[FONT="]مقدمه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]هورمونها مواد آلی هستند که به مقدار کم در قسمتهای مختلف گیاه تولید می شوند و در فاصله ای از محل سنتز اثر خود را نشان می دهند. این مواد در فعالیتهای بیولوژیکی همانند گلدهی، ریشه زایی، تشکیل و رشد میوه، بیدار شدن و خواب رفتن جوانه ها و بذرها، ریزش برگ و موارد مختلف نقش دارند. تنظیم کننده های رشد، ترکیبات طبیعی و یا مصنوعی بوده که با تقلید از کار هورمونها در میزان سنتز و محل اثر آنها تاثیر می گذارند. تمامی هورمونهای گیاهی می توانند تنظیم کننده رشد باشند، اما همه تنظیم کننده های رشد هورمون به شمار نمی آیند. برخی از هورمونهای گیاهی و کاربرد آنها در درختان میوه به شرح زیر است.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اکسین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اکسین طبیعی در گیاه به صورت اسید ایندول استیک([/FONT][FONT="]IAA[/FONT][FONT="] ) فعال بوده و پیش نیاز این ترکیب اسید آمینه تریپتوفان است. در سال 1920 به وجود این هورمون در گیاه پی برده شد و در سال 1931 روش جداسازی و خالص سازی این ماده آغاز گردید.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]محل سنتز و انتقال اکسین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اکسین در برگهای جوان، نوک شاخه، لایه کامبیوم، ریشه گیاه، گل و تخمدان میوه سنتز می شود. انتقال این ترکیب از طریق آوندهای آبکش به صورت درون سلولی است. سرعت انتقال آن در حدود 20 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 4 میلی متر در ساعت بوده، غشای سلولهای گیاهی به یون اکسین([/FONT][FONT="]IAA[/FONT][FONT="] ) تراوا بوده و حامل اکسین موجب ورود یون اکسین به سلول می شود. اسید ایندول استیک نقش فعال سازی پمپ پروتونی ( [/FONT][FONT="]H+[/FONT][FONT="] ) را دارد و موجب انتقال سایر مواد به درون غشای پلاسمای سلول می شود. در گذشته برای تشخیص اکسین از روش زیست سنجی ( [/FONT][FONT="]Bioassay[/FONT][FONT="] ) استفاده می شد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]وی[/FONT][FONT="]ژگی اکسین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اکسین ها علاوه بر تولید مریستم های اولیه در تشکیل مریستم های ثانویه نیز دخالت دارند. غلظتهای معینی از اکسین موجب تحریک و تولید اتیلن در گیاه می شود، در نتیجه اتیلن سنتز شده باعث ریزش برگ و میوه می شود. اتیلن در تشکیل آنزیم پکتیناز موثر بوده و این آنزیم با تاثیر گذاشتن بر روی تیغه میانی موجب انحلال آن گردیده و در نتیجه لایه سوایی[/FONT][FONT="]Abscission layer [/FONT][FONT="] در دمبرگ میوه حاصل می شود که منجر به ریزش آنها می گردد. اکسین در شکل زایی و اندام زایی گیاه موثر است. تولید میوه بی دانه از اثرات دیگر اکسین است. در میوه های دانه دار بعد از عمل گرده افشانی و لقاح، اکسین در رشد تخمدان میوه افزایش تعداد سلولها موثر است. اما در میوه بی دانه به علل مختلف اکسین بیشتری تولید می شود و موجب رشد تخمدان می گردد. بکر باری احتمال دارد بدون گرده افشانی و تلقیح باشد که در میوه های بی دانه مرکبات و موز مشاهده می شود و تخمدان قادر به تولید اکسین بیشتر می باشد. بکرباری احتمال دارد در اثر گرده افشانی و بدون تلقیح باشد. در این پدیده عمل گرده افشانی موجب افزایش سنتز اکسین می شود. گونه های تریپلوئید که از نظر ژنتیکی عقیم هستند با این روش مطابقت دارند. در روش سوم بکرباری گرده افشانی و تلقیح انجام می گیرد. اما قبل از اینکه میوه به مرحله رسیدگی برسد، رشد جنین متوقف می گردد. از ویژگی های مهم این هورمون حرکت قطبی و زمین گرایی مثبت و نور گرایی منفی بوده و در حضور نور تجزیه می شود. اکسین موجب چیرگی انتهایی یا غالبیت انتهایی در شاخه می گردد. از ویژگی های مهم اکسین تقسیم سلولی در نقاط رشد گیاه می باشد. این هورمون در تشکیل بافت پینه( [/FONT][FONT="]Callus[/FONT][FONT="] ) در محل زخم قلمه ها و تشکیل سر آغازه های ریشه نقش دارد. در پدیده تاریک رویی ( [/FONT][FONT="]Etiolation[/FONT][FONT="] ) گیاهان، فیتوکروم قرمز موجب افزایش سنتز اکسین و در نتیجه منجر به رشد سریع ساقه می شود.