مکان آن حضرت در زمان غيبت صغري در مدينه بوده، در کوه رضوي. در ابتدا خواص از دوستان از مکان او مطلع بودند، سپس احدي بر وي اطلاع نيافت.
.
حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
.
«قائم ما را دو غيبت است يکي کوتاه و ديگري طولاني در اوّل خاصه ي شيعه ي او به مکان او عالمند و در دوم خاصه ي مواليان او هم نمي دانند». [1] .
.
و نيز روزي نظري به کوه رضوي افکند و فرمود:
.
«براي صاحب اين امر در اين کوه دو غيبت است، يکي درازتر از ديگري». [2] .
.
پس معلوم مي شود که در غيبت صغري و کبري هر دو مکان آن حضرت کوه رضوي است.
.
و در حديث ديگر از حضرت باقر ـ عليه السلام ـ فرمود:
.
«نعمَ المنزلُ طَيبةُ»
.
نيکو منزلي است طيبه يعني مدينه .
.
و از جاي ديگر نيز استفاده مي شود که در اطراف مکه نيز منزل دارد، بالاخره در حوالي مکه و مدينه بسر مي برد و از مواضع ديگر نيز استفاده مي شود که او در هر کجا هست محل او هم مانند خود او از انظار مستور است و اين هم بُعدي ندارد که در کوههاي مکّه و مدينه منزل داشته باشد، امّا کسي او را و مکان او را نبيند. چنانکه عامه مي گويند:
بهشت شدّاد از انظار مخفي است.
همسر و فرزندان ؛
.
>< ديدگاه نقلي ><
.
.
بايد متذکر بود که جواب اين پرسش، در هاله قدس غيبت امام عليه السلام قرار دارد و خفاء امر امام عليه السلام که يکي از نشانه ها و خصايص آن حضرت است، در پاسخ اين سؤال نيز اثر مي گذارد، لذا بطور تحقيق و يقين نمي توان به آن پاسخ داد، چون در اين زمينه احاديث و روايات اطمينان بخشي در دست نداريم، و اگر در عصر ائمه: و در وقت صدور ساير روايات، اينگونه پرسش ها مطرح شده باشد، شايد بعضي از روات احاديث، براي اينکه در جوهر مطلب دخالت نداشته اند، به حفظ و ضبط احاديث آن همّت نگماشته اند.
.
بعضي از رواياتي هم که در دسترس است با چشم پوشي از وضع سند و متون آنها، يا از جهت اختلاف نسخه يا غرابت متن، ضعف دارند.
مانند روايت شيخ الطائفه (شيخ طوسي) در کتاب «غيبت» از «مفضّل بن عمر» از حضرت صادق عليه السلام روايت کرده که اگر چه اين جمله آن:
«لا يطلع علي موضعه أحد من ولده ولا غيره [1] = بر مکان ايشان هيچ کس، حتي فرزندي از فرزندانش اطلاع ندارد».
..
که با قطع نظر از مناقشه بعضي در آن، بر وجود فرزند براي آن حضرت دلالت دارد.
اما «غيبت نعماني» اين جمله را چنين روايت کرده است:
.«لا يطلع علي موضعه أحد من ولي ولا غيره [2] = از مکان ايشان هيچ کس حتي دوستدارانشان نيز خبر ندارند».
...
با وجود اين اختلاف، استناد به نقل «غيبت شيخ» اطمينان بخش نيست؛ بلکه نقل «غيبت نعماني» از برخي جهات، مانند علوّ سند و لفظ حديث، معتبرتر به نظر مي رسد.
.
.
بعضي از روايات، مثل خبر «کمال الدين انباري» و خبر «زين الدين مازندراني» از جهت غرابت و ضعف ظاهري که در متن آنها است، قابل استناد نمي باشند.
.
و بعضي ديگر، همچون فقرات برخي از «ادعيه و زيارات» نيز صراحت ندارند؛ و قابل حمل بر عصر ظهور مي باشند.
