زنان، الهه ها و مهندسی آب
من برای بررسی پیشینه اختلافات و اشتراکات قومی، مذهبی و نقش آب در آنها در منطقه خاورمیانه، بخشی از وقت خود را روی اساطیر و حضور آب در فرهنگ اساطیری گذاشتم. موضوع جالبی که نظرم را جلب کرد این بود که نه تنها منطقه خاورمیانه بلکه تقریبا تمام فرهنگها، الهه آب دارند. روح پاکیزگی و عفت، رحمت و شفقت، زایندگی و تولید همه در وجود آب و زنان به اشتراک گذاشته شده است. از طرف دیگر شاید جالب باشد که بدانید در عصر حاضر، یکی از موضوعات مهمی که در سالهای اخیر در مدیریت منابع آب مطرح شده، نقش زنان است. این موضوع در تمام اجلاسها و نشستهای بینالمللی بعد از بیانیه دوبلین در حدود 10 سال پیش دایم تکرار شده، میشود و خواهد شد. مهم نیست که شما در کدام کشور و با کدام فرهنگ زندگی میکنید، چه مذهبی دارید و به چه آیینی معتقدید. از هر محل و منظری نگاه کنید، زنان را در خط مقدم مدیریت منابع آب خواهید دید. در تمام خانهها و خانوادهها، فارغ از تفاوتهای اجتماعی و جغرافیایی، زنان مدیران واقعی منابع آب هستند. موضوع تهیه غذا و بهداشت کل اعضای خانواده در شهرها و حضور پررنگ زنان در تمام مراحل کشاورزی نیازی به بازتعریف مجدد این بحث ندارد که چقدر صنعت آب مدیون زنان است. اما حضور زنان در عرصه آب به همین ختم نمیشود. در یکی از شهرهای آفریقایی، نظارت اجرای شبکه آب شرب و بهداشت، به زنان داوطلب سپرده شد. پروژه سریعتر، کمهزینهتر و با دقت بالاتری به اجرا رسید چرا که مصرفکنندگان نهایی از آب، خود آنها بودند. یکی از نکات مهم در موضوع حل اختلافات منابع طبیعی، حضور زنان در فرآیند آنهاست.
در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا برای تشویق زنان در زمینه صنعت آب، تسهیلات و بورس تحصیلی در نظر گرفته شده و حتی چند کشور اسکاندیناوی نیز پیشقدم شدهاند تا در این زمینه زنان را رایگان آموزش دهند. یا مثلا در انجمن مهندسان راه و ساختمان آمریکا، بخش ویژهای به تشویق و ترغیب زنان به مهندسی عمران اختصاص دارد و برای تحصیل آنها در مقاطع بالاتر تسهیلاتی فراهم میکند. مهمترین هدف این آموزشها و تشویقها نیز این است که اگر زنان در ردههای بالای مدیریت منابع آب سهمی پیدا کنند، دو اتفاق مهم خواهد افتاد؛ اول اینکه به دلیل اینکه بارها به عنوان مصرفکننده آب تصمیمگیریهای نهایی را انجام دادهاند، روشهای مختلف کاهش مصرف آب را بهتر از هرکس دیگری میدانند. دوم اینکه، به دلیل ذات مادرانه زنان، تقسیم و توزیع آب را در کمال عدالت انجام خواهند داد. ضمن اینکه در مواردی که اختلاف و تنشی بین دو شهر، استان یا کشور در زمینه آب صورت گیرد، زنان میتوانند با همین حس مشکلات را به مراتب بهتر و در فضایی بدون چالش حل کنند؛ کاری که در طول روز بارها در خانه انجام میدهند.اما ببینیم عملکرد کشور خودمان چگونه است. به هر دلیلی، در سه استانی که بیشترین موضوعیتها و معضلات در مورد منابع آب وجود دارد، سهم دختران از مهندسی عمران و مهندسی کشاورزی – آب، در کنکور سراسری سال جاری صفر شده است! در دانشگاههای صنعتی قم، شهیدچمران اهواز و صنعتی اصفهان ظرفیتی برای زنان در این رشتهها وجود ندارد. ضمنا اگر نگاهی به دفترچه انتخاب رشتهها انداخته شود، به سادگی میتوان دید که سهم زنان در کل کشور در این دو رشته که میتوانند بهانه حضور آنان در منابع آب شود، کاهش چشمگیر داشته است. من به دنبال علل و عوامل آن و چرایی این کاهش ظرفیت نیستم تا احیانا کسی انگشت تقصیر را به طرف دیگری نشانه رود و حقیقتا اطلاعی هم از دیگر رشتهها، از جمله مهندسی معدن ندارم و به نظرم باید از متخصصان و مدرسان این رشته سوال کرد که جایگاه زنان در گرایش آنها کجاست (و البته با چشم خود دیدهام که زنان در معدن بدون هیچ محدودیتی مشغول کار هستند). اما در مورد منابع آب مطمئنم که این کاهش ظرفیتها، نه تنها کارشناسیشده نبوده و نیست، بلکه اتفاقا هدفی کاملا مقابل تصور حذفکنندگان را به وجود خواهد آورد. آیا کسانی که ایرادی به اختلاط زنان و مردان در دانشگاهها میگیرند، میدانند که همین الان در چند دانشگاه در دنیا صرفا به زنان شاغل و فارغالتحصیل در مهندسی آب بورس تحصیلی اعطا میشود؟ آیا صلاح است هنگامی که خود میتوانیم با بهترین شرایط تحصیلی و منطبق بر فرهنگ کشور خود مهندسان عمران و آب خود را پرورش دهیم، آن را به صورت یک بسته از خارج از کشور دریافت کنیم؟ آیا مطمئن هستیم که این تعداد پس از ادامه تحصیل به کشور بازمیگردند؟به عقیده من، هنوز دیر نشده است. یک اصلاحیه سازمان سنجش، از دهها مشکل پنج سال آینده خواهد کاست. کل کشور و بهویژه استانهای قم، اصفهان و خوزستان نیازمند حضور زنان در بالاترین سطح مدیریت منابع آب خود هستند.
دکتر مهدی میرزائی
دوست عزیز حرفهایی که شما زدی قبول اما نه تو مملکت ما که پر است از محدودیت.این صحبت ها همون تو کشورهای غربی که محدودیتی برای زنان نیست در هر زمینه ای درسته...
اتفاقا من مخالفتی ندارم که سهم زنان تو رشته مهندسی آب کم یا حتی صفر شده چون با محدودیتایی که تو کشور هست کار کردنشون خیلی سخته و بیخودی 4سال از زندگیشونو صرف کردن بخاطر هیچی...
منم به چشم خودم دیدم مراکز دولتی مثل جهاد کشاورزی بطور خاص مهندس آب فقط مرد استخدام میکنه چون همش تو ماموریت تو بیابون تو روستاست میگه اگه زن یا دختر استخدام کنم یکیم همراهش باید بفرستم مراقبش باشه.... که هیچوقت این کارو نمیکنه...
البته با رشته های دیگه که کارای سخت ندارن مخالفم که ظرفیت کم بشه...
مثلا تو همین رشته پزشکی و تجربی بیشتر دانشجویان خانم ها هستن...