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مشتقات مصنوعی اکسین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]از مشتقات مصنوعی اکسین ها که به طور تجاری استفاده می شوند می توان به گروههای زیر اشاره نمود:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]گروه ایندولها شامل: ایندول استیک اسید( [/FONT][FONT="]IAA[/FONT][FONT="] )، ایندول بوتیریک اسید( [/FONT][FONT="]IBA[/FONT][FONT="] )، ایندول پروپیونیک اسید( [/FONT][FONT="]IPA[/FONT][FONT="] )[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]گروه نفتالن ها شامل: نفتالن اسید استیک( [/FONT][FONT="]NAA[/FONT][FONT="] )، نفتالن استامید( [/FONT][FONT="]NAAm[/FONT][FONT="] )، نفتوکسی استیک اسید( [/FONT][FONT="]NOA[/FONT][FONT="] )[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]گروه فنوکسی ها شامل: فنوکسی استیک اسید( [/FONT][FONT="]POA[/FONT][FONT="] )، 2[/FONT][FONT="]،[/FONT][FONT="]4 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] دی کلرو فنوکسی استیک اسید( [/FONT][FONT="]2,4-D[/FONT][FONT="] )، تری کلرو فنوکسی استیک اسید ( [/FONT][FONT="]2, 4, 5-T[/FONT][FONT="] )، 3 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] کلروفنوکسی [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] آلفا پروپیونیک اسید( [/FONT][FONT="]3 –CP[/FONT][FONT="] )، 3 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] کلروفنوکسی- آلفا [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="]پروپیون آمید( [/FONT][FONT="]3 –CPA[/FONT][FONT="] )، کلروفنوکسی استیک اسید( [/FONT][FONT="]CPA[/FONT][FONT="] )[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]گروه بنزوئیک ها شامل: تری بنزوئیک اسید( [/FONT][FONT="]TBA[/FONT][FONT="] ) و تری یدو بنزوئیک اسید( [/FONT][FONT="]TIBA[/FONT][FONT="] ) می باشد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]موارد کاربرد اکسین ها در درختان میوه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اکسینها قادر به تحریک سنتز اتیلن در میوه بوده و رسیدن کامل آنها را تسریع می کنند. از اکسین های [/FONT][FONT="]IAA, IBA, NAA[/FONT][FONT="] و [/FONT][FONT="]2,4-D[/FONT][FONT="] برای ریشه زایی قلمه های سخت ریشه زا استفاده می شود. برای این منظور از [/FONT][FONT="]IBA[/FONT][FONT="] به میزان 200 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 20 میلی گرم در لیتر به مدت 24 ساعت و یا با غلظت 5000 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 500 میلی گرم در لیتر جهت فرو بردن سریع استفاده می شود.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]TIBA[/FONT][FONT="] یک ماده تشدید کننده اکسین می باشد و آغاز تشکیل گل را تحریک می کند. این ترکیب در انتقال اکسین و کلسیم مداخله می کند. این عمل در افزایش زاویه بین شاخه و تنه درختان جوان و در تلخی موضعی میوه های سیب تاثیر می گذارد. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]NAA[/FONT][FONT="] به میزان 20 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 10 میلی گرم در لیتر بعد از 25 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 15 روز از اتمام گلدهی در سیب و گلابی موجب تنک شدن گلها می شود. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]استفاده از [/FONT][FONT="]2,4,5-T[/FONT][FONT="] به میزان 7 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 2 میلی گرم در لیتر بعد از برداشت محصول درختان گلابی موجب افزایش میوه بستن این درختان می گردد. برای جلوگیری از ریزش قبل از برداشت در گلابی، سیب، زردآلو و آلوی ایتالیایی از [/FONT][FONT="]NAA[/FONT][FONT="] به میزان 20 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 10 میلی گرم در لیتر و یا از [/FONT][FONT="]2,4,5-T[/FONT][FONT="] در زردآلو به میزان 20 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 10 میلی گرم در لیتر استفاده می شود. برای کاهش ترکیدگی ناشی از باران در گیلاس از [/FONT][FONT="]NAA[/FONT][FONT="] به غلظت 1 میلی گرم در لیتر 35 روز قبل از برداشت استفاده می شود. از [/FONT][FONT="]NAA[/FONT][FONT="] در به تاخیر انداختن باز شدن جوانه های گل در مناطقی که