Niima
-
ذخيره و نگهداري نفتخام در مخازن پالايشگاهي و پايانههاي صادراتي، سبب ميشود به مرور زمان مقدار زيادي نفت خام در ته مخزن رسوب كند. در صورت بازيافت اين رسوبات و بازگرداندن آنها به سيستم پالايش، در پالايشگاهها و سيستم ذخيرهسازي در پايانهها، مقدار زيادي در نفتخام صرفهجويي ميشود. در اين گزارش، به اهميت بازيافت اين رسوبات، معايب روشهاي متداول بازيافت در كشور و معرفي سيستم كراش اويل واشينگ (C.O.W.S) ميپردازيم.
ميزان و ارزش رسوبات نفتخام در مخازن
همراه با نفتخام خوراك پالايشگاهها، علاوه بر نمك و آب، مقداري هيدروكربورهاي سنگين و همچنين گلولاي از طريق خطوط لوله به مخازن انتقال مييابد كه در زمان نگهداري به مرور زمان تهنشين شده و لجنهاي نفتخام را تشكيل ميدهند. در پالايشگاههاي كشور معمولا اين مواد پس از يك دورة چند ساله، به روش سنتي توسط نيروي انساني جدا شده و در خاك مدفون ميگردند كه اين امر علاوه بر از دست دادن تركيبات باارزش هيدروكربوري، آلودگي شديد محيط زيست را نيز در پي دارد. در بعضي موارد، رسوبات حاصله از مخازن ذخيرهسازي نفتخام در پايانهها، صادر ميشوند.
طبق بررسيهاي صورت گرفته در سال 1377، ميزان رسوبات نفتخام در پالايشگاهها حدود 415 هزار تن و با ارزش تقريبي 30 ميليون دلار برآورد شده است كه با اعمال نرخ تورمي سال 81 نسبت به 77، ارزش كنوني آن تقريباً 52 ميليوندلار ميباشد
ظرفيت مخازن در پايانهها بيشتر بوده، لذا رسوبات بيشتري هم تشكيل ميشود؛ در پالايشگاهها و پايانهها از 35 ميليون بشكه ظرفيت ذخيره نفت خام، حدود 2.5 تا 3.5 ميليون بشكه، بهعلت تشكيل رسوب غيرقابل استفاده است.
معايب روشهاي رسوبزدايي متداول در كشور
1. روش سنتي:
در اين روش كه نياز به سرمايهگذاري اوليه ندارد، نيروي انساني، رسوبات را از كف مخزن جدا و خارج ميكند؛ در نتيجه هزينة عملياتي، هزينة پيمانكاري ميباشد. اين روش نياز به زمان طولاني دارد و در طول انجام مراحل، مخازن از سيستم خارج شده و عملأ ظرفيت ذخيرهسازي كاهش مييابد. در اين روش، براي نرمكردن رسوبات از نفتگاز و آب گرم استفاده ميشود و به همين دليل، محيط از نظر ايمني نامناسب ميباشد. علاوه بر اين، قسمت بيشتر رسوبات بازيافت نميشود.
2. روش شيميايي
در اين روش علاوه بر نفتگاز و آبگرم، از مواد شيميايي براي تسهيل انحلال رسوبات استفاده ميشود. از مهمترين معايب بهكارگيري اين روش مشكلات تهيه، حمل و استفاده از حجم نسبتاً زياد مواد شيميايي بويژه براي مخازن ذخيره با ظرفيت زياد، اختلاط مواد شيميايي با مواد نفتي بازيافتي و در نتيجه آلودگي خوراك پالايشگاهها و نفت خام صادرات و نيز هزينة گزاف مواد شيميايي در حجم مورد نياز ميباشد. بديهي است كه از نظر ايمني بهدليل استفاده از مواد شيميايي، شرايط بدتر از روش سنتي است.
فعاليتهاي نوپا در اين حوزه، در كشور
البته جهت پيشرفت بيشتر در بازيافت رسوبات، كارهاي ديگري نيز صورت گرفته است كه از آن جمله ميتوان به يك پروژه تحقيقاتي اشاره كرد كه بازيافت براساس روشهاي مبتني بر بيوتكنولوژي را مورد توجه قرار داده است.
