بررسی تحولات شهرنشنی در اروپای قبل و بغد از انفلاب صنعتی با تاکید بر عنصر میدان

[Amir M@hdi.A]

به نام خدا

(بعد از خوندن مقاله نظرتون رو بگید. با تشکر)

عنوان مقاله:
بررسی تحولات شهرنشینی در اروپا قبل و بعد از انقلاب صنعتی با تاکید بر عنصر میدان


استاد راهنما :


دانشجو :

نام درس:روش تحقیق در شهرسازی



بهار 91

​

چکیده:
با بررسی سيرتحولات شهرنشینی و بررسي انقلاب صنعتی مي آموزيم که چگونه محيط، انسان و فعاليت هايش، زمان، فضا و مکان در شکل گيري و طراحی میدان تاثير داشته اند. در واقع شهر نشینی و تحولات آن، به ما این بینش را می دهد که شهر سازان و در کل بشر چقدر توانسته فضاهای شهری را دچار تغییر و تحولات اساسی کند.در این چند صفحه تحقیق سعی کرده ام که با بررسی و نگاه کلی بر دو تمدن یونان و روم قبل از انقلاب صنعتی و همچنین سه دوره زمانی قرون وسطی، رنسانس و بعد از انقلاب صنعتی و با مطرح کردن سه مساله مهم در یک برهه از زمان و تاریخ به نام تاریخ صنعتی و بررسی سیر تغییر و تحولات شهر نشینی و بررسی یک فضای شهری مهم بنام میدان که از دیرباز تا به امروزه یکی از مسائل مهم روز بوده است که از طراحی شهری گرفته و یا اینکه از نظر زیبا سازی شهر و یا برطرف کردن ترافیک و همه و همه به صورت کلی نگاهی بر آن داشته ام، به عبارت ديگر با آموختن این مسائل و چگونگي بیان آن حتي ذوق و سليقه ي زيباشناختي و خرده فرهنگ هاي شهري در منظر شهرشان متبلور است و لذا از گذر آينه منظر شهر مي توان به تاريخ دار بودن آن شهر، فرهنگ حاکم بر جامعه، ميزان ايمني و امنيت جامعه، چگونگي احترام جامعه به قراردادهاي اجتماعي و در يک کلام سیر تحولات شهری ساکن در آن شهر پي برد، که در واقع اين امر از طريق بررسی یک قست از تاریخ که تغییرات اساسی را شامل خود می کند و ارزيابي ما را ميسر مي سازد.


واژگان کلیدی:میدان،تمدن،انقلاب صنعتی.




مقدمه:

طراحی شهری:

طراحی شهر بخشي از شکل شهر است که محیط آن را دريافت مي کند. به عبارتي شکل شهر در لايه ي طراحی شهري به کيفيتي مستقيماً محسوس تبديل مي شود؛ يعني طراحی شهر عينيت قابل ادراک و فضاي مورد ادراک ما از واقعيت موجود شهر پيرامونمان است.بحث طراحی شهرها به ويژه امروزه با مطرح شدن نگرش هاي جديد خصوصاً رويکردهاي تعاملي و توجه به تاثيرات متقابل محيط بر انسان و انسان بر محيط اهميت بيش تري يافته است و اين در حالي است که مشخص شده طراحی شهري که بتواند تصوير واضحي از خود به جا بگذارد، مي تواند نقشي اجتماعي نيز داشته باشد، چرا که به مردم کمک مي کند بدانند در کجا هستند و در نتيجه محيط را خوانده، به نحو مطلوب تري فعاليت هايشان را تنظيم کنند و حتي تواند خاطرات جمعي و ارتباطات گروهي را افزايش دهد(ادموند،1376: 29-30).


