منم یه سوال دارم.کسی اطلاعاتی درباره مسجد آقابزرک کاشان داره؟پلان -نما-برش.بیشتر مطالبی لازم دارم که توضیح بده مثلا بارها چطور از گنبد به ستون ها و پی ساختمان وارد میشه و نمونه این اطلاعات. خواااااااااااااااااااااااااااااااااااهش میکنم جواب بدین.
لطفا درخواستتون رو در جاي مناسبي مطرح كنيد تا زودتر جواب بگيريد
مطلب اول:
تاریخچه
تاریخ آغاز ساخت این بنا به سال 1258 هـ.ق و پایان ساخت 1265 هـ.ق می باشد ( 8 سال ). این بنای باشکوه که آخرین بنای معظم ساخته شده در دوران انحطاط معماری و هنر ایران می باشد توسط معماری به نام استاد شعبانعلی پشت مشهدی ساخته می شود. مشهور است که این معمار بنام با دستمزد دریافتی اش برای ساخت مسجد آقابزرگ ، رواقی را در حرم حضرت امام رضا (ع) می سازد. نقاشی های بنا بدست استاد حاج محمدباقر قمصری انجام شده و کتیبه های بنا کار استاد اسدالله ، استاد محمدحسین کاشی و استاد حاج ابراهیم معارفی می باشد.
وجه تسمیه ی مسجد :
مجتهد بزرگ كاشان ملا محمد مهدی نراقی ( ملا محمد بن ابیذر) فرزند آخرش موقعی به دنیا می آید كه خودش فوت می كند ، بنا به رسم آنزمان نام پدر را بر فرزند می گذارند و پس از مدتی فرزند هم مجتهد می شود و مردم كاشان به دلیل این تشابه اسمی به پدر « آقا بزرگ » و به فرزند « آقا كوچك » می گویند . محمد شاه قاجار در راه سفر به اصفهان چند روزی در كاشان اقامت و طی آن با علمای شهر و از جمله با ملامحمد مهدی ( آقا كوچك ) ملاقات می كند ، متوجه می شود كه ایشان از لحاظ علمی بسیار بالا هستند ، به مردم كاشان امر می كند از این به بعد به ایشان هم آقا بزرگ بگویند و به حاج محمد تقی خانبان (حاکم وقت شهر) هم دستور می دهد تا این مسجد و مدرسه را برای ایشان بنا كرده و دختر خود را به عقد ایشان درآورند .
در جلسه ای كه شاه و علما داشتند شاه پس از دیدن مقام علمی ملامحمد مهدی از ایشان و علما خواست تا از او درخواستی داشته باشند . ملا محمد مهدی می گوید پشه ها را از ما دور كن! شاه گفت درخواستی از من بكنید كه بتوانم آن را اجابت كنم . من از انجام این كار عاجزم ، گفتند برای ما رعیت ها مسجدی بنا كنید تا در آن نماز بخوانیم و شاه آنگونه كه شرحش رفت این درخواست را اجابت كرد .
بخشهای مختلف بنا :
پیرنشین ها :
در قسمت ابتدایی بنا دو سكو در دو طرف بنا برمی خوریم به نام پیرنشین ، علت تعبیه این سكوها هم این بوده است كه اشخاصی كه از كوچه عبور می كنند اگر باری بر دوش دارند برای رفع خستگی بار خود را روی این سكوها قرارداده و استراحت كنند و دلیل بعدی و مهمتر ؛ افراد سالمند و پیر بوده اند تا روی آنها به استراحت بپردازند.
كتیبه مالیاتی :
در بالای درب ورودی مسجد ( قسمت بیرونی ) به كتیبه ای ( لوح ) سنگی برمی خوریم كه فرمان معافیت مالیاتی بنا از طرف محمد شاه قاجار می باشد و مضمون آن از این قرار است :
« به حكم محكم شاهنشاه عادل ، بأذن محمد شاه قاجار خلدا... ملكه و احسانه ، حسب الخواهش جناب شریف آداب حجت الاسلام ملامحمد مهدی نراقی ، منال دیوانی قصابی و دباغی كاشان به موجب فرمان مبارك مقرر آمده از تكالیف دیوانی معاف شد ، خلاف كننده به لعنت خدا گرفتار شود فی المحرم 1256 »
در سر در این مسجد 32 یا ( 23 ) نوع هنر كار شده است .
درب ورودی :
تعدادی میخ در آن به كار رفته شده كه تعداد آنها در دولنگه درب دقیقاً 6666 عدد به تعداد آیات قرآن كریم می باشد. استفاده از این میخ ها دوعلت دارد :
1- در قدیم هنگام هجوم اقوام مهاجم ، مردم داخل مسجد پناه می گرفته اند ، استفاده از این میخ ها داخل در باعث می شود تا در استحكام فوق العاده ای یافته و شخص مهاجم از بیرون به هیچ وجه نتواند با تبر در را خُرد كند .
2- علتی كه باعث شده بعد از 180 سال در هنوز اینقدر سالم بماند این است كه میخ بعد از مدتی داخل چوب زنگ می زند و حالت تُردی به چوی می دهد كه موریانه از آن خوشش نمی آید و به آن كاری ندارد .