سرمای دیر رس بهاره وجود دارد استفاده می شود. [/FONT][FONT="]TIBA[/FONT][FONT="] به میزان 50 میلی گرم در لیتر در گونه های درختان میوه 4 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 3 هفته قبل از باز شدن جوانه ها مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل موجب افزایش زاویه انشعاب شاخه ها می گردد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین ها گروهی از هورمونها گیاهی هستند که باعث تحریک رشد در بخشهای هوایی گیاه می شوند. پیش از شناسایی هورمون جیبرلین، برنج کاران ژاپنی متوجه شدند که برخی از نشاهای برنج رشد طولی زیادی دارند. در سال 1938 پژوهشگران ژاپنی دریافتند که علت رشد طولی بیش از حد در نشاهای برنج آلوده شدن آنها به قارچ [/FONT][FONT="]Gibberella fujikuroi[/FONT][FONT="] است. در جریان جنگ دوم جهانی پژوهشهای چندانی در این مورد انجام نگرفت و پس از پایان جنگ یافته های پژوهشگران ژاپنی مورد توجه دانشمندان انگلیسی قرار گرفت و در سال 1950 اقدام به جداسازی برای یافتن جیبرلین را آغاز نموده و در سال 1954 ماهیت شیمیایی جیبرلین مشخص گردید و جیبرلین را که عامل اسیدی داشت به نام اسید جیبرلیک نامیدند. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین ها از نظر ساختمان شیمیایی دی ترپنوئید هستند و لذا در خانواده کلروفیل و کاروتن ها قرار می گیرند. جیبرلین ها در حقیقت پلیمرهای تخریب شده ایزوپرن محسوب می شوند. بخش عمده جیبرلین ها از اسکلتی اختصاصی به نام جیبان تشکیل شده است و گروه کربوکسیل آزاد در آن قرار دارد. جیبرلین ها دارای انواع مختلفی هستند که با شماره گذاری به صورت [/FONT][FONT="]GA1[/FONT][FONT="] ، [/FONT][FONT="]GA2[/FONT][FONT="] و... مشخص می شوند. با این که تاکنون بیش از 70 نوع جیبرلین شناسایی شده است ولی مهمترین آنها از نظر فیزیولوژیکی و گسترش طیف عمل [/FONT][FONT="]GA3[/FONT][FONT="] می باشد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]محل سنتز و انتقال جیبرلین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین ها در میوه، دانه های در حال رشد، برگها، جوانه ها و در ریشه های در حال رشد تولید می شوند. با اینکه جیبرلین از ریشه زایی جلوگیری می کند ولی ریشه یکی از مراکز اصلی تولید این ترکیب می باشد. انتقال جیبرلین از طریق آوندهای چوبی و آبکش انجام می گیرد. جیبرلین ها به صورت درون سلولی و بین سلولی انتقال می یابند. سرعت انتقال جیبرلین در آوندهای آبکش به سرعت حرکت کربوهیدراتها بستگی دارد و در حدود 5 سانتی متر در ساعت است. امروزه تشخیص جیبرلین توسط کروماتوگرافی و اسپکترومتر انجام می گیرد. در گذشته توسط زیست سنجی از آلورون دانه جو که موجب فعال سازی آنزیمهای هیدرولیز کننده مخصوصاً آنزیم آلفا آمیلاز می شود، استفاده می شد. در ضمن افزودن جیبرلین به گیاه پاکوتاه نخود موجب افزایش طول ساقه می شود. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]ویژگی های جیبرلین:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین جایگزین تناوب نوری گیاهان می شود. در گیاهان دوساله موجب تحریک گلدهی می گردد. این ترکیب موجب افزایش طول ساقه می شود. عدم تجزیه کلروفیل، تشویق رشد رویشی و کاهش گلدهی در درختان میوه و مداخله در رشد و نمو میوه ها از ویژگی های دیگر این هورمون می باشد. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مشتقات مصنوعی جیبرلین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین های مصنوعی به صورت اسید جیبرلیک( [/FONT][FONT="]GA[/FONT][FONT="] ) بوده و بیش از 70 نوع جیبرلین تا به حال کشف شده است که با اعداد نشان داده می شود و اکثراً در محصولات باغی از [/FONT][FONT="]GA3[/FONT][FONT="] استفاده می شود.