تعریف میدان:

میدان بر حسب ضرورت های مکانی و زمانی نقش و عملکرد های مختلفی به خود گرفته است. گاهی به صورت مکانی برای عرضه کالا بوده و زمانی فضایی حکومتی و دیوانی و یا مذهبی داشته است و در دوران معاصر بسیاری از عملکرد های کلاسیک آن به بنا ها منتقل شده است و به علت وضیعت و موقعیت فعلی، نمی توان عملکرد های گوناگون اجتماعی دوران گذشته را ازآن انتظار داشت.
برای میدان ویژگی ها و تعاریف مختلفی را می توان مطرح کرد که در زیر به نمونه هایی از آنها اشاره می کنیم:
- میدان فضایی است با سه بعد کاملا مشخص، دارای محدوده ای معین به داخل و خارج، که کف و بدنه آن از معماری تعریف شده ای برخوردار است. گرچه میدان های جدید و مهمی نیز وجود دارند که فضای شان جزء به جزء طراحی شده ولی دارای بدنه مشخصی نیستند.
- میدان فضایی است عمومی و قابل استفاده برای همگان و این وجه تمایزی است بین یک میدان و فضای باز و اختصاصی یک بنای مسکونی.
میدان شهری مسقف نیست و همین مورد سالن های بزرگ و مسقف (پاساژ ها) را از آن متمایز کرده است.
- غالبا میدان شهری فضایی است، با سوابق ویژه تاریخی، یادبودها و آثاری از رخدادهای دوران گذشته شهر که چون خاطره ای محترم و مشترک برای شهروندان محسوب می شود.
- میدان، اگر کیفیت اقامت و گذراندن اوقات فراغت در آن مطلوب باشد، با اتبوه جمعیت، آمد و شد مداوم مواجه می شود، که دال بر جاذبه و کشش آن است؛ چنین میدانی از میدان های مورد علاقه مردم خواهد بود (ادموند،1376: 58-59-61).

تمدن یونان

مقدمه‌اي بر شهرسازی یونان:

جردن نویسنده انگلیسی مینویسد:داستان انسان مدرن از زمانی اغاز میشود که یونان پا به صحنه تاریخ میگذارد.

بسیاری از شهرهای اولیه یونانی توسط تجمیع روستاهای منطقه ای صورت پذیرفت.بدین معنا که چندین روستای یک منطقه با هم متحد شده و اهالی آن به یک شهر مرکزی نقل مکان میکردند.ولی اراضی و املاک آن ها در روستاها باقی مانده و توسط بردگان و ساکنین بومی کشت و زرع میشد.وجود شهری در مرکز و مناطق روستایی وابسته به آن در پیرامون شهر.
در کل بافت قدیمی شهرهای یونان باستان قانونمندی مشترکی را نشان نمی دهد،تنها می توان گفت که دارای بافتی خودرو بودند یعنی مجموعه های مسکونی و مسیرهای حرکتی خود را با تو پوگرافی محل انطباق داده ودر شهر پراکنده شده بودند . فرم یکپارچه و هندسی در بخش های مسکونی به ندرت به چشم می خورد و در واقع هم دلیلی برای انسجام و انظباط وجود نداشته زیرا ایده دولتشهر دارای ذات سیاسی اجتماعی بوده تا کالبدی (پاکزاد،41:1389).
ویژگی مهم شهرهای اولیه یونانی:
ادغام آکروپلیس یا قلعه قدیمی شهر در بافت شهری و 42استفاده ی آئینی یا نظامی از آن.
ایجاد بناهای آئینی غالبا در نقاط مقدس و آئینی اقوام قبل از خود.
ایجاد یک بستر عمومی برای تعاملات اجتماعی،بنام آگورا که به تدریج تبدیل به قلب تپنده ی دولت شهر یونانی و مرکزی برای زندگی جمعی شهروندان می گردد (پاکزاد،1389: 42).

