زنجانی ها در هشتمین روز محرم ، به یاد سقای دشت کربلا با حضور در هیات حسینیه اعظم زنجان ، بزرگترین همایش جهان تشیع را رقم زدند .
این هیات عظیم عزاداری عصر دیروز حرکت خود را از حسینیه اعظم آغاز و همزمان با اذان مغرب به امـامزاده ابراهیم ختم کردند.
از ویژگی های عزاداری های امسال دسته حسینه اعظم زنجان حضور " کاروان آسیایی صلح و آزادی غزه " در زنجان است .
این کاروان شامل نمایندگان چند کشور آسیایی است که پس از عبور از 8 استان کشور به زنجان رسیده است و از نزدیک شاهد شهادت طلبی شیعیان امام حسین خواهند بود .
زنجانی ها دیروز حال و هوای دیگری داشتند و با پذیرایی میهمانان داخلی و خـارجی ، عشق و اردات خود را بـه امام حسین (ع) و علمدار با وفایش به نمایش گذاشتند .
با اینکه زنجان از نظر وسعت شهر کوچکی است و جمعیت آن به 400 هزار نفر نمی‌رسد ، اما سال‌هاست در این دسته عزاداری بیش از 250 هزار نفر شرکت می‌کنند .
زنجان دومین قربانگاه بزرگ مسلمین
از دیگر جنبه هـای حائز اهمیت این همایش بـزرگ دینی ، تعداد قربانی ذبح شده است به طوری که حسینیه اعظم زنجان بعنوان دومین قربانگاه جهان اسلام ، بعد از منا در مکه و نخستین قربانگاه جهان تشیع است .
رئیس هیئت امنای مسجد حسینه اعظم زنجان با بیان اینکه پارسال بیش از 12 هـزار راس قـربانی جمع آوری شد گفت : احشام قربانی در مسیراین دسته عزاداری پس از انتقال بـه کشتارگـاه و معـاینه دامپزشکـان در بسته های نیم کیلویی بین گروههای مختلف مردم توزیع می شود .
محمدجواد غم‌پرور افزود: پارسال بیش از یک میلیارد و 400 میلیون تومان نذورات مردمی جمع آوری شد و امسال هم 36 چادر ثابت و سیار کار جمع آوری نذورات را بر عهده داشتند .
حضور گسترده زنان در حاشيه اين مراسم از ديگر امور منحصر به‌فرد اين مراسم است. البته در گذشته زنان تنها به عنوان تماشاگر در اين مراسم حضور مي‌يافتند، اما از 2 سال قبل زنان نيز توانستند به صورت يك دسته مجزا در پشت سر دسته حركت كنند كه اين امر، به عنوان الگوي زيبنده پرچمدار كربلا حضرت زينب(س)، معنويت خاصي به اين مراسم مي‌دهد.
برخی مورخان آغاز برگزاری این مراسم را به دوره قاجار نسبت می دهند .
پرهیزاز خرافه گویی در عزاداری و مداحی ، پرداختن به اصول مذهبی و رعایت وحدت اسلامی از ویژگی های این عزاداری حسینی است .
حضور مداحان شهیر و بزرگی همچون حاج اصغرگنج خانلوی زنجانی که نابینا ست و پدر شهید و سابقه حضور در عرصه دفاع مقدس را دارد ، استاد ولی الله کلامی شاعر اهل بیت و دیگران، جلوه ای خاص به عزداری های حسینه اعظم داده است .
قدمت مسجد حسينيه
همان‌طور كه تاريخ سنگ‌نوشته نشان مي‌دهد، اهالي محل، اين مسجد را در سال 1261 هجري قمري تعمير كرده‌اند. سند مكتوب تاريخي ديگري كه متعلق به حمام قديمي معروف به حمام "كهنه" كه نزديك حسينيه است و در تملك اين مسجد بوده و مدت‌ها از طرف حسينيه به فردي بنام "تورك علي" اجاره داده شده بود، نشان مي‌دهد كه تاريخ احداث آن سال 1292 قمري است.
البته گفته‌هاي شفاهي نيز به زمان‌هاي پيش از اين سال‌ها(مطابق اسناد ذكر شده) اشاره دارد، به گونه‌اي كه مي‌گويند در تاريخ 114 هجري قمري زنگ بزرگي به مسجد اهداء شده و اين زنگ تا چهل يا پنجاه سال پيش موجود بود كه بعد شكسته شده و از بين رفته است. همراه اين زنگ مقاديري وسايل ديگر مثل طبل و شيپور و چند قطعه شمشير و يك عدد كشكول هم بوده كه از آنها هم فعلاً اثري نيست. شايد در زمان رضاخان به علت تعطيلي مساجد، اين اشياء جمع‌آوري و احتمالاً به مراكز فرهنگي و باستاني برده‌اند يا اصلاً معدوم كرده‌اند.
آن‌چه در اينجا قابل توجه است، اينكه در سال 1322 هجري قمري، حسينيه اعظم مدرسه و مسجد بوده است. زيرا اداره كل اوقاف و امور خيريه زنجان در توضيحاتي در وقف‌نامه، آورده است كه: متولي، منافع قريه مذكور را در وهله اول به تعميرات مدارس و مساجد اختصاص داده و در تامين آب به مصرف برساند و نه عشر ديگر را به حضرات طلاب محصلين ساكنين در حجرات هر مدرسه بپردازد؛ آن هم از قرار هر حجره سه نفر طلبه. در ضمن مشروط به اينكه هر طلبه بيش از يك ماه در خارج مدرسه نماند و اگر بيرون رود و برگردد، بايد لااقل دو ماه تمام در حجره خود مقيم باشد تا شهريه دريافت كند.
سومين سند مكتوب بيان‌گر آن است كه مسجد و مدرسه حسينيه، يكي از مساجد و مدارس قديمي زنجان بوده و در فتنه بابيه تخريب شده و در نيمه دوم قرن سيزدهم به علت خراب بودن، مورد استفاده قرار نمي‌گرفته است كه سپس مردي به نام "ميرزا عليا شرف‌خان خطيب‌لو" مقتول به سال 1331 هجري قمري، با هزينه خود آن را تعمير و راه‌اندازي كرد، ولي مدرسه آن كه در فتنه بابيه تخريب شده بود، به حالت خرابه باقي ماند و سپس از بين رفت.
همچنين بر مبناي اشياء تاريخي(عَلَم فلزي) كه متعلق به تكيه حسينيه بوده، تاريخ ساخت آن علم سال 1221 هجري قمري بوده كه در روي عَلَم حك شده است.
مدرك شفاف‌تر كتيبه سنگي در ديوار حسينيه نصب شده، تاريخ 1261 هجري قمري را نشان مي‌دهد كه اين تاريخ مربوط به تعمير برخي از ديوارها و فضاي عمومي حسينيه است؛ اين سند سنگ نوشته‌اي است كه در راهرو و مدخل ورودي مسجد حسينيه هم اكنون بر ديوار نصب شده و اشعار زير بر روي آن كنده‌كاري شده است:
بعد حمد خداي عز و جل/ كه كريم است و قادر و منان/ جمعي از مومنين اهل محل/ همه در زهد بوذر و سلمان/ سيد و ميرشان محمد علي/ صاحب جاه و فر و عزت و شان/ در درياي پاك پيغمبر/ پور هم‌اسم موسي عمران/ مسجدي خواستند بي‌مانند/ طرح از لطف حضرت يزدان/ چون به پايان رسيد اين مسجد/ هاتفي سفت اين در غلطان/ حبذا مسجدي كه در منظر/ آمده رشك روضه رضوان/ سال تاريخ او طلب كردم/ روزي از صوفي خجسته بيان/ كلك بگرفت و ريخت از كلكش/ بر ورق اين جواهر الوان/ بود از وجه پاك اين معبد/ طلعت مسجد الحرام عيان.
"مراسم عزاداري حسينيه اعظم زنجان"، كه در هشتمين روز ماه محرم در زنجان برگزار مي‌شود، در تاريخ 15 دي‌ماه 87 با شماره ثبتي 10 به عنوان دهمين مورد از ميراث معنوي ثبت شده در كشور و نخستين گونه از جنبه منحصر به‌فرد آيين‌هاي عزاداري در فهرست ميراث معنوي كشور به ثبت رسيد.
