لطفا برای حضرت زهرا فیلم نسازید!
در حاشیه خبر پروژه ساخت مجموعه تلویزیونی درباره حضرت زهرا (سلاماللهعلیها)
اخیرا آقای سلحشور طی گفتوگوهایی از قصد خود برای ساختن فیلم درباره حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) خبر دادهاند. فکر میکردم بعد از انتشار این خبر، واکنش جدی و قاطعی نسبت به آن صورت گیرد ولی بهدلایل مختلف و قابلفهم، گویا متولیان امور دینی این روزها به سیاست مشغول هستند و فرصت اظهارنظر درباره این موضوع را ندارند.
به هر حال شاید موفقیت نسبی ایشان در مجموعه تلویزیونی حضرت یوسف باعث شده تا ناکامیهای پیشین را از یاد برده و جسورانه چنین موضوعی را مطرح کنند و از آنجا که احتمالا این گفتوگوها را با هدف آزمودن فضای عمومی جامعه انجام دادهاند، لازم است چند نکته مطرح شود:
اول: موفقیت احتمالی یک نفر در کارهای قبلی به معنی امکان توفیق در همه کارها نیست، چنانکه در همان کارها ? اگر دیگران کار را بهدست میگرفتند، ممكن بود توفیق افزونتری بهدست آورند.?
دوم: قرار نیست درباره هر موضوع تاریخی مستقیما اثری تولید شود، ممکن است یک کارگردان حتى موضوعی مانند حادثه کربلا را از زاویه قیام مختار روایت کند و در داخل و خارج از کشور هم بسیار مورد استقبال قرار گیرد.
سوم: موضوعات فراوانی جز روایت تاریخ اسلام وجود دارد که لازم است مخاطب با آنها آشنا شود و متأسفانه تاکنون به آنها توجه نشده است.
چهارم: شخصیت حضرت زهرا، (سلاماللهعلیها) با همه انبیا و معصومان (علیهم صلواتالله) تفاوت دارد. آن بزرگوار، ناموس خدا و به تعابیر روایات «لیلهالقدر» است. رازگونگی و در پرده بودن، ویژگی آن شخصیت عظیم و استثنایی است و کسی را یارای نزدیک شدن به آن حریم قدسی نیست و مخفی بودن قبر مطهرش نیز جدا از دلایل سیاسی، اسرار معرفتی دارد. حتى بزرگان علم و ایمان نمیتوانند بهراحتی از ایشان در کتابها بنویسند، چه رسد به اینکه کسی جرأت کند و از امکان نشان دادن چهره ایشان در سینما سخن بگوید.
پنجم: شاید کسی بگوید ایشان الگوی بانوان هستند و باید مخاطب جوان را با ایشان آشنا کرد. این بحث که قبلا درباره آن سخن گفتهایم، اصولا بحثی مبهم و حساس است. آنچه به اختصار میتوان گفت این است که الگو بودن آن بزرگان در کلیات و برای طبقه مادون آنهاست و به همین ترتیب طبقه مادون آنها در تفاصیل برای طبقه بعد از خود الگو هستند.?
یعنی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) که قرآن ایشان را اسوه حسنه معرفی میکند، در اساس و کلیت الگوی بشریت هستند به این معنا که یک انسان، در عین اینکه مثل سایر انسانهاست، چنین والاست، ولی امیرمؤمنان میفرماید: «و انتم لاتقدرون على ذلک» سطح شما این نیست. پیامبر، الگوی علی (علیهالسلام) است و علی (علیهالسلام) الگوی سلمان. سلمان فارسی، الگوی طبقه بعد و همینطور تا طبقات نازله دیگر در عصر و روزگار ما.
بدین ترتیب، وجود مقدس ائمه معصومین (علیهمالسلام) تا قیامت در آن جلوه کلی، الگوی بشریتند ولی در تفاصیل، نمونههای عینی شاگردان و تربیتشدگانشان الگوی عملی ما تلقی میشوند. آنان سفینه نجات و کشتی هستند که کشتیهای کوچکتر را نجات میدهند و کشتیهای کوچکترند که به داد قایقها میرسند. غریقی که شب تاریک در میان دریا دست و پا میزند گرچه به نور امیدبخش آن کشتی بزرگ چشم دارد ولی نجاتش با قایقی کوچک است که بدان دسترسی دارد.?
