وضعیت حقوقی جزایر سه گانه در خلیج فارس
گرد آورنده :روح الله پورطالب
دانشجوی کارشناسی علوم سیاسی اندیمشک
چو ایران نباشد تن من مباد
تقدیم به تمام کسانی که ایران را دوست دارن و به ایران افتخار می کنند
چكیده :
در خلیج فارس نزدیك به 130 جزیره كوچك و بزرگ وجود دارد كه درباره حاكمیت بر بعضی از آنها بین كشورهای كرانه اش اتفاق نظر وجود دارد . یكی از پرهیاهوترین مسائل مربوط به ادعاهای امارات عربی متحده نسبت به جزایر ایرانی تنب كوچك و بزرگ و ابوموسی می باشد . بدیهی است كه ماهیت چنین ادعایی نمی تواند غیرسیاسی باشد . هر چند كه ادله ست و بی بنیان هم بر آن اظافه می شود برای روشن نمودن حق ایران در ادعاهای یاد شده بررسی جوانب تاریخی و حقوقی مسأله در چهارچوب قواعد و اصول حقوق بین الملل مستند به منابع فرانسوی و انگلیسی می تواند ابزاری برای دفاع از امنیت ، حاكمیت و منافع ملی ایران باشد.
كلید واژه :
خلیج فارس ، جزایر سه گانه ، حقوق بین الملل ، جزیره ، تاریخ خلیج فارس مقدمه :
پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران ، توطئه های امپر یالیسم ، وجوه مختلفی به خود گرفت كه مرحله تجاوز نظامی ، مرحله جنگ مذهبی و مرحله برانگیختن انگیزه های قومی ، از آن جمله است .
طرح مسئله قومیتها در منطقه خلیج فارس به شكل ‹‹ پان ایرانیسم ›› ،« پان عربیسم ›› صورت گرفت و طرح اشغال جزایر ابوموسی و تنب كوچك و بزرگ توسط ایران را در سال 1971 میلادی می توان آخرین توطئه امپر یالیسم در این خصوص دانست .
این جزایر با جمعیت كم در دهانه خلیج فارس و تنگه هرمز قرار دارند و منشأ اختلافات میان
ایران و امارات متحده عربی است . مسائل هم ناظر بر این سه جزیره عبارتند از :
1- اقلیت جمعیت و فقدان تاریخ مكتوب سه جزیره
2- مشخص نبودن وضعیت حقوقی سه جزیره و طرفداری بریتانیا از حاكمیت امارات بر جزایر .
3- مشخص نبودن اسناد و مراودات سیاسی ارائه شده توسط بریتانیا درباره جزایر .
بر این اساس خواستار كنونی به مطالبه در رابطه با بررسی موقعیت جغرافیایی تاریخی خلیج فارس و جزایر سه گانه می پردازم و بعد از آن به بررسی وضعیت جزایر از دیدگاه حقوقی و تاریخی می پردازم.
بیان مسئله
آیا جزایر سه گانه متعلق به ایران است ؟
فرضیه
متعلق به ایران است
بخش اول
تاریخچه خلیج فارس
خلیج فارس (یا خلیج پارس ) در امتداد دریای عمان و در میان شبه جزیره عربستان و ایران قرار دارد خلیج فارس بازمانده گودال بزرگی است كه در دوران های گذشتة زمین شناسی ،فشار آتش فشان های فلات ایران وپایداری فلات عربستان در برابر این واكنش هایتكتونیكی ، سبب ایجاد و توسعه پهنا و ژرفای آن شده است .1
خلیج فارس از قدیم الایام به این نام معروف بوده است ، طبق مدارك به دست آمده به ویژه كتیبه ای كه در موقع حفر كانال سوئز از داریوش به دست آمده این خلیج به نام دریای پارس خوانده شده است. مورخان و محققان خارجی دنیای قدیم از آن جمله هرودت ، نئارخوس ، استرابرن ، ك.رلیوس رومی و نیز محققان اسلامی نظیر اصطخری ، مصعودی ، بیرونی ، ابن حوقل ، مقوسی ، مستوفی ، ناصر خسرو در آثار و نوشته های خود از آن به نام خلیج فارس یا دریای پارس یادكرده اند. 2
بطلیموس دو قرن قبل از میلاد این خلیج را به نام پرسیكوس سینوس یاد كرده كه به معنی خلیج فارس است خلیج فارس طبق اسناد موجود از هزاره هفتم قبل از میلاد مورد استفاده تجاری و نظامی ملل دنیای قدیم قرار گرفته است و تمدنهای باستانی بابل ، بین النهرین و ایرانیها و یونانیها و اعراب از موقعیت ممتاز و برجسته آن استفاده كرده اند . در كتاب حدودالعالم به عنوان قدیمی ترین كتاب جغرافیا به زبان فارسی كه حدود هزار سال قبل تألیف شده است
‹‹ خلیج پارس از حد پارس برگیرد با پهنای اندك تا حدود سند ›› . داریوش هخامنشی و اسكندر مقدونی هر كدام با اعزام نماینده ای به خلیج فارس دربارة آن به تحقیق پرداختند ، ساسانیان نیز در سواحل جنوبی نیرو پیاده كردند و یمن و مسقط را به تصرف خود درآوردند. 3
اما پیشینه تاریخی خلیج فارس كه مهمترین آبراه جهان است ، حدود 5 هزار سال پیش از میلاد می رسد در این دوران بنا به مدارك باستان شناختی ، نخستین پیوند بین سرزمینهای گوناگون از طریق این آبراه برقرار شده است .