​

 

[Amir M@hdi.A]

قسمت دوم مقاله

قسمت دوم مقاله

قسمت دوم مقاله


آگورا در تمدن یونان:


اگورا به میدانهای عمومی مهم در شهرهای یونان باستان گفته میشد،که نقش مرکزیت شهر را ایفا مینمود.معمولا در اطراف هر میدان رواق های اختصاصی ساخته میشد،که قاضی ها در ان به داوری و قضاوت میپرداختند.
در وسط اگورا ، معمولآ مراسم عمومی و مذهبی و همچنین برخی جشن ها برگزار میشد و همچنین مجسمه های خدایان یونان باستان(خدایان کوه المپ)و نیز قهرمانان ای سرزمین،در انجا نصب میشد.اگوراها همچنین اصلیترین مرکز اقتصادی شهر نیز محسوب میشد.
معروفترین آگورا در تاریخ یونان آگورای آتن بود که معمولآ اجتماعات در ان صورت میگرفت.
دریکی از قوانین مشهور یونان باستان که محل انجام ان در آگورای شهرها بود ،قانون استراسیزم یا تبعید بود.به موجب این قانون از مردم در مورد تبعید یا نفی بلد اشخاص رای گیری به عمل می آمد و مردم در آگورا رای میدادند.
انجام امور اقتصادی و تجارتی در آگورا،از اعتبار و رسمیت بیشتری نسبت به انجام چنین اموری در سایر نقاط شهر برخوردار بود.
به نظر میرسد محوطه آگورا در یونان باستان ، از نوعی حرمت و قداست برخوردار بوده (پاکزاد،1389: 51-52-53).

تمدن روم:

مقدمه‌اي بر شهر سازی روم:
شهر سازی روم گام به گام با گسترش سیاسی ونظامی روم شکل گرفت و رشر یافت این تمدن نسبت به تمدن های دیگر از همان ابتدا ارزش های جدیدی را به همراه نیاورد و مجبور بود از تمدن های دیگر الهام گیرد.تجسم شهرسازی اولیه رومیان ترکیبی بود از شهرسازی اتروسکی و یونانی.
تا زمان سلطه ی آتروسکها بر روم شهرهای احداث شده دارای بافت ارگانیک بوده و قانونمندی خاصی القا نمی کردند ولی از زمان آشنایی با فرهنگ هلنیستی چنان مجذوب این فرهنگ شدند که آن را بزرگترین سرمشق خود قرار دادند.
نو آوری رومیان را در شهرسازی می توان در ایجاد شهرک های نظامی خلاصه کرد که به صورت ایجاد پادگاه های نظامی و اردوگاه برای حفظ قدرت روم بودند که در اصل نقش اردوگاهی نظامی را در منطقه بازی می کردند.این اردوگاهها بیش از آنکه جنبه ی دفاعی داشته باشند برای تدارک حمله ایجاد شده بودند.
از آنجا که باور رومیان نظمی کیهانی بر جهان حاکم بود نه تنها جهان را به چهار پاره تقسیم کرده بودند بلکه توسط دو محور شمالی- جنوبی وشرقی-غربی به آن ساختاری خاص بخشیده بودند.به اعتقاد نظامیان رومی پادگان یا شکل دایره ای شهر نسبت به شهر چهار گوش امکان محاصره به وسیله دشمن را زیاد می کرد به همین دلیل شکل خارجی شهرک نظامی رومی یک چهارگوش بود که هر ضلع آن به طرف یکی از جهات جغرافیایی بود و در وسط هر ضلع دروازه ای قرار داشته و هر دو دروازه روبرو توسط خیابانی به یکدیگر متصل می شدند.دو خیابان مذکور به طور معمول همدیگر را در مرکز شهر قطع می کردند که در نقطه طلاقی آن ها مکانی برای تعبیه یک یادگار مقدس ایجاد می شد.ایم مکان غالبا محل مطلوبی برای ایجاد میدان عمومی و یا فوروم بود که ترکیبی از فضای قدسی اکروپلیس و آگورای دنیوی به شمار میرفت ولی در مواقعی محل کاخ استانداری یا پراتوری،عمارت دادگستری و خزانه یا گنج خانه بود (پاکزاد، 1389 :131 -132-133-134).

