قتل خطاء محض:
در روزنامه قدس مورخ ۷/۷/۱۳۸۸ عنوان شد :
نویسنده: خانم زهرا اطهری
تیر شکارچی کبک، قلب پدر را نشانه رفت
گروه حوادث: پسر جوان هنگام شکار کبک به اشتباه پدر خود را هدف گلوله قرار داد و کشت.
به گزارش خبرنگار ما، پنجشنبه هفته گذشته مأموران پلیس آگاهی رفسنجان در جریان مرگ مشکوک مردی میانسال در یکی از بیمارستانهای این شهر قرار گرفتند.
گروهی از مأموران با حضور در بیمارستان، تحقیقات جنایی خود را در این ارتباط آغاز کردند.
در نخستین بررسیها مشخص شد، علی ۵۵ ساله بر اثر اصابت گلوله اسلحه شکاری به بدنش و شدت جراحات جان باخته است.در ادامه بررسیها مشخص شد، پسر ۲۲ ساله علی پیکر نیمه جان پدرش را به بیمارستان منتقل کرده بود.
کارآگاهان سپس به بازجویی از پسر جوان پرداختند که او اظهار داشت: امروز همراه پدرم برای شکار کبک به ۴۰ کیلومتری جاده یزد رفتیم.
در آنجا با مشاهده چند کبک، پدرم به سوی آنها شلیک و یک کبک را شکار کرد.
او به سوی شکار دوید و من هم شروع به شلیک به سوی کبکهای دیگر کردم که به اشتباه یک گلوله به پدرم اصابت کرد و مجروح شد.سریع او را به بیمارستان رساندم که تلاش پزشکان برای نجات جان او مؤثر واقع نشد و جان سپرد.
در ادامه، پسر جوان بازداشت شد تا در ارتباط با اظهاراتش تحقیق شود.
حال سوال مطرح شده این است که آیا این قتل از مصادیق خطاء محض است یا خیر با هم به مرور این نوع از قتل می‌پردازیم :
قانون گذار در ماده‌ی ۲۹۵ ق.م.ا در بند الف در توضیح موارد دیه اعلام می‌دارد : «قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطاء محض واقع می‌شود و آن در صورتی است که جانی نه قصد نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را ، مانند آنکه تیری را به قصد شکاری رها کند و به شخصی برخورد نماید .»
اگر قصد عنوان مصادیق قتل خطاء محض برای روشن‌تر شدن موضوع باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
رکن قانونی:یعنی تعریف و مصادیق قتل خطاء محض یا تعیین مجازات آن است به طور مثال می‌توان به بند الف ماده ۲۹۵ ق.م.ا که تعریف قتل خطاء محض و ذکر نمونه‌ای است یا ماده ۳۲۳ قانون مذکور که ذکر خطاء محض بودن جنایت فردی که در خواب است یا تبصره یک ماده ۲۹۵ که در جنایت دیوانه و نابالغ است اشاره کرد.
رکن مادی:به مانند قتلهای عمدی و شبه عمدی رکن مادی قتل خطاء محض شخص زنده‌ای است که حیات او به وسیله قانون حمایت شده و فعل مثبت مادی قتل خطاء محض بر روی او اتفاق افتاده است . باید توجه داشت که عمل باید مثبت و مادی باشد و ترک عمل رکن مادی چنین قتل‌هایی محسوب نمی‌شود به طور مثال همان‌طور که در حادثه ذکر شده عنوان شد باید تیری شلیک شده باشد و یا به عنوان مثالی دیگر باید مادری در خواب بر روی فرزندش غلتیده باشد.
رکن معنوی :در قتلهای خطاء محض نه تنها قاتل انگیزه‌ی قتل نداشته بلکه عمل جنایت نیز با قصد و اراده او انجام نمی‌شود و در نگاهی کلی مرتکب فاقد قصد است .