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]موارد کاربرد جیبرلین در درختان میوه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جیبرلین با غلظت 10 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 5 میلی گرم در لیتر در حدود 3 هفته قبل از برداشت، رسیدن میوه های گیلاس را به تاخیر می اندازد. در ضمن جیبرلین موجب افزایش سفتی گوشت میوه گیلاس و کاهش ترکیدگی ناشی از باران می شود. این ترکیب رسیدن میوه مرکبات را نیز به تاخیر می اندازد. استفاده از جیبرلین در میوه سیب و گلابی موجب تحریک رشد میوه و طویل شدن آن می گردد. کاربرد 100 میلی گرم در لیتر از جیبرلین 4 هفته قبل از برداشت موجب تاخیر در رسیدن میوه های گلابی می شود. استفاده از جیبرلین به میزان 20 میلی گرم در لیتر در دوره گلدهی موجب افزایش اندازه حبه های انگور و کاربرد آن در زمان تشکیل میوه موجب تنک شدن خوشه ها و استفاده از جیبرلین قبل از گلدهی سبب بی دانگی در انگور می شود. کاربرد جیبرلین در دوره نونهالی موجب کوتاه شدن این دوره و به بار نشستن نهال می گردد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]سیتوکنین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]سیتوکنین یک واژه ژنریک بوده و در تقسیم سلولی موثر است. سیتوکنین ها یا کنین ها گروهی از هورمونهای گیاهی هستند که محرک رشد بوده و اثر تحریکی آنها بیشتر در ارتباط با تقسیم سلولی است. شناسایی اولیه هورمونهای سیتوکنین به اوایل دهه 1940 بر می گردد. این هورمونها فعالیت زیادی را در شکل زایی ( ریخت زایی ) گیاهان تنظیم و هماهنگ می سازند. قسمت عمده این ترکیبات از پورین مشتق شده اند و از نظر شیمیایی به عنوان مشتق آدنین و از اجزای سازنده اسیدهای هسته ای به شمار می آیند.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]محل سنتز و انتقال سیتوکنین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]سیتوکنینها در بافتهای برگ، جوانه ها و بطور کلی در تمام بافتهای گیاه موجود بوده اما در برخی از بخشهای گیاه مثل دانه ها، میوه ها و به ویژه در ریشه ها مقدار آنها زیاد است. یکی از مراکز عمده سنتز سیتوکنین راس ریشه است که از آنجا به بخشهای دیگر گیاه منتقل می شود. از نظر بیولوژیکی متداولترین روش بررسی سیتوکنین روشهای کشت بافت می باشد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]ویژگی سیتوکنین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]سیتوکنین ها در متابولیسم و به ویژه در فعالیت آنزیمها و کوانزیم های موثر در بیوسنتز مواد و رشد گیاه اثر می گذارند. سیتوکنین ها در نقل و انتقال و به حرکت در آوردن مواد تاثیر دارند. این ترکیبات بر سنتز [/FONT][FONT="]rRNA[/FONT][FONT="] و [/FONT][FONT="]DNA[/FONT][FONT="] و پروتئین ها بطور مستقیم اثر دارند. سیتوکنین به علت بیوسنتز پروتئین ها از پیری اندام ها جلوگیری می کند. سیتوکنین ها علاوه بر تقسیم سلولی در تمایز سلولها نیز نقش دارند. بین سیتوکنین و اکسین اثر متقابل وجود دارد. برای مثال غلظت زیاد اکسین موجب تحریک ایجاد ریشه های نابه جا می شود، در حالی که غلظت کم سیتوکنین نیز چنین اثری را دارد و یا غلظت کم اکسین موجب تحریک رشد جوانه و تولید ساقه می شود و غلظت زیاد سیتوکنین دارای چنین ویژگی می باشد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مشتقات مصنوعی سیتوکنین ها:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]از مشتقات این ترکیب می توان به زاتین( [/FONT][FONT="]Zeatin[/FONT][FONT="] )، بنزیل آدنین( [/FONT][FONT="]BA[/FONT][FONT="] )، دی متیل آمینوپورین( [/FONT][FONT="]2ip[/FONT][FONT="] )، کینتین( [/FONT][FONT="]Kinetin[/FONT][FONT="] )، دی متیل آلیل آدنین( [/FONT][FONT="]DMAA[/FONT][FONT="] ) و متیل تیوزاتین( [/FONT][FONT="]Methylthiozeatin[/FONT][FONT="] ) اشاره نمود.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]موارد کاربرد سیتوکنین ها در درختان میوه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]استفاده از [/FONT][FONT="]BA[/FONT][FONT="] و کینتین به میزان 200 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 100 میلی گرم در لیتر در اوایل تابستان موجب افزایش شاخه زایی در درختان میوه می شود. زیرا سیتوکنین از غالبیت انتهایی شاخه جلوگیری می کند. استفاده از [/FONT][FONT="]BA[/FONT][FONT="] در مرحله تمام گل به میزان 25 میلی گرم در لیتر موجب افزایش طول میوه ها می شود. کاربرد مشتقات سیتوکنین بعد از برداشت محصول، پایداری سبزینه دم میوه در گیلاس و کاسبرگهای توت فرنگی را افزایش می دهد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اتیلن:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اتیلن محصول طبیعی گیاه است که در سلولهای گیاهی سنتز می شود. این هورمون را هورمون پیری می نامند، زیرا موجب تجزیه کلروفیل و پیر شدن اندامها می شود. اندامهای مختلف گیاهی در مراحل مختلف واکنشهای متابولیکی، اتیلن تولید می کنند و در میوه های در حال رسیدگی میزان آن بسیار زیاد است.