حسین انتظامی در خبرآنلاین نوشته:
با ظهور و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات ، رای گیری الکترونیکی نیز تولد یافت. حسن این رای گیری ، پاسخگویی در جا بود . در این زمینه چند نکته قابل توجه است :
1- نظرسنجی های الکترونیکی را نمی توان منعکس کننده آرای کل جامعه دانست زیرا اولا آن گونه که در پژوهش های آماری رایج است بلوک بندی و انتخاب دقیق نمونه وجود ندارد و ثانیا کسانی که به رایانه و اینترنت دسترسی دارند قشر خاصی از جامعه اند که معرف کل جامعه نیستند .
چند سال پیش انتشارات سروش کتاب ارزشمندی با عنوان «مبارزه انتخاباتی» چاپ کرد . در این کتاب الگوی رفتاری دو حزب عمده انگلستان در رقابت های انتخاباتی پژوهش شده بود و به نظرسنجی تلفنی که در دهه 70 و 80 مرسوم بود نیز اشاره داشت که استدلال جالبی درباره نبود روایی در این نظرسنجی ها کرده بود . می دانیم طرفداران حزب کارگر عموما از قشرهای ضعیف تر اقتصادی و طرفداران حزب محافظه کار از مرفهان جامعه انگلستان اند . بر مبنای آن استدلال اولا امکان تملک تلفن شخصی و ثانیا حضور در منزل به هنگام تماس پژوهشگر در محافظه کاران بیشتر از کارگران بود و لذا نمونه انتخابی نمی توانست معرف دقیق جامعه باشد تا بتوان نتایج این نظرسنجی را به جامعه تسری داد ، مگر آن که ضریب تعدیل در نظرگرفته می شد .
2- نکته جالبی در نظرسنجی های الکترونیکی دیده می شود . آهنگ نسبت ها و نمودار هر گزینه تقریبا تابع و شبیه 50-40 رای اول است یعنی حتی اگر هزاران نفر نیز شرکت کنند همان نتیجه اولیه با اندکی تغییر تکرار می شود . سایر نظرسنجی های الکترونیکی (نظیر پیامک) نیز از همین خصلت برخوردارند . اگر دقت کرده باشید نسبت آرای مخاطبان چند میلیونی برنامه 90 در طول برنامه تغییر چندانی نمی کند . فعالان انتخاباتی می گویند صندوق های رای نیز همین ویژگی را دارد . یعنی در یک شهر وقتی 10 صندوق اول ( به شرط پراکندگی منطقی) شمرده شود می توان برندگان را حدس زد . این ویژگی در نظرسنجی های سنتی نیز هست ولی صرفا پس از پایان شمارش و جمع بندی نهایی قابل مشاهده است اما در نظرسنجی الکترونیکی به صورت آنلاین دیده می شود.
3- ساعت اوج و فرود مشارکت نیز به سبک زندگی مخاطبان بستگی دارد . مثلا اگر یک موضوع ورزشی به نظرسنجی گذاشته شود شیب مشارکت در ساعات ابتدایی روز ، کمتر از ساعت های میانی و پایانی روز است در حالی که وقتی یک موضوع اجتماعی یا اقتصادی به پرسش گذاشته می شود منحنی مشارکت با شیب ثابت ادامه می یابد .
4- نظرسنجی هایی که نتایج موجود خود را پیش از رای دادن افراد به آنان نشان می دهند اگرچه ممکن است جذابیت هایی داشته باشند و مخاطبان را به مشارکت تحریک کنند اما غیر علمی ترند زیرا اطلاع از نتیجه پیش از رای دادن ، امکان سوگیری مخاطب را افزایش می دهد .
5- بدیهی است هر رسانه ای که اولا شمول بیشتر مخاطب (به لحاظ تنوع جغرافیا ، جنسیت ، تحصیلات ، شغل ، ذائقه و ....) دارد و ثانیا نفرات بیشتری در نظرسنجی های او شرکت می کنند بتدریج می تواند ادعا کند که افکار سنجی دقیقی از جامعه ( یا حداقل ، مخاطبان وب) دارد .
منبع
پی نوشت: حسین انتظامی بنیانگذار و مدیر مسئول پیشین روزنامه جام جم بوده و چند سال هم سردبیر روزنامه همشهری بوده است.
با ظهور و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات ، رای گیری الکترونیکی نیز تولد یافت. حسن این رای گیری ، پاسخگویی در جا بود . در این زمینه چند نکته قابل توجه است :
1- نظرسنجی های الکترونیکی را نمی توان منعکس کننده آرای کل جامعه دانست زیرا اولا آن گونه که در پژوهش های آماری رایج است بلوک بندی و انتخاب دقیق نمونه وجود ندارد و ثانیا کسانی که به رایانه و اینترنت دسترسی دارند قشر خاصی از جامعه اند که معرف کل جامعه نیستند .
چند سال پیش انتشارات سروش کتاب ارزشمندی با عنوان «مبارزه انتخاباتی» چاپ کرد . در این کتاب الگوی رفتاری دو حزب عمده انگلستان در رقابت های انتخاباتی پژوهش شده بود و به نظرسنجی تلفنی که در دهه 70 و 80 مرسوم بود نیز اشاره داشت که استدلال جالبی درباره نبود روایی در این نظرسنجی ها کرده بود . می دانیم طرفداران حزب کارگر عموما از قشرهای ضعیف تر اقتصادی و طرفداران حزب محافظه کار از مرفهان جامعه انگلستان اند . بر مبنای آن استدلال اولا امکان تملک تلفن شخصی و ثانیا حضور در منزل به هنگام تماس پژوهشگر در محافظه کاران بیشتر از کارگران بود و لذا نمونه انتخابی نمی توانست معرف دقیق جامعه باشد تا بتوان نتایج این نظرسنجی را به جامعه تسری داد ، مگر آن که ضریب تعدیل در نظرگرفته می شد .
2- نکته جالبی در نظرسنجی های الکترونیکی دیده می شود . آهنگ نسبت ها و نمودار هر گزینه تقریبا تابع و شبیه 50-40 رای اول است یعنی حتی اگر هزاران نفر نیز شرکت کنند همان نتیجه اولیه با اندکی تغییر تکرار می شود . سایر نظرسنجی های الکترونیکی (نظیر پیامک) نیز از همین خصلت برخوردارند . اگر دقت کرده باشید نسبت آرای مخاطبان چند میلیونی برنامه 90 در طول برنامه تغییر چندانی نمی کند . فعالان انتخاباتی می گویند صندوق های رای نیز همین ویژگی را دارد . یعنی در یک شهر وقتی 10 صندوق اول ( به شرط پراکندگی منطقی) شمرده شود می توان برندگان را حدس زد . این ویژگی در نظرسنجی های سنتی نیز هست ولی صرفا پس از پایان شمارش و جمع بندی نهایی قابل مشاهده است اما در نظرسنجی الکترونیکی به صورت آنلاین دیده می شود.
3- ساعت اوج و فرود مشارکت نیز به سبک زندگی مخاطبان بستگی دارد . مثلا اگر یک موضوع ورزشی به نظرسنجی گذاشته شود شیب مشارکت در ساعات ابتدایی روز ، کمتر از ساعت های میانی و پایانی روز است در حالی که وقتی یک موضوع اجتماعی یا اقتصادی به پرسش گذاشته می شود منحنی مشارکت با شیب ثابت ادامه می یابد .
4- نظرسنجی هایی که نتایج موجود خود را پیش از رای دادن افراد به آنان نشان می دهند اگرچه ممکن است جذابیت هایی داشته باشند و مخاطبان را به مشارکت تحریک کنند اما غیر علمی ترند زیرا اطلاع از نتیجه پیش از رای دادن ، امکان سوگیری مخاطب را افزایش می دهد .
5- بدیهی است هر رسانه ای که اولا شمول بیشتر مخاطب (به لحاظ تنوع جغرافیا ، جنسیت ، تحصیلات ، شغل ، ذائقه و ....) دارد و ثانیا نفرات بیشتری در نظرسنجی های او شرکت می کنند بتدریج می تواند ادعا کند که افکار سنجی دقیقی از جامعه ( یا حداقل ، مخاطبان وب) دارد .
منبع
پی نوشت: حسین انتظامی بنیانگذار و مدیر مسئول پیشین روزنامه جام جم بوده و چند سال هم سردبیر روزنامه همشهری بوده است.
آخرین ویرایش:
