مهندسی بهره برداری با در نظر گرفتن دیدگاه فنی که دارد و نوع کاری که با آن مرتبط است لااقل می بایست مختصری از وظایف بعضی بخش های مربوطه دیگر یک کمپانی نفتی را بداند ، و در این صورت است که با نظر صائب تری مسائل مربوط به قسمت خود را حل نموده و بازدهی کارش چندین برابر خواهد بود .
به طور مثال یک مهندس بهره برداری خوب باید اطلاعاتی راجع به مخزن نفتی و بعضی محاسبات مربوط به آنها را بداند و یا اینکه قابلیت طراحی لوله ها وظروف مختلف را تا آن حدی که در تصمیم گیری هایش لازم دارد ، داشته باشد . و به طور قطع از نحوه عملیات بهره برداری و طرز کار وسایل مورد احتیاج بدین منظور اعم از ابزار دقیق ، پمپها ، توربینها ، شیرهای مختلف و غیره ، بایستی سررشته کافی داشته باشد . در رابطه با وظایف مهندسی بهره برداری مسئله بسیار مهمی که بد نیست بدان اشاره شود اینست که اقدام به هر کار بایستی پس از جمع آوری تمامی اطلاعات لازم و تجزیه و تحلیل آنها در حداقل وقت و کمترین خرج با حداکثر بازدهی صورت پذیرد . فاکتور قابل اهمیت در عمل کرد یک مهندس بهره برداری در نظر گرفتن ایمنی کار است که مسلماً و مستقیماً به نوع کار بستگی دارد . بدیهی است قسمتی از وظایف مهندسی بهره برداری جنبه نظارت بر عملکرد بعضی از گروههای دیگر دارد .
وظایف مهندسی بهره برداری را شاید بتوان از نظر نوع کار به چند بخش تقسیم نمود که طبیعتاً اکثر آنها در رابطه با یکدیگر هدف نهائی را برآورده می نمایند . تقسیم بندی کارهای مهندسی بهره برداری به قرار زیر است :
به طور مثال یک مهندس بهره برداری خوب باید اطلاعاتی راجع به مخزن نفتی و بعضی محاسبات مربوط به آنها را بداند و یا اینکه قابلیت طراحی لوله ها وظروف مختلف را تا آن حدی که در تصمیم گیری هایش لازم دارد ، داشته باشد . و به طور قطع از نحوه عملیات بهره برداری و طرز کار وسایل مورد احتیاج بدین منظور اعم از ابزار دقیق ، پمپها ، توربینها ، شیرهای مختلف و غیره ، بایستی سررشته کافی داشته باشد . در رابطه با وظایف مهندسی بهره برداری مسئله بسیار مهمی که بد نیست بدان اشاره شود اینست که اقدام به هر کار بایستی پس از جمع آوری تمامی اطلاعات لازم و تجزیه و تحلیل آنها در حداقل وقت و کمترین خرج با حداکثر بازدهی صورت پذیرد . فاکتور قابل اهمیت در عمل کرد یک مهندس بهره برداری در نظر گرفتن ایمنی کار است که مسلماً و مستقیماً به نوع کار بستگی دارد . بدیهی است قسمتی از وظایف مهندسی بهره برداری جنبه نظارت بر عملکرد بعضی از گروههای دیگر دارد .
