اينترنت @ اينترنت
اينترنت @ اينترنت
اينترنت با همه آشنا بودن اش، ناشناختههايي نيز دارد.اخيرا نيوساينتيست، در گزارشي برخي از ناشناختههاي اين دنياي آشنا را بررسي كرده است:
چه كسي اينترنت را كنترل ميكند؟
هيچ كس رسما اينترنت را كنترل نميكند. اما در عمل وقتي كه ميزان كاربري كشورهاي مختلف را نگاه ميكنيم، ميبينيم كه آمريكا بيشتر از ديگر كشورها در كاربري اينترنت فعال است. اما اين به آن معنا نيست كه آمريكا كنترل مطلق بر اينترنت دارد.
اينترنت، گروهي از پروتكلهاست كه رايانهها به وسيله آنها و همچنين سرورها و كابلهاي بيشماري كه عمدتا در دست بخش خصوصي هستند با هم درتماس هستند . با اين حال از نظر ظاهري آمريكا را ميتوان به نوعي كنترلكننده اينترنت دانست چون هر دامنه اينترنتي در سراسر جهان بايد به تاييد يك شركت خصوصي غيرانتفاعي در ايالت كاليفرنياي آمريكا برسد. اين شركت مؤسسه اينترنتي براي اعداد و نامهاي اختصاص يافته (آيكان) است و از آنجا كه آيكان زيرنظر وزارت بازرگاني دولت آمريكا كار ميكند، به نوعي تمامي اتفاقات اينترنتياي كه تاييد ميكند با نظر دولت آمريكا انجام ميشوند.
چين، روسيه و اروپا در اين باره ابراز نگراني كردهاند چون در موقعيت كنوني، آمريكا ميتواند با فشار آوردن به آيكان به نوعي غيرمستقيم بر كل اينترنت فشار وارد كند. در واقع نفوذ دولت آمريكا بر آيكان بيشتر از هر كشور ديگري است كه درنهايت ميتوان از آن اينگونه نتيجهگيري كرد كه نفوذ دولت آمريكا بر اينترنت هم از هر كشور ديگري بيشتر است.
اما اين نفود چگونه است؟ براي نمونه در نظر بگيريد كه يك كشور ميخواهد تغييراتي در نام دامنه خود اعمال كند(نام دامنه كشوري در ايران ir. است)، هر تغيير در اين سطح از نام دامنهها كه به آنها اصطلاحا نامدامنههاي سطح بالا (top level domain) گفته ميشود بايد به تاييد وزارت بازرگاني آمريكا برسد. پس از آنكه وزارت بازرگاني آمريكا اين تغيير را تاييد كرد، شركت آمريكايي وريساين (Verisign) اين تغييرات را اجرايي ميكند. با اين حال در همه اين مراحل دولت آمريكا ميتواند هر كجا كه خواست جلوي تغيير را بگيرد. اينگونه است كه آمريكا ميتواند تصميم بگيرد كه چه كسي در اينترنت باشد و چه كسي نباشد.
البته اين وضعيت قرار است در ماه دسامبر سالجاري به بحث گذاشته شود. اما براي
برطرف كردن وضعيت نامناسب موجود چه راهكارهايي ميتوان پيشنهاد كرد؟ اولين پيشنهاد اين است كه كشورهاي ديگري هم نقش مهمتر و تاثيرگذارتري در آيكان داشته باشند. اما پيشنهاد ديگر با توجه به بحث حاكميت در اينترنت اين است كه آمريكا از نفود خود در آيكان بكاهد و شرايطي مشابه ديگر كشورها در اينترنت داشته باشد. اما آيا آمريكا حاضر است از نفوذ خود در اينترنت بكاهد؟
آيا اينترنت ميتواند خودآگاه باشد؟
خودآگاهي اينترنت از خودآگاهي ما بهعنوان سازندگان و استفادهكنندگان آن ناشي ميشود؛ يعني اگر ما بخواهيم و بتوانيم، اينترنت هم ميتواند خودآگاه باشد. در بحث مهندسي، يافتن شباهتهاي كيفي ميان مغز انسان و شبكههاي اينترنتي ساده است. هر دوي اين سيستمها اطلاعات را نگه ميدارند، پردازش ميكنند و انتقال ميدهند. برخي از كارشناسان هم عقيده دارند كه اينترنت به گونهاي همانند مغز انسان عمل ميكند و از درجهاي از هوشياري برخوردار است.
البته داشتن هوشياري براي اينترنت به اين معنا نيست كه ميتواند همچون مغز انسان رفتار كند؛ مثلا اينترنت نميتواند تشخيص بدهد كه با چه كسي كار ميكند. رانسيس هيليگن، از دانشگاه آزد بروسل بلژيك كه در زمينه هوشياري و هوش مصنوعي كار كرده است، در اين باره ميگويد: هوشياري تنها سيستمي از مكانيزمهايي است كه با اضافه كردن يك لايه كنترل، اطلاعات را پردازش ميكند.
وي معتقد است بيشتر شدن سطح هوشياري، بيشتر موضوعي درباره كنترل بهتر و بيشتر اطلاعات است تا پرداختن به سطوح بالا كه مغز قادر به انجام آن است.هيليگن در اينباره معتقد است كه هوشياري اينترنت به اين معناست كه ميتواند تلاش كند بهتر عمل كند و با پركردن شكافهايي كه در رابطه با دانش و قابليتهايش دارد، خود را بازسازي كند.
با اين حال اينترنت در حال حاضر حتي نيمه هوشيار هم نيست. اما ما انسانها بهعنوان كاربران و توليدكنندگان ميتوانيم به هوشيار شدن آن كمك كنيم. براي نمونه ميتوانيم از خود شبكه براي كشف شكافهايش استفاده كنيم و به آن دستور بدهيم كه براي رفع آنها اقدام كند. ولي حتي با انجام اين كارها هم نميتوانيم پس از هوشيار شدن اينترنت، انتظارات زيادي از آن داشته باشيم.
اينترنت چقدر بزرگ است؟
اينترنت خيلي بزرگ است، خيلي و در هر لحظه هم بر بزرگي آن افزوده ميشود. اما اين خيلي يعني چقدر؟ گوگل در سال 2005 به اين پرسش پاسخ داد. اين شركت در اين سال تخمين زد كه اينترنت حدود 5 ميليون ترابايت داده را در بر ميگيرد. اما براي كشف بزرگي اينترنت راههاي ديگري هم وجود دارد. براساس اندازهگيريهاي اخير بيش از يك ميليارد نفر به وسيله رايانههايشان به اينترنت وصل ميشوند. در كنار اينها حدود يك ميليارد يا بيشتر كاربر هم وجود دارند كه بهوسيله تلفنهاي همراه به اينترنت وصل ميشوند؛ يعني اگر جمعيت جهان را حدود 7ميليارد نفر بدانيم، از هر 7نفر 2 نفر در جهان روزانه با اينترنت كار ميكنند. اين يعني اينكه اينترنت خيلي بزرگ است.
اما اين كاربران چند صفحه از اين شبكه را ميبينند؟ در سال 2008 شركت كوئيل كه طراحانش آن را بزرگترين موتور جست و جوي اينترنتي ميدانند اعلام كرد كه 120ميليارد صفحه را در فضاي وب ايندكس (ثبت) كرده است. اما كمي پيش از آن گوگل اعلام كرده بود كه سيستمهايش حدود يك هزار ميليارد صفحه واحد را در اينترنت ثبت كردهاند.
با اين حال برخي معتقدند ميزان اطلاعاتي كه در اينترنت وجود دارد صدها برابر چيزي است كه گوگل يا كوئيل عنوان كردهاند. اما چيزي كه نميتوان آن را انكار كرد اين است كه اينترنت و محتوياتش به سرعت در حال رشد هستند. به گفته گوگل روزانه چند ميليارد صفحه جديد در اينترنت ساخته ميشود.
آيا فقط يك اينترنت وجود دارد؟
در حال حاضر احتمالا بله. اينترنت مخلوطي نامتقارن از رايانههاست كه بسياري از آنها در شبكههايي كه توسط دانشگاهها، شركتهاي تجاري و ... اداره ميشوند قرار دارند. چيزي كه اين شبكههاي گوناگون را با هم متحد ميكند زبان ارتباطي ميان آنهاست كه يا پروتكل كنترل انتقال اطلاعات (TCP) است يا پروتكل اينترنتي (IP).
علاوه بر اينها چند شبكه بزرگ وجود دارند كه از پروتكلهاي متفاوتي استفاده ميكنند كه البته تقريبا در فضاي وب ايزوله هستند. يكي از اين پروتكلها فيدونت (FidoNet) است و چند پروتكل ديگر كه در شبكههاي نظامي مورد استفاده قرار ميگيرند. با اين حال برخلاف زبان واحدي كه در اينترنت بهصورت پروتكل پذيرفته شده است، برخي كشورها زبانهاي ديگري را وارد اين شبكه ميكنند؛ زبانهاي خودشان را. در سال 2007 آيكان تحت فشار روسيه و چين قبول كرد كه كاراكترهاي غيرلاتين هم در آدرسهاي اينترنتي مورد استفاده قرار بگيرند.
اين اقدام آيكان باعث ميشود ميلياردها نفر در سراسر جهان بتوانند بهتر و آسانتر از اينترنت استفاده كنند و تجارت آنلاين در كشورهايي كه زبانشان ريشه لاتين ندارد رونق بيشتري بگيرد. اما اين اتفاق ميتواند باعث تغيير در اينترنتي باشد كه ما امروزه به شكل موجود ميشناسيم.
يكي از اتفاقات ممكن ميتواند به وجود آمدن نامهاي دامنهاي باشد كه توسط بقيه شبكهها قابل شناسايي نيست. اگر سرورها و روترها براي شناسايي چنين نامهايي تنظيم نشده باشند، دسترسي به اين نامها در ديگر نقاط جهان امكانپذير نخواهد بود.
خبر بدتر در اين باره اين است كه چين ميخواهد يك شبكه اختصاصي براي دامنههاي خود بسازد كه جدا از آن چيزي كه در آمريكا وجود دارد عمل خواهد كرد. اين اقدام يعني مقامات چيني اين قدرت را خواهند داشت كه دردسترس بودن سايتهاي مختلف براي شهروندان خود را كنترل كنند يا به تعبيري ديگر آنها را از ديگر شبكههاي دنيا محروم كنند. كارشناسان هشدار دادهاند كه شيوع استفاده از زبانهاي مختلف در اينترنت ميتواند به تقسيم اينترنت شتاب بيشتر بدهد.