سلام مهندس جان
ممنون از نظرات خوب ِ شما ، دوست ِ خوبم
با توجه به طولانی بودن نوشتار و ابعاد مطروحه در دیدگاه شما و همچنین عمیق بودن ِ کلیت بحث ما ، به صورت جزء به جزء از نوشتارتون نقل قول نمیگیرم و به شرح و بسط زوایایی از بحث ، اکتفا می کنم :
█
ابتدای عرایضم باز هم تاکید میکنم که به صورت کامل ، مقوله ی هنر برای هنر رو قبول ندارم ، و تحت شرایط خاصی که در پست های قبلی هم اشاره کردم ، براش اهمیت قائلم ..
طبق تعریف ، معادل و مترادف "هنر برای هنر" واژه ای به مضمون "ارجحیت قالب بر محتوا" هست ، که برای من و شمائی که افتخار تحصیل در رشته ی معماری رو داشتیم و انشاالله تا آخر عمر "دانش جوی معماری" خواهیم موند ، این قضیه به روشنی ِ آفتاب تابان محرز هست که محتوا دارای ارزش بیشتری است ، اما نه به تمامی! کما اینکه کمتر کسی از بچه های معماری هست که واژه ی
"فرم تابع عملکرد است" رو نشنیده باشه.
در تکمیل بحث، از اولین هنر از هنرهای هفتگانه
( یعنی معماری) مثال میزنم ، باشد که شفاف تر منظور خودمو برسونم. مستحضر هستید که یک اتاق خواب، به صورت کلی نقش قالب رو بازی میکنه ، و استفاده های شخص از این قالب ، به مثابه ی محتوا و هدف و کارکرد ِ اون قالب هست. استفاده هایی از قبیل خوابیدن ،استراحت، مطالعه، و ... و... ؛ بسیاری از اتاق خواب ها ، بدون توجهات ِ هنری ِ خاص به قالب، میتونن نیازها و خواسته های مخاطب رو در هر صورت برآورده کنن ، اما تعداد قلیلی هم وجود داره که با استفاده از تکنیک های هنری از قبیل هندسه، تناسبات، رنگ ، بافت ، جهت، هارمونی، و .. و.. و... علاوه بر برآوردن نیازهای عملکردی ، خودشون رو با قدرت تمام در رسته ی آثار هنری جای بدهند.
به عنوان جمع بندی ِ مختصر تا اینجا باید عرض کنم که اختلاف نظر کلی من و شما ، در این هست که شما به کلی قالب رو نفی میکنید ، کما اینکه در بخشی از نوشتارتون اشاره کردید که ظرف و غالب پوچ و بی ارزش هست و مهم غذای داخلش هست.
█
از این پاراگراف به بعد ، وارد فاز جدیدی از بحث میشیم ، و اون اینه که
خوب یا بد بودن غذای داخل دیگ رو چه کسی باید تشخیص بده و تعیین کنه؟! طبق جه معیارهایی؟
از نظر شما غذای خوشمزه چه نوع غذایی هست؟ از نظر یک کره ای ( که دست بر قضا گوشت سگ هم تناول میکنن ) چه نوع غذایی است ؟ و سایر کشورهایی که غذاهایی نه چندان خوشایند از نظر ما میخورن!
مشخص میشه که سوءظن ها و قضاوت های از پیش تعیین شده و جهت گیری های فکری افراد و تجربیات فردی و اجتماعی اونها، در برداشت از آثار هنری تاثیر دارن . پس محتوا و پیام های آثار هنری دستخوش برداشت های جانب دارانه ی ماست.
میدونیم که در برداشت پیام و محتوا و دریافت اطلاعات از هر اثری ، دو عامل بسیار قدرتمند دخیل هستند : ابتدا استفاده از سمبل ها ، و بعد تجربیات فردی، فرهنگی و اجتماعی افراد .
با این حساب ، چه چیزی در ذات و ماهیت هنر ثابت هست ؟ پایداری یک اثر هنری در چیست؟! اصلا به نظر شما یه اثر هنری چیه؟
نکته : به منظور جلوگیری از شاخه شاخه شدن بحث ، یادآوری میکنم که به ویژگی های "فرا فرهنگی" پرداخته نشه ، چرا که مورد وثوق و اعتقاد همه ی ماست و این مقوله رو غالبا همه قبول دارند.
█
بخش سوم از نوشتارم مربوط میشه به
پیام های نهان در یک اثر هنری، طبق همان چیزی که شما زحمت کشیدید و به خوبی در مورد فیلم و سینما مثال زدید و انصافا قابل تقدیر هست .
از یکی میپرسن فلسفه چیه ؟ میگه هر چیزی که خوندی و شنیدی و نفهمیدی چیه ، اون فلسفه س! و به کسی که همچین چیزایی میگه و دیگران نمیفهمن ، میگن فیلسوف
شنیدم که میگن : اگر فلان آهنگ رو از آخر به اول گوش بدی ، پر از نمادهای شیطان پرستی هست. و خود همین محقق هم احتمالا هفتصد سال (اغراق) تحقیق کرده در این مورد و سه میلیون آلبوم رو برعکس گوش داده تا مثلا این مورد رو کشف کرده !
حالا حرف منم همینه ؛ شخصا پیامی رو که مخاطب عام نتونه درکش کنه و برای فهمیدنش نیاز به تیم اکتشاف و محققین و مطالعه ی نظریات داروین و هایدگر و ... و.. و.. قبول ندارم ؛ قبول ندارم به این معنی که نظر و هدف سازنده ی اثر ، تاثیر گذاری ِ این پیام های نهان بر مخاطب نیست ، که اگر بود ، به این نحو عمل نمیکرد.
یاد این شعر افتادم :
آن خطاط سه گونه خط بنوشتی:
خط اول خود خواندی و لاغیر؛
خط دوم هم خود خواندی و هم غیر؛
خط سوم نه خود خواندی و نه غیر !
و با این مثال عینی این بخش از صحبتام رو به پایان میبرم ؛ تصور کنید که من یک هنرمند هستم ، و این علائم پائین ، فرضا یک اثر هنری هستش ، و محتوا و پیامی که در اثرم پنهان کردم برای شما به عنوان مخاطب این هست که : به پدر و مادر خود نیکی کنید !!
├║╒═┼¥⌡⌂∂∕║┴├└┌
این اثر مثلا هنری برای کسی که با این سمبل ها آشنا نیست ، هیچ ارزش و محتوایی ( به صورت همزمان ) نداره . اما حداقل اگر برخی از سمبل ها شناخته شده تر بودن ، از دیدن یا خوندن خود اثر (بدون درک محتوا) هم میتونستید لذت ببرید و استفاده کنید و کسی که محتوا رو هم درک کنه که دیگه نور علی نور.
█
از طولانی شدن نوشتارم عذرخواهی میکنم.
چون مدت زیادی هم وقفه افتاد ، ناچار بودم کامل نظرمو شرح بدم و قطعا مطمئنم که این نظرات ، پر از نقص و کاستی هست ، چون این نظرات، صرفا شخصی هستن.
)