روی دو دستگیره در هم دو بیت شعر از سعدی نوشته شده : « زیبا تر از تو در نظرم هیچ منظری / كس درنیامدست به این خوبی از دری / اول منم كه در همه عالم نیامده / دیگر نیاورد چو تو فرزند مادری ».
راهروهای اطراف :
علت تعبیه این راهرو افراد سالمند بوده اند تا به راحتی از آن عبور نمایند . قسمت بعدی برآمدگی است به نام « پاچنگ » و علت تعبیه آن هم اینست كه شخصی كه از بیرون داخل مسجد می شود از دالان های كناری عبور كند تا احترام و قداست مسجد حفظ گردد .
مهتابی یا زمستانه نشین :
هنگام زمستان از آن استفاده می شده است ، سنگ هایی در وسط آن وجود دارد که علت تعبیه آنها تأمین نور اتاق های پایین است . جنس سنگ ها مرمر است و مرمر تنها سنگی است كه نور از آن عبور می كند . مسجد آقا بزرگ تنها مسجد 5 طبقه ی دنیای اسلام می باشد.
سبك به كار رفته در این مسجد گودال باغچه بوده و مزایای اصلی استفاده از این سبك عبارتست از: 1- ضد زلزله شدن بنا 2 – استفاده از مصالح برداشته شده از كف در دیوارها و طاق ها به عنوان خشت و گل
شبستان :
به محض ورود به داخل شبستان هر مسجدی اولین قسمتی كه توجه ما را به خود جلب می كند « قبله و محراب » شبستان است ولی در مسجد آقا بزرگ بر خلاف بقیه مساجد و پیرو اصل رعایت تقارن توسط معمار؛كنار شبستان بنا گردیده است (نه در وسط).
جهت قبله ی محراب با عبارت « یا قاضی الحاجات » مشخص گردیده است . اطراف محراب كتیبه ای با خط ثلث (سوره های شمس و اعلی) و از جنس ساروج وجود دارد . بالای محراب هم برای انعكاس بیشتر صدای پیش نماز در كل مسجد کانالی تعبیه گردیده است .
قسمت زیر گنبد (مقصوره):
معماراین قسمت را با 4 ضلع سپس 8 و 16 و... آغاز كرده تا به دایره رسیده و نهایتاً دایره ها را به شمسه ای رسانده كه در معماری نشانه ی احدیت و یگانگی خداوند متعال می باشد . فضای داخلی گنبد با کتیبه ای از سوره فتح تزئین گردید است.
گنبد این مسجد نیز سه لایه است . بیشترین محیط دایره برای گنبد 50 متر و ارتفاع نوک گنبد از سقف مسجد حدود 18 متر می باشد.
حیاط برف انداز :
حیاطی است در قسمت انتهایی بنا جهت تخلیه برف های گنبد، در وسط آن چاهی تعبیه گردیده تا برف ها به مرور آب شده و از طریق آن تخلیه شوند. نحوه برف روبی بام مسجد نیز در نوع خود جالب بوده. زنجیری به نوک گنبد متصل بوده و با گردش زنجیر، برف نشسته بر فضای بیرونی گنبد تراشیده و به حیاط برف انداز ریخته می شده است.
زیر حیاط برف انداز چاهی قرار دارد كه بین مردم كاشان به چاه امام زمان معروف است و مردم برای برآورده شدن حاجاتشان در كنار این چاه نماز می خوانند و عریضه داخل چاه می اندازند .
حیاط های اطراف شبستان تقارن ندارند یكی مسقف و محصور و دیگری بدون سقف و از 4 طرف آزاد می باشد .در توضیح این عدم تقارن باید بگوییم كه زمان ملامحمد مهدی صاحب اولیه دو حیاط قرینه ی هم بوده اند ولی بعد از مدتی فرزند ملا محمد مهدی اطراف یكی از آنها را پوشانده و مسقف می كند و شبستان مسجد را به آنجا انتقال می دهد.
در قسمت چپ محوطه حیاط اصلی ( از درب ورودی ) مقبره ای می بینیم متعلق به خاندان نراقی كه فرزند و نبیره و فرزند نبیره ی ملا محمد مهدی (شهید علی) در آن خاك هستند . خود ملامحمد مهدی در قم و پدرش (ملا محمد مهدی بزرگ) در صحن صغیر حضرت علی (ع) در نجف مدفون می باشند.
در این مقبره از درهای « اُرُسی » ( عمودی باز شو ) استفاده شده كه در آنها هنر گره چینی زیبایی را می توانیم رویت كنیم .
بنای مسجد و مدرسه ی آقا بزرگ مجهز به دو عدد بادگیر هم می باشد . همچنین در این مسجد تاکنون چند فیلم و مجموعه تلویزیونی و سینمایی هم ساخته شده که مشهورترین آنها : طوقی ، عیاران و ملاصدرا می باشد.
بنای مسجد و مدرسه آقابزرگ در تاریخ یازدهم آذرماه سال 1330 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع- سایت جامع گردشگری و میراث فرهنگی کاشان
مطلب دوم:
[h=1]
گنجینه معماری کاشان-مسجد آقا بزرگ كاشان[/h]
همچنين کتاب
آشنایی با معماری اسلامی ایران ( پیرنیا )صفحات 116 - 117 - 118 در مورد مسجد و مدرسه آقابزرگ مطلب و پلان و نما داره