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]محل سنتز اتیلن:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]اتیلن در تمامی بخشهای گیاه تولید می شود. پیر شدن طبیعی بافتهای گیاهی صدمات ناشی از ضربه های مکانیکی به بافتها، اکسیژن بیشتر و دمای بیش از 33 درجه سانتیگراد موجب تحریک و سنتز اتیلن می شود. اما اکسیژن کمتر، دی اکسید کربن بیشتر، دمای پائین و نور قرمز از سنتز اتیلن جلوگیری می کند. در گیاهان عالی تنها منبع تولید اتیلن اسید آمینه متیونین است. متیونین ماده گوگرد داری است که از مسیر متابولیسمی ترکیبات گوگرد دار در گیاه و از سیستئین تولید می شود. سنتز اتیلن در گیاه توسط دو سیستم مختلف انجام می گیرد. سیستم اول توسط یک عامل ناشناخته ای آغاز می شود و در تنظیم پیری میوه ها دخالت دارد. این سیستم در میوه های نافرازگرا که در موقع رسیدن فراز یا اوج تنفسی ندارند مشاهده می شود و اتیلن کمتری تولید می گردد. از میوه های نافراز گرا می توان به خرما، توت فرنگی، مرکبات، انگور، آناناس، زیتون، آلبالو، گیلاس، ذغال اخته، انار، تمشک و توت اشاره کرد. سیستم دوم به کمک سیستم اول آغاز می شود و در رسیدن کامل میوه دخالت دارد. در این سیستم، اتیلن زیادی تولید می شود و در میوه های فرازگرا موجب اوج تنفسی می گردد. در میوه های فرازگرا کاربرد اتیلن خارجی موجب تحریک رسیدن میوه و ایجاد اوج تنفسی می شود. از میوه های فراز گرا می توان به سیب، گلابی، هلو، طالبی، آلو، گوجه، انگور فرنگی، سنجد، آواگادو، انبه، خرمالو، انجیر، کیوی، مانگو، فی جوآ خربزه درختی، گواوا، خربزه و هندوانه اشاره نمود. در برخی از میوه های فراز گرا از جمله گوجه فرنگی، موز و طالبی تولید اتیلن قبل از نقطه اوج تنفسی حاصل می شود، اما در برخی دیگر از جمله انبه، فی جوآ، گلابی، سیب، مانگو و آواگادو همزمان با اوج تنفسی میزان اتیلن میوه نیز افزایش می یابد. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]منبع تولید اتیلن اسید آمینه متیونین است و این ترکیب ابتدا به تیو آدنوزیل متیونین( [/FONT][FONT="]SAM[/FONT][FONT="] ) تبدیل می شود. ترکیب بوجود آمده تحت تاثیر اکسین به آمینو سیکلو پروپان کربوکسیلیک اسید( [/FONT][FONT="]ACC[/FONT][FONT="] ) تبدیل می شود. در نهایت از تبدیل [/FONT][FONT="]ACC[/FONT][FONT="] اتیلن حاصل می شود و در این تبدیل حضور اکسیژن و آنزیم تشکیل اتیلن دخالت دارند. ظاهراً اتیلن در تمامی سلولهای گیاهی سنتز می شود ولی محل دقیق آن مشخص نیست، اما شواهدی وجود دارد که آنزیمهای مربوط به تونوپلاست در این کار دخالت دارند. زیرا در پروتوپلاستهایی که واکوئل آنها جدا شده باشند، توانایی تبدیل [/FONT][FONT="]ACC[/FONT][FONT="] به اتیلن از بین می رود. اتیلن تولید شده در بخشهای مختلف گیاه به صورت انتشار گازی به قسمتهای دیگر منتقل می شود. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]ویژگی اتیلن:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]همانطور که گفته شد اتیلن موجب تجزیه کلروفیل و پیری اندامها می شود. این هورمون به صورت گاز منتشر می شود و خاصیت تحریک خود به خودی دارد. در نتیجه این پدیده ها، هر قسمت از بافت گیاهی که اتیلن سنتز می کند، تدریجاً میزان تولید اتیلن در همین بافت افزایش پیدا می کند و در ضمن به علت انتشار گازی، اتیلن به بافتهای مجاور خود نیز اثر می گذارد. این گاز موجب خمیدگی برگ، ریزش برگ و تورم ساقه گردیده و از رشد ریشه و ساقه جلوگیری می کند. گاز اتیلن سبب تسریع رسیدن میوه ها می گردد. پدیده هایی که ذکر شد ناشی از تغییراتی است که اتیلن در غشاهای سلولی بوجود می آورد.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مشتقات مصنوعی اتیلن:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مشتق مصنوعی اتیلن که به صورت مصنوعی بکار می رود اِتفُن و یا مترادف آن اِترِل می باشد. این ترکیب هنگام تجزیه به اتیلن، فسفات و اسید کلریدریک تولید می کند.