كشت و پرورش گياه شيرين بيان

[آیورودا]

مشاهده پیوست 83196شیرین‌بیان
شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra)گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزی‌آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان به فراوانی می‌روید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافته‌است که به سبب ترشح شیره، چسبنده‌اند. گلهایش مایل به آبی و میوه‌اش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوه‌ای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۱]. ریشه‌ها و ریزومهای این گیاه دارای پوستی قهوه‌ای‌رنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرین‌بیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندساله‌است. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر می‌رسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچه‌است. برگچه‌ها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده مشاهده می‌شود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیاشکل است.

 

[آیورودا]

شیرین بیان انواع مختلف دارد:

گونه اسپانیایی «G. typical» که میوه آن صاف و بدون کرک است و ریزومهای قهوه‌ای به قطر ۶ تا ۱۸ میلیمتر دارد.
گونه روسی «G. glandulifera» که برگهای آن چسبناک است و ریشه‌های متعدد به ضخامت ۵ سامتیمتر دارد. پوست ریشه آن فلس‌دار و قهوه‌ای رنگ است و شیرینی ملایم دارد.
گونه ترکی «G. pallida» که ضخامت ریشه آن حدود ۸ سانتیمتر است.
گونه ایرانی «G. violacca» که ریشه‌های آن نیز نسبتاً ضخیم است.
عصاره ریشه شیرین بیان دارای مقادیری گلوکز، ساکاروز، آسپاراژین، مواد آلبومیدی، رزین و اسانس است و در پزشکی، داروسازی و صنایع غذایی و بهداشتی مصارف متعدد دارد.
بابلیان در حدود ۴۰۰۰ سال پیش شیرین بیان را به عنوان تقویت کننده بدن می‌شناخته‌اند. همچنین مصریان عهد باستان از ریشه آن عصاره تهیه می‌کرده‌اند؛ چنانکه در سال ۱۹۲۳ میلادی از مقبره توتانخامون ریشهٔ این گیاه یافت شد. پزشکان مصر قدیم عصاره شیرین بیان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخ‌مزه و معالجه امراض کبد و دستگاه گوارش به کار می‌برده‌اند.[۲]
کشت و برداشت شیرین‌بیان
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار می‌گیرد. این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبان‌ماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم می‌کنند. سپس این قطعات را در ردیف‌هایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌کارند. فاصلهٔ مناسب ریزومها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد .با کاشت بذر نیز می‌توان به تکثیر این گیاه پرداخت.برداشت ریشه‌های این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت می‌گیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشین‌های مخصوص انجام می‌گیرد.
عصارهٔ شیرین‌بیان
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است. با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، ماده‌ای سیاه‌رنگ (مایل به قهوه‌ای) به دست می‌آید. این ماده به دو صورت جامد و شیره عرضه می‌گردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فرآورده‌های غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد. ریشه خشکیده شیرین بیان را می‌توان به عنوان چاشنی جوید.

انواع تنقلات ساخته‌شده از عصاره شیرین‌بیان.(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرین‌بیان در انواع گسترده‌ای از تنقلات شیرین (همچون آب‌نبات) یافت می‌شود. محبوب‌ترین این شیرینی‌جات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آب‌نباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرین‌بیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب این گونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت می‌شود و مقدار واقعی شیرین‌بیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آب‌نبات شیرین‌بیان موسوم به Drop(قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آب‌نباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی)به کار می‌رود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگ‌بو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آب‌نبات نمکی[۴] می‌سازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینی‌جات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت. شیرینی پانتفرکت در اصل همان‌جا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابه‌های غیرالکلی به کار می‌رود و نیز ته‌مزه‌ای مطبوع به بعضی جوشانده‌های گیاهی می‌بخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزه‌های نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه می‌کنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است. مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعی‌اش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبو کنندهٔ دهان جویده می‌شود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاه‌رنگ مصرف می‌شود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چین‍ی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده می‌شود و اغلب برای خوش‌طعم کردن سوپها و غذاهایی که در سوس سویا جوشانده می‌شود، به کار می‌رود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه می‌شود. این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس است.
کاربرد دارویی

 

[آیورودا]

قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقه‌های زیرزمینی و ریشه‌های گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهم‌ترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشه‌های گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرین‌تر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک با افزایش سن گیاه افزایش می‌یابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلا شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین (Glycyrrhizin)، اسید گلیسریزیک و نمک‌های پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخم‌های گوارشی مفید است. ریشه‌های این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلط‌آوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بوده است؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار می‌برده‌اند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستی‌مادهو (Jastimadhu) معروف بوده‌است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضدمیکروبی دارد؛ بنا بر این می‌توان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلول‌های شستشوی دهان و نیز خمیر دندان‌ها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می‌شود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه به شمار می‌رود. این ماده به شکل طبیعی‌اش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و می‌توان از آن به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد. مهم‌ترین خاصیت شیرین بیان، تاثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمان‌کننده ورم و زخم معده و اثنی‌عشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درون‌ریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است؟
احتیاطات مصرف
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فرآورده‌های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیده‌است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می‌گردد. در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست. استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است. مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرین‌بیان دچار درد عضله و عده‌ای دیگر با کرخت شدن دست و پا مواجه می‌شوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز می‌شود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فرآورده‌های آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی‌اند، منع شده‌است.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانی‌مدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.

 

["Pejman"]

شيرين بيان

شيرين بيان

مطالبی که من می گذارم یک قسمتش از کتاب گیاهان دارویی مرحوم رضا امید بیگی هست : روحشان شاد
نام فارسي : شيرين بيان
نام علمي : Glycyrrhiza glabra
نام انگليسي : Licorice – Liquorice
نام عربي : شجره السوس ـ عرق سوس
تيره : نخود Fabaceae (Leguminosae)

اختصاصات ظاهري گياه:
شيرين بيان گياهي است چند ساله و داراي ساقه‌اي به طول 5/0 تا يك متر كه در محيط‌هاي مساعد به ارتفاع 2 متر مي‌رسد. برگ هاي آن متناوب، مركب از 4 تا 7 زوج برگچه با يك برگچه انتهايي كدر و سبز رنگ مي‌باشد. گل‌هاي آن نامنظم به رنگ بنفش، سفيد، زرد است كه روي يك پايه از كنار برگ‌ها مي‌رويد. طول گل‌ها به بيش از 1 سانتي‌متر مي‌رسد. ميوه‌اي نيام به رنگ خرمايي و محتوي 3 ـ 6 دانه لوبيايي شكل (گاهي كمتر) و به رنگ قهوه‌اي روشن دارد. كه به طول 2ـ3 سانتي‌متر مي‌باشد. طرفين ميوه باريك و كم و بيش نوك تيز مي‌شود. پوسته دانه ضخيم و محكم و وزن هزار دانه 10 گرم است. طول ريشة شيرين بيان متفاوت است و به نوع گياه و شرايط اقليمي محل رويش گياه بستگي دارد و بين 30ـ 60 سانتي‌متر است. ريشه و ريزوم شيرين بيان خشبي و خزنده به صورت قطعات استوانه‌اي شكل، به قطر 5/0 تا 5/1 سانتي‌متر مي‌باشد. مقطع آنها زرد رنگ روشن دارد. ناحيه مركزي مقطع نيز كمي تيره است. در سطح خارجي آن خطوط طولي به رنگ خاكستري مايل به قهوه‌اي تشخيص داده مي‌شود. در قطعات متعلق به ريزوم اثر جوانه‌هاي از بين رفته نيز مشاهده مي‌گردد.
زمان گلدهي:
گياه اواخر بهار و اوايل تابستان (خردادـ تير) به گل مي‌رود.
محل رويش و پراكندگي گياه:
شيرين بيان در اكثر مناطق جهان به خصوص ميان دو عرض جغرافيايي 30 و 45 درجه در نيمكره شمالي زمين مي‌رويد. شيرين بيان گياه بومي مناطق مديترانه است. شيرين بيان در سطوح وسيعي در كشورهاي انگليس، بلژيك، فرانسه، آلمان، ايتاليا، يونان و تركيه كشت مي‌شود.
اين گياه در كشورمان نيز پراكنش بسيار وسيعي دارد و در استان‌هايي چون خراسان (شمالي و رضوي)، آذربايجان شرقي و غربي، زنجان، گلستان، كردستان، فارس، اصفهان، تهران، كرج، اردبيل، كرمانشاه، قصرشيرين، همدان، اسدآباد، اراك، بروجرد، درود، تويسركان، دشت گرگان و بعضي مناطق ديگر نيز مشاهده مي‌شود.
نيازهاي اكولوژيكي:
گياه شيرين بيان به طور كلي گياهي نورپسند است كه در طول رويش به هواي گرم و آفتاب كافي نياز دارد. نور كافي سبب افزايش مواد مؤثره ريشه مي‌شود. ريشه اين گياه در خاك‌هاي شني با ضخامت زياد گسترش زيادي يافته و عملكرد آن نيز افزايش مي‌يابد.
شيرين بيان در دماي 6 تا 25 درجه سانتي‌گراد مي‌رويد. اين گياه به آب و مواد و عناصر غذايي كافي نياز دارد. در مرحله گلدهي آب كافي بايد به گياه رسانده شود. اين گياه معمولاً در مناطقي كه بارندگي سالانه بين 400 تا 1160 ميلي‌متر باشد مي‌رويد. براي كاشت اين گياه بايد از زمين‌هاي شني با لايه‌هاي ضخيم خاك و غني از تركيبات كلسيم استفاده كرد. PH خاك براي شيرين بيان بين 5/5 تا 2/8 مناسب است.