وظایف مهندسی بهره برداری را شاید بتوان از نظر نوع کار به چند بخش تقسیم نمود که طبیعتاً اکثر آنها در رابطه با یکدیگر هدف نهائی را برآورده می نمایند . تقسیم بندی کارهای مهندسی بهره برداری به قرار زیر است :
۱- | عملیات مربوط به چاه که شامل وظایف ذیل می شود . (Well Perfor.) Jobs on well |
الف- | لایه آزمائی چاه با ساق مته (Drill stem test) |
ب- | به جریان انداختن چاه . این عمل به طریق مختلف صورت می گیرد . (Bring in) |
ج- | تمیزکردن چاه ، که این بدانمعنی است که مواد زائد تولیدی همراه گاز و نفت خروجی از چاه به حداقل ممکن و لازم رسانده شود . (Cleaning up) |
د- | مشبک کردن لایه تولیدی چاه (Perforation) که خود برنامه ریزی خاصی دارد . |
هـ - | اندازه گیری فشار داخلی و سرچاه چه زمانی که چاه در جریان است و چه وقتی که بسته می باشد . Bottom hole ” surface pressure survey |
و- | جمع آوری نمودارهای مختلف از وضع داخلی چاه به منظور بررسی موقعیت لایه تولیدی آن . در این حالت نمودارهای متفاوت با ابزار مختلف تهیه می گردند . Logging |
ز- | مسدود کردن لایه تولیدی به طور موقت و یا دائم به منظور انجام برنامه ها ی طرح ریزی شده به خصوص plug setting |
ح - | اندازهگیریعمقنهائیچاهدرهر مرحله تولیدی و از بین بردن موانع به وجود آمده در مسیر لوله تولیدی چاه Check and remove obstruction |
ط- | اسیدزدن به سنگ مخزن ، به منظورهای مختلف و همچنین ایجاد شکاف و ترکهای مصنوعی در لایه تولیدی برای بالا بردن قدرت تولید چاه . Acidization & fracturing |
ی- | بررسی قابلیت نفوذپذیری لایه تولیدی چاه . Injectivity test |
ک - | کشتن چاه که در حقیقت به صفررساندن (منظور صفر مطلق نیست) فشار سرچاه می باشد این عمل بهعللمختلف وبه منظور انجام هدف های متفاوت صورت می پذیرد . Well Killing |
ل - | نمونه برداری از سیال تولید شده از چاه که ممکن است از سرچاه و یا از داخل چاه جمع آوری شود بدین ترتیب به کمک این نمونه ها در آزمایشگاه بسیاری از مجهولات راجع به سیال مزبور روشن خواهد شد . Bottom hole and surface sampling |
م - | بررسی وضع لوله های داخلی چاه از نظر فرسودگی و اندازه گیری قطر داخلی آن در موارد لازم ، که توسط وسایل مخصوصی انجام می گیرد . Caliper survey |
ن - | آزمایش کامل چاه همراه با نمودار برداری و به کمک تفکیک کننده سیار سرچاهی . Well Testing |
ص - | مواظبت از لوله های داخلی چاه و همچنین وسایل سرچاه از لحاظ خورندگی و فرسودگی سریع با استفاده از مواد بازدارنده مخصوص جهت اهداف مذکور . Inhibition |
ع - | به طور کلی شناخت وسایل و طرز عملکرد تمامی ابزار موجود سرچاه و به خصوص شیرهای ایمنی سرچاه و داخل چاه X – mas tree (Well head facilities) |
ف - | مشخص کردن سطح تماس گازونفت و آب در داخل چاه و مخزن نفتی |
۲- | وظایف مربوط به انجام کارهای محوله در واحد بهره برداری و در مسیر جریان نفت و یا گاز از چاه به قرار زیر است : Production facilities |
الف- | شناخت کامل دستگاهها و وسایل و ابزار دقیق موجود در یک واحد بهره برداری و همچنین نحوه عملکرد هر یک به طور نسبی اعم از پمپها ، توربینها ، کمپرسورها ، تفکیک کننده ها ، ابزار دقیق ، شیرها و غیره |
ب - | اندازه گیری ظرفیت تفکیک کننده ها Separator capacity |
ج - | محاسبه ظرفیت و همچنین اندازه گیری نسبت گاز به نفت تولیدی چاه Capacity & GOR test |
د - | بررسیوسایلموجوددرمسیرتولیدچاهوبرطرفکردن موانع به منظور بازدهی بهتر چاه . De – bottlenecking |
هـ- | آزمایش از پمپها و کمپرسورها به منظور دریافت قدرت و ظرفیت آنها .Pump and Prim Mover Performance |
و - | شناخت کارخانه های نمک زدائی و نحوه استفاده از آنها Desalting Plants |
3- | وظایف فنی که مربوط به طراحی وسایل و انجام محاسبات لازم روی اطلاعات جمع آوری شده از چاه از واحد بهره برداری است . |
الف- | محاسبات مربوط به مقدار نفت ویاگاز و میزان جریان آنها در لوله ها و ظروف متفاوت . Oil & Gas Measurments |
ب - | طراحی ومحاسبه اندازه کاهنده جریان سیالات . Orifice Siza Calculations |