اما می توان پیشینه تاریخی خلیج فارس را به دو دوره قبل و پس از اسلام تقسیم كرد .
پیش از اسلام :
1- عیلامیان
عیلامی ها مردمانی بودند كه پیش از آغاز تاریخ در دشت های جنوب باختری ایران از شوش(پان شوشیسم ) تا بوشهر سكونت داشته اند و عیلام بر بخشی از ایران اطلاق می شد كه از باختر به رودخانه دجله ، از خاور به بخشی از پارس و از شمال به نزدیكی همدان از جنوب به خلیج فارس محدود می گردید و شوش بزرگترین شهر آن به شمار می آمد. 4
عیلامیان از هزاره 3 پ.م. صدها سال از خلیج فارس به عنوان راه ارتباطی و از بندر بوشهرو جزیره خارك برای حكم رانی بر كرانه ها و جزیرهای خلیج فارس و همچنین بازرگانی با هند باختری و دره نیل استفاده می كردند
2- هخامنش
در آغاز پیدایش حكومت هخامنشیان ، ایرانیان از دریانوردان فینیقی و یونانی استفاده می كردند هخامنشیان كمی پنداشتند نگاهبانی و پاسواری شاهنشاهی ایران بدون چیرگی بر دریا آسان نیسته نیروی دریایی مجهز و پرتوانی در خلیج فارس ایجاد كرده بودند . 5
هنگامی كه هخامنشیان در نیمه قرن ششم پیش از میلاد به تحكیم امپراتوری خویش پرداختند در خلیج فارس برای اولین بار مفهوم ‹‹ دولت ›› شبیه برداشت نوین آن تجربه شد . امپراتوری هخامنشی بخش عمده جهان متمدن آن روزگار از هند در خاور وتا مصر ولیبی در باختر راشامل می شد . 6
داریوش هخامنشی اسكندر مقدونی هر كدام با اعزام نماینده ای به خلیج فارس درباره آن به تحقیق پرداختند . داریوش بزرگ چون به توسعه دریانوردی علاقه داشت پس از گرفتن مصر در سال 517 ق م به كندی آبراهی میان دریای سرخ و دریای مدیترانه فرمان داد . او همزمان باگرفتن هندوستان اسكیلوس دریانورد آزموده یونانی ، كه از خدمتگذارانش بود و همچنین شماری از دریانوردان ایرانی فرمان داد كه از پیوستگاه رود سند تا خلیج فارس و دریای سرخ بگذرند و جاهای ناشناخته این دریاها را پیدا كنند و از سرزمین های كرانه دریایی ، آگاهی های تازه و درستی فراهم آورند . 7
3-ساسانیان
در روزگار ساسانیان خلیج فارس مركز فعالیت بازرگانی بود و كشتی های ایرانی به ویژه در بندر های چین رفت و آمد می كردند اردشیر بابكان ، سردودمان ساسانی ( 224 – 241 م ) چندین بندر بر كرانه دریای پارس بنا كردند . یكی از بندرها ، ابله نزدیك بصره بردهانه خلیج فارس بود . در سال 326 م شاپور دوم با چند كشتی به متجاوزان عرب قبیله های تمیم ، قیس و بكربن و ائل ها كه از جزیره العرب به خوزستان یورش برده بودند ، تاخت و جمعی را كشت و شماری را اسیر كرد ودیگران را تا میانه بیابان های جزیره العرب پس راند . 8
پس از اسلام
اسلامی :
منطقه خلیج فارس از سال 13 تا 345 ه . ق. و تا روی كارآمدن دیلمی ها / آلبویه و به زیر فرمان درآوردن خلفای عباسی ، با همان روش و سازمان دورانساسانی اداره می شد .