 

["Pejman"]

مواد و عناصر غذايي مورد نياز:
مواد و عناصر غذايي كافي نقش عمده‌اي در افزايش عملكرد ريشه و مقدار موادمؤثره آن دارد. فصل پاييز افزودن 30 تا 40 تن در هكتار كود دامي كاملاً پوسيده، به زمين‌هايي كه شيرين بيان كشت مي شود مناسب است و سبب افزايش عملكرد ريشه مي‌شود. فصل پاييز هنگام آماده سازي زمين بايد 50 تا 60 كيلوگرم در هكتار اكسيد فسفر به خاك اضافه گردد.
آماده سازي خاك:
چون اين گياه ريشه طويلي دارد، براي كشت آن از زمين‌هايي كه ضخامت زيادي دارند بايد استفاده كرد. فصل پاييز با اضافه نمودن 30 تا 40 تن در هكتار كود حيواني كاملا پوسيده به زمين شخم عميقي (به عمق 40 تا 70 سانتي‌متر) زده مي‌شود. سپس 50 تا 60 كيلوگرم درهكتار اكسيد فسفر به خاك اضافه نموده، زمين را تسطيح و بستر را براي كشت گياه آماده مي‌كنند.
زمان و فواصل كشت:
اوايل بهار (فروردين) زمان مناسبي براي كشت مستقيم بذر در زمين اصلي است. فاصله رديف‌هاي كاشت از يكديگر 60 سانتي‌متر و عمق بذر موقع كاشت 2 تا 3 سانتي‌متر مي‌باشد. بذر مورد نياز براي هر هكتار زمين 12 تا 15 كيلوگرم است. اوايل بهار زمان مناسبي براي كاشت بذر در خزانه هواي آزاد (كشت غيرمستقيم) مي‌باشد. فاصله رديف‌ها از يكديگر در خزانه 30 تا 40 سانتي‌متر مناسب است. عمق بذر شيرين بيان موقع كاشت بايد 2 سانتي‌متر باشد. در كشت غيرمستقيم مقدار بذر مورد نياز براي هر هكتار زمين 5/0 تا 1 كيلوگرم مي‌باشد. اواسط پاييز (آبان) هنگامي كه ارتفاع نشاء‌ها به 20 تا 25 سانتي‌متر رسيد آنها را بايد در رديف‌هايي به فاصله 60 تا 80 سانتي‌متر در زمين اصلي كشت كرد. فاصله دو بوته روي رديف كاشت 40 تا 50 سانتي‌متر مناسب است.
زمان مناسب براي تكثير رويشي گياه اواسط پاييز (آبان) است. فاصله رديف‌ها از يكديگر 60 تا 80 سانتي‌متر و فاصله دو بوته در طول رديف 30 تا 40 سانتي‌متر مناسب است. عمق مطلوب براي كاشت قطعات ريشه‌اي متفاوت و به بافت خاك و رطوبت محيط بستگي دارد. بطوريكه در خاك‌هاي سبك عمق 15 تا 20 سانتي‌متر و در خاك‌هاي سنگين 10 تا 12 سانتي‌متر توصيه مي‌شود. تكثير رويشي شيرين‌بيان اقتصادي‌تر است و اغلب از اين روش براي تكثير گياه استفاده مي‌شود.
روش كاشت:
شيرين بيان را مي‌توان توسط بذر يا از طريق رويشي تكثير كرد. از آن جا كه بذر شيرين بيان پوستة ضخيمي دارد و اين پوسته قوة رويشي آن را كاهش مي‌دهد، قبل از كاشت بايد خراش‌هاي مناسبي در سطح پوسته ايجاد كرد. تكثير توسط بذر به دو روش مستقيم و غيرمستقيم انجام مي‌گيرد.
كشت مستقيم:
شيرين بيان را در زمان مناسب به صورت رديفي با فواصل ذكر شده كشت مي‌كنند. پس از كاشت زمين را بايد به مقدار كافي آبياري كرد.