فوروم در تمدن روم:

الگوی اولیه فروم میدان مشقی بود که در تقاطع دو محور اصلی اردوگاه شکل گرفته بود.محل پراتوری در کنار آن نیز به طور معمول در محل سابق چادر فرمانده ی پادگان و اردوگاه بود.در طول زمان در تمدن رومی میدان مرکزی تجاری،اداری و سیاسی بود و در آن بازار بر پا میشد .به تدریج وسعت آن افزایش پیدا کردیا میدان تازه ای در کنار آن بنا کردند که در نتیجه جمعیت بیشتری به این مرکز جذب می شدند.ویتروویوس معتقد بود بر اینکه ابعاد فریوم با جمعیتی که در آن گرد می آیند تناسب داشته باشد و پیشنهادی مبنی بر دو به سه برای طول و عرض فوروم داد که این تناسب شکل مستطیلی را خواهد داد که بر حسب جمعیت میتوان آن را بزرگ یا کوچک کرد.
در حقیقت در این تمدن میدان جایگاهی برای اجلاس سران قبایل مختلف بودکه برای مسابقات ورزشی و مبارزات گلادیاتوری نیز بکار می رفته است.
به طور قطع یک معبد نیز از اجزای اصلی و اساسی بدنه این میدان عمومی بوده است.بهترین نمونه ی میدان فوروم رمانوم بود که نه تنها کانون حیات عمومی روم بود بلکه قلب امپراطوری نیز به شمار می آمد (پاکزاد، 1389 :141).

تفاوت آگورا و فوروم:

از آنجا که فوروم رومی در واقع ترکیبی از آکورا و آکروپلیس بود هیچ ویژگی تازه ای را نمی توان در آن یافت تنها می توان به تمرکز عظیم تر فعالنهای گ.ناگون یا درجه ای بالاتر از نظم و ترتیب رسمی و همچنین وسعت و شکوه عناصری است که همگی در شهرهای یونانی نیز به صورت کوچکتر و فروتنانه ای وجود داشته است (پاکزاد،1389 :145) به استناد به (ممفورد:317) . تفاوت دیگری که در میان فوروم و آگورا از لحاظ فعالیتی می توان یافت نقشی است که فوروم برای قومی جنگجو در عرصه ی غنایم جنگی و رژه های نظامی بازی می کرد و کاربرد تضارب آرای آگوراهای یونانی به تدریج کم رنگ تر و محو شد، حتی سکوهایی که در آگورا برای ارائه ی خطابه و شعر برپا میشد در این تمدن به سکوی مجسمه سرداران پیروز تغییر کارکرد داد (پاکزاد،1389: 145).
میدان در قرون وسطی:
اقتصاد شهری قرون وسطی مرکزی را برای تبادل کالا توجیه می نمود و به طور کلی امکانات تجارت که علت وجودی اصلی شهرهای قرون وسطی محسوب میشد به فضاهای باز جهت بازار و فعالیتهای تجارری نیاز داشت.بدین جهت هر شهر دارای یک فضای باز به عنوان میدان اصلی بود که قلب تمام حیات شهری و محل تلاقی عبور و مرورها و عملکردهای شهری و محل استقرار ساختمان های مهم بود.نیاز حیاتی شهرهای تجاری قرون وسطی به محوطه ای نسبتا وسیع و محصور برای تبادل کالا، فضاهای باز و آزادی را به عنوان میدان به وجود آورد.
مهم ترین میدان شهر، ادامه ی همانمحوطه ی تجاری و بازار های فصلی و هفتگی ای بود که نطفه ی اولیه ی مقرهای بازرگانی یا بازارگاه ها را تشکیل داده بود.وسعت این میدانها در هر شهر وابستگی شدیدی به میزان شکوفایی تجارت و پیشه وری آن شهر داشت.به طور معمول مهم ترین بناهای عمومی شهر، مانند شهرداری،کانون گیلدها و اتحادیه های پیشه وری و تالارهای تجارت محصولات ویژه ی شهر در کنار این میدان ها شکل می گرفتند.این میدان ها افزون بر نقش تجاری ، مرکز تعاملات اجتماعی شهروندان نیز بودند.افزون بر میادین اصلی شهر، میادین دیگری با اشکال متفاوت نیز وجود داشتند.این میادین فرعی ، به ویژه در شهرهای تجاری بزرگتر،نقش بازارچه های تخصصی محصولات ویژه ای چون بازار تره بار ، ماهیدو ... را بر عهده داشتند.میادین اصلی قرون وسطایی از فرم هندسی خاصی پیروی نمی کردند، ولی به شکل مربع بیش از اشکال دیگر نزدیک بودند.به منظور پیشگیری از قطع کامل میدان توسط خیابان ها ،سعی می گردید تا ورودی به میدان از گوشه های مختلف آن صورت پذیردو یا مسیر از گوشه ای از میدان وارد شده و از گوشه ی روبروی آن خارج شوند.بنابراین میادین و بناهای عمومی متقارن نبوده و بر روی محور تقارن ساخته نمی شدند.
در میان میادین فرعی به میادین مثلث شکی روبرو می شویم که بخاطر اهمیت این مکان قطعه یا قطعاتی در مجاورت میدان را حذف کرده وبه فضای میدان افزوده بودند.
شکل دیگری از میدان یا شبه میدان ، که بیشتر در شهر ها با آن مواجه هستیم گشودگی هایی در مسیر کوچه های اصلی محل تمرکز کارگاه ها یا مغازه ها می باشد که به خاطر نیاز کسبه ی هم جوار به داشتن فضای باز بیشتر برای عرضه ی کالا شکل گرفته است و به همین خاطر شکل این گشودگی ها به صورت مستطیلی باریک و دراز دیده می شود.
میادین در ابتدا ساده و دارای کف سازی خاکی بودند ولی در اواخر قرون وسطی طراحی و تجهیز فضاهای باز به ویژه میادین رایج شد و وظیه ی انجام آنبه عهده ی شهرداری گذاشته شد.در این دوران برخلاف شهرسازی دوران یونان و روم باستان،تنها بخشی از جداره های میدان به ساختمان ها ی عمومی تخصص می یافتو چهره ی اصلی میدان را خانه های شهروندان تاجر و مغازه هایشان شکل میداد (پاکزاد،1389 :230-231-232).