رسول گرامی اسلام و معصومین (علیهمالسلام) چون خورشید تابناک هستند که گرچه همه نور عالم از آنهاست ولی کسی را یارای خیره شدن به او نیست. هرگز نمیتوان زندگی حضرت زهرا (سلامالله علیهما) را مستقیما برای مخاطب به تصویر کشید چنانکه نمیتوان درباره شخصیت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سریال تلویزیونی و فیلم سینمایی ساخت. شاید برای نزدیک شدن به این هدف لازم باشد مثلا به شخصیتهایی چون اطرافیان اهلبیت (علیهمالسلام) مانند حضرت خدیجه نزدیک شویم یا شخصیت جذاب و شگفت و عجیبی چون حضرت نرجس خاتون، مادر بزرگوار امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را برای مخاطب روایت کنیم.?
بلکه امروز اگر سخن از الگوی مستقیم باشد، باید ضمن حفظ قداست رازگونه صدیقه طاهره (سلاماللهعلیها) برای دختر جوان مخاطب هنر و سینما، از نمونههای دم دست و نزدیک تصویری ارائه کرد که زندگی روزمرهشان در همین فضای ملموس، قابلفهم و درک باشد. و اصولا بهدلیل محدودیتهایی که قالب سینما دارد، ظرفیت ارائه برخی پیامها به شکل مستقیم وجود ندارد و بهعبارت دیگر، سینما کوچکتر از آن است که نام عظیم وجود قدسی در آن قرار گیرد، پس باید در این فضا به اقتضائات خاص آن توجه کرد و به تناسب ویژگیهایش بهدنبال مضمون و سوژه بود.
از سوی دیگر، حساسیتهای گوناگونی که نسبت به شخصیت و تاریخ و مظلومیت تاریخی حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) وجود دارد باعث میشود که نتوانیم بهراحتی درباره این موضوع به اثر بینالمللی برای مخاطب عام بیندیشیم و جالب اینجاست که گویا آقای سلحشور با توجه به همین حساسیت اظهار داشتهاند که این فیلم، مراحل خردسالی و نوجوانی حضرت، قبل از ازدواج با امیرمؤمنان (علیهالسلام) را در بر خواهد گرفت.
معنی این حرف این است که در واقع فیلم در واقع تاریخ آغاز اسلام و زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) را روایت خواهد کرد، لیکن از منظر دختر بزرگوار ایشان؛ که اگر چنین برداشتی درست باشد باید بهخاطر داشت ساخت پروژه بزرگ پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) از چندی پیش توسط آقای مجید مجیدی آغاز شده است و بدین ترتیب دلیل خاصی برای کار تکراری و موازی وجود ندارد.
در عینحال باید به یاد داشته باشیم که منابع تاریخی و روایات درباره حوادث زندگی کوتاه آن بزرگوار نیز آنچنان گسترده نیست که بتوان از آنها برای نگارش فیلمنامهای سینمایی استفاده کرد. این آثار یا ناظر به فضایل و مقامات آن حضرت بوده یا نقلهایی هستند که بدون نمایش چهره ایشان، پدر، همسر و فرزندان بزرگوارشان قابلاستفاده نخواهند بود.
شاید لازم باشد هنرمندان متعهد و دلسوزی چون جناب سلحشور، در برخی دیدگاههای خود تجدید نظر کنند و در عرصههای مهمی که هنوز کاری برای آنها صورت نگرفته، وارد عمل شوند. فقط در حوزه تاریخ اسلام به تنهایی ما قرنها سوژه، موضوع و ظرفیتهای مهم داستانی داریم که کسی بدانها نپرداخته است و قهرمانان آنها - بعضا از بانوان مؤمن و وارسته و مجاهد و عالم - بهترین الگوهای مخاطب هستند، چه رسد به دوران معاصر کشور خودمان که بسیار نمونههای عینی از تاریخ انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تا مقاومت لبنان و کشورهای منطقه وجود دارد. نمونههایی که اگر برخی از سادهترین آنها در فضای فرهنگ غربی بود تاکنون از هر یک، نه یک فیلم و سریال بلکه نسخهها و نمونههای گوناگون عرضه میشد و مخاطب ما هم نشان داده که به راحتی با آنها ارتباط برقرار میکند، به شرط آنکه هنرمندان و مدیران فرهنگی ما برای تولید و عرضه چنین آثاری پیش قدم شوند.
منبع: هفته‌نامه پنجره
در حاشیه خبر پروژه ساخت مجموعه تلویزیونی درباره حضرت زهرا (سلاماللهعلیها)
اخیرا آقای سلحشور طی گفتوگوهایی از قصد خود برای ساختن فیلم درباره حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) خبر دادهاند. فکر میکردم بعد از انتشار این خبر، واکنش جدی و قاطعی نسبت به آن صورت گیرد ولی بهدلایل مختلف و قابلفهم، گویا متولیان امور دینی این روزها به سیاست مشغول هستند و فرصت اظهارنظر درباره این موضوع را ندارند.
به هر حال شاید موفقیت نسبی ایشان در مجموعه تلویزیونی حضرت یوسف باعث شده تا ناکامیهای پیشین را از یاد برده و جسورانه چنین موضوعی را مطرح کنند و از آنجا که احتمالا این گفتوگوها را با هدف آزمودن فضای عمومی جامعه انجام دادهاند، لازم است چند نکته مطرح شود:
اول: موفقیت احتمالی یک نفر در کارهای قبلی به معنی امکان توفیق در همه کارها نیست، چنانکه در همان کارها ? اگر دیگران کار را بهدست میگرفتند، ممكن بود توفیق افزونتری بهدست آورند.?
دوم: قرار نیست درباره هر موضوع تاریخی مستقیما اثری تولید شود، ممکن است یک کارگردان حتى موضوعی مانند حادثه کربلا را از زاویه قیام مختار روایت کند و در داخل و خارج از کشور هم بسیار مورد استقبال قرار گیرد.
سوم: موضوعات فراوانی جز روایت تاریخ اسلام وجود دارد که لازم است مخاطب با آنها آشنا شود و متأسفانه تاکنون به آنها توجه نشده است.
چهارم: شخصیت حضرت زهرا، (سلاماللهعلیها) با همه انبیا و معصومان (علیهم صلواتالله) تفاوت دارد. آن بزرگوار، ناموس خدا و به تعابیر روایات «لیلهالقدر» است. رازگونگی و در پرده بودن، ویژگی آن شخصیت عظیم و استثنایی است و کسی را یارای نزدیک شدن به آن حریم قدسی نیست و مخفی بودن قبر مطهرش نیز جدا از دلایل سیاسی، اسرار معرفتی دارد. حتى بزرگان علم و ایمان نمیتوانند بهراحتی از ایشان در کتابها بنویسند، چه رسد به اینکه کسی جرأت کند و از امکان نشان دادن چهره ایشان در سینما سخن بگوید.
پنجم: شاید کسی بگوید ایشان الگوی بانوان هستند و باید مخاطب جوان را با ایشان آشنا کرد. این بحث که قبلا درباره آن سخن گفتهایم، اصولا بحثی مبهم و حساس است. آنچه به اختصار میتوان گفت این است که الگو بودن آن بزرگان در کلیات و برای طبقه مادون آنهاست و به همین ترتیب طبقه مادون آنها در تفاصیل برای طبقه بعد از خود الگو هستند.?
یعنی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) که قرآن ایشان را اسوه حسنه معرفی میکند، در اساس و کلیت الگوی بشریت هستند به این معنا که یک انسان، در عین اینکه مثل سایر انسانهاست، چنین والاست، ولی امیرمؤمنان میفرماید: «و انتم لاتقدرون على ذلک» سطح شما این نیست. پیامبر، الگوی علی (علیهالسلام) است و علی (علیهالسلام) الگوی سلمان. سلمان فارسی، الگوی طبقه بعد و همینطور تا طبقات نازله دیگر در عصر و روزگار ما.
بدین ترتیب، وجود مقدس ائمه معصومین (علیهمالسلام) تا قیامت در آن جلوه کلی، الگوی بشریتند ولی در تفاصیل، نمونههای عینی شاگردان و تربیتشدگانشان الگوی عملی ما تلقی میشوند. آنان سفینه نجات و کشتی هستند که کشتیهای کوچکتر را نجات میدهند و کشتیهای کوچکترند که به داد قایقها میرسند. غریقی که شب تاریک در میان دریا دست و پا میزند گرچه به نور امیدبخش آن کشتی بزرگ چشم دارد ولی نجاتش با قایقی کوچک است که بدان دسترسی دارد.?
رسول گرامی اسلام و معصومین (علیهمالسلام) چون خورشید تابناک هستند که گرچه همه نور عالم از آنهاست ولی کسی را یارای خیره شدن به او نیست. هرگز نمیتوان زندگی حضرت زهرا (سلامالله علیهما) را مستقیما برای مخاطب به تصویر کشید چنانکه نمیتوان درباره شخصیت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سریال تلویزیونی و فیلم سینمایی ساخت. شاید برای نزدیک شدن به این هدف لازم باشد مثلا به شخصیتهایی چون اطرافیان اهلبیت (علیهمالسلام) مانند حضرت خدیجه نزدیک شویم یا شخصیت جذاب و شگفت و عجیبی چون حضرت نرجس خاتون، مادر بزرگوار امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را برای مخاطب روایت کنیم.?
بلکه امروز اگر سخن از الگوی مستقیم باشد، باید ضمن حفظ قداست رازگونه صدیقه طاهره (سلاماللهعلیها) برای دختر جوان مخاطب هنر و سینما، از نمونههای دم دست و نزدیک تصویری ارائه کرد که زندگی روزمرهشان در همین فضای ملموس، قابلفهم و درک باشد. و اصولا بهدلیل محدودیتهایی که قالب سینما دارد، ظرفیت ارائه برخی پیامها به شکل مستقیم وجود ندارد و بهعبارت دیگر، سینما کوچکتر از آن است که نام عظیم وجود قدسی در آن قرار گیرد، پس باید در این فضا به اقتضائات خاص آن توجه کرد و به تناسب ویژگیهایش بهدنبال مضمون و سوژه بود.
از سوی دیگر، حساسیتهای گوناگونی که نسبت به شخصیت و تاریخ و مظلومیت تاریخی حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) وجود دارد باعث میشود که نتوانیم بهراحتی درباره این موضوع به اثر بینالمللی برای مخاطب عام بیندیشیم و جالب اینجاست که گویا آقای سلحشور با توجه به همین حساسیت اظهار داشتهاند که این فیلم، مراحل خردسالی و نوجوانی حضرت، قبل از ازدواج با امیرمؤمنان (علیهالسلام) را در بر خواهد گرفت.
معنی این حرف این است که در واقع فیلم در واقع تاریخ آغاز اسلام و زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) را روایت خواهد کرد، لیکن از منظر دختر بزرگوار ایشان؛ که اگر چنین برداشتی درست باشد باید بهخاطر داشت ساخت پروژه بزرگ پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) از چندی پیش توسط آقای مجید مجیدی آغاز شده است و بدین ترتیب دلیل خاصی برای کار تکراری و موازی وجود ندارد.
در عینحال باید به یاد داشته باشیم که منابع تاریخی و روایات درباره حوادث زندگی کوتاه آن بزرگوار نیز آنچنان گسترده نیست که بتوان از آنها برای نگارش فیلمنامهای سینمایی استفاده کرد. این آثار یا ناظر به فضایل و مقامات آن حضرت بوده یا نقلهایی هستند که بدون نمایش چهره ایشان، پدر، همسر و فرزندان بزرگوارشان قابلاستفاده نخواهند بود.
شاید لازم باشد هنرمندان متعهد و دلسوزی چون جناب سلحشور، در برخی دیدگاههای خود تجدید نظر کنند و در عرصههای مهمی که هنوز کاری برای آنها صورت نگرفته، وارد عمل شوند. فقط در حوزه تاریخ اسلام به تنهایی ما قرنها سوژه، موضوع و ظرفیتهای مهم داستانی داریم که کسی بدانها نپرداخته است و قهرمانان آنها - بعضا از بانوان مؤمن و وارسته و مجاهد و عالم - بهترین الگوهای مخاطب هستند، چه رسد به دوران معاصر کشور خودمان که بسیار نمونههای عینی از تاریخ انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تا مقاومت لبنان و کشورهای منطقه وجود دارد. نمونههایی که اگر برخی از سادهترین آنها در فضای فرهنگ غربی بود تاکنون از هر یک، نه یک فیلم و سریال بلکه نسخهها و نمونههای گوناگون عرضه میشد و مخاطب ما هم نشان داده که به راحتی با آنها ارتباط برقرار میکند، به شرط آنکه هنرمندان و مدیران فرهنگی ما برای تولید و عرضه چنین آثاری پیش قدم شوند.
منبع: هفته‌نامه پنجره
آخرین ویرایش:
من یکی که میرم جلو صدا و سیما اگه بخواد همچین حرکتی انجام بشه