دیلمیان نخستین دودمانی بودند كه پس از گسترش آیین اسلام ، دگربار بر سراسر جزیره ها و كرانه ها ی خلیج فارس چیره شدند. آل بویه به اهمیت نیروی دریایی در خلیج فارس پی برده و به سازمان بندی آن پرداختند و در این راه گام های ارزنده ای برداشتند . به طوری كه سازمان ناوگانی در كرانه های باختری و خاوری خلیج فارس به وجود آمد و به كمك همین نیرو و همراهی قرمطیان بود كه در سال 339 ه.ق. عمان به دست دیلمیان افتاد .
از سال 454 تا 483 ه.ق. منطقه خلیج فارس و سرزمین عمان در اختیار سلجوقیان كرمان بود توران شاه / عمادالدوله سلجوقی درصدد برآمد جزیره كیش را در خلیج فارس جایگزین بندر لیراف كند از این رو بر اهمیت كیش در این دوره افزوده شد .
تیمور لنگ در سال 782ه.ق. خراسان و در سال 785 ه.ق. سیستان را گرفت و در یورش های بعدی خود اصفهان ، فارس ، بوشهر ، بندرها و جزیره های خلیج فارس را به قلمروخود افزود تیموریان تا سال 873 ه. ق. كه در ایران حكومت داشتند ، حراج بندر ها و جزیره های خلیج فارس را وصول می كردند . 9
صفوی :
از اواخر دوران تیموری تا روی كار آمدن حكومت صفوی ، ایران گرفتار اختلاف های درونی و كشمكش های خاندان های مدعی تاج و تخت ، چون قره قویونلو ، آقا قویونلو و ... شد در سده 16 م پرتغالی ها در منطقه خلیج فارس دارای توان و چیرگی كامل بودند . نخست هرموز را به دلیل جایگاه مناسبی كه داشت و در دهانه خلیج فارس افتاد بود مركز عملیات دریایی و بازرگانی قرار دادند و بازرگانی بصره ، مسقط ، بندر عباس و دیگر نقاط را به دست گرفتند .
در سال 996ه.ق. / 1587 م شاه عباس صفوی به پادشاهی رسید و ایران یكبار دیگر یكپارچگی خود را بازیافت و كشور دارای سازمان و تشكیلات منظم در زمینه های گوناگون شد . در زمینه بازرگانی نیز با كشور هایدیگر پیوند هایی برقرار ساخت و به كمك انگلیسی ها توانست دست پرتغالی ها و اسپانیاییها را از خلیج فارس كوتاه سازد . 10
با رانده شدن استعمارگران پرتغالی و اسپانیایی از خلیج فارس ، رخنه انگلیسی ها در این دریا زیاد شد از سویی هلندی ها در سال 1033 ه.ق. / 1624 م با دایر نمودن نمایندگان بازرگانی در هرمز و سپس با انتقال آن در سال 1035 ه.ق. / 1620 م به بندر عباس و با دادن رشوه سهمی از بازرگانی ایران را به دست گرفتند و از پرداخت عوارض و حقوق گمركی كالاها به ویژه ابریشم خودداری كردند .
افشار و زند
نادر شاه افشار ( 1149 – 1161 ) ه.ق. در اوایل حكومت خود یعنی در سال 1149 ه تا تمامی كرانه ها و جزیره ها از جمله مجمع الجزایر بحرین را گشود و درصدد برآمد در خلیج فارس نیروی دریایی ایجاد كرد .
از این رو چند فروند كشتی از انگلیسی ها و هلندی ها خرید و فرمان داد كه از جنگل های مازندران برای ساختن كشتی چوب و تخته به كرانة خلیج فارس آورده و شماری كشتی بسازند . پس از كشته شدن نادر شاه در سال 1161ه ق 1747 م شورش هایی سراسر ایران را فرا گرفت ولی كریم خان زند یكی از سرداران نادرشاه بر كشور چیره شد . با دزدان دریایی و عرب های جواسم /قواسم جلفا یا راس الخیمه كنونی جنگید و آنان را سركوب كرد ولی به عمان و بصره لشكر كشید و این نواحی را نیز گشود . 11
گرد آورنده :روح الله پورطالب
دانشجوی کارشناسی علوم سیاسی اندیمشک
چو ایران نباشد تن من مباد
تقدیم به تمام کسانی که ایران را دوست دارن و به ایران افتخار می کنند
چكیده :
در خلیج فارس نزدیك به 130 جزیره كوچك و بزرگ وجود دارد كه درباره حاكمیت بر بعضی از آنها بین كشورهای كرانه اش اتفاق نظر وجود دارد . یكی از پرهیاهوترین مسائل مربوط به ادعاهای امارات عربی متحده نسبت به جزایر ایرانی تنب كوچك و بزرگ و ابوموسی می باشد . بدیهی است كه ماهیت چنین ادعایی نمی تواند غیرسیاسی باشد . هر چند كه ادله ست و بی بنیان هم بر آن اظافه می شود برای روشن نمودن حق ایران در ادعاهای یاد شده بررسی جوانب تاریخی و حقوقی مسأله در چهارچوب قواعد و اصول حقوق بین الملل مستند به منابع فرانسوی و انگلیسی می تواند ابزاری برای دفاع از امنیت ، حاكمیت و منافع ملی ایران باشد.
كلید واژه :
خلیج فارس ، جزایر سه گانه ، حقوق بین الملل ، جزیره ، تاریخ خلیج فارس مقدمه :
پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران ، توطئه های امپر یالیسم ، وجوه مختلفی به خود گرفت كه مرحله تجاوز نظامی ، مرحله جنگ مذهبی و مرحله برانگیختن انگیزه های قومی ، از آن جمله است .
طرح مسئله قومیتها در منطقه خلیج فارس به شكل ‹‹ پان ایرانیسم ›› ،« پان عربیسم ›› صورت گرفت و طرح اشغال جزایر ابوموسی و تنب كوچك و بزرگ توسط ایران را در سال 1971 میلادی می توان آخرین توطئه امپر یالیسم در این خصوص دانست .
این جزایر با جمعیت كم در دهانه خلیج فارس و تنگه هرمز قرار دارند و منشأ اختلافات میان
ایران و امارات متحده عربی است . مسائل هم ناظر بر این سه جزیره عبارتند از :
1- اقلیت جمعیت و فقدان تاریخ مكتوب سه جزیره
2- مشخص نبودن وضعیت حقوقی سه جزیره و طرفداری بریتانیا از حاكمیت امارات بر جزایر .
3- مشخص نبودن اسناد و مراودات سیاسی ارائه شده توسط بریتانیا درباره جزایر .
بر این اساس خواستار كنونی به مطالبه در رابطه با بررسی موقعیت جغرافیایی تاریخی خلیج فارس و جزایر سه گانه می پردازم و بعد از آن به بررسی وضعیت جزایر از دیدگاه حقوقی و تاریخی می پردازم.
بیان مسئله
آیا جزایر سه گانه متعلق به ایران است ؟
فرضیه
متعلق به ایران است
بخش اول
تاریخچه خلیج فارس
خلیج فارس (یا خلیج پارس ) در امتداد دریای عمان و در میان شبه جزیره عربستان و ایران قرار دارد خلیج فارس بازمانده گودال بزرگی است كه در دوران های گذشتة زمین شناسی ،فشار آتش فشان های فلات ایران وپایداری فلات عربستان در برابر این واكنش هایتكتونیكی ، سبب ایجاد و توسعه پهنا و ژرفای آن شده است .1
خلیج فارس از قدیم الایام به این نام معروف بوده است ، طبق مدارك به دست آمده به ویژه كتیبه ای كه در موقع حفر كانال سوئز از داریوش به دست آمده این خلیج به نام دریای پارس خوانده شده است. مورخان و محققان خارجی دنیای قدیم از آن جمله هرودت ، نئارخوس ، استرابرن ، ك.رلیوس رومی و نیز محققان اسلامی نظیر اصطخری ، مصعودی ، بیرونی ، ابن حوقل ، مقوسی ، مستوفی ، ناصر خسرو در آثار و نوشته های خود از آن به نام خلیج فارس یا دریای پارس یادكرده اند. 2
بطلیموس دو قرن قبل از میلاد این خلیج را به نام پرسیكوس سینوس یاد كرده كه به معنی خلیج فارس است خلیج فارس طبق اسناد موجود از هزاره هفتم قبل از میلاد مورد استفاده تجاری و نظامی ملل دنیای قدیم قرار گرفته است و تمدنهای باستانی بابل ، بین النهرین و ایرانیها و یونانیها و اعراب از موقعیت ممتاز و برجسته آن استفاده كرده اند . در كتاب حدودالعالم به عنوان قدیمی ترین كتاب جغرافیا به زبان فارسی كه حدود هزار سال قبل تألیف شده است
‹‹ خلیج پارس از حد پارس برگیرد با پهنای اندك تا حدود سند ›› . داریوش هخامنشی و اسكندر مقدونی هر كدام با اعزام نماینده ای به خلیج فارس دربارة آن به تحقیق پرداختند ، ساسانیان نیز در سواحل جنوبی نیرو پیاده كردند و یمن و مسقط را به تصرف خود درآوردند. 3
اما پیشینه تاریخی خلیج فارس كه مهمترین آبراه جهان است ، حدود 5 هزار سال پیش از میلاد می رسد در این دوران بنا به مدارك باستان شناختی ، نخستین پیوند بین سرزمینهای گوناگون از طریق این آبراه برقرار شده است .