میدان در رنسانس:

نمایش یک میدان ایده ال که توط فرانچسکو دی گیورگیو و پیرودلا فرانچسکا در قرن پانزدهم تهیه شد، گروهی از تک بناهای عظیمی را نشان می دهد که بر روی کرسی های خاص خود قرار گرفته اند.پله های متعددی سطح پایینی میدان را با سطح کرسی ها متصل کرده است.خیابانی با کف سازی هندسی نیز از جلوی میدان رد شده ،ستون های یادمانی مشابه دوران باستان ،محل برداشت آب و طاق نصرتی در انتهای میدان دید ناظر به بی نهایت را مسدود ساخته است.در دو سوی این طاق پیروزی دو بنای عمومی؛، یکی ساختمانهای مذهبی و دیگری یک تماشاخا نه ی با فاصله ای مساوی جلوه کری می کنند که با سنت میدان سازی قرون وسطایی در تضاد بوده است و به جای داشتن بدنه های بهم پیوسته،بدنه ها اغلب به صورت احجامی منفرد مطرح شده اند.تفزون بر آن بیشتر ساختمان محصور کننده ی میدان نیز مسکونی نبوده و جای خود را به بناهای عمومی داده اند.استفاده از عناصر یادمانی باستانی در این میادین نسبت به قرون وسطایی موجب شده اند ظاهری رسمی و تشریفاتی تر داشته باشندولی این طرح آرمانی بخاطر مغایرت کامل با سنت های رایج تنها توانست در مرکز شهر کوچک پنزا محقق گردد.
دومین میدان مهم در دوره ی رنسانس معروف به میدان دو کاله ر ویگه وانو ساخته شد که بر خلاف الگوی بالا به صورت میدانی محصور و رواق های پیرامونی در سال های 1495-1493 بود.د این دوره رواق را به عنوان عنصری وحدت دهنده از قرون وسطایی وام گرفته و آن را بسط و توسعه داده و در کل رواق سازی در دوران رنسانس خانه های مسکونی اطراف میدان به هم دوخته می شوند.ولی در دوران باستان صرفا فضاهای عمومی ومغازه ها به کمک رواق به یکدیگر پیوند داده می شدند (پاکزاد،1389: 343)
میادین دوران رنسانس بر اساس عملکرد ترافیکی آن ها به سه گروه تقسیم می شدند.
نخست فضاهای تردد که هم به وسیله پیاده ها وهم ارابه ها مورد استفاده قرار می گرفت.
دوم میدان های مسکونی که اساسا برای تامین دسترسی محلی بوجود امده و مضاف بر ان فضای تفریحی لازم برای پیاده ها رانیز فراهم می نمود.
سوم میدان به عنوان یک فضای پیاده که اصولا تردد و وسایل نقلیه چرخ دار در آن ها ممنوع بود. میدان های رنسانس علاوه بر کاربردهای عملی وق ، در مواقع بسیاری تنها به عنوان نماد و یا برای زیبایی به صورت زمینه ای برای یک مجسمه یا بنای یادبود ویا بصورت جلوخان (صحن مقابل یک ساختمان مهم)به کار می رفته است.
