"استیویا ؛ گیاه برگ-عسلی" "Stevia" a plant with honey leaves

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
شورای ملی تحقیقات (national research council) کشور کانادا فرآیندی برای استخراج انواع ترکیبات شیرین کنندۀ استیویا را بطریقه عصاره گیری ستونی (column extraction) به ثبت رسانیده است که در دمای file:///C:/DOCUME~1/DELTA/LOCALS~1/Temp/msohtmlclip 1/01/clip_image002.gif-0 و با استفاده از نانو*****ها (nanofiltration) کار می کند. همچنین در سال 1931 میلادی دو شیمیدان فرانسوی موفق به استخراج مواد گلیکوزیدی (glycosides) از استیویا شدند و خواص شیرین کنندگی استیویا را به آنها منتسب کردند. این مواد بنام های "stevioside" و "rebaudioside" خوانده شدند که 300-250 برابر شیرین تر از ساکارز ، تعدیل کننده دما و PHبدن (heat & PH stable) و غیر قابل تخمیر شدن (non-fermentable) می باشند(11). استیویای خام حاوی نزدیک به یکصد نوع عناصر غذایی نباتی (phytonutrients) شناخته شده ، روغن های فرار (volatile oils) ، عناصر میکروالمنت و "B-sitosterol" می باشد هرچند بسیاری از آنها ناچیز و قابل اغماض هستند. در برگهای استیویا گلیکوزیدهایی وجود دارند که تقریباً 10 درصد آنها را "steviosides" تشکیل می دهند. این مواد بنحو باور نکردنی شیرین هستند لذا استیویا را که حدود 300 گونه دارند، از سایر گیاهان متمایز می سازند(9). - "stevioside" مهمترین گلیکوزید درگیر در اثرات شیرین کنندگی استیویا است(4). عصاره تصفیه شدۀ استیویا بنام "stevioside" بصورت پودر سفید رنگ و با 95-85 درصد استیویوساید حدوداً 300-200 برابر شیرین تر از شکر معمولی است(9،2). این ماده را از برگهای گیاه استیویا با نام علمی "stevia rebaudiana bertoni" استخراج (Isolated) و خالص سازی (purified) می کنند. بطور معمول غلظت این ماده در برگهای استیویا حدود 13 درصد است. این ماده اجازه فروش بعنوان ماده غذایی و یا ترکیبات آنرا در UK و EU ندارد(2). - اصولاً مواد شیرین کنندۀ استیویا را از طریق عصاره گیری برگهای خیسانده شدۀ (aqueous) استیویا تهیه می کنند و به ماده خالص "steviosides" تبدیل می نمایند. "steviol" ترکیب اصلی ساختمان گلیکوزیدهای شیرین استیویا است ولیکن اگر اتم هیدروژن پائینی مولکول استیویول توسط گلوکز جایگزین شود و یا اتم هیدروژن فوقانی آن توسط گروه 3-2 تایی گلوکز لینک گردد آنگاه بترتیب به "stivioside" و "rebaudioside" تبدیل می گردد(11). - مقدار "stevioside" و "rebaudioside" و آلودگی های قارچی و باکتریایی برگهای استیویا در شرایط گوناگون تغییر می یابند. ترکیب دو گانه (compound duo) حاصل از استیویا موسوم به "stevioside/rebaudioside" بخش اعظم خواص شیرین کنندگی استیویا را برعهده دارند(4). در برخی موارد در مناطق جنوبی کشور هند مشاهده می شود که مقدار "stevioside" کمتر از 5/3 درصد است که آن کمتر از حداقل مطلوب برای بازارپسندی یعنی 9 درصد می باشد گواینکه نوع ارقام انتخاب شده نیز در میزان ماده مؤثره استیویا در هر منطقه تأثیر گذار است(3). - ماده "Rebaudioside "A را نیز از برگهای استیویا استخراج و بفرم مایع عرضه می نمایند. این ماده قوی ترین شیرین کننده طبیعی است که از 400 سال پیش بصورت سنتی مصرف می گردد. این ماده از دورۀ ماندگاری (shelf life) حدوداً 4 سال در صورت انبار شدن در شرایط خنک و خشک برخوردار است که در موارد نگهداری در رطوبت و دمای بالا بفرم کیک (caking) در می آید امّا همچنان قابل مصرف خواهد بود. این ماده که بر طبق اکثر مذاهب بویژه ارتدوکس حلال (kosher) اعلام شده است غالباً بصورت بسته های 25 گرمی به بازار عرضه می شود(10). - برای تهیه "Rebaudioside "A ابتدا گیاه استیویا را خشک و سپس وارد پروسه عصاره گیری به کمک آب (water extraction process) می کنند. عصاره خام (crude extract) حاصله دارای 50 درصد "Rebaudioside "A است که به کمک موادی چون اتانول و متانول پالایش و سپس متبلور می شود آنگاه انواع مختلف گلیکوزیدهای خالص عصاره را با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته جداسازی می کنند. "Rebaudioside "A حائز کمترین مزه تلخی (bitterness) در بین ترکیبات شیرین گیاه استیویا است(11). در پایان هر روز مشابه گیاه نیشکر ، مقدار مواد "stevioside" و "Rebaudioside" موجود در برگهای استیویا تعیین کننده ارزش و بازارپسندی محصول می باشند(3). - اولین ماده شیرین کنندۀ صنعتی حاصل از استیویا در سال 1971 میلادی در ژاپن تهیه شد(11). ماده "stevioside" را از طریق عصاره گیری برگهای خشک به کمک آب بدست می آورند