اما می توان پیشینه تاریخی خلیج فارس را به دو دوره قبل و پس از اسلام تقسیم كرد .
پیش از اسلام :
1- عیلامیان
عیلامی ها مردمانی بودند كه پیش از آغاز تاریخ در دشت های جنوب باختری ایران از شوش(پان شوشیسم ) تا بوشهر سكونت داشته اند و عیلام بر بخشی از ایران اطلاق می شد كه از باختر به رودخانه دجله ، از خاور به بخشی از پارس و از شمال به نزدیكی همدان از جنوب به خلیج فارس محدود می گردید و شوش بزرگترین شهر آن به شمار می آمد. 4
عیلامیان از هزاره 3 پ.م. صدها سال از خلیج فارس به عنوان راه ارتباطی و از بندر بوشهرو جزیره خارك برای حكم رانی بر كرانه ها و جزیرهای خلیج فارس و همچنین بازرگانی با هند باختری و دره نیل استفاده می كردند
2- هخامنش
در آغاز پیدایش حكومت هخامنشیان ، ایرانیان از دریانوردان فینیقی و یونانی استفاده می كردند هخامنشیان كمی پنداشتند نگاهبانی و پاسواری شاهنشاهی ایران بدون چیرگی بر دریا آسان نیسته نیروی دریایی مجهز و پرتوانی در خلیج فارس ایجاد كرده بودند . 5
هنگامی كه هخامنشیان در نیمه قرن ششم پیش از میلاد به تحكیم امپراتوری خویش پرداختند در خلیج فارس برای اولین بار مفهوم ‹‹ دولت ›› شبیه برداشت نوین آن تجربه شد . امپراتوری هخامنشی بخش عمده جهان متمدن آن روزگار از هند در خاور وتا مصر ولیبی در باختر راشامل می شد . 6
داریوش هخامنشی اسكندر مقدونی هر كدام با اعزام نماینده ای به خلیج فارس درباره آن به تحقیق پرداختند . داریوش بزرگ چون به توسعه دریانوردی علاقه داشت پس از گرفتن مصر در سال 517 ق م به كندی آبراهی میان دریای سرخ و دریای مدیترانه فرمان داد . او همزمان باگرفتن هندوستان اسكیلوس دریانورد آزموده یونانی ، كه از خدمتگذارانش بود و همچنین شماری از دریانوردان ایرانی فرمان داد كه از پیوستگاه رود سند تا خلیج فارس و دریای سرخ بگذرند و جاهای ناشناخته این دریاها را پیدا كنند و از سرزمین های كرانه دریایی ، آگاهی های تازه و درستی فراهم آورند . 7
3-ساسانیان
در روزگار ساسانیان خلیج فارس مركز فعالیت بازرگانی بود و كشتی های ایرانی به ویژه در بندر های چین رفت و آمد می كردند اردشیر بابكان ، سردودمان ساسانی ( 224 – 241 م ) چندین بندر بر كرانه دریای پارس بنا كردند . یكی از بندرها ، ابله نزدیك بصره بردهانه خلیج فارس بود . در سال 326 م شاپور دوم با چند كشتی به متجاوزان عرب قبیله های تمیم ، قیس و بكربن و ائل ها كه از جزیره العرب به خوزستان یورش برده بودند ، تاخت و جمعی را كشت و شماری را اسیر كرد ودیگران را تا میانه بیابان های جزیره العرب پس راند . 8
پس از اسلام
اسلامی :
منطقه خلیج فارس از سال 13 تا 345 ه . ق. و تا روی كارآمدن دیلمی ها / آلبویه و به زیر فرمان درآوردن خلفای عباسی ، با همان روش و سازمان دورانساسانی اداره می شد .
