گز روغني" يا "گاز رخ" جزو آن دسته گونههايي است كه داراي ارزشهاي ويژه از نظر اقتصادي و محيط زيستي است. اين گياه به دليل وجود يك نوع روغن ارزشمند در بافت آلبومين لپه ها ي بذري آن حائز اهميت است. اين روغن به دليل پايداري طولاني در مقابل فشار، مصارف زيادي در صنايع بخصوص صنايع ساعت سازي ، آرايشي و بهداشتي و فضايي دارد بطوريكه هم اكنون هر ليتر روغن آن به ارزش 30 دلار در كشور خريداري و به خارج كشور با ارزش بيشتري فرستاده ميشود. همچنين بذر آن بصورت آجيلي مصرف دارد. از برگ اين گونه براي ماهيگيري استفاده ميشود. چوب آن به دليل بالا بودن صمغ و روغن داراي خاصيت ضد موريانه است.
گياه گز روغني يا گازرخ با نام علمي Moringa perengrina Fioriبراي اولين بارتوسط مرحوم دكتر جوانشير در سال 1372 وارد فلور گياهي ايران شد ولي حضور آن در كشورهاي حاشيه خليج فارس ، عربستان سعودي و فلسطين اشغالي نيز گزارش شده است..برداشت كامل بذر از اين گونة گياه به منظور مصارف آجيلي باعث شده كه زادآوري آن از طريق بذر آسيب جدي بخورد. خوشبختانه اداره كل منابع طبيعي سيستان و بلوچستان سرمايه گذاري خوبي براي گسترش اين گونه در چند سال گذشته قابل تمجيد است بطوريكه جنگلكاريهاي ارتفاعات سرباز و نيكشهر به چندين هكتار بالغ ميشود.
گرچه اين گياه قادر است در شرايط سخت اكولوژيكي زندگي كند ولي وابستگي بسيار شديدي به سازند زمينشناسي دارد. سازند موجود در كوههاي مكران و بشاگرد از دو لايه ماسه سنگ و شيل بصورت متناوب تشكيل شده است. ضخامت ماسه سنگ حدود 10 تا 30 سانتيمتر است و گز روغني ريشه خود را از درز و شكافهاي آن به درون شيل ميفرستد . شيل از جنس رس و آهك است و ذخيرگاه خوبي براي رطوبت است. بارشهاي زمستاني و گاهي موسمي در اواخر مرداد ماه از درز و شكاف ماسه سنگ عبور كرده و وارد شيل شده و براي استفاده درخت ذخيره ميشود. لايه ماسه سنگ بعنوان يك لايه پوششي از تبخير آن در مقابل نور خورشيد در فصول گرم سال جلوگيري مي كند.
عمده مناطق انتشار اين گونة گياه به صورت طبيعي كوههاي بشاگرد، نيكشهر تا جنوب جازموريان مي‌باشد . گلدهي گياه گز روغني هر ساله در فصل بهار صورت مي‌گيرد. زمان بذر‌دهي در بلوچستان اواخر تابستان ذكر ميشود كه بايستي با حضور بموقع و قبل از باز شدن ميوه اقدام به جمع‌آوري بذور شود . بذور جمع‌آوري شده پس از ضدعفوني شدن در محلي سرد و خشك نگهداري مي‌شوند تا در مرحلة بعدي در عرصه يا خزانه كشت گردند .. از آنجا كه بذر گياه حاوي روغن است، طول عمر بذر به مانند اكثر دانه‌هاي روغني كم مي‌باشد. بهمين دليل بهترين بذور جهت توليد نهال، بذور جمع‌آوري شده مربوط به همان سال است . اگرچه تكثير گياه از طريق قلمه‌‌زني ممكن است، اما به منظور پيشگيري از آسيب‌رساني به نهال، تكثير از طريق بذر توصيه ميشود .
منبع :
http://hamidabbasi.blogfa.com/post-100.aspx
گياه گز روغني يا گازرخ با نام علمي Moringa perengrina Fioriبراي اولين بارتوسط مرحوم دكتر جوانشير در سال 1372 وارد فلور گياهي ايران شد ولي حضور آن در كشورهاي حاشيه خليج فارس ، عربستان سعودي و فلسطين اشغالي نيز گزارش شده است..برداشت كامل بذر از اين گونة گياه به منظور مصارف آجيلي باعث شده كه زادآوري آن از طريق بذر آسيب جدي بخورد. خوشبختانه اداره كل منابع طبيعي سيستان و بلوچستان سرمايه گذاري خوبي براي گسترش اين گونه در چند سال گذشته قابل تمجيد است بطوريكه جنگلكاريهاي ارتفاعات سرباز و نيكشهر به چندين هكتار بالغ ميشود.
گرچه اين گياه قادر است در شرايط سخت اكولوژيكي زندگي كند ولي وابستگي بسيار شديدي به سازند زمينشناسي دارد. سازند موجود در كوههاي مكران و بشاگرد از دو لايه ماسه سنگ و شيل بصورت متناوب تشكيل شده است. ضخامت ماسه سنگ حدود 10 تا 30 سانتيمتر است و گز روغني ريشه خود را از درز و شكافهاي آن به درون شيل ميفرستد . شيل از جنس رس و آهك است و ذخيرگاه خوبي براي رطوبت است. بارشهاي زمستاني و گاهي موسمي در اواخر مرداد ماه از درز و شكاف ماسه سنگ عبور كرده و وارد شيل شده و براي استفاده درخت ذخيره ميشود. لايه ماسه سنگ بعنوان يك لايه پوششي از تبخير آن در مقابل نور خورشيد در فصول گرم سال جلوگيري مي كند.
عمده مناطق انتشار اين گونة گياه به صورت طبيعي كوههاي بشاگرد، نيكشهر تا جنوب جازموريان مي‌باشد . گلدهي گياه گز روغني هر ساله در فصل بهار صورت مي‌گيرد. زمان بذر‌دهي در بلوچستان اواخر تابستان ذكر ميشود كه بايستي با حضور بموقع و قبل از باز شدن ميوه اقدام به جمع‌آوري بذور شود . بذور جمع‌آوري شده پس از ضدعفوني شدن در محلي سرد و خشك نگهداري مي‌شوند تا در مرحلة بعدي در عرصه يا خزانه كشت گردند .. از آنجا كه بذر گياه حاوي روغن است، طول عمر بذر به مانند اكثر دانه‌هاي روغني كم مي‌باشد. بهمين دليل بهترين بذور جهت توليد نهال، بذور جمع‌آوري شده مربوط به همان سال است . اگرچه تكثير گياه از طريق قلمه‌‌زني ممكن است، اما به منظور پيشگيري از آسيب‌رساني به نهال، تكثير از طريق بذر توصيه ميشود .
منبع :
http://hamidabbasi.blogfa.com/post-100.aspx