كشت غير مستقيم:
در زمان مناسب بذرها را در خزانة هواي آزاد كه بستر آن به همين منظور آماده شده است كشت مي‌كنند. پس از كاشت به منظور ايجاد تراكم در بستر سطحي خاك غلتك مناسبي بايد زده شود. آبياري منظم و مبارزه با علف‌هاي هرز در طول رويش گياهان نقش عمده‌اي در سرعت رشد شيرين بيان دارد. در اواسط پاييز اقدام به انتقال نشاها به زمين اصلي مي‌شود براي هر هكتار زمين به 30 هزار نشا نياز مي‌باشد.
تكثير رويشي:
تكثير رويشي از طريق تقسيم ريشه انجام مي‌گيرد. گياهان 3 تا 4 ساله را بايد از خاك خارج كرد. پس از تميز كردن ريشه، قطعاتي به طول 15 تا 25 سانتي‌متر از آن جدا و در عمق مناسب كشت مي‌شوند. در هر هكتار زمين به 40 تا 70 هزار قلمة ريشه‌اي نياز است. محققان در تحقيقات خود نشان داده‌اند كه بيشترين عملكرد ريشه هنگامي به دست مي‌آيد كه براي كاشت از قطعات ريشه به طول 21 تا 30 سانتي‌متر و به ضخامت 4/1 تا 2 سانتي‌متر استفاده شود. پس از كشت بلافاصله بايد زمين را آبياري نمود.
تناوب كاشت:
چون گياه شيرين‌بيان حدود 10 تا 15 سال در يك منطقه باقي مي‌ماند و رويش اوليه گياه بسيار كند است از اين رو آن را بايد با گياهاني به تناوب كشت كرد كه سبب گسترش علف‌هاي هرز نشوند. گياهان وجيني گياهان مناسبي براي تناوب كشت با شيرين بيان هستند.
مراقبت و نگهداري:
رويش گياهان از اواسط بهار آغاز مي‌شود. رشد شيرين بيان در سال اول رويش كند و بطئي است و علف‌هاي هرز مي‌توانند بدون رقابت و به سرعت توسعه يابند، لذا كنترل علف‌هاي هرز قبل از كشت و نيز تهية بستر فاقد علف هرز ضرورت دارد. در سال اول رويش علف‌هاي هرز را به طور مكانيكي بايد وجين كرد. در بهار به منظور توسعة ريشه قبل از ريزش برگ‌ها، ساقه‌هاي شيرين بيان را از فاصلة 10 سانتي‌متري سطح زمين بايد قطع و از زمين خارج كرد. تاكنون آفت يا بيماري خاصي بر روي شيرين بيان مشاهده نشده است.
جمع‌آوري محصول:
چنانچه شيرين بيان به روش تكثير شده باشد سه تا چهار سال ولي اگر تكثير توسط بذر انجام گرفته باشد پنج تا شش سال پس از كاشت مي‌توان ريشه را برداشت كرد. زمان مناسب براي برداشت ريشه فصل پاييز پس از خشك شدن اندام‌هاي هوايي بر اثر سرماست. ريشه‌ها را در سطوح كوچك كشت با دست ولي در مقياس وسيع با ماشين‌هاي مخصوص برداشت مي‌كنند. از آنجا كه مواد مؤثره شيرين بيان در آب حل مي‌شود. لذا ريشه‌ها را خيلي سريع و با آب جاري بايد شست. پس از تميز كردن پوست ريشه‌ها را بايد جدا كرد. سپس آنها را به قطعات 10 تا 15 سانتي‌متري تقسيم و خشك نمود. براي خشك كردن نبايد از نور مستقيم با درجه حرارت بالا استفاده كرد. چنانچه از خشك‌كن‌هاي الكتريكي استفاده شود دماي مناسب 40 درجه‌سانتي‌گراد مي‌باشد. ريشه‌هاي خشك شده ترك‌خورده و شكاف برميدارند. عملكرد ريشه خشك در گياهان سه ساله به 5/1 تا 2 تن در هكتار مي‌رسد. نسبت ريشه‌هاي تازه به خشك 5/3 به 1 مي‌باشد.
