چرا پیامبر فدک را به فاطمه هدیه کرد؟ به چه علت املاك و مزارع سنگین قیمت فدك را به فاطمه (علیهاالسلام) بخشید؟ پیامبر چه دوراندیشی در این زمینه می فرمود؟ آیا غاصبان خلافت علی متوجه مقصود پیامبر شدند؟و....
![](http://img.tebyan.net/big/1390/01/204173219922223255140210199194164439191242.jpg)
بجز هدایاى فوق العاده معنوى كه پیغمبر اكرم(صلی الله علیه و آله) به دخترش فاطمه زهرا(سلام الله علیها) داد كه هر كدام از دیگرى گرانبهاتر و پر ارزشتر بود كه بعضى از آنها در تاریخ ضبط شده مانند تسبیح حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و بعضى را ما نمىدانیم یك هدیه ظاهرا مادى نیز به او داد و عجب اینكه این هدیه نیز به فرمان خدا صورت گرفت چنانكه در حدیث زیر آمده است:
«سیوطى» در درالمنثور نقل مىكند: هنگامى كه آیه شریفه «و آت ذالقربى حقه»: «حق ذى القربى (نزدیكان) را ادا كن» پیغمبر(صلی الله علیه و آله) فاطمه(سلام الله علیها) را صدا زد و سرزمین «فدك» را به او واگذار كرد.
از مطالعه ى زندگى رسول خدا به خوبى استفاده مى شود كه علاقه مند به مال و ثروت نبود و در جمع و ذخیره اموال كوشش نمى كرد، بلكه اموالش را در راه هدف یعنى ترویج خداپرستى به مصرف مى رساند. مگر همین پیغمبر نبود كه اموال و ثروت بى حد و حصر خدیجه را در راه ترویج همین هدف مصرف مى كرد و خودش و داماد و دخترش در كمال مضیقه و سختى زندگى مى كردند و گاهى از شدت گرسنگى سنگ بر شكم مباركش مى بست؟ پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) از آن افرادى نبود كه بخواهد از موقعیتش استفاده كند و براى فرزندانش املاك و مستغلات تهیه كند. مگر همین پیغمبر نبود كه میل نداشت دختر عزیزش یك پرده ى پشمى بر در اتاقش بیاویزد و دستنبد نقره به دست حسن و حسین (علیهماالسلام) و گردن بندى به گردن خویش بیفكند؟
این مطلب شایان توجه است كه با آن همه سختگیرى ها كه نسبت به زندگى داخلى خودش و دخترش داشت، به چه علت املاك و مزارع سنگین قیمت فدك را به فاطمه (علیهاالسلام) بخشید؟ این كار غیر عادى آن حضرت نمى تواند بى جهت باشد. در علت قضیه مى توان گفت: پیغمبر اكرم از جانب خدا مامور بود كه على (علیه السلام) را به خلافت و جانشینى خودش تعیین كند و مى دانست كه مردم به آسانى زیر بار زمامدارى او نمى روند و براى خلافتش كارشكنى خواهند كرد. مى دانست كه بسیارى از خانواده هاى عرب نسبت به حضرت على عقده هائى دارند، زیرا على(علیه السلام) مرد شمشیر و عدالت است و كمتر خانواده اى است كه یكنفر یا چند نفرشان در زمان كفر به دست آن جناب كشته نشده باشد.
پیغمبر اسلام مى دانست كه براى خلافت و اداره ى ملت بودجه لازم است و با آن اوضاع و شرائط تهیه ى فورى بودجه كار دشوارى است. مى دانست كه حضرت على اگر بتواند به فقرا و درماندگان كمك كند و نیازمندى هاى جامعه را برطرف سازد، كدورت ها تا حدى بر طرف و دلها به سویش متمایل خواهد شد.
فدك در زمان حیات رسول خدا در اختیار فاطمه (علیهاالسلام) قرار گرفت. به مقدار قوت لا یموتى از آن بر مى داشت و بقیه را در راه خدا صرف مى كرد و در بین بیچارگان تقسیم مى كرد
یعنی بخشیدن فدك به فاطمه(سلام الله علیها) یك مسأله ساده نبود، پشتوانهاى بود براى مسأله ولایت على(علیه السلام) و سندى براى تحكیم و تثبیت مقام والاى این خانواده بود.
از این رهگذر بود كه فدك را به فاطمه علیهاالسلام بخشید و در واقع در اختیار خلیفه ى آینده اش قرار داد تا درآمد سرشارش را در بین فقرا و درماندگان تقسیم كند، شاید كینه و كدورت هاى دیرینه خودشان را فراموش كنند و متوجه بیت حضرت على گردند. در اوضاع بحرانى آغاز خلافت، از آن اموال استفاده كند و در راه پیشبرد هدف رسول خدا از آنها بهره بردارى نماید. در واقع مى توان گفت: فدك را تنها به حضرت فاطمه نبخشید بلكه به خانه ى ولایت تقدیم نمود تا بدان وسیله به بودجه ى اقتصادى خلافت كمك نموده باشد.
![](http://img.tebyan.net/big/1390/01/1738051661037412999108251851902844100211.jpg)
فدك در زمان حیات رسول خدا در اختیار فاطمه (علیهاالسلام) قرار گرفت. به مقدار قوت لا یموتى از آن بر مى داشت و بقیه را در راه خدا صرف مى كرد و در بین بیچارگان تقسیم مى كرد.
ولى نظام حاكم که هدف پیامبر(صلی الله علیه و آله) را به خوبى درك كرده بود بعد از رحلت ایشان و قبضه حکومت تقریبا بدون هیچگونه فاصله زمانى، به استناد یك حدیث مجعول، فدك را از فاطمه زهرا(سلام الله علیها) گرفته و مصادره کردند و دستور دادند عمال و كاركنان فاطمه علیهاالسلام را از فدك بیرون كردند و عمالى را در جایشان نصب نمود. [تفسیر نورالثقلین ج 4 ص 272.] و فدک را جزء بیت المال كرد. آری پیامبر با اهداف مشخص هدیه مادی و معنوی به دخترش بخشید اما دشمنان اهل بیت همانطور که حکومت علی را از او گرفتند، حق فاطمه را نیز پایمال کرده و آن را حق خود می دانستند. البته این موضوع خود به عنوان سندی مهم در تاریخ اسلام برای دشمنان این خاندان درباره تضییع حق اهل بیت ثبت شد.
فرآوری: علی نورگستر
بخش عترت و سیره تبیان
منابع:بخش عترت و سیره تبیان
برترین بانوى جهان فاطمه زهرا(سلام الله علیها)؛ آیت الله مكارم شیرازى
بانوى نمونه اسلام فاطمه زهرا (سلام الله علیها)؛ ابراهیم امینی