magnet
عضو جدید
زمين لرزه يكي از حوادثي است كه با تاريخ تبريز گره خورده است، اين شهر در زمان هاي مختلف از اين بلاي طبيعي گزندهاي فراواني ديده است. بارها تبريز بر اثر اين بلاي طبيعي، ويران و دوباره از نو ساخته شده است. متاسفانه از اين زمين لرزه هاي تاريخي و دلايل علمي ويراني ها، جز آگاهي هاي اندك، چيزي در اختيار عموم مردم قرار نگرفته است.
دانشيار جغرافياي طبيعي دانشگاه تبريز در مقاله اي كه حاصل تحقيقات وي در خصوص گسل تبريز با عنوان ' پهنه بندي خطر گسل تبريز براي كاربري هاي مختلف اراضي شهري' مي باشد، آورده است: گسل شمال تبريز، بزرگترين گسل در شمالغرب ايران به طول 150 كيلومتر از كوه هاي ميشو در باختر تا بستان آباد در خاور قابل رديابي است و بهترين اثر آن در بلافصل شمال تبريز ديده مي شود و به همين دليل گسل تبريز نام گذاري شده است. گسل شمال تبريز را يكي از گسل هاي قديمي ايران مي دانند كه از فروافتادگي زنجان - ابهر، شمال تبريز و شمال باختر آذربايجان گذشته و تا قفقاز ادامه مي يابد.
وي ادامه داده است: گسل شمال تبريز از نظر فعاليت هاي لرزه اي در دو قرن اخير غير فعال بوده ولي در گذشته زلزله هاي تاريخي زيادي تحت تاثير اين گسل در اين شهر رخ داده است. استقرار سكونتگاه هاي شهر تبريز در مجاورت گسل بزرگ تبريز كه از شمال آن مي گذرد، نمونه اي از استقرار اجباري است.
روستايي، پس از بررسي خطرات طبيعي احتمالي حاصل از اين گسل بر روي كاربري هاي مختلف اراضي شهري و پهنه بندي خطرات احتمالي ناشي از گسل، نتيجه گيري كرده است: اكثر محلات شمال شهر تبريز به ويژه در شرق و غرب منطقه در خطر بالا در زمان وقوع زلزله بوده و تنها دو محله از شهر از اين محدوده خارج مي شود يعني محلات قراملك و تراكتورسازي كه در پهنه خطر نسبتا بالا و ادامه محله تراكتورسازي نيز در منطقه خطر متوسط قرار دارند.
وي افزود: اين محلات اغلب صنعتي هستند و مي توان گفت بهترين مكانيابي براي مناطق صنعتي از حيث دوري از خطر صورت گرفته است.
اين استاد دانشگاه يادآور شده است: محلات پرجمعيت شهر نظير محلات قرباني، ايده لو و يوسف آباد هم از نظر خط گسل و كانون زلزله در پهنه بسيار خطرناك قرار دارند و انتظار تخريب گسترده در هنگام وقوع زلزله در اين محلات وجود دارد. شهرك باغميشه، كوي وليعصرو عباسي نيز از لحاظ گسل در پهنه بسيار خطرناك مي باشند.
روستايي خاطرنشان كرد: شايد بتوان گفت در شهري مثل تهران، گسترش شهر به سمت گسل ها قبل از پيشرفت علوم وابسته به زلزله شناسي كه به شناسايي گسل ها انجاميد، اتفاق افتاده است و در اين مرحله امكان جلوگيري از اين روند وجود ندارد ولي در تبريز وضعيت چنين نبوده، مناطق بسيار وسيعي كه تا چند سال قبل كاملا خالي از سكنه بوده و با وجود مشخص بودن محل دقيق گسل و دلايل كافي مبني بر فعال بودن آن، ساخت و ساز به اين سمت هدايت شده است.
وي يادآورشد: گسل شمالي تبريز كه زماني از سه كيلومتري شهر تبريز عبور مي كرد، در حال حاضر جزو يكي از محله هاي شهر تبريز به حساب مي آيد و شهرك هاي باغميشه، ولي امر و ارم و محله يوسف آباد دقيقا بر روي گسل شمال تبريز احداث شده اند. فرض اينكه هر كجا مي خواهيم بسازيم ولي محكم بسازيم امري است كه از سوي كارشناسان علم زلزله به شدت رد مي شود.
