT]
صنايع پتروشيمي، زنجير ميان مواد خام و مواد باارزش افزوده‌اي هستند كه به‌طور وسيع در صنعت كشاورزي، تكنولوژي دفاعي و زندگي روزمره به كار مي‌روند. از اين رو صنايع مذكور در رشد اقتصادي ملي، از اهميت حياتي برخوردار هستند.
صنايع پتروشيمي چين، در طي پنجاه سال توسعه، رشد قابل توجهي داشته و به موفقيت‌هاي چشم‌گيري دست يافته است؛ اما چالش بزرگي، موجبات تغيير و تحول در ساختار صنايع پتروشيمي چين را فراهم كرده است. اين چالش، عضويت چين در سازمان تجارت جهاني (WTO) است كه شركت‌هاي پتروشيمي چين را به سمت يك بازار پررقابت سوق خواهد داد.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]گزارش مركز تحقيق و توسعه ملی چين[/FONT]
گزارش اخير مركز تحقيق و توسعه ملي چين كه در اين زمينه ارايه شده، نكاتي را مطرح ساخته كه تأمل در آنها براي صنعت پتروشيمي كشور ما بي‌فايده نخواهد بود:
شركت‌هاي پتروشيمي چين اگرچه در داخل كشور قوي بوده و بازارهاي داخلي را در دست دارند، اما در مقابل رقباي بزرگ جهاني، از توان لازم جهت رقابت برخوردار نيستند و چه بسا با باز شدن مرزها و آزادي واردات محصولات مشابه كه كيفيت بالاتر و قيمت پايين‌تري دارند، اين شركت‌ها با مشكل مواجه شوند.
افزايش واردات، كاهش قيمت محصولات، از دست دادن بازار داخلي و بازارهاي هم‌پيمانان استراتژيك، از پيامدهاي اصلي پيوستن به تجارت جهاني است. آنگاه كه اين پيامدها با مسائلي نظير عدم دسترسي به دانش فني روز، ناتواني در افزايش ظرفيت‌ها و ايجاد تنوع و تغيير در محصول و ضعف در خدمات پس از فروش همراه مي‌شود، سرانجامي جز ورشكستگي براي شركت‌هاي پتروشيمي چين به‌دنبال نخواهد داشت. از اين رو تا زماني‌كه صنعت پتروشيمي چين از كشورهاي پيشرفته، عقب‌تر است، در جريان ورود به WTO با اين چالش‌ها مواجه خواهد بود.
در حال حاضر شركت‌هاي بزرگي نظير "BP"، "باسل"، "شل" و "اگزون‌موبيل" جهت ورود به بازارهاي مناطق نزديك به چين و حتي داخل چين، تمهيدات ويژه‌اي انديشده‌اند تا زماني كه با پيوستن به WTO سيل واردات به چين سرازير شد، در بازارهاي اين كشور چندان ناشناخته و غريب نباشند.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]اندازه كوچك شركت‌هاي چينی[/FONT]
اندازة محدود شركت‌هاي چيني نيز عامل ديگري است كه به چالش‌هاي احتمالي و ايجاد دورنماي نامعلومي از صنعت پتروشيمي اين كشور در عصر تجارت جهاني دامن خواهد زد. به عنوان مثال، توان دو شركت بزرگ "پتروچين" و "سين اوپك"، تنها با نيمي از توان و موجودي شركت "اگرون موبيل" برابري كرده و از نظر درآمد و فروش، اين دو شركت فقط يك سوم درآمد و قدرت فروش "اگزون‌موبيل" را دارند.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]راهكارهای موجود برای برون‌رفت از چالش‌های احتمالی[/FONT]
گزارش مركز تحقيق و توسعة ملي چين پس از بيان ضرورت توجه به پيامدهاي پيوستن به سازمان تجارت جهاني، به بيان برخي راهكارها براي صنايع پتروشيمي مي‌پردازد.