قسمت‌هاي مورد استفاده:
قسمت مورد استفاده شيرين بيان ريشه گياه مي‌باشد.
زمان بهره‌برداري:
5 تا 6 سال پس از كاشت مي‌توان ريشه را برداشت كرد. زمان مناسب براي برداشت ريشه فصل پاييز پس از خشك شدن اندام‌هاي هوايي بر اثر سرماست.
تركيبات شيميايي و اسانس‌هاي گياه:
ريشه شيرين بيان داراي گلوكز، ساكارز، آسپاراژين، مواد آلبوميدي، رزين و كمي اسانس مي‌باشد. ماده اصلي كه باعث شيريني اين گياه است گليسيرين خوانده مي‌شود. در شيرين بيان ماده‌اي به نام لكوريتي جنني چالكون وجود دارد كه خاصيت دفع اسپاسم عضلات را داراست.
مهمترين تركيب موجود در ريشه اين گياه اسيدگليسريزيك است كه 50 بار از شكر شيرين‌تر مي‌باشد و مقدار آن با توجه به شرايط محيطي و واريته گياه بين 5 تا 20 درصد مي‌باشد.
اين گياه حاوي تركيبي به نام اسيد‌گلي‌سيريزيك مخلوط با نمك‌هاي پتاسيم و كلسيم است. گلي‌سيريزين و اسيدگلي‌سيريزيك براي درمان زخم‌هاي گوارشي مفيد است. فرآورده‌هاي حاصله از شيرين بيان از ريشه‌ها و ساقه‌هاي زيرزميني گياه فراهم مي‌آيند. گلي‌سيريزين و اسيد‌گلي‌سيريزيك مهمترين مواد موجود در اين گياه هستند. ريشه‌هاي اين گياه حاوي كومارين، فلاون، روغن‌هاي فرار و استرول گياهي نيز هست.
فرآورده‌ها:
قرص آلتادين، آنتي ديابتيك، دي‌ـ‌رگليس، ليكوفار، ماسومنت، منتازين، رازين، رگليس معطر، شيرينوش، چاي كيسه‌اي شيرين بيان.
خواص درماني:
شيرين بيان از نظر طب قديم ايران معتدل است. مهمترين خاصيت شيرين بيان كه جديدا كشف شده است و در آلمان، اروپا و آمريكا استفاده مي‌شود درمان كننده زخم معده و سرطان معده است. براي تقويت عمومي بدن، نرم كردن سينه، درمان زخم‌ها و تاول‌هاي پوست، براي برطرف كردن زخم و التهاب دهان، ورم معده، درمان سوء هاضمه، از بين بردن نفخ شكم، رفع سردرد، تقويت چشم، درمان موخوره،‌ براي رفع بوي بدزيربغل و پا مؤثر است. تنگي نفس را تسكين مي‌دهد.
از شيرين بيان براي درمان انواع سرفه‌ها و نيز به عنوان يك داروي مسكن در پوست، اسپاسم و تورم، برونشيت، روماتيسم، ورم مفاصل، و به عنوان ملين استفاده مي‌شود. بسياري از پزشكان فرآورده‌هاي تهيه شده از ريشة اين گياه را براي درمان زخم گوارشي و التهاب معده مزمن تجويز مي‌كنند (گاستريت مزمن).
بررسي‌هاي اخير دانشمندان نشان داده است نوعي تركيب متشكل از گياه شيرين بيان مي‌تواند از شيوع سلول‌هاي سرطاني در بدن جلوگيري كند.
نتايج بدست آمده از محققان دانشگاه نيويرك نشان مي‌دهد تركيبات گياه شيرين بيان كه حاوي اسيدگليسيرين است، مي‌تواند از انتشار نوعي سلول عفونت بافت‌هاي پيوندي بدن را به دنبال دارد جلوگيري كند. اين عفونت‌ها باعث ايجاد تومور و تورم آن‌ها در زير پوست مي‌شود.
كاوش‌هاي دانشمندان حاكي از آن است افرادي كه سيستم دفاعي بدن آنها دچار اختلال شده است، بيشتر ازديگران در معرض ابتلا به اين عارضه قرار مي‌گيرند. نتايج اين بررسي‌ها درنشريه تحقيقات باليني منتشر شده است.
شيرين بيان در ترك سيگار تأثير به سزايي دارد. برگ‌هاي توتون خيس شده در جوشانده گياه شيرين‌بيان، سيگار را خوش طعم كرده و خاصيت سرطاني آن را كاهش مي‌دهد. همچنين اين گياه مي‌تواند به عنوان يكي از داروها و وسايل ترك سيگار به كار رود. شيرين بيان مسكن تشنگي و التهاب معده بوده و احشاء داخلي بدن را شست‌و‌شو مي‌دهد. شيرين بيان در التهابات مجاري تنفسي به عنوان نرم كننده و خلط‌آور استفاده فراواني داشته و بسيار مفيد است.
نحوه و ميزان مصرف:
دم كرده شيرين بيان:
مقدار 50 گرم ريشه بدون پوست شيرين بيان را آسياب كرده و در يك ليتر آب جوش بريزيد و بگذاريد به مدت 10 دقيقه دم بكشد.
جوشانده شيرين بيان :
20 گرم ريشه شيرين بيان بدون پوست را آسياب كرده و در 100 گرم آب ريخته و آنقدر بجوشانيد كه دو سوم آن باقي بماند.
شربت شيرين بيان:
ريشه شيرين بيان بدون پوست را آسياب كرده و با آب مخلوط كرده و آنقدر بجوشانيد تا غليظ شود. به منظور درمان زخم معده و سرطان معده شربت شيرين بيان را تهيه كرده و هر روز مقدار يك قاشق غذاخوري قبل از غذا به مريض بدهيد و اگر اين عمل را 1 تا 4 ماه تكرار كنيد شخص معالجه خواهد شد.
تكه‌هاي شيرين بيان:
مانند آب نبات مي‌توانيد در دهان گذاشته و بمكيد.
به منظور تقويت چشم و رفع سردرد از فرمول زير استفاده كنيد:
2 گرم ريشه شيرين بيان را پودر كرده و با يك گرم شكر و يك گرم رازيانه مخلوط كنيد و سپس آنرا در آب خيس كرده و هر روز بخوريد.
مضرات:
استفاده زياد از شيرين بيان براي طحال مضر است و اگر مي‌خواهيد از شيرين بيان براي برطرف كردن بيماري و براي مدت طولاني استفاده كنيد بهتر است آنرا با كتيرا بخوريد.
احتياطات مصرف:
مصرف بي‌رويه ريشه‌هاي اين گياه بدليل تحريك غدد فوق‌كليوي و ترشح بيش از اندازة هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گرديده است. اين حالت سبب عوارضي چون اختلال در فعاليت‌هاي متابوليسمي، بالا رفتن فشار خون و ... مي‌گردد. مصرف اين گياه در دوران بارداري و شيردهي ممنوع شده است.

 

["Pejman"]

مناسب برای شب امتحان

مناسب برای شب امتحان

شیرین بیان : Glycyrrhiza glabra
خانواده : Fabaceae (پروانه آسا)
Licorice
​