میادین فضاهای محصور تحت تاثیر سه نوع اصلی ساختمان قرار داشتند:نخست ساختمانهای عمومی و مذهبی،دوم ساختمانهای مسکونی که به شکل ردیفی ساخته می شدند،و سوم بازار و سایر ابنیه ی تجاری (پاکزاد،1389: 344).
شهرسازان دوره ی رنسانس فضا را به کمک عناصر محوطه سازی چون ستون ها ، دیوا ره هاف سکوها و یا کاشتن انواع مختلف درختان و بوته ها محدود کرده و در اغلب موارد از این شیوه های گوناگون محصور نمودن فضا به صورت مرکب استفاده می کردند (پاکزاد،1389: 344) به استناد به (موریس،1368: 174).
خلق میدان یا فضای محصور نه به وسیله تسلط یک عنصر یادمانی بر فضا ، بلکه توسط هماهنگی عناصر موجود احتمالا جالب ترین پدیده در دوران رنسانس می باشد.چنین میدان هایی اساسا ماهیتی مسکونی داشتند و تنها ورود وسایل نقلیه ی متعلق به ساکنین واحدهای مربوطه به این فضاها مجاز بود (پاکزاد،1389: 345).
میدان پلاس دوگا یا پلاس رویال و میدان کاونت گاردن لندن از جمله این میدان ها بودند که تقریبا در اواخر رنسانس و اوائل دوران باروک شکل گرفتند (پاکزاد،1389: 345) به استناد به (موریس،1368: 175).

شروع انقلاب صنعتی:

انقلاب صنعتي اصطلاحي است كه به تغييرات اقتصادي و تكنولوژي خاص مربوط مي‌شود و به طور ويژه در انگلستان در نيمه ي دوم قرن هيجدهم و اوایل قرن19 روي داد. برخي‌ها از واژه ي انقلاب صنعتي دوم ياد مي‌كنند كه آنهم مربوط به موقعيت‌ها و پيشرفتهاي انقلاب گونه در عرصه‌هاي مختلف:«علمي، تكنولوژي، رشد سازمان فعاليتهاي اقتصادي و صنعتي مثل كمپاني‌ها و...، انتقال رهبري صنعتي از انگلستان به آمريكا، غلبه ي طبقه ي متوسط در تمدن غربي[كه همان ايدهآل‌هاي بورژوا و آزادانديشي و مليگرايي بود] سرمايهداري مالي، ظهور اقتصاد بين الملل، جريان وسيع اطلاعات، تعليم و تربيت علمي [ريشه در تجربه] و...» مي‌باشد و دوره ي تاريخي آن مربوط به سالهاي1848 و 1870م مي‌باشد.
انقلاب صنعتي را نبايد در دورهي خاصي از زمان بررسي كرد اگرچه همانطور كه آمد آغاز آنرا شايد بتوان در انگلستان قرن18 و ريشه‌هاي ماقبل آن جستجو كرد، اما مهم ويژگي‌هاي انقلاب صنعتي است كه:«خواه در انگلستان پس از سال1760 روي داده باشد يا در ايالات متحده آمريكا و آلمان پس از سال1870، يا در كانادا، ژاپن و روسيه در عصر كنوني»شاخصه‌هاي همانندي داردو
یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخی بعد از انقلاب صنعتی، ورود اتومبیل به فضا های شهری بود. بسیاری از فضا های شهری و میدان ها به جولانگاه اتومبیل تبدیل شدند. اتومبیل فضا را برای حضور مردم تنگ و حرکت پیاده را نا امن و بعضا نا ممکن نمود .