چين پتانسيل زيادي جهت سرمايه‌گذاري در صنايع پتروشيمي دارد. چين كشوري در حال توسعه است كه در صنايع مختلف نظير اتوموبيل‌سازي، الكترونيك و ساير صنايعي كه مشتري محصولات پتروشيمي هستند، رشد قابل‌توجهي خواهد داشت. موفقيت در حفظ چنين بازاري، نياز به اتخاذ تدابيري ويژه دارد تا امكان رقابت شركت‌هاي بومي را با رقباي خارجي فراهم سازد. برخي از اين تدابير به شرح زير مي‌باشد:
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]1- كاهش هزينه شركت‌ها[/FONT]
يكي از راهكارهاي اصلي جهت موفقيت در رقابت، سبك نمودن شركت‌ها و كاهش هزينه‌هاي جانبي آنها است. در سال 2000، "پتروچين" تعداد زيادي از كاركنان خود را موقتاً از خدمت بركنار كرد و طرح كنار گذاشتن 20درصد از كاركنان خود را طي يك برنامة پنج ساله دنبال نمود تا از طريق افزايش بهره‌وري، هزينة تمام شده محصولات و خدمات خود را كاهش دهد.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]2- توسعه اطلاع رسانی[/FONT]
به‌كار بردن مكانيزم‌هاي هوشمند براي اطلاع‌رساني به شركت‌ها در رابطه با آخرين تغييرات بازار داخلي و بين‌المللي و ارزيابي دقيق رقباي خارجي و زمينة فعاليت، فرآيند مورد استفاده، نوع محصول توليدي و ويژگي‌هاي آنها، از ديگر تدابيري است كه صاحب‌نظران چيني، جهت مقابله با چالش‌هاي آتي پيشنهاد كرده‌اند. بدين ترتيب، دولت موظف به حمايت و هدايت شركت‌ها در اين مسير بوده و وظيفه ايجاد چنين سيستم هوشمندي را كه دسترسي به آن براي كليه شركت‌هاي پتروشيمي امكان‌پذير باشد، بر عهده دارد.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]3- ادغام شركت‌ها[/FONT]
تجديد ساختار در قالب ادغام بنگاه‌هاي توليدي، به‌منظور افزايش رقابت‌پذيري و افزايش سهم آنها در بازار جهاني، مي‌تواند در جلوگيري از مشكلات آينده مؤثر باشد. اين تجديد ساختار، بايد با هدف افزايش كيفيت مواد توليدي و كاهش هزينه‌هاي جانبي و در نتيجه بالابردن نرخ بازگشت سرمايه صورت پذيرد.
بر همين اساس ادغام بنگاه‌ها در صنايع پتروشيمي بايد افزايش يافته و شركت‌هاي كوچك و متوسط براي توليد در مقياس بهينه و هجوم به بازار جهاني در يكديگر ادغام شوند. البته اجراي اين سياست، نيازمند مديريت مناسب و خلاقيت در روند ادغام و بازآرايي شركت‌ها است.
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نتيجه گيري و تحليل[/FONT]
پيوستن به WTO و جهاني شدن، نه تنها براي چين، بلكه براي كلية كشورها، امري است كه دير يا زود به وقوع خواهد پيوست. از اين رو، مشكلاتي كه مركز تحقيق و توسعه ملي چين بر شمرده براي صنايع پتروشيمي كشور ما نيز محتمل است.
گسترش صنايع پتروشيمي تنها به بهانة اشتغال‌زايي و توسعة مناطق محروم، در نقاطي كه از توجيه اقتصادي و فني برخوردار نيستند و همچنين واگذاري توسعة صنايع پايين‌دستي به بخش خصوصي كه دچار مشكلاتي نظير عدم دسترسي به تكنولوژي روز، عدم برخورداري از واحدهاي تحقيق و توسعة قوي و نيز توليد در ظرفيت‌هاي محدود هستند، از جمله ضعف‌هاي اساسي پتروشيمي كشور در مواجهه با مسأله پيوستن به WTO به‌شمار مي‌رود. ايجاد ده‌ها شركت مختلف با توان محدود در حوزة توليد محصولات پايين‌دستي پتروشيمي، از جمله مسائلي است كه صنعت پتروشيمي كشور، خاصه صنايع پايين‌دستي را در پروسه جهاني شدن با مشكلات اساسي روبرو خواهد نمود؛ برخي از آنها در كسب بازار داخلي كشور موفق نيستند، امنيت لازم را در تأمين خوراك خود ندارند و از توان جذب و به‌كارگيري تكنولوژي‌هاي روز بي‌بهره‌اند، زيرا توسعة كمي و حمايت از افزايش تعداد اين شركت‌ها، به‌جاي توسعة كيفي و كمك به بهبود وضعيت شركت‌هايي كه از توان و قابليت‌هاي بيشتري برخوردار هستند، گرچه در كوتاه‌مدت مي‌تواند ابزار تبليغي مناسبي براي پتروشيمي باشد، تا در ظاهر حمايت اين شركت را از توسعه صنايع پايين‌دستي نشان دهد، اما در طولاني‌مدت و در مواجهه با پديده‌هايي نظير جهاني شدن، نه تنها براي شركت‌هاي خصوصي، بلكه براي خود شركت ملي صنايع پتروشيمي نيز مشكل‌ساز خواهد بود. زيرا اين شركت بهترين و در دسترس‌ترين مشتريان مواد پايه خود را يكي پس از ديگري از دست خواهد داد. بنابراين لازم است، شركت ملي صنايع پتروشيمي به مسأله جهاني شدن توجه بيشتري نموده، وضعيت موجود و توان خود را سنجيده و با بررسي پيامدهاي پيوستن به WTO، چالش‌هاي احتمالي را بشناسد و تدابير لازم را براي آن زمان، از امروز اتخاذ نمايد.
پيوستن به سازمان تجارت جهاني، براي صنايع مختلف هر كشور داراي پيامدهاي مثبت و منفي مي‌باشد. اين مطلب با بررسي گزارشي كه اين پيامدها را براي صنعت پتروشيمي چين ارزيابي كرده، به بيان ضرورت توجه صنايع پتروشيمي كشور به مسأله جهاني شدن پرداخته است:
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]صنايع پتروشيمي چين و چالش پيوستن به WTO[/FONT]صنايع پتروشيمي، زنجير ميان مواد خام و مواد باارزش افزوده‌اي هستند كه به‌طور وسيع در صنعت كشاورزي، تكنولوژي دفاعي و زندگي روزمره به كار مي‌روند. از اين رو صنايع مذكور در رشد اقتصادي ملي، از اهميت حياتي برخوردار هستند.
صنايع پتروشيمي چين، در طي پنجاه سال توسعه، رشد قابل توجهي داشته و به موفقيت‌هاي چشم‌گيري دست يافته است؛ اما چالش بزرگي، موجبات تغيير و تحول در ساختار صنايع پتروشيمي چين را فراهم كرده است. اين چالش، عضويت چين در سازمان تجارت جهاني (WTO) است كه شركت‌هاي پتروشيمي چين را به سمت يك بازار پررقابت سوق خواهد داد.
گزارش اخير مركز تحقيق و توسعه ملي چين كه در اين زمينه ارايه شده، نكاتي را مطرح ساخته كه تأمل در آنها براي صنعت پتروشيمي كشور ما بي‌فايده نخواهد بود:
شركت‌هاي پتروشيمي چين اگرچه در داخل كشور قوي بوده و بازارهاي داخلي را در دست دارند، اما در مقابل رقباي بزرگ جهاني، از توان لازم جهت رقابت برخوردار نيستند و چه بسا با باز شدن مرزها و آزادي واردات محصولات مشابه كه كيفيت بالاتر و قيمت پايين‌تري دارند، اين شركت‌ها با مشكل مواجه شوند.
افزايش واردات، كاهش قيمت محصولات، از دست دادن بازار داخلي و بازارهاي هم‌پيمانان استراتژيك، از پيامدهاي اصلي پيوستن به تجارت جهاني است. آنگاه كه اين پيامدها با مسائلي نظير عدم دسترسي به دانش فني روز، ناتواني در افزايش ظرفيت‌ها و ايجاد تنوع و تغيير در محصول و ضعف در خدمات پس از فروش همراه مي‌شود، سرانجامي جز ورشكستگي براي شركت‌هاي پتروشيمي چين به‌دنبال نخواهد داشت. از اين رو تا زماني‌كه صنعت پتروشيمي چين از كشورهاي پيشرفته، عقب‌تر است، در جريان ورود به WTO با اين چالش‌ها مواجه خواهد بود.
در حال حاضر شركت‌هاي بزرگي نظير "BP"، "باسل"، "شل" و "اگزون‌موبيل" جهت ورود به بازارهاي مناطق نزديك به چين و حتي داخل چين، تمهيدات ويژه‌اي انديشده‌اند تا زماني كه با پيوستن به WTO سيل واردات به چين سرازير شد، در بازارهاي اين كشور چندان ناشناخته و غريب نباشند.
اندازة محدود شركت‌هاي چيني نيز عامل ديگري است كه به چالش‌هاي احتمالي و ايجاد دورنماي نامعلومي از صنعت پتروشيمي اين كشور در عصر تجارت جهاني دامن خواهد زد. به عنوان مثال، توان دو شركت بزرگ "پتروچين" و "سين اوپك"، تنها با نيمي از توان و موجودي شركت "اگرون موبيل" برابري كرده و از نظر درآمد و فروش، اين دو شركت فقط يك سوم درآمد و قدرت فروش "اگزون‌موبيل" را دارند.
گزارش مركز تحقيق و توسعة ملي چين پس از بيان ضرورت توجه به پيامدهاي پيوستن به سازمان تجارت جهاني، به بيان برخي راهكارها براي صنايع پتروشيمي مي‌پردازد.
چين پتانسيل زيادي جهت سرمايه‌گذاري در صنايع پتروشيمي دارد. چين كشوري در حال توسعه است كه در صنايع مختلف نظير اتوموبيل‌سازي، الكترونيك و ساير صنايعي كه مشتري محصولات پتروشيمي هستند، رشد قابل‌توجهي خواهد داشت. موفقيت در حفظ چنين بازاري، نياز به اتخاذ تدابيري ويژه دارد تا امكان رقابت شركت‌هاي بومي را با رقباي خارجي فراهم سازد. برخي از اين تدابير به شرح زير مي‌باشد:
يكي از راهكارهاي اصلي جهت موفقيت در رقابت، سبك نمودن شركت‌ها و كاهش هزينه‌هاي جانبي آنها است. در سال 2000، "پتروچين" تعداد زيادي از كاركنان خود را موقتاً از خدمت بركنار كرد و طرح كنار گذاشتن 20درصد از كاركنان خود را طي يك برنامة پنج ساله دنبال نمود تا از طريق افزايش بهره‌وري، هزينة تمام شده محصولات و خدمات خود را كاهش دهد.
به‌كار بردن مكانيزم‌هاي هوشمند براي اطلاع‌رساني به شركت‌ها در رابطه با آخرين تغييرات بازار داخلي و بين‌المللي و ارزيابي دقيق رقباي خارجي و زمينة فعاليت، فرآيند مورد استفاده، نوع محصول توليدي و ويژگي‌هاي آنها، از ديگر تدابيري است كه صاحب‌نظران چيني، جهت مقابله با چالش‌هاي آتي پيشنهاد كرده‌اند. بدين ترتيب، دولت موظف به حمايت و هدايت شركت‌ها در اين مسير بوده و وظيفه ايجاد چنين سيستم هوشمندي را كه دسترسي به آن براي كليه شركت‌هاي پتروشيمي امكان‌پذير باشد، بر عهده دارد.