.
علاوه بر اين، با فرض قبول دلالت، متعرض خصوصيات و تفصيلات نبوده، فقط بطور اجمال، اصل متزوج بودن و فرزند داشتن آن حضرت را بيان مي کنند.
..
و خلاصه سخن آنکه، اگر چه همسر و فرزند داشتن آن حضرت محتمل است، اما در بررسي اخبار و احاديث به حديث معتبري که موجب اطمينان باشد، و خصوصاً متضمن تفاصيل اين موضوع باشد، نرسيديم، و دنبال کردن و تعقيب اين موضوع هم لزومي ندارد.
..
چنانکه وضع جناب «خضر» که به اتفاق شيعه و سني در حيات است، و بنا بر تفاسير، همان بنده اي است که در سوره کهف، سرگذشت حضرت «موسي» با سرگذشت ايشان آمده است، از اين جهات نيز بر ما نامعلوم است.
.
و همچنين وضع حضرت «عيسي» با اينکه زنده است، در اين امور عادي، از جهات متعدد نا معلوم است. بلکه وضع «دجال» بنا بر قول آنانکه فعلاً او را زنده مي دانند، و «ابن صائد» و «ابن صياد» که مسلم در «صحيح» و ترمذي و ابوداوود و ابن ماجه هر يک در «سنن» خود روايت نموده اند [3] از اين جهات همه مجهول است؛ و با وجود اين، اهل سنت به وجود آنها و حيات فعلي آنها معترفند.
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــ.
(1) غيبت شيخ ، ص 102
(2) منتخب الاثر ، ص252
(3) منتخب الاثر ، ص 274، 275
>< ديدگاه عقلي ><
.
.مسلّما يکي از سنن پيغمبر اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) ازدواج است حضرت رسول اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) فرمود:
که رسول اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) فرموده:
.
النکاح سنّتي فمن رغب عن سنّتي فليس منّي .
.
ازدواج سنّت من است کسي که سنّت مرا نديده بگيرد و ازدواج نکند از من نيست.
.
مسلما دوری از سنت پیامبر(ص) با مقام وصایت و عصمت منافات دارد ، و از طرفی دوری از این سنت
موجب ایجاد شبهه نقص جسمانی و یا مشابه آن در وجود مقدس امام می شود که چنین نقصی محال
و امام جسما هم در سلامت کامل به سر برده و لوازم جسمانی و توحیدی ازدواج را دارا بوده و به انجام آن
ملتزم می باشند .
اما درمورد مكان فرزندان دوراه مفروض است :
.
يکي به خاطر اينکه بر هر کسي واجب است که فرزندش را از فساد حفظ کند پس حضرت وليّ عصر (صلوات اللّه عليه) فرزندانش را در جزيره اي که انتخاب کرده قرار داده و نگذاشته هم که در آنجا فساد نفوذ کند و آنها را از فساد محافظت کرده است که اين نظر خيلي قوي نيست و حتمي نمي باشد و احتمالي است.
.
با خانواده اي ازدواج کرده مصالحي را هم در آن محيط در نظر گرفته که آن مصالح را هم انجام بدهد هيچ مانعي ندارد و مدّتي هم آن حضرت در آن مکان بوده و او را نشناخته اند چون بناي شناختن نيست خودش اِعمال ولايت کرده و او را نشناخته اند يک رفتاري کرده که حتّي زن و بچّه اش او را عادي فرض کرده اند.
.
اولياء خدا اکثرا همين طورند، کراماتي و طيّ الارض هائي دارد ولي زن و بچّه شان هيچ نمي فهمند و متوجّه نمي شوند.
.
و اين ممکن است که زن و فرزندان حضرت ايشان را درک نکنند چند سالي هم باشد فرض کنيد تا آخر عمر زنش باشد بعد فرزندان بزرگ شده اند و اينها را کار و کسبي و برنامه اي دستشان داده است. الله اعلم .
.
.
خداوند ما را در انجام وظايفمان نسبت به آن حضرت ياري فرمايد
.
حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
.
«قائم ما را دو غيبت است يکي کوتاه و ديگري طولاني در اوّل خاصه ي شيعه ي او به مکان او عالمند و در دوم خاصه ي مواليان او هم نمي دانند». [1] .
.
و نيز روزي نظري به کوه رضوي افکند و فرمود:
.
«براي صاحب اين امر در اين کوه دو غيبت است، يکي درازتر از ديگري». [2] .
.
پس معلوم مي شود که در غيبت صغري و کبري هر دو مکان آن حضرت کوه رضوي است.
.
و در حديث ديگر از حضرت باقر ـ عليه السلام ـ فرمود:
.
«نعمَ المنزلُ طَيبةُ»
.
نيکو منزلي است طيبه يعني مدينه .
.
و از جاي ديگر نيز استفاده مي شود که در اطراف مکه نيز منزل دارد، بالاخره در حوالي مکه و مدينه بسر مي برد و از مواضع ديگر نيز استفاده مي شود که او در هر کجا هست محل او هم مانند خود او از انظار مستور است و اين هم بُعدي ندارد که در کوههاي مکّه و مدينه منزل داشته باشد، امّا کسي او را و مکان او را نبيند. چنانکه عامه مي گويند:
بهشت شدّاد از انظار مخفي است.
همسر و فرزندان ؛
.
>< ديدگاه نقلي ><
.
.
بايد متذکر بود که جواب اين پرسش، در هاله قدس غيبت امام عليه السلام قرار دارد و خفاء امر امام عليه السلام که يکي از نشانه ها و خصايص آن حضرت است، در پاسخ اين سؤال نيز اثر مي گذارد، لذا بطور تحقيق و يقين نمي توان به آن پاسخ داد، چون در اين زمينه احاديث و روايات اطمينان بخشي در دست نداريم، و اگر در عصر ائمه: و در وقت صدور ساير روايات، اينگونه پرسش ها مطرح شده باشد، شايد بعضي از روات احاديث، براي اينکه در جوهر مطلب دخالت نداشته اند، به حفظ و ضبط احاديث آن همّت نگماشته اند.
.
بعضي از رواياتي هم که در دسترس است با چشم پوشي از وضع سند و متون آنها، يا از جهت اختلاف نسخه يا غرابت متن، ضعف دارند.
مانند روايت شيخ الطائفه (شيخ طوسي) در کتاب «غيبت» از «مفضّل بن عمر» از حضرت صادق عليه السلام روايت کرده که اگر چه اين جمله آن:
«لا يطلع علي موضعه أحد من ولده ولا غيره [1] = بر مکان ايشان هيچ کس، حتي فرزندي از فرزندانش اطلاع ندارد».
..
که با قطع نظر از مناقشه بعضي در آن، بر وجود فرزند براي آن حضرت دلالت دارد.
اما «غيبت نعماني» اين جمله را چنين روايت کرده است:
.«لا يطلع علي موضعه أحد من ولي ولا غيره [2] = از مکان ايشان هيچ کس حتي دوستدارانشان نيز خبر ندارند».
...
با وجود اين اختلاف، استناد به نقل «غيبت شيخ» اطمينان بخش نيست؛ بلکه نقل «غيبت نعماني» از برخي جهات، مانند علوّ سند و لفظ حديث، معتبرتر به نظر مي رسد.
.
.
بعضي از روايات، مثل خبر «کمال الدين انباري» و خبر «زين الدين مازندراني» از جهت غرابت و ضعف ظاهري که در متن آنها است، قابل استناد نمي باشند.
.
و بعضي ديگر، همچون فقرات برخي از «ادعيه و زيارات» نيز صراحت ندارند؛ و قابل حمل بر عصر ظهور مي باشند.
.
علاوه بر اين، با فرض قبول دلالت، متعرض خصوصيات و تفصيلات نبوده، فقط بطور اجمال، اصل متزوج بودن و فرزند داشتن آن حضرت را بيان مي کنند.
..
و خلاصه سخن آنکه، اگر چه همسر و فرزند داشتن آن حضرت محتمل است، اما در بررسي اخبار و احاديث به حديث معتبري که موجب اطمينان باشد، و خصوصاً متضمن تفاصيل اين موضوع باشد، نرسيديم، و دنبال کردن و تعقيب اين موضوع هم لزومي ندارد.
..
چنانکه وضع جناب «خضر» که به اتفاق شيعه و سني در حيات است، و بنا بر تفاسير، همان بنده اي است که در سوره کهف، سرگذشت حضرت «موسي» با سرگذشت ايشان آمده است، از اين جهات نيز بر ما نامعلوم است.
.
و همچنين وضع حضرت «عيسي» با اينکه زنده است، در اين امور عادي، از جهات متعدد نا معلوم است. بلکه وضع «دجال» بنا بر قول آنانکه فعلاً او را زنده مي دانند، و «ابن صائد» و «ابن صياد» که مسلم در «صحيح» و ترمذي و ابوداوود و ابن ماجه هر يک در «سنن» خود روايت نموده اند [3] از اين جهات همه مجهول است؛ و با وجود اين، اهل سنت به وجود آنها و حيات فعلي آنها معترفند.
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــ.
(1) غيبت شيخ ، ص 102
(2) منتخب الاثر ، ص252
(3) منتخب الاثر ، ص 274، 275
>< ديدگاه عقلي ><
.
.مسلّما يکي از سنن پيغمبر اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) ازدواج است حضرت رسول اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) فرمود:
که رسول اکرم (صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) فرموده:
.
النکاح سنّتي فمن رغب عن سنّتي فليس منّي .
.
ازدواج سنّت من است کسي که سنّت مرا نديده بگيرد و ازدواج نکند از من نيست.
.
مسلما دوری از سنت پیامبر(ص) با مقام وصایت و عصمت منافات دارد ، و از طرفی دوری از این سنت
موجب ایجاد شبهه نقص جسمانی و یا مشابه آن در وجود مقدس امام می شود که چنین نقصی محال
و امام جسما هم در سلامت کامل به سر برده و لوازم جسمانی و توحیدی ازدواج را دارا بوده و به انجام آن
ملتزم می باشند .
اما درمورد مكان فرزندان دوراه مفروض است :
.
يکي به خاطر اينکه بر هر کسي واجب است که فرزندش را از فساد حفظ کند پس حضرت وليّ عصر (صلوات اللّه عليه) فرزندانش را در جزيره اي که انتخاب کرده قرار داده و نگذاشته هم که در آنجا فساد نفوذ کند و آنها را از فساد محافظت کرده است که اين نظر خيلي قوي نيست و حتمي نمي باشد و احتمالي است.
.
با خانواده اي ازدواج کرده مصالحي را هم در آن محيط در نظر گرفته که آن مصالح را هم انجام بدهد هيچ مانعي ندارد و مدّتي هم آن حضرت در آن مکان بوده و او را نشناخته اند چون بناي شناختن نيست خودش اِعمال ولايت کرده و او را نشناخته اند يک رفتاري کرده که حتّي زن و بچّه اش او را عادي فرض کرده اند.
.
اولياء خدا اکثرا همين طورند، کراماتي و طيّ الارض هائي دارد ولي زن و بچّه شان هيچ نمي فهمند و متوجّه نمي شوند.
.
و اين ممکن است که زن و فرزندان حضرت ايشان را درک نکنند چند سالي هم باشد فرض کنيد تا آخر عمر زنش باشد بعد فرزندان بزرگ شده اند و اينها را کار و کسبي و برنامه اي دستشان داده است. الله اعلم .
.
.
خداوند ما را در انجام وظايفمان نسبت به آن حضرت ياري فرمايد