دیلمیان نخستین دودمانی بودند كه پس از گسترش آیین اسلام ، دگربار بر سراسر جزیره ها و كرانه ها ی خلیج فارس چیره شدند. آل بویه به اهمیت نیروی دریایی در خلیج فارس پی برده و به سازمان بندی آن پرداختند و در این راه گام های ارزنده ای برداشتند . به طوری كه سازمان ناوگانی در كرانه های باختری و خاوری خلیج فارس به وجود آمد و به كمك همین نیرو و همراهی قرمطیان بود كه در سال 339 ه.ق. عمان به دست دیلمیان افتاد .
از سال 454 تا 483 ه.ق. منطقه خلیج فارس و سرزمین عمان در اختیار سلجوقیان كرمان بود توران شاه / عمادالدوله سلجوقی درصدد برآمد جزیره كیش را در خلیج فارس جایگزین بندر لیراف كند از این رو بر اهمیت كیش در این دوره افزوده شد .
تیمور لنگ در سال 782ه.ق. خراسان و در سال 785 ه.ق. سیستان را گرفت و در یورش های بعدی خود اصفهان ، فارس ، بوشهر ، بندرها و جزیره های خلیج فارس را به قلمروخود افزود تیموریان تا سال 873 ه. ق. كه در ایران حكومت داشتند ، حراج بندر ها و جزیره های خلیج فارس را وصول می كردند . 9
صفوی :
از اواخر دوران تیموری تا روی كار آمدن حكومت صفوی ، ایران گرفتار اختلاف های درونی و كشمكش های خاندان های مدعی تاج و تخت ، چون قره قویونلو ، آقا قویونلو و ... شد در سده 16 م پرتغالی ها در منطقه خلیج فارس دارای توان و چیرگی كامل بودند . نخست هرموز را به دلیل جایگاه مناسبی كه داشت و در دهانه خلیج فارس افتاد بود مركز عملیات دریایی و بازرگانی قرار دادند و بازرگانی بصره ، مسقط ، بندر عباس و دیگر نقاط را به دست گرفتند .
در سال 996ه.ق. / 1587 م شاه عباس صفوی به پادشاهی رسید و ایران یكبار دیگر یكپارچگی خود را بازیافت و كشور دارای سازمان و تشكیلات منظم در زمینه های گوناگون شد . در زمینه بازرگانی نیز با كشور هایدیگر پیوند هایی برقرار ساخت و به كمك انگلیسی ها توانست دست پرتغالی ها و اسپانیاییها را از خلیج فارس كوتاه سازد . 10
با رانده شدن استعمارگران پرتغالی و اسپانیایی از خلیج فارس ، رخنه انگلیسی ها در این دریا زیاد شد از سویی هلندی ها در سال 1033 ه.ق. / 1624 م با دایر نمودن نمایندگان بازرگانی در هرمز و سپس با انتقال آن در سال 1035 ه.ق. / 1620 م به بندر عباس و با دادن رشوه سهمی از بازرگانی ایران را به دست گرفتند و از پرداخت عوارض و حقوق گمركی كالاها به ویژه ابریشم خودداری كردند .
افشار و زند
نادر شاه افشار ( 1149 – 1161 ) ه.ق. در اوایل حكومت خود یعنی در سال 1149 ه تا تمامی كرانه ها و جزیره ها از جمله مجمع الجزایر بحرین را گشود و درصدد برآمد در خلیج فارس نیروی دریایی ایجاد كرد .
از این رو چند فروند كشتی از انگلیسی ها و هلندی ها خرید و فرمان داد كه از جنگل های مازندران برای ساختن كشتی چوب و تخته به كرانة خلیج فارس آورده و شماری كشتی بسازند . پس از كشته شدن نادر شاه در سال 1161ه ق 1747 م شورش هایی سراسر ایران را فرا گرفت ولی كریم خان زند یكی از سرداران نادرشاه بر كشور چیره شد . با دزدان دریایی و عرب های جواسم /قواسم جلفا یا راس الخیمه كنونی جنگید و آنان را سركوب كرد ولی به عمان و بصره لشكر كشید و این نواحی را نیز گشود . 11