تجديد ساختار در قالب ادغام بنگاه‌هاي توليدي، به‌منظور افزايش رقابت‌پذيري و افزايش سهم آنها در بازار جهاني، مي‌تواند در جلوگيري از مشكلات آينده مؤثر باشد. اين تجديد ساختار، بايد با هدف افزايش كيفيت مواد توليدي و كاهش هزينه‌هاي جانبي و در نتيجه بالابردن نرخ بازگشت سرمايه صورت پذيرد.
بر همين اساس ادغام بنگاه‌ها در صنايع پتروشيمي بايد افزايش يافته و شركت‌هاي كوچك و متوسط براي توليد در مقياس بهينه و هجوم به بازار جهاني در يكديگر ادغام شوند. البته اجراي اين سياست، نيازمند مديريت مناسب و خلاقيت در روند ادغام و بازآرايي شركت‌ها است.
پيوستن به WTO و جهاني شدن، نه تنها براي چين، بلكه براي كلية كشورها، امري است كه دير يا زود به وقوع خواهد پيوست. از اين رو، مشكلاتي كه مركز تحقيق و توسعه ملي چين بر شمرده براي صنايع پتروشيمي كشور ما نيز محتمل است.
گسترش صنايع پتروشيمي تنها به بهانة اشتغال‌زايي و توسعة مناطق محروم، در نقاطي كه از توجيه اقتصادي و فني برخوردار نيستند و همچنين واگذاري توسعة صنايع پايين‌دستي به بخش خصوصي كه دچار مشكلاتي نظير عدم دسترسي به تكنولوژي روز، عدم برخورداري از واحدهاي تحقيق و توسعة قوي و نيز توليد در ظرفيت‌هاي محدود هستند، از جمله ضعف‌هاي اساسي پتروشيمي كشور در مواجهه با مسأله پيوستن به WTO به‌شمار مي‌رود. ايجاد ده‌ها شركت مختلف با توان محدود در حوزة توليد محصولات پايين‌دستي پتروشيمي، از جمله مسائلي است كه صنعت پتروشيمي كشور، خاصه صنايع پايين‌دستي را در پروسه جهاني شدن با مشكلات اساسي روبرو خواهد نمود؛ برخي از آنها در كسب بازار داخلي كشور موفق نيستند، امنيت لازم را در تأمين خوراك خود ندارند و از توان جذب و به‌كارگيري تكنولوژي‌هاي روز بي‌بهره‌اند، زيرا توسعة كمي و حمايت از افزايش تعداد اين شركت‌ها، به‌جاي توسعة كيفي و كمك به بهبود وضعيت شركت‌هايي كه از توان و قابليت‌هاي بيشتري برخوردار هستند، گرچه در كوتاه‌مدت مي‌تواند ابزار تبليغي مناسبي براي پتروشيمي باشد، تا در ظاهر حمايت اين شركت را از توسعه صنايع پايين‌دستي نشان دهد، اما در طولاني‌مدت و در مواجهه با پديده‌هايي نظير جهاني شدن، نه تنها براي شركت‌هاي خصوصي، بلكه براي خود شركت ملي صنايع پتروشيمي نيز مشكل‌ساز خواهد بود. زيرا اين شركت بهترين و در دسترس‌ترين مشتريان مواد پايه خود را يكي پس از ديگري از دست خواهد داد. بنابراين لازم است، شركت ملي صنايع پتروشيمي به مسأله جهاني شدن توجه بيشتري نموده، وضعيت موجود و توان خود را سنجيده و با بررسي پيامدهاي پيوستن به WTO، چالش‌هاي احتمالي را بشناسد و تدابير لازم را براي آن زمان، از امروز اتخاذ نمايد.
