¡روش ازدياد برداشت نفت از هر مخزن, تابع شرايط گوناگون از جمله خصوصيات سيالات مخزن، فشار و دماي مخزن و نهايتاً دردسترس بودن سيال مورد نظر براي تزريق مثل آّب، گاز و يا مواد شيميايي ميباشد. براي مثال براي مخازن نفت سنگين، روشهاي حرارتي مناسبتر ميباشد و نوع روش حرارتي نيز بستگي به تكنولوژي قابل استفاده دارد.
قيمت تمام شده فرآيند ازدياد برداشت نيز عامل مهمي در انتخاب روش مورد نظر ميباشد. امروزه مطالعات اقتصادي در بهكارگيري روشهاي ازدياد برداشت، نقش تعيين‌كننده‌اي بازي مي‌نمايد. از طرفي تمايل شركت مجري طرح نيز در انتخاب روش مؤثر است. بهطوريكه اكثر شركتهاي خارجي دنبال روشهايي هستند كه "دبي" زيادي در كوتاهترين زمان بدهد به دنبال روشهايي جهت صيانت از مخزن براي زمانهاي ديگر نميباشند؛ ولي براي شركت نفت كه توجه به مسايل صيانتي دارد, روشهاي ازدياد برداشتي مطلوب ميباشند كه افزايش نهايي را بدنبال داشته باشند
.
= با اين وجود، آيا روشي را نمي‌توان پيشنهاد داد كه براي اغلب مخازن كشور، مناسبترين روش باشد؟
¡ بهترين روش براي ازدياد برداشت نفت از مخازن كشور, روشي است كه توسط اكثريت متخصصان و مهندسان مخازن داخلي كشور پيشنهاد گردد. البته اين نكته را نيز بايد عنوان كرد كه با توجه به نوع مخازن هيدروكربوري كشور، بطوركلي ميتوان گفت كه "روش ازدياد برداشت با تزريق گاز" مناسبتر است. ولي در عمل بايد شرايط هر يك مخازن سنجيده بشود و با توجه به شرايط هر مخزن بهترين روش ازدياد برداشت اعمال شود. زيرا از نقطه نظر مهندسي مخازن، تزريق گاز به چند شكل انجام ميشود, كه عبارتند از:
1- افزايش فشار مخزن كه در اين حالت تزريق در كلاهك گازي صورت ميپذيرد.
2- تزريق در لايه نفتي بهمنظور جابجايي نفت توسط گاز بصورت غير امتزاجي
3- تزريق در لايه نفتي بهمنظور جابجايي نفت توسط گاز بصورت امتزاجي
4- تزريق گاز پس از تزريق آب بهمنظور استحصال نفت بجامانده پس از تزريق آب
5- تزريق گاز بهصورت متناوب با آب در لايه نفتي
بايد اشاره كرد كه در هر يك از موارد فوق, خواص سنگ و سيال مخزن، نوع گاز تزريق و فشار و دماي مخزن از جمله پارامترهايي هستند كه در انتخاب روش تزريق گاز مؤثر ميباشند.
= همانطور كه ميدانيد در مديريت منابع گازي, گزينههاي مختلفي در زمينه استفاده از گاز وجود دارد كه يكي از اين گزينهها تزريق گاز به مخازن نفتي براي افزايش بازيافت نفت است. بهنظر شما اولويت كشور در استفاده از گاز، بايد در تزريق گاز به مخازن نفت باشد يا ساير گزينهها از جمله مصارف داخلي و يا صادرات آن ارجحيت دارد؟
¡همانگونه كه در قبل توضيح دادم, منافع ملي تعيين‌كننده سناريوهاي مختلف استفاده از گازهاي هيدروكربوري ميباشد. ممكن است در يك منطقه و در يك مقطع زماني، تبديل گاز به فرآورده بهصرفه باشد و در يك منطقه و يا در يك مقطع زماني تبديل گاز به فراورده بهصرفه نباشد و ساير گزينههاي مصرف گاز از جمله تزريق مطلوبتر باشد. اما آنچه مسلم است, سوزاندن گازهاي حاصل از توليد نفت كه در طي چندين دهه در كشورمان (به ميزان قابل ملاحظه‌اي) صورت گرفته، بدترين روش ممكن اعمال مديريت منابع گازي ميباشد. به نظر من با توجه به منابع عظيم گازي موجود در كشور در صورت برنامهريزي علمي و كارشناسانه، علاوه بر آن كه ميتوانيم مقادير قابل توجهي از گاز را به مخازن نفتي تزريق كنيم, گاز باقيمانده جوابگوي ساير گزينههاي مصرف داخلي و صادرات نيز ميباشد.