ج - | طرح ریزی و محاسبات مربوط به اسیدزدن و یا ایجاد شکاف مصنوعی در سنگ مخزن . Acid Stimulation and fracture job desing |
د - | فن محاسبه و بررسی افزایش و یا افت فشار مخزن در اثر بستن و یا تولید از چاه به منظور مطالعه وضع آن و طرح اقدام لازم . Pressure Build up and Draw Down Analysis |
هـ - | محاسبات مربوط به جریان و روان بودن سیالات مختلف در حالتهای یک فازودوفاز One and Two Phase Flow Calculations |
و - | طراحی و طرز استفاده ار لوله ها اعم از اینکه هر نوع سیالی در آنها روان باشد . Process and Mechanical Design of Pipes |
ز - | طراحی واحد بهره برداری و چند راهه ها و مجموعه انشعابات در مصارف مربوطه .Design of Production Units and Manifolds . |
ح - | انتخاب صحیح طرز جریان سیالاتSelection of Proper Oil and Gas (One & Two Phase) Flow Profile . |
ط - | طرح و انتخاب مناسب انواع شیرهاSelection & Design of all Valves |
ی - | مطالعات مربوط به پمپها . محل احتیاج آنها و محاسبه ظرفیت آنها .Pump Requirement study and Configurations . |
ک - | مطالعه در رفع نواقص و بررسی بازدهی وسایل لازم برای بهره بردای De - Bottle Necking of Production Facilities |
ل - | محاسبات مربوط به انواع طرق بهره برداری از چاهها نظیر گازرانی و یا راه اندازی به وسیله گازوغیره .Calculations of Gas Lift , Gas Kick - off etc . |
م - | برنامه ریزی و انتخاب مواد زنگ زدائی کننده . Programming and Selection of Corrosion Inhibitors |
ن - | برنامه ریزی و محاسبات مربوط به آزمایش اولیه چاههای اکتشافی با کمک تفکیک کننده سیار سرچاهی Initial well testing on exploration gas and oil wells with the use of portable separator |
ص- | بررسی ها و محاسبات روی نمودارهای مختلف تهیه شده از چاهها .Logging (production , T.D.T,Y – ray , etc .) |
ع - | مطالعه بر روی پیشرفت مخروطی سیالات مخزن نفتی و انتخاب بهترین دبی تولیدی برای چاه .Coning theory and safe production rate calculations |
ف - | پیش بینی دبی تولیدی چاهها در سالهای آینده .Long range potential forcast |
ص - | رسم فنی Technical drawing |
4- | کاربرد ماشین های محاسبه الکترونیکی Computer applications |
الف - | جریانهای یک فاز و دو فاز در حرکتهای عمودی و افقیOne and two phase calculations , vertical and horizental |
ب- | کاربرد مدلهای مربوط به وسایل بهره برداری Production facilities model |
ج - | مدلهای مربوط به فشار کاهی Flash calculations |
د - | محاسبات مربوط به دستگاههای اندازه گیری و کاهنده های دبی گاز و نفتChoke and meter calculations for gas and crude . |
هـ- | تئوریهای مقدماتی روی مدلهای مختلف مخازن زیرزمینیFundamentals of reservoir simulation models . |
5- | گزارش نویسی فنی Technical reports |
به طور کلی یک مهندس بهره برداری پس از اتمام و به نتیجه رساندن یک برنامه می بایست اعمال انجام شده و نتایج حاصله را بنحوی که مورد استفاده سایر بخش های مربوطه باشد ، گزارش کند . بدیهی است این گزارش در مرحله نخست مشخص کننده هدف و علت انجام آن پروژه خواهد بود . سپس حاوی کلیه اطلاعات موجود وجمع آوری شده می بایست . محاسبات انجام شده تا حد لازم در آن گنجانیده شده است . و در آخر حاصل نتایج و احیاناً پیشنهادات و دستور کار نیز ذکر گردیده است . علاوه بر گزارش مربوط به هر کار ، شمه ای از وظایف گزارش نویسی مهندسی بهره برداری به قرار زیر است : | |
الف- | گزارش مربوط به احتیاج وسایل مورد لزوم در بهره برداری که هر سه ماه یکبار تهیه می گردد .Quarterly advice for flowline and material requirements |
ب - | درخواست کشیدن لوله ها و تعبیه وسایل مربوطهRequest for construction of flow lines . |
ج - | تهیه فرم مخصوص درخواست وسایل مورد احتیاج برای یک پروژه بخصوص .R , statement of requirements . |
د - | درخواست تعمیر چاهها Workover request |
هـ- | تهیه گزارش ماهیانه Monthly report |