ایران؛ بازار پرسود تلفن همراه
ایران و آمریکا از جمله کشورهایی هستند که نزدیک به سه دهه از قطع روابط سیاسی آنها سپری شده است.
سیده آمنه موسوی: براساس دیدگاه طیف کثیری از نظریه پردازان برتر جهان، اقتصاد و تعاملات تجاری کشورها از جمله مقولاتی است که برای آغاز و استمرار خود به هیچ یک از مولفه های حاکم بر روابط میان کشورها وابسته نیست به طوری که بسیاری از دولت های دنیا با وجود تیرگی هایی که در روابط سیاسی خود دارند اما تجار و بازرگانان آنها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تعاملات اقتصادی چشمگیری با یکدیگر دارند که البته در برخی از مواقع آمدوشدهای آنها به منظور واردات یا صادرات کالاها به ظاهر دور از چشم مسوولان کشورهایشان صورت می گیرد.
بازاری جوان و پرمتقاضی
ایران و آمریکا از جمله کشورهایی هستند که نزدیک به سه دهه از قطع روابط سیاسی آنها سپری شده است و براساس طرحی که از سوی دولت وقت ایالات متحده در کنگره این کشور به تصویب رسید تجار و بازرگانان آمریکایی و شرکت های بزرگ جهان که دارای مراودات اقتصادی با این کشور هستند از سرمایه گذاری و مراودات تجاری در ایران منع شده اند اما به نظر می رسد بازار پرزرق و برق و پویای کشورمان به قدری برای سرمایه داران آمریکایی جذاب بوده است که با وجود تحریم های مذکور حاضر به از دست دادن آن نیستند. مدیران شرکت موتورولا از جمله سرمایه گذارانی هستند که پس از حضور موفق برندهای مطرحی چون نوکیا، سونی اریکسون، سامسونگ، ال جی و ...خواهان شرکت در بازارهای فروش گوشی تلفن همراه ایران شده اند، این شرکت در سال 1974 توسط برادران گالوین در شیکاگوی آمریکا تاسیس و موفق به ساخت اولین تلفن همراه قابل حمل خود با وزن794 گرم در همان سال شد. موتورولا بیشترین فروش را در غرب به خصوص آمریکا دارد که علت آن در فرهنگ سازی درست و پیاده سازی طرح حمایت از تولیدات داخلی است. شرکت موتورولا با سابقه 34 ساله خود در حال حاضر بیش از هشت درصد از سهام شاخص جهان، در حدود پنج درصد از سهام شاخص آسیا و چهار درصد از سهام شاخص ایران را در اختیار دارد.این شرکت آمریکایی و بسیاری دیگر از شرکت های مطرح این کشور با وجود قوانین جزایی حاکم بر دستگاه قضایی ایالات متحده ریسک حضور در بازارهای ایران را پذیرفته اند و در حال حاضر دارای دفاتر نمایندگی در کشورمان هستند البته حضور شرکت های مطرح آمریکایی در بازار ایران تنها براساس خواست این شرکت ها صورت نمی گیرد بلکه تجار و بازرگانان ایرانی نیز به لحاظ کیفیتی که کالاهای آمریکایی و طلایه داران برندهای معتبر جهانی دارند خواستار داد و ستد با آنها هستند.براساس اظهارات نصرت الله شریفی سلطانی مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت فناوری اطلا عات آینده نگر قشم (فیتکو)، نمایندگی رسمی گوشی های آمریکایی موتورولا در ایران، اقتصاد خط مشی سیاست را تعیین می کند و تجار قادرند حصارها را بشکنند و بهترین مشاوره ها را به سیاسیون بدهند و این اقتصاد است که سبب نزدیکی سیاسیون به یکدیگر می شود. صابر فیضی مدیرعامل شرکت مخابرات با تایید این موضوع خاطرنشان می کند: « تمامی شرکت ها و سرمایه داران بزرگ جهان در بحث مربوط به منافع تجاری خود از هیچ قاعده و قانونی تبعیت نمی کنند و تنها تابع مصالح اقتصادی خود هستند. »
وی در گفت و گو با «سرمایه » می افزاید: « بازار گوشی تلفن همراه ایران یک بازار بکر و پرسود و منفعت است برهمین اساس برندهای معتبر جهان سعی می کنند با نادیده گرفتن برخی از قوانین دست و پا گیری چون تحریم های یکجانبه آمریکا، حضور کالاهای خود در بازار در حال رشد کشورهایی نظیر ایران را تثبیت کنند. » وی خاطرنشان می کند: « شرکت های بزرگ و برندهای معتبر جهان همیشه در تلاش برای حضور در بازار کشورهایی مانند ایران بوده اند و تعاملات اقتصادی خود را بر اساس منافع تجاریشان رقم می زنند. »
البته برقراری تعاملات اقتصادی برندهای معتبر آمریکایی با کشورهای جهان محدود به مردم سرزمین پارس نمی شود و این شرکت ها در بازارهای کشورهایی که مانند ایران دارای مراودات سیاسی با ایالات متحده نیستند نیز حضور چشمگیری دارند. کمیسیون اوراق بهادار و مبادلات سهام آمریکا (SEC) اخیراً در ارزیابی های خود شرکت موتورولا را متهم به همکاری با کشورهایی که از سوی دولت واشنگتن تحریم شده اند، کرده است که در همین رابطه به کشورهای ایران ، کوبا ، سوریه ، سودان اشاره می کند. این گزارش در حالی از سوی SECمنتشر شده است که بسیاری از شرکت های دیگر آمریکایی نیز در قالب شرکت های چند ملیتی یا در قالب همکاری با یک رابط اقتصادی در مراودات تجاری کشورهای مذکور نقش دارند.
افشار فروتن لاریجانی رئیس هیات مدیره انجمن صنفی فروشندگان سیم کارت و گوشی تلفن همراه نیز در رابطه با سرمایه گذاری شرکت های آمریکایی در بازار گوشی تلفن همراه ایران خاطرنشان می کند: « بازار جوان و پرکشش گوشی تلفن همراه ایران جاذبه فراوانی برای حضور برندهای معتبر گوشی تلفن همراه ایجاد می کند که شرکت های آمریکایی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. »
وی می افزاید: « طیف اصلی متقاضیان بازار گوشی تلفن همراه ایرانی جوانانی هستند که تمایل به استفاده از مدل های جدید و مدرن این کالای مصرفی دارند که تولیدکنندگان بزرگ گوشی تلفن همراه نیز با درک این موضوع سعی می کنند بخشی از تولیدات جدید خود را روانه این بازار کنند البته شرکت های آمریکایی تاکنون به صورت مستقیم در بازار تلفن همراه ایران حضوری نداشته اند و معمولاً از طریق دفاتر منطقه ای خود اقدام به تاسیس نمایندگی های خود در کشورمان کرده اند. »
لاریجانی با بیان اینکه جذابیت بازار فروش کالاهای یک کشور متضمن سرمایه گذاری برندهای معروف جهان در آن کشور است، اظهار می دارد: « مدیران شرکت های صاحبنام جهانی تلاش می کنند تصمیمات اقتصادی خود را بر پایه منافع تجاری شان استوار سازند. »
در حال حاضر بیش از 30میلیون گوشی تلفن همراه در اختیار مشترکان اپراتورهای اول و دوم و شرکت های تالیا و اسپادان قرار دارد و با ادامه واگذاری ها و ورود اپراتور سوم تلفن همراه این تعداد تا دو سال آینده به حدود 50 میلیون مشترک ارتقا خواهد یافت. با در نظر گرفتن متوسط عمر 13 تا 17 ماه برای هر گوشی تلفن همراه، در فاصله زمانی دو ساله ای که به آن اشاره شد 15 میلیون گوشی در کشور نیازمند تعویض با گوشی های جدید خواهد بود که با در نظر گرفتن این آماربازار ایران در هر سال به 25 میلیون گوشی تلفن همراه نیاز خواهد داشت.
حمید رضا فولادگر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار می دارد: « بازار در حال توسعه ایران ترغیب کننده سرمایه دارانی است که خواهان دستیابی به بازار جوان و رو به رشد هستند. »
وی می افزاید: « البته شرکت هایی که خواهان سرمایه گذاری در این بازار هستند با حجم عظیم مانورهای سیاسی و تبلیغاتی مواجه می شوند که آنها را از سرمایه گذاری در بازار ایران منع می کند که برای خنثی کردن این سیاست ها نیزاغلب شرکت های آمریکایی از طریق واسطه ها مراودات اقتصادی خود در کشورمان را پیگیری می کنند تا علاوه بر عدم رودرویی با سیاست های قضایی کشور متبوع خود ، بازار ایران را نیز از دست ندهند. » این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح می کند: « شرکت های غربی به ویژه آمریکایی علاوه بر بازار گوشی تلفن همراه ایران خواهان حضور در صنایع مخابراتی کشورمان نیز هستند که در همین رابطه می توان به درخواست هایی که از سوی اپراتورهای مطرح آمریکایی برای حضور در مزایده اپراتور سوم تلفن همراه ایران شده است، اشاره کرد. »
براساس آمارهای موجود تاکنون شرکت های «قطرتل» و «زین کویت» و اپراتورهای TMI مالزی و مگافون روسیه به صورت رسمی درخواست های خود را برای حضور در مزایده اپراتور سوم تلفن همراه ایران ارسال داشته اند و براساس آخرین اخبار اپراتور T¦T آمریکا نیز تمایل فراوانی به منظور حضور این شرکت در مزایده سوم اپراتور تلفن همراه ایران داشت که ممکن است در قالب یک شرکت واسط در این مزایده شرکت کرده باشد.
شرکت های بزرگ جهان همواره برای حضور در مراودات اقتصادی ایران و بازارهای رو به رشد کشورمان تمایل وافری داشته اند که با وجود تحریم های ایالات متحده و همچنین کارشکنی های گروه 1+5 بر سر پرونده هسته ای ایران که مرتباً با تهدیدهای اقتصادی همراه بوده کاهشی نداشته است که این امر نیز نشانگر عدم پیروی تجارت از سیاست در تعاملات تجاری شرکت ها و برندهای معروف جهان است.