سپس آنرا تصفیه (clarification) و متبلور (crystallization) می کنند. فرآیندهای تجاری متعاقب شامل آبگیری (water extraction) ، رنگبری (decoloration) و خلوص (purification) به کمک رزین های تبادل یونی (ion-exchange resins) ، تکنیک های الکترولیتیک (electrolytic techniques) یا عوامل رسوب دهنده (precipitate agents) انجام می شوند(9). - عصاره گیری را می توان از برگهای تازه و یا پودر سبز رنگ حاصل از برگهای خشک استیویا انجام داد. در یک روش پودر سبز رنگ را با الکل مخلوط کرده و به مدت 24 ساعت باقی می گذارند سپس آنها را ***** می کنند تا مواد جامد جداسازی شوند و محلول را با آب خالص رقیق سازی می نمایند. مقدار الکل بکار رفته بر اثر تبخیر تدریجی در محلول کاهش می یابد امّا هنوز مقدار گلیکوزیدهای شیرین کننده در حد کفایت نیستند لذا با پختن محلول می توان آنرا غلیظ نموده و بصورت شربت درآورد(9). - "Stevioside" ، "Rebaudioside" و "Dulcoside" از اصلی ترین ترکیبات گلیکوزیدی موجود در استیویا می باشند(4).
موارد استفاده و کاربردهای استیویا :
- از مواد حاصل از گیاه استیویا سالهاست که بجای شیرین کننده های شیمیایی و مصنوعی (artificial & chemical sweetener) نظیر آسپارتام (Aspartame = a.k.a.nutra sweet©) بهره می گیرند(12). استیویا طی قرنها در برزیل و پاراگوئه توسط بومیان برای شیرین کنندگی محرک های جنسی (Yerba mate) و نوشیدنی های غیر الکلی محرک (stimulant beverage) استفاده می گردید(5). امروزه شیرین کننده های استیویا نقش بارزی در سیستم BED (body ecology diet) برعهده دارند(7). چنانکه مصرف استیویا در سال 1987 میلادی به میزان 170 تن بالغ گردید(4). - استیویا به نحو رضایت بخشی به میل بدن به مصرف کربوئیدراتها پاسخ می دهد بدون اینکه دخالتی در میزان قند خون و افزایش وزن داشته باشد(4). از استیویا بعنوان شیرین کننده (sweetener) و طعم دهنده (flavor enhancer) در بسیاری از کشورها بهره می گیرند(7). از استیویا همچنین بعنوان شیرین کننده تولیداتی چون : انواع نوشیدنی ها ، شکلات ها و آدامس ها در سراسر جهان بویژه ژاپن بهره می برند. در ایالات متحده آمریکا از استیویا در ترکیب مواد غذایی رژیمی ، نوشابه های پروتئینی (protein drinks) ، مواد مسدود کنندۀ میل به انرژی (energy bars) و برخی از عصاره های گیاهی (teas) استفاده می کنند(6). - از این شیرین کننده می توان در قهوه (coffee) و چای (tea) نیز استفاده نمود و همچنین در نوشابه های پروتئینی ، مکیدنی های انرژی زا ، حمام بخار-درمانی عطرآگین (aromatherapy steam shower) و انواع عصاره های گیاهی (range of teas) بهره گرفت(6). - برگهای استیویا بصورت تازه (fresh) ، افزودن به چای ، عصاره ها و غذاها مصرف می گردند(11). برگهای تازه استیویا را می توان جوید امّا عملاً نمی توان از آنها بعنوان شیرین کننده استفاده کرد(4). برگهای پودر شدۀ استیویا به رنگ سبز و 15-10 برابر شیرین تر از شکر است(9). عصاره تصفیه شدۀ حاصل از برگهای پودر شدۀ استیویا بنحو باور نکردنی شیرین هستند لذا نیازمند رقیق سازی قبل از مصرف می باشند(9). پودر برگهای تنوری (kiln dried powder) که پودر حاصل از خشک کردن مستقیم برگهای استیویا است بعنوان شیرین کننده طبیعی با قدرت 400-300 برابر شکر کاربرد دارد(10). در مواردی که از فرم پودری استیویا بهره می گیرند ابتدا آنرا با آب داغ مخلوط می کنند و بصورت کنسانتره غلیظ در می آورند تا شیرین کنندگی سریعتری ایجاد شود. اینگونه کنسانتره ها را باید در یخچال نگهداری نمود و به کمک قطره چکانهایی (eye dropper) مصرف نمود (4). - استیویا را معمولاً بفرم های پودر و عصاره خام مصرف می کنند. پودر استیویا به شکل خام سبز رنگ و یا تصفیه شدۀ سفید رنگ وجود دارد و بصورت پاکتی و یا فله ای (bulk) عرضه می شود که پودر سفید استیویا عمومیت و شیرینی بیشتری دارد(4). از 4-3 قاشق چایخوری ملاس چغندر بعلاوه مقدار کمی از پودر برگ خالص (pure leaf) استیویا می توان بعنوان جایگزین هر فنجان شکر بهره گرفت(10). در بسیاری موارد از برگهای خشک استیویا برای شیرین کردن چای و آمیزه های گیاهی (tea blends) بهره می گیرند. همچنین آرد شدۀ برگهای استیویا را بر روی نان ها (cereals) ، سالادها و غذاهای آمادۀ مصرف می پاشند. عصاره های مایع استیویا به رنگ قهوه ای هستند که غالباً ترکیباتی را برای خنثی سازی مزۀ تلخ به آنها می افزایند. اغلب 1- file:///C:/DOCUME~1/DELTA/LOCALS~1/Temp/msohtmlclip 1/01/clip_image004.gif قاشق چایخوری از فرم مایع استیویا به اندازه یک فنجان شکر سفید ایجاد شیرینی می کند. عصاره