از ديگر فعاليت هايي كه اخيراً انجام شده است، خريد دو دستگاه بازيافت مکانيکي ( (Crash Oil Washing System ، تحت ليسانس يک شرکت ژاپني است که در حال حاضر، عمدة به کارگيري آن، بازيافت رسوبات مخازن در پايانههاست. علت عدم استقبال پالايشگاهها از اين تكنولوژي، هزينة نسبتاً بالاي آن ذكر ميشود. در ادامه به معرفي اين تكنولوژي و مزاياي آن ميپردازيم.
تكنولوژي بازيافت مكانيكي (C.O.W.S)
در اين روش، نفتخام از مخازن ديگر گرفتهشده و با فشار برروي رسوبات پاشيده ميشود تا انحلال رسوبات صورت گيرد. ابتدا نفت خام ازمخزن سرويس به مخزن مورد رسوبزدايي انتقال مييابد و سپس توسط دستگاهي با فشار روي رسوبات در جهات مختلف پاشيده ميشود تا انحلال رسوبات انجام شود. در نهايت رسوبات حل شده از مخزن مورد رسوبزدايي خارج شده و به مخزن سرويس انتقال داده ميشود.
نتيجهگيري
همانطوركه گفته شد فعاليتهاي انجام شده در اين زمينه، نوپا و محدود ميباشد. يك راه براي سرعت بخشيدن به اين امر آن است كه در پالايشگاهها و پايانهها، با توجه به حجم مخازن، نوع نفتخام و ميزان رسوبات و با بهرهگيري از اطلاعات تكنولوژيهاي متعدد بهكار رفته در دنيا، پروژههاي تحقيقاتي مناسب از نظر هزينه و زمان، تعريف و نتيجه آنها به كار گرفته شود.
نكته ديگر در مورد ارزيابي اقتصادي روش بازيافت مكانيكي ( C.O.W.S ) در كشور ميباشد. براساس اطلاعات و ارقام موجود، بهكارگيري آن كاملاً اقتصادي است. بهعنوان مثال در يكي از پالايشگاههاي كشور، ارزش رسوبات در 9 مخزن حدود 9 ميليوندلار برآورد شده كه با صرف هزينة 100 ميليون تومان براي هر مخزن، حدود 800 ميليون تومان براي هر مخزن صرفهجويي ميشود.
مآخذ:
1. گفتگو با مدير شركت مجري روش بازيافت مکانيکي
2. مجلة اقتصاد انرژي_شمارة47
3. طرح مطالعات صرفه جويي انرژي در سطح کلان، موسسة مطالعات بين المللي انرژي
ميزان و ارزش رسوبات نفتخام در مخازن
همراه با نفتخام خوراك پالايشگاهها، علاوه بر نمك و آب، مقداري هيدروكربورهاي سنگين و همچنين گلولاي از طريق خطوط لوله به مخازن انتقال مييابد كه در زمان نگهداري به مرور زمان تهنشين شده و لجنهاي نفتخام را تشكيل ميدهند. در پالايشگاههاي كشور معمولا اين مواد پس از يك دورة چند ساله، به روش سنتي توسط نيروي انساني جدا شده و در خاك مدفون ميگردند كه اين امر علاوه بر از دست دادن تركيبات باارزش هيدروكربوري، آلودگي شديد محيط زيست را نيز در پي دارد. در بعضي موارد، رسوبات حاصله از مخازن ذخيرهسازي نفتخام در پايانهها، صادر ميشوند.
طبق بررسيهاي صورت گرفته در سال 1377، ميزان رسوبات نفتخام در پالايشگاهها حدود 415 هزار تن و با ارزش تقريبي 30 ميليون دلار برآورد شده است كه با اعمال نرخ تورمي سال 81 نسبت به 77، ارزش كنوني آن تقريباً 52 ميليوندلار ميباشد
ظرفيت مخازن در پايانهها بيشتر بوده، لذا رسوبات بيشتري هم تشكيل ميشود؛ در پالايشگاهها و پايانهها از 35 ميليون بشكه ظرفيت ذخيره نفت خام، حدود 2.5 تا 3.5 ميليون بشكه، بهعلت تشكيل رسوب غيرقابل استفاده است.