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]موارد کاربرد اتیلن در درختان میوه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]یکی از کاربردهای اتیلن در رساندن مصنوعی میوه ها می باشد. برای این منظور در دمای 20 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 15 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 95 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 80 درصد با دادن اتیلن به میزان 50 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 20 میلی گرم در لیتر، در مدت 3 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 1 روز می توان میوه های فراز گرا را تحت رساندن مصنوعی قرار داد. اتیلن در میوه های نافرازگرا همچون مرکبات فقط موجب تجزیه کلروفیل و تغییر رنگ پوست میوه می شود. اما تغییری در عطر و طعم میوه حاصل نمی شود و این عمل را سبز زدایی می نامند. استفاده از اتیلن به میزان 1000 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 100 میلی گرم در لیتر در بسیاری از گونه های درختی در تابستان و به ویژه در آناناس موجب گل انگیزی و تسریع گلدهی می شود. پاشیدن اتیلن به غلظت 200 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 20 میلی گرم در لیتر بر روی درختان هلو، آلو و سیب در حدود 8 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 4 هفته بعد از اتمام گل موجب تنک شدن گلهای اضافی می شود. استفاده از اتیلن به میزان 500 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 250 میلی گرم در لیتر در سیب و انجیر 2 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 1 هفته قبل از برداشت موجب تسریع رسیدن میوه می شود. محلول پاشی اتیلن با غلظت 2000 [/FONT][FONT="]–[/FONT][FONT="] 500 میلی گرم در لیتر، حدود 10 روز قبل از برداشت سبب تحریک ریزش میوه و تسهیل در برداشت میوه های هلو، گیلاس، آلو، گلابی، سیب و انگور می شود.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]
[FONT="]بازدارنده ها:[/FONT]
دسته ای ازهورمون های گیاهی هستند که به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می گردند . گروه طبیعی تنها شامل اسید آبسیزیک است که در تمام گیاهان وجود دارد و گروه مصنوعی خود به چهار دسته گروه:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]1- بازدارنده های رشد [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]2- موادکند کننده رشد [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]3- مورفکتین [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]4- مواد شاخه زا
[FONT="]1- اسید آبسیزیک :[/FONT] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]حدود دهه 1960 دو ماده بنام های طور همزمان بنام های دورمین و آبسایزین از بافتهای مختلف گیاهی استخراج گشت بررسی های نشان داد که اولاً هر دو آنها در حقیقت یکی هستند که اسید آبسیزیک نامیده شد ثانیاً مهمترین قسمت بازدارنده های بتا را تشکیل می دهند. اسید آبسیزیک از سایر بازدارنده های طبیعی گیاهان حدود یکصد مرتبه قویتر است و فرآیند هایی مانند رکود بذرها، جوانه ها و نیز ریزش اندام ها را کنترل می کند . این اعمال مشخصاً به همراهی سایر هورمون ها انجام می پذیرد . بدین معنا که عوامل محیطی مانند کمبود مواد معدنی ، خشکی خاک ، روزهای کوتاه و سردی هوا که باعث ایجاد رکود می شوند باعث افزایش اسید آبسیزیک و کم شدن جیبرلین ها نیز می شوند و عواملی ماند روزهای بلند و سرمای زمستانه که رکود را از بین می برند عکس این عمل را انجام می دهند . (میزان اسید آبسیزیک در گیاه تحت تاثیر کمبود آب ، اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز گیاه می باشد.) تغییرات سریع غلظت از مشخصات خاص این بازدارنده است بدین معنی که وقتی گیاه تحت تاثیر کمبود های آب ، اکسیژن و مواد غذایی قرار بگیرد. میزان اسید آبسایزیک به سرعت بالا می رود و پس از برطرف شدن طی دو روز به حالت عادی بر می گردد. همانند اتیلن برای ساخته شدن آبسایزیک محل خاص در درون گیاه وجود ندارد و تمام اندامها می توانند برحسب نیاز به تولید این ماده بپردازند. نقل و انتقال نیز مانند جیبرلین و سایتو کنین در بافت های آوندی انجام می پذیرد . از این هورمون بنام هورمون تنش یاد شده است چرا که از آسیب خشکی جلوگیری می کندبدین صورت که باعث بسته شدن روزنه های گیاه می شود و در هنگام کم آبی مانع از دست رفتن آب گیاه می شود.
[FONT="]کاربرد آبسایزیک در گیاه[/FONT]
1 -کمک به ریزش: بررسی ها نشان داده است که هورمون های دیگر بخصوص [/FONT][FONT="]IAA[/FONT][FONT="] (اسید اندول استیک) و اتیلن در کنترل ریزش با [/FONT][FONT="]ABA[/FONT][FONT="] عکس العمل متقابل دارند.
2- کمک به خواب جوانه: اسید آبسیزیک عامل داخلی در ایجاد خواب جوانه های لااقل بعضی از گیاهان چوبی مناطق معتدل است.
3- جلوگیری از سبز شدن بذر: اسید آبسیزیک اثر هورمون های جیبرلین و سیتو کنین را در کمک به سبز شده بذر خنثی می کند.
4- کند ساختن رشد و پیری: اسید آبسیزیک رشد انواع بسیاری از بافتها و اندامهای گیاهی مانند برگها ، کولئپتیل ها، ساقه ها، محور زیرلپه ای و ریشه های را کند نموده. و پیری اندامهای گیاهی را به لحاظ تسریع و تجزیه کلرفیل به تاخیر اندازد.
5- تسریع در تشکیل ریشه: اسید آبسیزیک با خنثی کردن اثر اثر جیبرلین که مانع ریشه زایی می شود باعث تسریع در ریشه زایی می شود.
6- اثر درگل دادن: این هورمون در گیاهان روز بلند باعث توقف در گلدهی شده و در گیاهان روز کوتاه و دارای اثرات متفاوت می باشد.
[FONT="]کاربرد اسید آبسیزیک در باغبانی:[/FONT]
1- در ریزش برگ ها و میوه ها رابطه با آکسین ها وجود دارد.
2- خنثی کردن چیرگی انتهایی و جلوگیری از رشد جوانه های انتهایی در مواردی که بر اثر اسید آبسیزیک حاصل می گردد به دلیل اثر متقابل این ماده با آکسین می باشد.
3- اسید آبسیزیک در گیاهانی که در طول روز کوتاه غده های خود را گسترش می دهند اثر مفیدی در تحریک غده زایی ایفاد می نماید.
4- اسید آبسیزیک با سایتو کنین ها به دلیل اثر متقابل در یاخته های محافظ بسته شدن روزنه های را ایجاد می کند که هورمون تنش به هم دلیل به آن گفته می شود.
[FONT="]مواد بازدارنده رشد:[/FONT]
موادتشکیل دهنده این هورمون از رشد گیاهان بطور کامل جلوگیری نموده و باعث مرگ گیاه می شود به همین دلیل در حال حاضر اکثر آنها برای کنترل شیمیایی علفهای هرز و بعنوان علفکش به کاربرده می شوند. ولیکن اثر کشندگی علف کش ها معمولاً همراه با ایجاد تغییرات ظاهری در گیاه می باشد که از این نظر با کند کننده های رشد متفاوت می باشد.در این گروه علاوه بر علفکش ها ماده ای بنام مالئیک هیدرازید وجود داردکه هرچند در غلظت های بالا دارای خاصیت علف کشی می باشد دارای کاربرد های مهمی می باشد که عبارتند از:
1- جلوگیری از جوانه زدن پیاز، سیب زمینی در انبار یکماه قبل از برداشت با غلظت 5/2 در هزار یا 2500 قسمت در میلون
2- جلوگیری از پاجوش دادن توتون بدین صورت که زمانی که حدود 90 درصد بوته ها به گل نشست سر آنها را قطع کرده و یک الی هفت روز بعد محلول پاشی روی آنها صورت می گیرد.
3- کم کردن رشد چمن و درختان و درختچه های غیر مثمر زینتی که در روی درختان و درختچه های زینتی این ماده با غلظت 2 تا 8 قسمت در هزار بر روی گیاه پاشیده می شود و در چمن کاری پس از هر بار چمن کاری مصرف این ماده درغلظتی حدود 2 در هزار باعث کندی رشد مجدد چمن گردیده و در مصرف آب صرفه جویی می شود که در ایران می توان جهت کم کردن هزینه چمن زنی و پایین آوردن بهای آب مصرفی پارکها ، میدان های ورزشی از این محلول استفاده نمود.
[FONT="]مواد کند کننده رشد:[/FONT] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]این مواد بدون اینکه تغییری در شکل ظاهری گیاه ایجاد نماید باعث کند شدن رشد گیاه می شود از مهمترین مواد این گروه که در باغبانی امروزه استفاده می شود آلار درجه اول، سایکوسل([/FONT][FONT="]ccc[/FONT][FONT="] ) و فسفون- دی( [/FONT][FONT="]phophon-D[/FONT][FONT="] ) و آمو 1618 ([/FONT][FONT="]Amo1618[/FONT][FONT="] ) در درجات بعدی قرار دارند.
این مواد تقسیم و رشد یاخته ای در ناحیه زیر مریستمی انتهای شاخه ها جلوگیری به عمل می آوردولی برروی خود مریستم تاثیر ندارد . که این امر باعث تولید طبیعی شاخه ها ، برگ و میوه ، کوتاه ماندن درخت و افزایش تولید گل در سال بعد مصرف و کاهش هرس می شود. آلار در غلطت های مختلف برحسب نوع گیاه متفاوت است ولی میتوان در غلظت 5/0 الی 8 در هزار از اواسط بهار تا اواسط تابستان بکار برد.
[FONT="]کاربرد آلار در باغبانی:[/FONT]
1- در درختانی مانند انجییر و گلابی و بعضی از سیب ها که میوه های نرم تولید می کند باعث تولید بافت محکمتر باقابلیت نگهداری و ترابری بیشتر می شود.
2- در میوه های هسته دار مانند هلو، گیلاس و آلبالو در اوایل تابستان باعث تسریع در رسیدن و یکنواختی می شود.
3- محلول پاشی بیدرنگ با آلار پیش یا پس از شکفتن گلها بر گیاهانی مانند گوجه فرنگی و انگور افزایش تعدادمیوه را موجب می شود.
4- بسیاری از گیاهان باغبانی و زراعی که با کند کننده های رشد محلول پاشی شده اند در برابر خشکی مقاومت نشان داده اند که در ایران کمبود آب از عوامل عمده محدود یت کشاورزی است می توان از این پدیده بهره جست.
[FONT="]مورفکتین ها:[/FONT]
این گروه از اوایل دهه 1960 که از مشتقات ماده به نام 9- کربوکسیک اسید فلورین می باشند . به خاطر خواص بیولوزیکی ویژه ای که داشته مورد توجه قرار گرفته مهمترین مورفکتین ها موجود آی تی 3456 ، آی تی3233 ، نام دارند که در غلظت های زیاد برای کشتن علف های هرز و جلوگیری از رشد گیاهان چوبی به کار می روند علاوه براین باعث اختلال در سوخت و ساز و ساختن شدن هورمون آکسین می شود و باعث نابسامانی در نورگرایی زمین گرایی می شود.
[FONT="]کاربرد مورفکتین ها در باغبانی: [/FONT]
1- انگیزش گلدهی و میوه دهی.
2- کمک و سهولت به برداشت مکانیکی میوه ها با سست کردن میوه ها رسیده روی شاخه های درخت .
3- ریزش حبه های اضافی و تنک شدن خوشه های متراکم انگور که این امر در بالا بردن کیفیت محصول مهم است.
4- در گیاهان چوبی زینتی موفکتین ها از طریق خثنی کردن چیرگی جوانه انتهایی باعث رشد جوانه های جانبی می شود.
مواد شاخه زا:
این مواد که بنام هرس کننده([/FONT][FONT="]pruning agants[/FONT][FONT="] ) شناخته شده و متعلق به گروه های شیمیایی مختلف می باشند که از مهمترین آنها می توان بوترالین([/FONT][FONT="]Butralin[/FONT][FONT="] ) ، استرهای متیل اسیدها و الکل های زنجیره ای طویل و مشتقات پیچیده اسید استیک را نام برد که اثر آنها بدین صورت است که با خشک کردن جوانه های انتهایی گیاه جوان ، مشابه هرس عمل می کنند و نهال را در همان سال وادار به تولید شاخه های فرعی می سازد و زمان کاربرد این مواد در اواخر بهار است.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]مواد شاخه زا:[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]
[/FONT] [FONT="][/FONT]
[FONT="]اين مواد که بنام هرس کننده([/FONT][FONT="]pruning agants[/FONT][FONT="] ) شناخته شده و متعلق به گروه هاي شيميايي مختلف مي باشند که از مهمترين آنها مي توان بوترالين([/FONT][FONT="]Butralin[/FONT][FONT="] ) ، استرهاي متيل اسيدها و الکل هاي زنجيره اي طويل و مشتقات پيچيده اسيد استيک را نام برد که اثر آنها بدين صورت است که با خشک کردن جوانه هاي انتهايي گياه جوان ، مشابه هرس عمل مي کنند و نهال را در همان سال وادار به توليد شاخه هاي فرعي مي سازد و زمان کاربرد اين مواد در اواخر بهار است.[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]