در این دوره به تدریج عملکرد میدان به دسته ای از فضا های شهری دیگر واگذار شد و مکان وسیع میدان های گذشته به اتومبیل اختصاص پیدا کرد. این وضیعت منتقدان بسیاری یافت و توجه معماران و شهرسازان زیادی را به خود جلب کرد، تلاش عمده انان باز گرداندن زندگی و پویایی به این فضای شهری بود که اینک در سلطه حرکت اتومبیل قرار گرفته بود.
احداث خیابان های سراسری در شهر ها، بخصوص با نادیده گرفتن بافت و سازمان فضایی شهر ها از یک طرف و دگرگونی شرایط اجتماعی و اقتصادی از طرف دیگر از نتایج ورود اتومبیل هستند .
برقراری ارتباط سواره به عنوان یکی از ضروریات زندگی، اهمیت در خور توجهی یافته و این به منزله ایجاد فضایی تازه است که نامی دیگر، سوای میدان دارد و با این وجود نیاز انسان امروز به فضایی امن و فارغ از تنش های حرکت سریع وسایل نقلیه، پردازش جدیدی از فضا یابی و فضاسازی شهری را ضروری می سازد. احداث پی در پی خیابان ها گشودگی های تازه ای را به وجود آورد که در دهه های اولیه غالبا با نام فلکه خوانده می شد. دایره ای در وسط این گشودگی ها، ایجاد پوشش گیاهی و آب نما، سپس فواره و بعد از آن مهم و غیر مهم شدن این گشودگی ها توسط نصب مجسمه شاهان، عملکرد غالب و غیر قابل رقابت این گشودگی ها حرکت اتومبیل بوده و آنچه مطرح نبود حضور انسان و مفاهیم عمیق نهفته در فضاهای عمومی شهری بود.
در بسیاری از شهر ها، احداث معابر جدید به ستون فقرات شهر ها (بازار) و ففضاهای اصلی مرتبط با آن صدماتی جدی وارد آورد و درهم ریزی یا کمرنگ شدن اهمیت ومفهوم اهمیت ومفهوم عمومی و خصوصی در فضایابی شهری علاوه بر میدان های اصلی شهر ها، میادین و میدانچه های محلی را تیز تدریجا از محتوای عمیق خود خالی نمود.
چگونگی استفاده از میدان در حال حاضر:
از دیر باز تاکنون بین طرفداران دو دیدگاه متضاد درباره شهرسازی، بحثی در گرفته است که هنوز نیز ادامه دارد: گروهی از شهرسازان اولویت را به جنبه های هنری شهرسازی داده؛ بیشتر روی فضاهای شهری تاکید می کنند و دسته دیگری اولویت را به جنبه های اجتماعی داده و بیشتر عملکرد فضا را مد نظر دارند. گرچه تاکنون اصول و قوانین بسیاری برای شهرسازی تدوین و تصویب شده و به اجرا در آمده است ولی این قوانین تا کنون نتوانسته است از ساخته های ناهنجار و بی قاعده در شهر ها جلوگیری کند. عکس العملی که در مقابل این ناهنجاری ها مشاهده می شود، نمایاگر علاقمندی بیشتر به فضاهای شهری و بازگشت به ایده ها هنری در شهرسازی است.
اینک با توجه به افزایش اوقات فراغت، فرصت مناسبی به دست آمده است تا با نوسازی میدان های قدیمی و احداث میدان های جدید امکانات مطلوبی برای گذراناوقات فراغت به شهروندانداده شود. نکته مهم اینکه آیا در طرحی که ارایه می شود انتظارها و سلیقه های گروهی مختلف مردم به اندازه کافی رعایت می شود یا خیر؟ و در همین جا تفاوت آشمار بین معماری و طراحی شهری وسایر هنرها به طور مشخص روشن می شود؛ زیرا برای مردم میدان شهری فضایی است که از آن استفاده های مختلفی می شود و این قابلیت در استفاده روزانه مردم از آن مشخص خواهد شد.