معايب روشهاي رسوبزدايي متداول در كشور
1. روش سنتي:
در اين روش كه نياز به سرمايهگذاري اوليه ندارد، نيروي انساني، رسوبات را از كف مخزن جدا و خارج ميكند؛ در نتيجه هزينة عملياتي، هزينة پيمانكاري ميباشد. اين روش نياز به زمان طولاني دارد و در طول انجام مراحل، مخازن از سيستم خارج شده و عملأ ظرفيت ذخيرهسازي كاهش مييابد. در اين روش، براي نرمكردن رسوبات از نفتگاز و آب گرم استفاده ميشود و به همين دليل، محيط از نظر ايمني نامناسب ميباشد. علاوه بر اين، قسمت بيشتر رسوبات بازيافت نميشود.
2. روش شيميايي
در اين روش علاوه بر نفتگاز و آبگرم، از مواد شيميايي براي تسهيل انحلال رسوبات استفاده ميشود. از مهمترين معايب بهكارگيري اين روش مشكلات تهيه، حمل و استفاده از حجم نسبتاً زياد مواد شيميايي بويژه براي مخازن ذخيره با ظرفيت زياد، اختلاط مواد شيميايي با مواد نفتي بازيافتي و در نتيجه آلودگي خوراك پالايشگاهها و نفت خام صادرات و نيز هزينة گزاف مواد شيميايي در حجم مورد نياز ميباشد. بديهي است كه از نظر ايمني بهدليل استفاده از مواد شيميايي، شرايط بدتر از روش سنتي است.
فعاليتهاي نوپا در اين حوزه، در كشور
البته جهت پيشرفت بيشتر در بازيافت رسوبات، كارهاي ديگري نيز صورت گرفته است كه از آن جمله ميتوان به يك پروژه تحقيقاتي اشاره كرد كه بازيافت براساس روشهاي مبتني بر بيوتكنولوژي را مورد توجه قرار داده است.
از ديگر فعاليت هايي كه اخيراً انجام شده است، خريد دو دستگاه بازيافت مکانيکي ( (Crash Oil Washing System ، تحت ليسانس يک شرکت ژاپني است که در حال حاضر، عمدة به کارگيري آن، بازيافت رسوبات مخازن در پايانههاست. علت عدم استقبال پالايشگاهها از اين تكنولوژي، هزينة نسبتاً بالاي آن ذكر ميشود. در ادامه به معرفي اين تكنولوژي و مزاياي آن ميپردازيم.
تكنولوژي بازيافت مكانيكي (C.O.W.S)
در اين روش، نفتخام از مخازن ديگر گرفتهشده و با فشار برروي رسوبات پاشيده ميشود تا انحلال رسوبات صورت گيرد. ابتدا نفت خام ازمخزن سرويس به مخزن مورد رسوبزدايي انتقال مييابد و سپس توسط دستگاهي با فشار روي رسوبات در جهات مختلف پاشيده ميشود تا انحلال رسوبات انجام شود. در نهايت رسوبات حل شده از مخزن مورد رسوبزدايي خارج شده و به مخزن سرويس انتقال داده ميشود.
نتيجهگيري
همانطوركه گفته شد فعاليتهاي انجام شده در اين زمينه، نوپا و محدود ميباشد. يك راه براي سرعت بخشيدن به اين امر آن است كه در پالايشگاهها و پايانهها، با توجه به حجم مخازن، نوع نفتخام و ميزان رسوبات و با بهرهگيري از اطلاعات تكنولوژيهاي متعدد بهكار رفته در دنيا، پروژههاي تحقيقاتي مناسب از نظر هزينه و زمان، تعريف و نتيجه آنها به كار گرفته شود.
نكته ديگر در مورد ارزيابي اقتصادي روش بازيافت مكانيكي ( C.O.W.S ) در كشور ميباشد. براساس اطلاعات و ارقام موجود، بهكارگيري آن كاملاً اقتصادي است. بهعنوان مثال در يكي از پالايشگاههاي كشور، ارزش رسوبات در 9 مخزن حدود 9 ميليوندلار برآورد شده كه با صرف هزينة 100 ميليون تومان براي هر مخزن، حدود 800 ميليون تومان براي هر مخزن صرفهجويي ميشود.
مآخذ:
1. گفتگو با مدير شركت مجري روش بازيافت مکانيکي
2. مجلة اقتصاد انرژي_شمارة47
3. طرح مطالعات صرفه جويي انرژي در سطح کلان، موسسة مطالعات بين المللي انرژي