های الکلی استیویا نیز در برخی سوپر مارکت های کشورهای مصرف کننده عرضه می شوند. از قرص های استیویا نیز برای گیاه درمانی (herb therapeutic) بعنوان عامل شیرین کننده استفاده می شود بعلاوه با افزودن مایعات به پودر استیویا می توان ماسک و اکسیری معجزه آسا را بدست آورد که لطافت و رفع زبری پوست را باعث می شود(4). - از استیویا همچنین برای التیام بریدگی های کوچک ، زخم ها ، تاول ها (dermatitis) و اِگزما (eczema) نیز بهره می گیرند. عصاره استیویا را گاهاً به خمیر دندانها و دهان شویه ها (mouth washes) می افزایند تا اثرات آنها را افزایش دهند. استیویا را در محصولات لبنی ، افشره میوه جات ، دسرهای تازه و نوشابه های غیر الکلی نیز بکار می برند. برزیلی ها از استیویا برای ترقی و تسهیل هضم غذاها و بعنوان معجون تقویت کنندۀ روده و معده (gastrointestinal) بهره می گیرند(4). مصرف اندکی (small tip) از شیرین کننده حاصل از استیویا در هر فنجان قهوه ، چای و "cappuccino" می تواند آنها را به اندازه مصرف چندین قاشق شکر ، شیرین سازد(10). گاهاً پاکت های حاوی استیویا (tea bags) را بر روی پلک های چشم قرار می دهند تا باعث رفع خستگی (fatigue) و بر طرف شدن سیاهی اطراف (tone) آنها گردند. از استیویا بعنوان یک معجون خوراکی می توان جهت جلوگیری از فساد دندانها و التهاب لثه ها (gingivitis) استفاده نمود. از برگهای استیویا و محصولات فرعی آن برای نرمی و لطافت پوست و رفع چین و شکن های (wrinkles & lines) آن بهره می گیرند(4). - تولیدات محافظ پوست حاصل از استیویا بصورت "clay bases" ، ماسک ها و کرم های مبتنی بر آب شکل می گیرند. تمامی این عصاره ها را می توان بصورت مستقیم بر روی پوست بدن استفاده نمود(4). استیویا را همچنین در برخی کشورها بعنوان شیرین کننده انواع غذاها ، نوشابه های گازدار غیر الکلی (soft drinks) نظیر کوکاکولا و سایر مصارف آشپزی بکار می برند. افزودن عصاره استیویا به میزان دو بار در هفته به جیره غذایی خوک های پرواری منجر به بالا رفتن مقدار کلسیم در گوشت آنها شده ولیکن تداوم چنین ادعایی به اثبات نرسیده است. در مورد خاصیت استخوان سازی استیویا ادعا شده است که اگر به مقدار جزئی از پودر برگهای آنرا به جیره غذایی ماکیان بیفزایند از درصد تخم هایی با پوستۀ شُل (eggshell breakage) تا 75 درصد کاسته می شود(11). - استیویا برطبق برخی پژوهش ها سبب پائین آمدن میزان قند خون می شود امّا این نتایج هنوز تأئید نشده اند و نتیجه نهایی آنها زود هنگام می نماید(9). استیویا دارای اثرات ناچیز بر قند خون است و حتی به تحمل بدن در برابر گلوکز مازاد می افزاید بنابراین بعنوان یک شیرین کننده طبیعی برای مواردی چون دیابت (افزایش قند خون) و رژیم های غذایی کنترل کننده کربوئیدرات های بدن توصیه می شود(11). برخی مصرف استیویا را در مدیریت بیماری دیابت بسیار مفید دانسته اند(12). استیویا برای تمامی افراد مبتلا به دیابت ، هیپوگلیسیمیا ، فشار خون بالا ، چاقی و بیماریهای عفونی مُزمن (chronic yeast infection) مفید عنوان می شود(4). بسیاری از محققان نویدهایی در مورد درمان بیماریهای چاقی (obesity) و فشار خون بالا (hypertension) بیان می کنند زیرا مصرف آن دارای اثرات بسیار ناچیز بر قند خون است(11). - پاشیدن قطره ای از شیرین کننده های استیویا بر روی غذاهای حاصل از غلات (cereal) ، میوه جاتی چون توت فرنگی و قره قات (blueberry) به شیرین تر شدن آنها می انجامد(10). از استیویا در لیموناد گازدار رژیمی (diet soda) بجای شکر و بدون افزودن رنگ ها و طعم های مصنوعی بهره می گیرند که چنین نوشابه هایی حاوی کمتر از 5 کالری انرژی و 20 میلیگرم سدیم هستند(12). توصیه شده است که افزودن مواد شیرین کننده استیویا به غذاهای میان وعده (snack) ، آب میوه ها و بُرَش های هویج (carrot sticks) پخته شده به سلامتی اطفال کمک می کند(1). تهیه معجونی از استیویا با میوه ها ، سرشیر (skim milk) و ماست بسیار گوارا و بدلیل کالری اندک برای سلامتی انسان مفید است(10). - استیویا را همچنین می توان جایگزین شکر در سُس های شیرین کننده (sweetened sauces) و نوشابه های غیر الکلی (beverage) نمود. در مواردی نظیر تهیه کیک (baked) که برای بهبود حجم و بافت غذا نیاز به وجود شکر می باشد، می توان 50 درصد از شکر را با شیرین کننده حاصل از استیویا جایگزین کرد. این ماده می تواند بعنوان تثبیت کننده دما (heat stable) در آشپزی و کیک پزی استفاده شود. از مواد حاصل از استیویا در بستنی ، نان و نوشابه های گازدار غیر الکلی در بخش هایی از آسیا و آمریکای جنوبی بهره می گیرند(10).


منبع:
http://allahsoso.blogfa.com
نویسنده: اسماعيل پوركاظم
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
HLO///

HLO///

استیویا در انواع تولیدات غذایی نظیر آدامس های بدون شکر با نام "wringley`s" ، ماست های موسوم به "Beatrice" و کیک های رژیمی ، ترشیجات ژاپنی (Japanese pickles) ، غذاهای دریایی خشک ، گوشت ماهی ، سبزیجات ، غذاهای دریایی پُخته شده در سُس سویا و قنادی (confectionery) نیز کاربرد دارد(9). - برخی پژوهش ها از بازدارندگی فعالیت میکروارگانیزم ها (microorganism inhibitor) و خاصیت ضد میکربی (antimicrobial) استیویا بر علیه باکتری "استرپتوکوکوس" حکایت می نماید. استیویا قادر به بازدارندگی رشد برخی از باکتریها و سایر میکروارگانیزم های مُسری است. حتی برخی ادعا می کنند که استیویا از ابتلا به سرماخوردگی و آمفولانزا نیز جلوگیری بعمل می آورد. از استیویا برای کاهش رشد برخی باکتریها ، التیام زخم ها (wounds) ، جراحت ها (sores) و بیماری لثه (gum disease) می توان بهره گرفت(4). استیویا را نمی توان همچون شکر کارامیلیزه (caramelize) نمود لذا تهیه مخلوطی از سفیده تخم مرغ و شکر که آنرا بر روی شیرینی جات (meringues) می ریزند نیز به سبب عدم کریستاله و کارامیلیزه نشدن گلیکوزیدهای استیویا ، دشوار است(9). - از استیویا در تهیه انواع نوشابه های غیر الکلی و عصاره گیاهان (make tea) در کشورهای آمریکای جنوبی و پاراگوئه استفاده می شود(1). بکار بردن پودر سبز رنگ حاصل از برگهای استیویا در غذاها ممکن است اندکی سبب تغییر رنگ آنها شود لذا بکار بردن پودرهای بیرنگ (white powder) و محلول های شفاف (clear liquid) حاصل از عصارۀ استیویا توصیه می گردند (9). بسیاری از کارخانجات صنایع غذایی در ژاپن و برخی کشورهای دیگر بعد از سال 1970 میلادی از استیویا بعنوان شیرین کننده بسیاری از مواد غذایی از قبیل ترشیجات (pickle) بهره می گیرند(5،12). استیویا را می توان بصورت ترکیبی با سایر شیرین کننده های طبیعی مصرف نمود امّا بهتر است از مصرف استیویا به همراه شیرین کننده های مصنوعی اجتناب ورزید(9). - ماده "stevioside" حاصل از برگهای استیویا به نقل از دانشگاه "Mahidol" بانکوک (تایلند) بعنوان یک شیرین کنندۀ بدون کالری دارای خواص "ضد گرُ گرفتگی" (anti-inflammatory) و ضد پیشرفت تومور (anti-tumor promoting) است هرچند اطلاعات کافی در مورد چگونگی عمل آن در بدن وجود ندارد(10). گروه پژوهش های علم دندانپزشکی دانشگاه "Purdue" اعلام نموده است که "stevioside" با ماده فلوراید (fluo-ride) سازگاری داشته و از بروز پلاک و جرم (plaque) دندان ممانعت بعمل می آورد بنابراین به کاهش پوسیدگی دندان کمک می کند(9). - یک نوع ماده کریستالی با علامت تجاری "stevita" بعنوان شیرین کننده از اواسط سال های 1980 میلادی معرفی گردید لذا در آن زمان تعدادی از زارعین استیویا و محققین جنوب غربی برزیل به تشکیل شرکتی برای استخراج مواد شیرین کنندۀ کریستالی از برگهای گیاه استیویا همت گمارند. اینک "stevita" از محصولاتی است که به آن از نظر کیفیت ، خلوص و مزه بسیار اهمیت داده می شود(8). - ماده "Rebaudioside "A برای استخراج و یا مصرف شدن نیازی به افزودنی هایی چون "erythritol (Truvia)" ، "Isomaltulose" و "erythritol (purevia)" در ترکیبش ندارد درحالیکه در نوع خالص آن تمامی مزه های ثانویه (after taste) مشابه مزه شیرین بیان (Licorice = glycyrrhiza glabra) حذف گردیده اند. این عصاره فاقد هرگونه محصولات فرعی (by-products) حیوانی است لذا برای رژیم های غذایی گیاهخواری (vegan diets = vegetarian) بسیار مناسبند(10). ماده شیرین کننده "Rebaudioside "A که بصورت کنسانترۀ پودر شده عرضه می شود برای حفظ سلامتی و تناسب اندام (fitness) مفید است(10). - اصولاً مواد غذایی که شکر آنها حذف می شوند از مقدار رطوبت کمتری برخوردار می گردند لذا باید : الف) file:///C:/DOCUME~1/DELTA/LOCALS~1/Temp/msohtmlclip 1/01/clip_image006.gif مواد خشک مصرفی نظیر آرد را بکاهید. ب) از قابلمه های کوچکتری بهره گیرید. پ) زمان پخت را 20-10 دقیقه کاهش دهید. ت) یک تخم مرغ کامل و یا دو سفیده تخم مرغ اضافه کنید. ث) مقداری آب ، شیر و یا آبمیوه بیفزایید. و) مقداری به عوامل تخمیری (leavening agents) چون "baking powder" و "baking soda" مثلاً تا دو برابر بیفزایید امّا به دلیل اینکه ترکیباتش حاوی سدیم هستند باید از میزان نمک مصرفی بکاهید(10). - اولویت های مصرف استیویا عبارتند از (4): 1) دیابت ها (diabetes) 2) چاقی (obesity) و اضافه وزن (over-weighting) 3) جلوگیری از ایجاد جرم و پلاک دندان (plaque retardant) 4) بیش فعالی (hyperactivity) 5) فشار خون بالا 6) میل به مصرف شیرینی جات 7) میل به مصرف دخانیات و الکل 8) کاهش شدید قند خون (hypoglycemia) 9) سوء هاضمه (indigestion) 10) بهداشت دهان (oral health) 11) عفونت های میکربی (yeast infections 12) سلامت دندانها 13) التیام و لطافت پوست بدن (toning & healing)
ایمنی و خطرزایی استیویا :
الف ) محسنات :»
- گزارشاتی در مورد اثرات مثبت درمانی (pharmacological) ماده "stevioside" بر بیماران مبتلا به فشار خون (hypertension) و دیابت نوع دوم (type-2 diabetes) منتشر شده اند که نیازمند مطالعات بیشتری در مورد تعیین مناسب ترین دُز مصرفی می باشد درحالیکه WHO مقدار 4 میلی گرم بر کیلوگرم وزن زنده را بعنوان حداکثر مجاز مصرف گلیکوزیدهای "steviol" در انسان پذیرفته است(11). - اطلاعات علمی در مورد گلیکوزیدهای "steviol" نظیر "Rebaudioside "A که در ماده غذایی "Rebiana" بکار می رود بیانگر بی ضرر بودن آن بعنوان شیرین کننده مواد غذایی و نوشیدنی های غیر الکلی تا حد "جذب روزانه قابل قبول" (acceptable daily intake = ADI) است (3). پژوهش ها از کاربردهای استیویا در رابطه با دیابت و نواقص سوخت و ساز (metabolic syndrome) حکایت دارند(11). پودر حاصل از برگ استیویا برای جهاز هاضمه انسان بی خطر است. این ماده فاقد گلوتن و ضد فساد (inflammatory) غذاها می باشد(10). مواد حاصل از برگهای استیویا توسط بدن انسان متابولیزه نمی شوند زیرا گلیکوزیدهای شیرین (sweet glycosides) آن فاقد کالری هستند(9). ب ) ایرادات :»
- مطالعات انجام شده در فاصله سالهای 87-1985 میلادی در مورد اثرات "stevioside" متابولیزه از "steviol" بیانگر موتاسیون زایی بر باکتری "salmonella" بوده است لذا پژوهشگران در رابطه با اثرات مضر آن بر انسان به شک افتادند(9). استیویول در شرایط آزمایشگاهی توانست موجب تغییرات ژنی (mutagenic) در ماده ژنتیکی (DNA) گردد که بصورت سرطان بروز یافت(5). مقادیر بسیار زیاد "stevioside" قادر به دخالت در روند جذب کربوئیدراتها در حیوانات است بنحویکه مسیر تبدیل مواد غذایی به انرژی در داخل سلول ها را منقطع می سازد(5). اطلاعات کسب شده توسط کمیته علمی غذا (SCF = scientific committee of food) نشانداد که عصاره "stevia" قادر به تأثیرات نامطلوب بر سیستم تولید مثلی مردان (male reproductive) می باشد و باروری (fertility) را کاهش می دهد چنانکه متابولیسم های انجام گرفته بر روی این ماده در بدن انسان سبب تغییراتی در ترکیب میکربی (microflora) بدن ، تولید "steviol" و خسارات ژنتیکی بر DNA می شود(2). - برخی از دانشمندان اروپایی به این جمع بندی رسیده اند که : ظاهراً "stevioside" قادر به تأثیرات مخرب بر اندام های تولید مثلی افراد مذکر است چنانکه وقتی موش های نر را با دُز بالا به مدت 22 ماه با این ماده تغذیه کردند تولید اسپرم و وزن "seminal vesicles" در آنها که تولید "seminal fluid" را می نمایند به شدت کاهش یافت درحالیکه تکثیر سلول در بیضه ها (testicle) فزونی گرفت که این عوارض به ناباروری (infertility) انجامید. همچنین زمانیکه همسترهای (hamsters) ماده با مقادیر زیاد استیویول که از ترکیب اصلی (derivative) گلیکوزید "stevioside" است، تغذیه شدند به شدت از تعداد و اندازه زاد و ولدشان (offspring) کاسته گردید(5). در سال 1985 میلادی مطالعاتی بر روی گلیکوزیدهای شیرین کنندۀ حاصل از تجزیه استیویول گیاه استیویا شامل "stevioside" و "rebaudioside" انجام شد و ضمن آن اثرات دگرگونی ژنی (mutagenic) بر سلول های تیمار شدۀ جگر موش مشاهده گردید(11). - موضع FDA درباره استیویا دو پهلو است. مطالعات اولیۀ موتاسیون زایی در سال 1991 میلادی تأثیر بسزایی بر تجارت و اهمیت استیویا در ایالات متحده آمریکا گذاشت امّا مطالعات متعاقب سبب نتایج متناقض شدند(9). ج ) مناقشات در مورد استیویا :» - در برخی از کشورها مصرف استیویا محدود و یا تحریم شده است(11). ماده استیویول تاکنون در دو مرحله ضمن سال های 1985 و 1989 میلادی توسط EU مورد بررسی قرار گرفته ولیکن تاکنون اجازه عرضه نیافته است (2). مصرف استیویا از سال 1990 میلادی ممنوع شد مگر اینکه مقدار آن بر روی برچسب ماده غذایی عرضه شده بعنوان یکی از ترکیبات ذکر شود امّا از سال 2008 میلادی مصرف "Rebaudioside "A در موارد غذایی مورد تأیید قرار گرفت(11). - FDA بناگهان در سال 1991 میلادی اذعان نمود که استیویا بعنوان افزودنی مواد غذایی قابل مصرف نمی باشد(4). اداره نظارت بر غذا و دارو ( FDA = food & drug adminsteration) ایالات متحده آمریکا در سال 1991 میلادی خطرزا بودن افزودنی های حاصل از استیویا را اعلام و واردات آنرا ممنوع ساخت. FDA علت چنین تصمیمی را عدم وجود اطلاعات کافی مبنی بر بی خطر بودن استیویا اعلام نمود درحالیکه از این شیرین کننده تا سال 1958 میلادی به مدت طولانی بعنوان "ماده نسبتاً مطمئن" (GRAs = generally recognized as safe) استفاده می شده است(11). - FDA در سال 1994 میلادی به درخواست های صنایع غذایی ایالات متحده آمریکا به دلیل کمبود اطلاعات کافی در رابطه با بی خطر بودن مصرف استیویا بعنوان یک ماده غذایی پاسخ منفی داد (5،12). - FDA در سال 1995 میلادی نسبت به تصمیماتش بازبینی نمود و اجازه واردات تولیدات حاصل از استیویا را بعنوان مکمل غذاهای (food supplement) رژیمی صادر کرد امّا اجازه کاربرد آنرا بعنوان شیرین کننده نداد لذا هنوز بسان یک افزودنی (food additive) و حتی مواد نسبتاً بی ضرر (GRAs) در ایالات متحده آمریکا تأیید نگردید(9). - در سال 1998 میلادی کارشناسان ملل متحد به نتایجی دست یافتند که بر طبق آن درصورتیکه از استیویا به مقدار ناچیز (sparing) بصورت 2-1 دفعه در روز بهمراه چای و نظایر آنها مصرف شود، نمی تواند سلامتی انسان را به مخاطره اندازد امّا درصورتیکه بطور وسیع در بازار مصرف عرضه گردد و جزئی از رژیم غذایی مردم محسوب شود ، ممکن است برای سلامتی مردم بعنوان تهدید محسوب آید (5). - علاوه بر ایالات متحده آمریکا (USA) ، کشورهای عضو اتحادیه اروپا (EU) و کانادا نیز تاکنون اجازه افزودن استیویا و مواد حاصل از آن را به مواد غذایی نداده اند و ماده حاصل از استیویا بنام "stevioside" را قادر به ایجاد مسمومیت می دانند(12). - کمیته علمی غذا (SCF) بعنوان یکی از ارگان های غیر وابسته دولتی مرتبط به سمیّت و بهداشت (toxicology & hygiene) غذایی به دستاوردهایی در رابطه با اشکالات غذایی "stevioside" نائل آمد و دستور به جمع آوری گیاه استیویا و تولیداتش بعنوان شیرین کننده و یا هر نوع غذای جدید از سطح سوپر مارکت های اتحادیه اروپا را داد چنانکه سرانجام کمیته SCF اعلام نمود که کاربرد "stevioside" بعنوان شیرین کننده قابل پذیرش نیست(2).

نتیجه گیری و پیشنهادات :
1) استیویا گیاهی با قدرت شیرین کنندگی باور نکردنی حدوداً 400-70 برابر شکر معمولی می باشد(4). 2) از دسامبر سال 2008 میلادی توسط FDA در ایالات متحده آمریکا گزارشاتی در رابطه با "بی خطر بودن نسبی" (GRAs) ماده "rebaudioside "A بعنوان یک شیرین کننده عمومی منتشر گردید درحالیکه پیشتر از آن تمامی ترکیبات حاصل از استیویا فقط اجازه کاربرد در مکمل های رژیمی را داشتند (3). 3) اگر از استیویا بعنوان مکمل غذاهای رژیمی بمنظور عامل طعم دهنده (flavoring agent) و یا شیرین کننده استفاده شود، دارای اثرات تکنیکی خواهد بود لذا باید چنین غذاهایی را که بی ضرر نیستند با برچسب مشخص کرد(9). 4) استیویا همچنین در پژوهش های دارویی برای درمان عوارضی چون چاقی و فشار خون بالا نوید بخش بوده و باعث تحمل به افزایش میزان گلوکز در خون شده است بنابراین بعنوان یک شیرین کننده طبیعی همواره مورد استقبال بیماران دیابتی و سایر طالبان رژیم های حاوی ئیدروکربورهای کم می باشد(3). 5) استیویا بدلیل فقدان انرژی و مواد کربوئیدراته می تواند از نوسانات شدید گلوکز در خون جلوگیری کند لذا برای بیماران مبتلا به دیابت ، hypo/hyperglycemia و افرادی که برای سلامتی خویش ارزش زیادی قائلند ، بسیار مفید می باشد(6). 6) مطالعات اخیر هیچگونه مغایرتی را در رابطه با اثرات نافع گلیکوزیدهای استیویا تا حد 4 میلی گرم در روز نشان نداده اند(3). 7) استیویا را بر خلاف آسپارتام می توان در شیرینی پزی بهره گرفت زیرا گلیکوزیدهای شیرین استیویا در برابر حرارت تجزیه نمی شوند(4). 8) برخی از فوایدی که برای استیویا بر می شمارند عبارتند از (4) : الف- بی ضرر بودن برای بیماران دیابتی ب – فاقد انرژی زایی و بدون کالری پ – حدوداً 400-50 برابر شیرین تر از شکر سفید ت – فاقد اثر گذاری بر میزان قند خون ث – غیر سمّی بودن ج – ممانعت از ایجاد پلاک و جرم دندانها و در نتیجه کاهش فساد آنها چ – فاقد هر گونه ترکیبات شیمیایی ح – دارای قابلیت مصرف در آشپزی (cooking) و کیک پزی (baking) 9) فیزیولوژی بدن انسان قادر به متابولیسم گلیکوزیدهای شیرین استیویا نمی باشد لذا از بدن بدون هیچگونه انرژی زایی دفع می گردند(4). 10) از استیویا نمی توان بعنوان یکی از ترکیبات محیط کشت برای میکروارگانیزم هایی چون باکتریها و مخمرها استفاده نمود(4).

منابع و مآخذ :
1) FAQs – 2010 – what is stevia ? – http://www.stviabenefits.org/index.html
2) F.S.A – 2002 – stevia and stevioside – food standards sgency
3) IPOWER – 2010 – stevia cultivation – ever stevia. Com , Toronto , Ontario , Canada
4) Rita Elkins , M.H. – 1997 – stevia : nature`s sweetener – wood land publishing Inc. ; Pleasant grove , UT
5) Schardt , David – 2000 – Stevia a bitter sweet tale – Nutrition Action Health Letter ; center for science in the public interest
6) Stevia info – 2010 – All about stevia – Stevia info
7) Stevia.net –2004 - stevia : all about the herb that is sweeter than sugar – www.bodyecology.com
8) Stevita – 2007 – about stevita – stevita Co. INC.
9) Sweet Leaf – 2010 – stevia : the zero calorie all natural sweetener – stevia.com (sweet leaf stevia)
10) Trudeau , Kevin – 2010 – what is pure leaf stevia ? – poypal ; Radio interview , hempusa.org
11) Wikimedia – 2010 – stevia – Wikimedia foundation inc.
12) ZEVIA® - 2010 – what is stevia ? – stevia cafe


منبع:
http://allahsoso.blogfa.com
نویسنده: اسماعيل پوركاظم
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز




 

تیرنگ

عضو جدید
با گیاه استویا آشنا شوید!

مجموعه: داروهای گیاهی و طب سنتی


داروهای گیاهی - برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید و ربودیوزید A می‌باشد. این ترکیبات شیرین کننده‌های طبیعی هستند.

استویا


استویا (stevia) یک گیاه بومی آمریکای جنوبی است که امروزه در کشورهای مختلف اروپایی کشت و مصرف می‌شود.

خوشبختانه کشت این گیاه چند سالی است که در زمین‌های شهرهای شمالی ایران نیز شروع شده است.


استویا یک گیاه با قدرت شیرین کنندگی بسیار قوی می‌باشد که می‌تواند یک جایگزین مناسب برای قندهای تصفیه شده باشد.

این گیاه همیار لاغری است، فشار خون را کاهش می‌دهد، با دیابت و قند خون بالا مقابله می‌کند. برای آشنایی با این شیرین کننده صد در صد طبیعی با ما همراه باشید.

استویا و لاغری

برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید و ربودیوزید A می‌باشد. این ترکیبات شیرین کننده‌های طبیعی هستند.

برای همین هم برای لاغری بسیار مفیدند. به خاطر اینکه ترکیبات موجود در این گیاه کالری نداشته و حدود 300 برابر شیرین‌تر از قند ساکاروز هستند.

البته توجه داشته باشید که صرف مصرف این گیاه و یک شبه لاغری ممکن نخواهد بود. برای خوش اندامی باید یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید و ورزش کنید.

استویا برای مقابله با دیابت

شیره‌ی برگ‌های استویا شیرین کننده‌ی صد در صد طبیعی است.

ترکیبات موجود در این گیاه میزان گلوکز را پایین نمی‌آورند اما شاخص گلیسمی بسیار پایینی در حد هیچ دارند.

در واقع گیاه استویا باعث بالا رفتن انسولین نمی‌شود. بهتر است عصاره‌ی استویا جایگزین قند شود. البته قبل از هر کاری اول با پزشک خود مشورت کنید.


استویا فشارخون را کاهش می‌دهد


برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید هستند. نتایج پژوهش‌های متعددی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده نشان می‌دهد

که این ترکیب می‌تواند باعث افزایش قطر رگ‌ها شود. برای همین هم خون به راحتی در رگ‌ها جریان می‌یابد.

در سال 2003 در چین، پژوهشی روی 168 بیماری فشار خونی انجام شد.

نیمی از شرکت کننده ها روزانه 3 عدد کپسول 500 میلی گرمی استویوزید مصرف کردند (به مدت 3 سال) و گروه دیگر پلاسبو یا همان دارونما دریافت کردند.

بررسی‌ها نشان داد که فشار خون سیستولیک (عدد بزرگ‌تر) گروه اول از 150 به 140 mmHg رسیده است و فشار خون دیاستولیک شان (عدد کوچک‌تر) از 95 به 89 mmHg کاهش یافته است.

اما تغییر قابل مشاهده ای در وضعیت گروه دوم که دارونما مصرف کرده بودند دیده نشد. البته توجه داشته باشید که استویوزید هنوز به عنوان دارو برای کاهش فشار خون بالا تجویز نمی‌شود.

اما افرادی که فشار خون نرمالی دارند می‌توانند از آن استفاده کنند.


استویا و خداحافظی با پوسیدگی دندان‌ها

عصاره‌ی گیاه استویا حاوی ترکیبات بسیار شیرینی است که در عین حال باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود.

علاوه بر این استویوزید موجود در این گیاه عملکردی مشابه با فلور دارد و به طور چشمگیری از پیشرفت جرم‌های دندان پیشگیری می‌کند. برای همین این گیاه بهترین جایگزین برای قند به شمار می‌آید.

استویا برای مقابله با فشار خون بالا


ین گیاه برای افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند بسیار مفید است. استویوزید میزان قند خون را کاهش می‌دهد و حساسیت به انسولین را بالا می‌برد.

انسولین هورمونی است که برای کنترل میزان قند خون ترشح می‌شود.

توصیه می‌شود افرادی که فشار خون بالا دارند به جای قند و غذاهایی که با شکر سفید تهیه می‌شود عصاره‌ی استویا مصرف کنند. البته توصیه می‌کنیم اول با پزشکتان مشورت کنید.

استویا در محصولات آرایشی بهداشتی


در بعضی از کشورها از عصاره‌ی استویا در ترکیبات محصولات آرایشی بهداشتی نیز استفاده می‌کنند. این گیاه به خمیر دندان طعم شیرینی می‌دهد و جلوی پوسیدگی دندان‌ها را نیز می‌گیرد.

چگونه این گیاه را تهیه کنیم؟



این گیاه چند سالی است که در شهرهای شمالی کشورمان کشت می‌شود. این محصول به صورت برگ‌های خشک بسته‌بندی شده و همچنین عصاره به فروش می‌رسد.

از عصاره‌ی این گیاه برای تهیه انواع کیک‌ها، مربا، گز و غیره استفاده می‌شود. به خاطر اینکه این گیاه چندین برابر شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد.

برگ‌های خشک شده‌ی آن به صورت دم کرده مصرف می‌شود. توجه داشته باشید که عصاره‌ی این گیاه تا یک یا دو ماه بعد از تولید قابل مصرف است؛

و دیابتی‌ها می‌توانند آن را جایگزین قند کنند. برگ‌های خشک استویا در انجمن‌های دیابتی‌ها وجود دارد.

این گیاه به صورت برگ خشک بسته بندی شده و عصاره در شهرهایی مانند رشت، اصفهان، مازندران و احتمالاً تهران نیز به فروش می‌رسد.

امیدواریم روزی برسد که این گیاه بین مردم جایگاه خود را پیدا کند و در تهیه‌ی نوشابه ها، شیرینی‌جات و کلاً محصولات غذایی شیرین استفاده شود.

می‌توانید سری به عطاری‌های شهرتان بزنید و سراغ این گیاه را بگیرید.


اگر اطلاعات بیشتری در مورد نحوه‌ی کشت یا تهیه‌ی این محصول نیاز دارید به وبلاگ زیر مراجعه کنید.
منبع:stevia.blogfa.com

 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
بالا