نتیجه گیری:

بررسی تاریخی میدان را می توان با مروری کوتاه از تمدن های کهن اروپایی تا امروز آغاز نمود. که این دوره ها عبارتند از: یونان، روم، قرون وسطی ،رنسانس و بعد از انقلاب صنعتی.
آگورا یا میدان که نظام مبتنی بر اداره همگانی شهر، میدان یا آگورا را به مهمترین فضای شهر بدل می ساخت که صحنه اصلی حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی روزانه جامعه شهری بوده است. مرکزیت نسبی فیزیکی و محصور بودن از ویژگی های اصلی میدان در یونان به شمار می رود. - فضای شهری در روم باستان شباهت فراوانی به تمدن یونان دارد. با این تفاوت که مراکز اجتماعی و مذهبی با اجتماع در اطراف میدان یا فوروم مرکزیت نیرومند تری به میدان می دهد و پیشرفت تکنیک ساختمانی، مراکز گذران اوقات فراغت مانند حمام و آمفی تئاتر را نیز شاخص می سازد. تقش اصلی مبادلات بازرگانی و تجاری به میدان سپرده می شود وبرای کارکرد بهتر آن، غالبا با ایجاد موانعی از ورود وسایل نقلیه جلوگیری می شد. اگر آگورا بر سر راه ارتباط دروازه اصلی شهر با آکروپلیس واقع بود، فوروم معمولا از تقاطع دو معبر اصلی شکل می گرفت.
- دوره بعدی دوره ای است که از سده های ۱۰ و۱۱ آغاز می شود. فئودالیسم و کلیسا دو عنصر اصلی قرون وسطی به شمار می روند که مناسبات هر یک، آثار معینی در شهر ها بر جای گذاشته است. عناصر اصلی و مهم شهر ها در این دوره عبارتند از: فضاهای مذهبی، فضای تجاری و فضای حکومتی که نقش مهمی را در سازماندهی و مکان یابی میدان ها بر عهده دارند.علیرغم بافت ارگانیک و بی نظمی عمومی شبکه معابر، جهت گیری به سمت میدان با درجه اهمیت متفاوت با عرض معبر ارتباط می یابد و هر چه به محوطه مسکونی نزدیک تر می شود، عرض معبر هم کمتر می شود.شهر های این دوره اگر چه بزرگتر از شهر های یونان و روم هستند ولی به دلیل ضرورت استفاده بیشتر از زمین، وسعت میادین کمتر از آگورا و فوروم است.
- دوره موثر بعدی در تاریخ شهرنشینی اروپا از دوران رنسانس آغاز شده و تا انقلاب صنعتی ادامه می یابد.توجه عمیق به مفاهیم زیبایی شناسی در معماری و طراحی شهری، تاکید بر نظم و تقارن، به شکل و نظم کشیدن بی نظمی های قرون وسطی، باور عمیق به تاثیر در زندگی انسان از طریق به کارگیری نظم هندسی از نکات بارز شهرسازی این دوره است. شهر سازی مفهومی تازه یافته و اهتمام بسیاری از هنرمندان به عناصر اصلی عملکردی و پیوند ارگانیک آنها در زندگی شهری با یکدیگر معطوف می شود. دوره بعدی دوران بعد از انقلاب صنعتی است که با پیدایش ماشین تاثیرات بسیاری بر میدان گذاشت و باعث کمرنگتر شدن رنگ میدان در زندگی انسانها شد.

منابع:

موریس،جیمز،1387،تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی،راضیه رضا زاده،تهران،دانشگاه علم و صنعت ایران
پاکزاد،جهانشاه،1389،تاریخ شهر از آغاز تا انقلاب صنعتی،تهران،آرمان شهر
بيكن،ادموند، 1376 ، طراحي شهرها، فرزانه طاهري،تهران مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران.