| محسني تبريزي عليرضا*,قهرماني سهراب,ياهك سجاد |
| * گروه علوم اجتماعي، دانشگاه تهران |
| عوامل متعددي در وقوع و گسترش خشونت موثر هستند. يکي از اين عوامل، فضاهاي بي دفاع شهري يا جرم خيز است. فضاهاي بي دفاع يا جرم خيز داراي ويژگي هاي بسياري هستند که در دو دسته فيزيکي و اجتماعي قابل تفکيک بوده، سبب مستعد شدن فضاها براي وقوع خشونت مي شوند. از ديدگاه طراحان شهري و معماران، ويژگي هاي فيزيکي و از ديدگاه نظريه پردازان جامعه شناسي و روان شناسي، ويژگي هاي اجتماعي بيشتر در مستعد کردن فضاها جهت وقوع خشونت نقش دارند. اين تحقيق در برهه زماني 9 ماهه و مشاهده ميداني آن در آبان ماه 1387 انجام شده است. مکان تحقيق حاضر نيز 22 منطقه شهرداري شهر تهران بوده است. در اين پژوهش فضاهاي مورد مطالعه بر اساس نوع خشونت و با توجه به اهداف تحقيق و امکان دسترسي و محدوديت زماني و مالي 12 فضاي شهري عمومي از ميان 108 فضاي شهري عمومي آلوده يا جرم خيز تهران هستند، شامل جرم هاي: سرقت (بلوار هجرت، خيابان اتابک و پارک وليعصر)، مزاحمت (خيابان اسدآبادي، نبش خيابان بهار و چهار راه وليعصر)، نزاع و درگيري (ميدان مقدم، ميدان ابوذر و پارک 22 بهمن) و کيف قاپي (زير پل سيدخندان، پارک شريعتي و خيابان خواجه عبداله انصاري). کل فضاهاي آلوده يا جرم خيز، شامل 108 نقطه خشونتي يا آلوده مناطق بيست و دو گانه شهر تهران در سال 1386 و نيمه 1387 هستند که بر مبناي خشونت هاي ثبت شده در کلانتري هاي شهر تهران در سال 1386 و نيمه اول سال1387 به عنوان نقاط خشونتي يا جرم خيز آلوده شهر تهران از سوي فرماندهي انتظامي تهران بزرگ معرفي شده اند. نتايج تحقيق نشان مي دهد که وجود روشنايي و نور مناسب و عدم تراکم ساختماني، از ويژگي هايي هستند که فضاهاي داراي کيف قاپي را از ديگر فضاها تفکيک مي کند. عدم پيوند ارتباطي با فضاهاي نمايان، وجود نقاط فرو رفته و يا برآمده، داشتن مرز و محدود مشخص و کم بودن ساختمان ها نيز از ويژگي هاي تفکيک کننده فضاهاي داراي نزاع و درگيري از ديگر فضاها هستند. توالي و امتداد نيز از ويژگي هاي متمايزکننده فضاهاي داراي مزاحمت از ديگر فضاها هستند. |
| كليد واژه: فضا، فضاي بي دفاع، فضاي شهري، فضاي بي دفاع شهري، خشونت |