قيمت تمام شده فرآيند ازدياد برداشت نيز عامل مهمي در انتخاب روش مورد نظر ميباشد. امروزه مطالعات اقتصادي در بهكارگيري روشهاي ازدياد برداشت، نقش تعيين‌كننده‌اي بازي مي‌نمايد. از طرفي تمايل شركت مجري طرح نيز در انتخاب روش مؤثر است. بهطوريكه اكثر شركتهاي خارجي دنبال روشهايي هستند كه "دبي" زيادي در كوتاهترين زمان بدهد به دنبال روشهايي جهت صيانت از مخزن براي زمانهاي ديگر نميباشند؛ ولي براي شركت نفت كه توجه به مسايل صيانتي دارد, روشهاي ازدياد برداشتي مطلوب ميباشند كه افزايش نهايي را بدنبال داشته باشند
= با اين وجود، آيا روشي را نمي‌توان پيشنهاد داد كه براي اغلب مخازن كشور، مناسبترين روش باشد؟
¡ بهترين روش براي ازدياد برداشت نفت از مخازن كشور, روشي است كه توسط اكثريت متخصصان و مهندسان مخازن داخلي كشور پيشنهاد گردد. البته اين نكته را نيز بايد عنوان كرد كه با توجه به نوع مخازن هيدروكربوري كشور، بطوركلي ميتوان گفت كه "روش ازدياد برداشت با تزريق گاز" مناسبتر است. ولي در عمل بايد شرايط هر يك مخازن سنجيده بشود و با توجه به شرايط هر مخزن بهترين روش ازدياد برداشت اعمال شود. زيرا از نقطه نظر مهندسي مخازن، تزريق گاز به چند شكل انجام ميشود, كه عبارتند از:
1- افزايش فشار مخزن كه در اين حالت تزريق در كلاهك گازي صورت ميپذيرد.
2- تزريق در لايه نفتي بهمنظور جابجايي نفت توسط گاز بصورت غير امتزاجي
3- تزريق در لايه نفتي بهمنظور جابجايي نفت توسط گاز بصورت امتزاجي
4- تزريق گاز پس از تزريق آب بهمنظور استحصال نفت بجامانده پس از تزريق آب
5- تزريق گاز بهصورت متناوب با آب در لايه نفتي
بايد اشاره كرد كه در هر يك از موارد فوق, خواص سنگ و سيال مخزن، نوع گاز تزريق و فشار و دماي مخزن از جمله پارامترهايي هستند كه در انتخاب روش تزريق گاز مؤثر ميباشند.
= همانطور كه ميدانيد در مديريت منابع گازي, گزينههاي مختلفي در زمينه استفاده از گاز وجود دارد كه يكي از اين گزينهها تزريق گاز به مخازن نفتي براي افزايش بازيافت نفت است. بهنظر شما اولويت كشور در استفاده از گاز، بايد در تزريق گاز به مخازن نفت باشد يا ساير گزينهها از جمله مصارف داخلي و يا صادرات آن ارجحيت دارد؟
¡همانگونه كه در قبل توضيح دادم, منافع ملي تعيين‌كننده سناريوهاي مختلف استفاده از گازهاي هيدروكربوري ميباشد. ممكن است در يك منطقه و در يك مقطع زماني، تبديل گاز به فرآورده بهصرفه باشد و در يك منطقه و يا در يك مقطع زماني تبديل گاز به فراورده بهصرفه نباشد و ساير گزينههاي مصرف گاز از جمله تزريق مطلوبتر باشد. اما آنچه مسلم است, سوزاندن گازهاي حاصل از توليد نفت كه در طي چندين دهه در كشورمان (به ميزان قابل ملاحظه‌اي) صورت گرفته، بدترين روش ممكن اعمال مديريت منابع گازي ميباشد. به نظر من با توجه به منابع عظيم گازي موجود در كشور در صورت برنامهريزي علمي و كارشناسانه، علاوه بر آن كه ميتوانيم مقادير قابل توجهي از گاز را به مخازن نفتي تزريق كنيم, گاز باقيمانده جوابگوي ساير گزينههاي مصرف داخلي و صادرات نيز ميباشد.
