بسیاری از مردم كم و بیش با بیماری روماتیسم مفصلی آشنا هستند و از آن هراس دارند؛ زیرا این بیماری بر جنبه های زیادی از زندگی افراد مبتلا به آن تاثیر گذاشته و طیفی از ناتوانی های جسمی و روانی برای آنان به بار می آورد.
دكتر نسرین مقیمی، فوق تخصص روماتولوژی دراین باره به جام جم می گوید: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یك بیماری سیستمیك و مزمن است كه سبب درگیری مفاصل و بروز سفتی، درد و تورم در آنها می شود.
در این بیماری، بدن موادی علیه سلول های خود تولید می كند كه موجب التهاب و تخریب آنها می شود.
روماتیسم مفصلی معمولا بیش از یك مفصل را درگیر كرده و اگر یك زانو یا دست مبتلا به آن شود، سایر مفاصل نیز ممكن است به صورت دوطرفه و پیش رونده گرفتار شوند.
علل
هرچند كه علت اصلی روماتیسم مفصلی هنوز به طور كامل مشخص نیست؛ اما دكتر مقیمی معتقد است؛ علل ژنتیكی، ویروس ها، هورمون ها، استرس عاطفی ـ كه می تواند باعث تشدید بیماری شود ـ و همچنین برخی علل ناشناخته می توانند فرد را مستعد ابتلا به روماتیسم مفصلی كنند. وی سن شروع این بیماری را دوران میانسالی و بخصوص دهه های سوم تا پنجم می داند و می افزاید: شیوع روماتیسم در جهان حدود یك درصد بوده و در زنان ۳ برابر بیشتر از مردان شایع است.
نشانه ها
بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حركت و خشكی صبحگاهی مفاصل همراه است؛ درد مفاصل با استراحت و بی حركتی تشدید شده و به مرور زمان طی روز و با كار كردن و فعالیت آرام تسكین پیدا می كنند.
این فوق تخصص روماتولوژی می گوید: التهاب به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شكل مفصل می شود؛ بیشتر مفاصل بین بندی انگشتان و مفاصل كف دست ، مچ دست ، آرنج ، پا، مچ پا و گاهی اوقات مهره های گردنی نیز درگیر می شوند.
وی می افزاید: بیماران ممكن است علائم خارج مفصلی (سیستمیك) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی اشتهایی و كاهش وزن و برآمدگی های زیر پوست به نام ندول یا گره های روماتوئید داشته باشند.
گاهی درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل كلیه، ریه، طحال، كبد و... و درگیری چشمی و خونی نیز دیده می شود.
عوارض
با توجه به این كه علت اصلی روماتیسم مفصلی ناشناخته بوده یا به دلایل ژنتیكی بروز می كند، این بیماری قابل پیشگیری نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی كردستان، معلولیت عمومی بدن، پوكی استخوان، عوارض مفصلی و عضلانی، اختلالات چشمی و قلبی، اختلالات شدید مهره های گردنی، عوارض روحی و روانی و كم خونی را از عوارض شایع بیماری روماتیسم مفصلی می داند.
وی می افزاید: وارد ساختن فشار بیش از حد به مفصل می تواند باعث افزایش تورم یا آسیب مفصل شده و با تحریك انتهای اعصاب باعث ایجاد درد شود.
درمان
منظور از درمان در این بیماری كاهش درد و تورم، كاهش یا توقف روند تخریب مفاصل و در مجموع بهتر كردن كیفیت زندگی فرد است.
این استادیار دانشگاه می گوید: روش های درمانی مورد استفاده در بیماری روماتیسم شامل تغییر در روش زندگی، استفاده از داروها، جراحی، روش های درمانی جایگزین یا تكمیلی نظیر فیزیوتراپی، كاردرمانی، وسایل كمك كننده به مفصل و وسایل كمك حركتی می باشند.
این پزشك متخصص درخصوص داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری نیز می گوید: داروهای ضدالتهابی مانند انواع كورتون ها، داروهای سركوب كننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می شوند.
وی همچنین معتقد است؛ با توجه به این كه این بیماری در اثر اختلال سیستم ایمنی ایجاد می شود و داروهای مصرف شده نیز سیستم ایمنی را ضعیف تر می كنند، افراد باید در مقابل بیماری های عفونی و ویروسی ایمن شوند.
توصیه ها
دكتر مقیمی در پایان با تاكید بر این كه افراد مبتلا به روماتیسم باید به طور پیوسته مراقب مفاصل خود باشند، توصیه می كند: بیماران از انجام فعالیت های روزانه به صورت ناگهانی و در مدت كوتاه خودداری كنند، بایستی سعی شود به جای وارد كردن فشار به یك یا چند مفصل، آن را بین تعداد زیادتری مفاصل توزیع كرده و تا جای امكان از مفاصل بزرگ تر و قوی تر استفاده شود.
همچنین افراد مبتلا باید تقسیم مناسب فعالیت روزانه، ورزش منظم و اصولی و استراحت در بین فواصل كاری، ایجاد تعادل بین میزان فعالیت و استراحت، كاهش استرس های روانی و استفاده از یك رژیم غذایی سالم را رعایت كنند و از حمل اجسام سنگین در حالتی كه بخصوص مچ خم می شود، خودداری كنند.
سعید كریمی
جام جم آنلاین (www.jamejamonline.ir)
دكتر نسرین مقیمی، فوق تخصص روماتولوژی دراین باره به جام جم می گوید: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یك بیماری سیستمیك و مزمن است كه سبب درگیری مفاصل و بروز سفتی، درد و تورم در آنها می شود.
در این بیماری، بدن موادی علیه سلول های خود تولید می كند كه موجب التهاب و تخریب آنها می شود.
روماتیسم مفصلی معمولا بیش از یك مفصل را درگیر كرده و اگر یك زانو یا دست مبتلا به آن شود، سایر مفاصل نیز ممكن است به صورت دوطرفه و پیش رونده گرفتار شوند.
علل
هرچند كه علت اصلی روماتیسم مفصلی هنوز به طور كامل مشخص نیست؛ اما دكتر مقیمی معتقد است؛ علل ژنتیكی، ویروس ها، هورمون ها، استرس عاطفی ـ كه می تواند باعث تشدید بیماری شود ـ و همچنین برخی علل ناشناخته می توانند فرد را مستعد ابتلا به روماتیسم مفصلی كنند. وی سن شروع این بیماری را دوران میانسالی و بخصوص دهه های سوم تا پنجم می داند و می افزاید: شیوع روماتیسم در جهان حدود یك درصد بوده و در زنان ۳ برابر بیشتر از مردان شایع است.
نشانه ها
بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حركت و خشكی صبحگاهی مفاصل همراه است؛ درد مفاصل با استراحت و بی حركتی تشدید شده و به مرور زمان طی روز و با كار كردن و فعالیت آرام تسكین پیدا می كنند.
این فوق تخصص روماتولوژی می گوید: التهاب به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شكل مفصل می شود؛ بیشتر مفاصل بین بندی انگشتان و مفاصل كف دست ، مچ دست ، آرنج ، پا، مچ پا و گاهی اوقات مهره های گردنی نیز درگیر می شوند.
وی می افزاید: بیماران ممكن است علائم خارج مفصلی (سیستمیك) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی اشتهایی و كاهش وزن و برآمدگی های زیر پوست به نام ندول یا گره های روماتوئید داشته باشند.
گاهی درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل كلیه، ریه، طحال، كبد و... و درگیری چشمی و خونی نیز دیده می شود.
عوارض
با توجه به این كه علت اصلی روماتیسم مفصلی ناشناخته بوده یا به دلایل ژنتیكی بروز می كند، این بیماری قابل پیشگیری نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی كردستان، معلولیت عمومی بدن، پوكی استخوان، عوارض مفصلی و عضلانی، اختلالات چشمی و قلبی، اختلالات شدید مهره های گردنی، عوارض روحی و روانی و كم خونی را از عوارض شایع بیماری روماتیسم مفصلی می داند.
وی می افزاید: وارد ساختن فشار بیش از حد به مفصل می تواند باعث افزایش تورم یا آسیب مفصل شده و با تحریك انتهای اعصاب باعث ایجاد درد شود.
درمان
منظور از درمان در این بیماری كاهش درد و تورم، كاهش یا توقف روند تخریب مفاصل و در مجموع بهتر كردن كیفیت زندگی فرد است.
این استادیار دانشگاه می گوید: روش های درمانی مورد استفاده در بیماری روماتیسم شامل تغییر در روش زندگی، استفاده از داروها، جراحی، روش های درمانی جایگزین یا تكمیلی نظیر فیزیوتراپی، كاردرمانی، وسایل كمك كننده به مفصل و وسایل كمك حركتی می باشند.
این پزشك متخصص درخصوص داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری نیز می گوید: داروهای ضدالتهابی مانند انواع كورتون ها، داروهای سركوب كننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می شوند.
وی همچنین معتقد است؛ با توجه به این كه این بیماری در اثر اختلال سیستم ایمنی ایجاد می شود و داروهای مصرف شده نیز سیستم ایمنی را ضعیف تر می كنند، افراد باید در مقابل بیماری های عفونی و ویروسی ایمن شوند.
توصیه ها
دكتر مقیمی در پایان با تاكید بر این كه افراد مبتلا به روماتیسم باید به طور پیوسته مراقب مفاصل خود باشند، توصیه می كند: بیماران از انجام فعالیت های روزانه به صورت ناگهانی و در مدت كوتاه خودداری كنند، بایستی سعی شود به جای وارد كردن فشار به یك یا چند مفصل، آن را بین تعداد زیادتری مفاصل توزیع كرده و تا جای امكان از مفاصل بزرگ تر و قوی تر استفاده شود.
همچنین افراد مبتلا باید تقسیم مناسب فعالیت روزانه، ورزش منظم و اصولی و استراحت در بین فواصل كاری، ایجاد تعادل بین میزان فعالیت و استراحت، كاهش استرس های روانی و استفاده از یك رژیم غذایی سالم را رعایت كنند و از حمل اجسام سنگین در حالتی كه بخصوص مچ خم می شود، خودداری كنند.
سعید كریمی
جام جم آنلاین (www.jamejamonline.ir)