رييس سازمان زمين شناسي شمالغرب كشور دراين خصوص گفت: شهر تبريز به عنوان يكي از كلانشهرهاي كشور در دهه هاي اخير شاهد مجتمع و برج سازي فراوان بدون توجه به پتانسيل هاي لرزه خيزي آن بوده، به ويژه اينكه توسعه شهر اغلب در حريم گسل تبريز رخ داده است.
سيد مرتضي نيرومند با اشاره به اينكه تبريز در طول تاريخ زلزله هايي به بزرگي 6/7 و 7/7 ريشتر را نيز متحمل شده ، ياددآور شد: بر اساس داده هاي مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران وابسته به وزارت مسكن و شهرسازي، شهر تبريز پرخطرترين شهر كشور از نظر لرزه خيزي بوده و در نقشه پهنه بندي تهيه شده توسط اين مركز، شهر تبريز به عنوان پهنه با خطر بسيار بالا مشخص شده است.
كارشناس ارشد زمين شناسي و پژوهشگر اين سازمان نيز گفت: بر اساس مطالعات زمين شناختي انجام شده، مناطق دامنه كوه عون ابن علي، شهرك هاي نيروي هوايي، ارم، باغميشه، رشديه، الهيه، صالح آباد، كوه شهيد بهشتي، يوسف آباد، ولي امر، ملازينال و رضوانشهر در كنار يك شكستگي بزرگ و بسيار كهني به نام گسل شمال تبريز قرار گرفته است.
وي يادآور شد: حريم اين گسل در هنگام ساخت و سازها بايد رعايت گردد تا هنگام وقوع زلزله آسيب مستقيم آن به سازه ها و ساختمان ها وارد نشود كه متاسفانه نه تنها اين مساله مهم رعايت نشده بلكه در دهه هاي اخير شاهد ساخت و سازهايي در اين مناطق بوده ايم و حتي بدون توجه به تحقيقات وزارت مسكن و شهرسازي مبني بر پرخطر بودن شهر تبريز از نظر لرزه اي، توسعه و گسترش شهر به سمت نقاط پرخطر از جمله شهرك هاي باغميشه، رشديه، الهيه و ولي امر هدايت شده است.
قديرزاده به راهكارهاي پيشگيري از بحران هاي احتمالي در زمان وقوع زلزله نيز اشاره كرد و گفت: در كشورهاي توسعه يافته حريم گسل ها رعايت شده و معمولا در آن حريم فضاي سبز ايجاد مي كنند و از طرفي چاه هايي در سطح گسل ايجاد كرده و فاضلاب شهر را از طريق آن تزريق مي كنند كه اين عمل باعث ليز و صابوني شدن سطوح گسل شده و با بروز زلزله هاي متعدد و با شدت بسيار كم مانع تجمع انرژي بيشتر در گسل ها و وقع زمين لرزه هاي بزرگ و مخرب مي شود.
وي اظهار كرد: رانش كوي افسران و نگين پارك مثال هاي بارزي در اين زمينه بوده و در شرايطي كه هيچ زلزله اي رخ نداده شاهد چنين لغزش هايي هستيم و در صورت وقوع زلزله مساله رانش نيز حادثه آفرين خواهد شد.
وي اضافه كرد: قسمت هاي غربي تبريز مانند مناطق نصف راه، راه اهن، كوچه باغ و شنب غازان نسبت به بخش هاي شرقي، جنوبي و شمال شهر در ارتفاع پايين تري قرار گرفته و سطح آب هاي زيرزميني در اين مناطق بسيار بالاست به طوريكه در عمق دو الي سه متري به سطح ايستايي مي رسيم. اين بخش از شهر شرايط مناسبي را براي پديده ليكوفكشن در هنگام وقوع زلزله فراهم كرده و در نتيجه زير ساختمان ها خالي شده و سازه ها هرچه قدر هم مقاوم باشند تعادل خود را از دست داده و واژگون مي شوند.
قديرزاده راهكار اين مشكل را نيز چنين بيان داشت كه در بخش هاي غربي شهر بايد چاه هايي در نقاط مختلف حفر و آب هاي زيرزميني به سطح پمپاژ شوند تا بدين طريق سطح ايستايي به اعماق بيشتر هدايت شود وهمچنين از احداث برج هاي بلند و سنگين جلوگيري شده و براي تهيه ساختمان ها از مصالح سبك وزن استفاده شود.
منبع