مجازات قتل خطاء محض:
مجازات قتل خطاء محض حسب ماده ۲۹۵ دیه می‌باشد البته قابل به ذکر است که ولی دم می‌تواند دیه مذکور را ببخشد. همچنین باید گفت که مهلت پرداخت دیه در قتل خطاء محض سه سال پس از وقوع قتل می‌باشد.
مسئول پرداخت دیه در قتل خطاءمحض را ماده ۳۰۵ ق.م.ا مشخص می‌کند:«در قتل خطاء محض در صورتی که قتل با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود پرداخت دیه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست.»
آنچه در بالا عنوان شد توضیح مختصری در باب قتل خطاء محض بود که اگر بخواهیم آن را موجز کنیم به ضابطه‌ی قتل خطاء محض در کتاب دیات اثر محقق(ره) می‌رسیم که: « ان یکون مخطئا فیهما» یعنی در این نوع قتل نه قصد عمل نوعا کشنده وجود دارد و نه قصد قتل ضابطه‌ای که اگر حقوق خوانان کنونی و حقوقدانان آینده آن را خوب بیاموزند شاید در آینده کمتر شاهد نقض رای دادگاههایمان باشیم.
منابع:
سپهوند امیر خان، وبا همکاری عسکری پور حمید، حقوق کیفری اختصاصی (۱) ، تهران، مجد ،۱۳۸۶
گلدوزیان ایرج،حقوق جزای اختصاصی،تهران: دانشگاه تهران ،موسسه انتشارات و چاپ ،۱۳۸۳
صادقی محمد هادی،حقوق جزای اختصاصی، تهران ، نش میزان،۱۳۷۸
آقایی نیا حسین ، حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اشخاص، تهران ، میزان ،۱۳۸۵
در روزنامه قدس مورخ ۷/۷/۱۳۸۸ عنوان شد :
نویسنده: خانم زهرا اطهری
تیر شکارچی کبک، قلب پدر را نشانه رفت
گروه حوادث: پسر جوان هنگام شکار کبک به اشتباه پدر خود را هدف گلوله قرار داد و کشت.
به گزارش خبرنگار ما، پنجشنبه هفته گذشته مأموران پلیس آگاهی رفسنجان در جریان مرگ مشکوک مردی میانسال در یکی از بیمارستانهای این شهر قرار گرفتند.
گروهی از مأموران با حضور در بیمارستان، تحقیقات جنایی خود را در این ارتباط آغاز کردند.
در نخستین بررسیها مشخص شد، علی ۵۵ ساله بر اثر اصابت گلوله اسلحه شکاری به بدنش و شدت جراحات جان باخته است.در ادامه بررسیها مشخص شد، پسر ۲۲ ساله علی پیکر نیمه جان پدرش را به بیمارستان منتقل کرده بود.
کارآگاهان سپس به بازجویی از پسر جوان پرداختند که او اظهار داشت: امروز همراه پدرم برای شکار کبک به ۴۰ کیلومتری جاده یزد رفتیم.
در آنجا با مشاهده چند کبک، پدرم به سوی آنها شلیک و یک کبک را شکار کرد.
او به سوی شکار دوید و من هم شروع به شلیک به سوی کبکهای دیگر کردم که به اشتباه یک گلوله به پدرم اصابت کرد و مجروح شد.سریع او را به بیمارستان رساندم که تلاش پزشکان برای نجات جان او مؤثر واقع نشد و جان سپرد.
در ادامه، پسر جوان بازداشت شد تا در ارتباط با اظهاراتش تحقیق شود.
حال سوال مطرح شده این است که آیا این قتل از مصادیق خطاء محض است یا خیر با هم به مرور این نوع از قتل می‌پردازیم :
قانون گذار در ماده‌ی ۲۹۵ ق.م.ا در بند الف در توضیح موارد دیه اعلام می‌دارد : «قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطاء محض واقع می‌شود و آن در صورتی است که جانی نه قصد نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را ، مانند آنکه تیری را به قصد شکاری رها کند و به شخصی برخورد نماید .»
اگر قصد عنوان مصادیق قتل خطاء محض برای روشن‌تر شدن موضوع باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماده ۲۹۶ق.م.ا یعنی کشته شدن فردی بر اساس گلوله دیگری که تیراندازی را به قصد شیء یا حیوانی انجام داده باشد .
- تبصره یک ماده ۲۹۵ ق.م.ا یعنی جنایت‌های عمدی و شبه عمدی دیوانه و نابالغ که به منزله‌ی خطای محض است .
- ماده ۳۲۳ که اگر کسی در حال خواب مرتکب جنایت شود ، عمل او به منزله‌ی خطای محض است.
- و موردی که دو وسیله نقلیه با یکدیگر به خطاء محض برخورد کرده و منجر به فوت شود .
رکن قانونی:یعنی تعریف و مصادیق قتل خطاء محض یا تعیین مجازات آن است به طور مثال می‌توان به بند الف ماده ۲۹۵ ق.م.ا که تعریف قتل خطاء محض و ذکر نمونه‌ای است یا ماده ۳۲۳ قانون مذکور که ذکر خطاء محض بودن جنایت فردی که در خواب است یا تبصره یک ماده ۲۹۵ که در جنایت دیوانه و نابالغ است اشاره کرد.
رکن مادی:به مانند قتلهای عمدی و شبه عمدی رکن مادی قتل خطاء محض شخص زنده‌ای است که حیات او به وسیله قانون حمایت شده و فعل مثبت مادی قتل خطاء محض بر روی او اتفاق افتاده است . باید توجه داشت که عمل باید مثبت و مادی باشد و ترک عمل رکن مادی چنین قتل‌هایی محسوب نمی‌شود به طور مثال همان‌طور که در حادثه ذکر شده عنوان شد باید تیری شلیک شده باشد و یا به عنوان مثالی دیگر باید مادری در خواب بر روی فرزندش غلتیده باشد.
رکن معنوی :در قتلهای خطاء محض نه تنها قاتل انگیزه‌ی قتل نداشته بلکه عمل جنایت نیز با قصد و اراده او انجام نمی‌شود و در نگاهی کلی مرتکب فاقد قصد است .
مجازات قتل خطاء محض:
مجازات قتل خطاء محض حسب ماده ۲۹۵ دیه می‌باشد البته قابل به ذکر است که ولی دم می‌تواند دیه مذکور را ببخشد. همچنین باید گفت که مهلت پرداخت دیه در قتل خطاء محض سه سال پس از وقوع قتل می‌باشد.
مسئول پرداخت دیه در قتل خطاءمحض را ماده ۳۰۵ ق.م.ا مشخص می‌کند:«در قتل خطاء محض در صورتی که قتل با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود پرداخت دیه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست.»
آنچه در بالا عنوان شد توضیح مختصری در باب قتل خطاء محض بود که اگر بخواهیم آن را موجز کنیم به ضابطه‌ی قتل خطاء محض در کتاب دیات اثر محقق(ره) می‌رسیم که: « ان یکون مخطئا فیهما» یعنی در این نوع قتل نه قصد عمل نوعا کشنده وجود دارد و نه قصد قتل ضابطه‌ای که اگر حقوق خوانان کنونی و حقوقدانان آینده آن را خوب بیاموزند شاید در آینده کمتر شاهد نقض رای دادگاههایمان باشیم.
منابع:
سپهوند امیر خان، وبا همکاری عسکری پور حمید، حقوق کیفری اختصاصی (۱) ، تهران، مجد ،۱۳۸۶
گلدوزیان ایرج،حقوق جزای اختصاصی،تهران: دانشگاه تهران ،موسسه انتشارات و چاپ ،۱۳۸۳
صادقی محمد هادی،حقوق جزای اختصاصی، تهران ، نش میزان،۱۳۷۸
آقایی نیا حسین ، حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اشخاص، تهران ، میزان ،۱۳۸۵
