eshagh_kh
عضو جدید
داشتم تو هاردم میگشتم این رو دیدم , گفتم شاید بعضی ها مثل من با هاش یهکم یاد خاطرهاشون کنن
شرمنده ...
مي توان هم مسلمان بود هم دموكرات
گزارش سخنراني حميدرضا جلائي پور در جبهه مشاركت منطقه اصفهان
نويسنده: بهروز شجاعي
«حميد رضا جلائي پور» دو روز پس از انتشار مقاله اصلاح طلبي مضاعف در روزنامه شرق به دعوت كميته دانشجويي شاخه جوانان منطقه اصفهان در اين شهر حضور پيدا كرد و مقاله خود را در قالب يك سخنراني در دفتر جبهه مشاركت منطقه اصفهان ارائه كرد. اين سخنراني پيش از اين قرار بود مناظره اي باشد بين حميد رضا جلائي پور و اكبر گنجي كه با توجه به سفر اكبر گنجي به اروپا، اين برنامه لغو شد. سپس نوبت به پرسش و پاسخ رسيد. جلائي پور در پرسش و پاسخ با اعلام اين مطلب كه «براي پيروزي اصلاحات بايد چانه زني از بالا انجام بشود و فشار از پائين در حال حاضر امكان پذير نيست» به بحث درباره نظريه «سعيد حجاريان» مبني بر چانه زني از بالا و فشار از پائين پرداخت و دقايقي بعد به بحث هويت ديني انجمن هاي اسلامي كه در چند هفته اخير واكنش هاي متفاوتي را برانگيخته و بر توصيه خود كه حساس شدن انجمن اسلامي نسبت به هويت ديني اش است پافشاري كرد.
• سرانجام دموكراسي پذيرفته مي شود
عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت در پاسخ به اولين سئوال در مورد صحبت هاي گنجي در مورد اصلاح طلبي گفت ترجيح مي دهد كه در جلسه اي كه اكبر گنجي هم حضور داشته باشد به اين سئوال پاسخ بدهد اما وي در پاسخ به سئوال دوم كه از جلائي پور پرسيده شده بود آيا مردم ايران واقعاً دموكراسي را مي خواهند و آيا آن را مي فهمند، گفت: «به عنوان محقق امور اجتماعي مي گويم كه مردم ايران عموماً زندگي شان را مي كنند.»اين استاد جامعه شناسي در واقع مردم را به دو قسمت تقسيم كرد: عده اي كه به طور معمول و روزمره زندگي مي كنند و كاري به كار دنياي سياست ندارند و دسته دوم كه نسبت به سرنوشت كشورشان حساسند: «در اغلب جوامع عده اي از مردم نگران آينده جامعه و مردم هستند و با راهبردهاي انقلابي يا اصلاحي يا محافظه كاري براي مردم نسخه مي پيچند. عقيده من اين است كه در جامعه ايران صد سال است خيلي از نيروها دموكراسي را مي فهمند و دنبال دموكراسي هستند و پيش هم رفته اند و من اين حرف را كه هنوز مثل صد سال گذشته هستيم قبول ندارم، صد سال است كه نيروهاي سياسي - اجتماعي اين كشور زحمت كشيده اند و وضعيت ما نسبت به دوران مشروطه بسيار فرق كرده است.»دكتر جلائي پور در ادامه به بيان معناي دموكراسي پرداخت و گفت: «اما اينكه مي گوييم دموكراسي، معنايش اين نيست كه تك تك ۷۰ ميليون ايراني انديشه هاي كانت را خوانده باشند و كانت را فهميده باشند تا ما به آنها بگوييم دموكرات، دموكراسي يعني اينكه حكومت، احزاب سياسي، NGO ها، نيروهاي فعال جامعه و نيروهاي سازماندهي شده جامعه چند ويژگي را رعايت كنند. هرچه اينها بيشتر رعايت شود دموكرات تر است و هر چه كمتر رعايت شود كمتر دموكراتيك است كه جامعه ما به اين مفهوم نيمه دموكراتيك است.»وي در ادامه ويژگي هاي كشورهاي دموكرات را اينگونه بيان كرد: «آن ويژگي ها عبارتند از برگزاري يك انتخابات سالم، امكان پذير بودن رقابت حزبي يعني چند حزب جدي وجود داشته باشند و نه يك حزب، ويژگي بعدي اين است كه رقابت ايدئولوژيك وجود داشته باشد يعني فقط يك ايدئولوژي مجوز شيپور زدن نداشته باشد و حقوق اصلي افراد كه همان حقوق بشر است محترم شمرده شود و آن حزبي كه شكست خورده باشد دوباره بتواند پيروز شود يعني دوباره بتواند روزنامه داشته باشد و دوباره بتواند عضو بگيرد و اجتماع تشكيل بدهد.»اين استاد دانشگاه با بيان اين مطلب كه دموكراسي شامل سه مرحله تمهيد، گذار و تحكيم مي شود به بررسي جايگاه ايران در اين روند پرداخت و اظهار داشت: «در حال حاضر ما مرحله تمهيد دموكراسي را گذرانده ايم و در مرحله گذار از دموكراسي هستيم كه در همين مرحله با مشكل روبه رو شديم، البته نبايد از ياد ببريم كه كشورهاي غربي هم كه مرحله گذار را گذرانده اند در مرحله تحكيم دموكراسي با بحران روبه رو شدند پس همه جوامع مشكل دموكراسي را دارند ولي اين مشكلات با هم فرق مي كنند، بعضي در تمهيد دموكراسي هستند مثل افغانستان و بعضي هم مثل ايران در مرحله گذار و بعضي هم مثل كشورهاي غربي در مرحله تحكيمش.»جلائي پور در ادامه با كمك گرفتن از سئوالي كه در آن شباهت ايران و كره شمالي را جويا شده بود وضعيت دموكراسي در ايران را مورد بررسي قرار داد و گفت: «حكومت ايران و كره شمالي اصلاً قابل مقايسه نيست چرا كه رژيم كره شمالي يك رژيم توتاليتر است كه در پي ايجاد جامعه يكپارچه است و تا حدودي هم موفق شده است، كره شمالي كشوري است كه در آن فقط يك حزب و يك ايده وجود دارد و مردم فقط مي توانند يك شبكه راديويي گوش كنند و بايد سر ساعت مشخصي ورزش كنند، اما جامعه ايران واقعاً يك جامعه متكثر است، دولتش واقعاً يك دولت نيمه دموكراتيك است و حتي در همين انتخابات از طريق انتخابات وارد صحنه شدند. به هرحال با انتخابات اين كار را انجام دادند و نه با ضرب و زور اسلحه. پس اينكه كسي فكر كند دولت ايران يك دولت توتاليتر است بسيار اشتباه است، شما در كره شمالي در قلب يكي از شهرهاي مهمش نمي توانيد اين حرف ها را بزنيد چرا كه كتتان را روي سرتان مي كشند!» جلائي پور كه معتقد است ايران در مرحله گذار از دموكراسي قرار دارد پيش بيني كرد كه دولت ايران سرانجام دموكراسي را قبول مي كند: «آخرين نظر بدبينانه نظر آقاي بشيريه است كه معتقد است ايران يك دولت شبه دموكراتيك دارد كه من شبه دموكراتيك را هم به كار نمي برم و معتقدم كه جامعه ايران يك جامعه پيشا دموكراسي است كه دولتش اندكي از دموكراسي فرار مي كند كه آخرش قبول مي كند.»
• نقد نظريه حجاريان
دكتر جلائي پور هم در مقاله اصلاح طلبي مضاعف و هم در جلسه سخنراني و پرسش و پاسخ خود در اصفهان با بيان دلايل گوناگون راهبرد انقلاب آرام كه معتقد است با پيگيري از پائين مي توان به دموكراسي رسيد را آرمانگرايانه دانست و تلاش كرد با ديدي واقع گرايانه نظريه خود مبني بر چانه زني از بالا را توضيح دهد اما پيش از اين سعيد حجاريان نظريه چانه زني از بالا و فشار از پائين را مطرح كرده بود كه به نظر مي رسد نظريه طرفداران انقلاب آرام و نظريه دكتر جلائي پور فرزندان نظريه حجاريان باشند، فرزنداني كه هر كدام تنها يك خصوصيت از پدر را به ارث برده اند كه همين مسئله اين سئوال را در ذهن يكي از حضار ايجاد كرد كه: ارتباط نظريات شما با نظريه آقاي حجاريان مبني بر چانه زني از بالا و فشار از پائين چيست؟ جلائي پور هم پاسخ داد: «من به چانه زني از بالا اعتقاد دارم و آن فشار از پائين هميني بود كه در اين چند سال اتفاق افتاد، فشار از پائين با انتخابات و افكار عمومي صورت مي پذيرد كه اين فشار در صورتي است كه جنبشي شكل بگيرد ولي اگر شكل نگرفت چه؟ در آن صورت ديگر نمي شود از پائين فشار آورد، اتفاقاً من مشكل دوران اصلاحات را ضعيف بودن چانه زني در بالا مي دانم، حالا اگر به تعبير آقاي حجاريان بخواهم بگويم اين مي شود: دموكراسي در ايران با چانه زني در بالا امكان پذير مي شود، اگر فشار از پائين باعث شود كه بالا بترسد همين مي شود كه شد!»
• دفاع از بحث هويت انجمن ها
اما سئوال بعدي به انتقاد جلائي پور از وضعيت انجمن اسلامي و هويت ديني اين انجمن مطرح شد بازمي گشت، اين استاد دانشگاه تهران هم انتقاد خود را از منظر عملي و نه نظري دانست و اظهار كرد: «من در آن مقاله سئوالي را مطرح كردم كه اعضاي انجمن اسلامي از هويت ديني خود بايد دفاع كنند يا بايد نسبت به آن بي طرف و بي تفاوت باشند، هويت ديني كه در آنجا مطرح كردم از منظر جامعه شناسي و به طور نظري نبود بلكه از منظر عملي بود به طور مثال اعضاي انجمن اسلامي بايد نماز بخوانند يا نبايد بخوانند، يكي كه ماركسيست است را بايد قبول بكنند يا نكنند؟ كسي كه از لحاظ اخلاقي مشكل دارد مي تواند عضو انجمن اسلامي بشود يا نشود؟ لذا حرف من اين است كه دولت بايد نسبت به شهروندان بي تفاوت باشد كه چه اعتقادي دارند، چه مذهبي دارند، چه ايدئولوژي اي دارند ولي انجمن اسلامي كه اسلامي است بايد نسبت به هويت ديني اش حساس باشد.»جلائي پور در ادامه منظور خود از هويت اسلامي را به طور واضح تري بيان كرد و افزود: «مگر آدم واقعاً نمي تواند هم نماز بخواند و هم دموكرات باشد؟ به نظر من مي شود. من نمي گويم كه هويت ديني يعني يك قرائت انحصار طلبانه و بنياد گرايانه از دين، ما طرفدار نوانديشي ديني هستيم و در پي آن هستيم كه بدانيم كه اگر پيامبر امروز بود چه مي كرد، بسياري از حرف هايي كه سنتي ها مي زنند متعلق به زندگي زمان ۱۴۰۰سال پيش است و ربطي به وحي و آموزه هاي اصلي حضرت محمد(ص) ندارد و ما از اين منظر طرفدار نو انديشي ديني و اصلاح طلبي ديني هستيم. اتفاقاً يكي از انتقادهايي كه به اصلاح طلبان وارد بود، اين بود كه اصلاح طلبان سياسي اصلاح طلبان ديني را كه در همه جوامع نقش مهمي داشتند جدي نگرفتند لذا ما در انجمن اسلامي معتقد نيستيم كه فقط بيايند و افكار آقاي مصباح يزدي را تبليغ كنند.»وي با انتقاد از ورود دانشجويان طرفدار ماركسيسم و مكاتب و مسلك هاي ديگري كه با انجمن اسلامي سنخيتي ندارند به انجمن هاي اسلامي گفت: «اين كه برخي استدلال مي كنند چون در دانشگاه ها جايي براي دگر انديشان نيست پس در انجمن اسلامي وارد بشوند همين مي شود كه شد. انجمن اسلامي را متشتت كرده و باعث شده كه انجمن اسلامي ديگر تعيين كننده نباشد و انجمن اسلامي كه روزي مي توانست از گروه ها و حلقه هاي لائيك هم دفاع كند الان چيزي نيست كه بتواند از حقوق ديگران دفاع كند و خوشبختانه اصلاح طلبان دوم خردادي اين اشتباه را مرتكب نشدند و هنوز هم نيروي موثري در جامعه هستند ولي برخي از بچه هاي انجمن اسلامي اين دقيقه را مورد توجه قرار ندادند.»وي در ادامه گروه هايي كه با انجمن اسلامي سنخيتي ندارند ولي زير تابلوي انجمن اسلامي فعاليت مي كنند را به الگو گيري از مهندس بازرگان و در پيش گرفتن صداقت دعوت كرد و اظهار داشت: «اشكالي ندارد كه يكي ماركسيست شود. ولي بايد برود در تشكل ديگري كه عنوان سكولار داشته باشد. درست همان كاري كه بچه مذهبي ها كردند. زماني مهندس بازرگان در دانشگاه فني تهران نماز مي خواند مسخره اش مي كردند و به او فشار مي آوردند ولي آنقدر زحمت كشيدند كه انجمن اسلامي تشكيل شد. نيروهاي سكولار هم مي توانند در آن راهي كه اعتقاد دارند مبارزه كنند و كار كنند و حقوق مدني آنها هم بايد رعايت شود و دولت اشتباه مي كند كه حقوق آنها را رعايت نمي كند ولي اينها دليل نمي شود كه كسي كه عضو انجمن اسلامي مي شود هويت يابي ديني اش را كنار بگذارد، اصلاً اخلاقي نيست كه كسي به چيزي كه اعتقادي ندارد زير تابلوي آن برود، ماركسيست ها و لائيك ها از عنوان انجمن اسلامي استفاده مي كنند و حتي اگر دموكراسي هم بياورند مثل الان كلك خواهند زد، لذا صداقت سياسي براي نيروهاي مدعي اصلاح طلبي بسيار مهم است.»عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت در پايان اين بحث وظيفه اصلي انجمن اسلامي و تحكيم وحدت را يادآور شد و دليل خود را مبني بر اينكه اين تشكل ها مشي اشتباهي در پيش گرفتند اينگونه بيان كرد: «به نظر من وظيفه اصلي انجمن اسلامي و تحكيم وحدت و به طور كلي جنبش دانشجويي تامين امنيت عرصه عمومي نقد و بررسي در دانشگاه ها بود كه ضعيف شده و تحكيم وحدت و انجمن اسلامي كه روزي مي توانست دولت تعيين كند الان نمي تواند حتي يك سخنراني بگذارد و در پيدا كردن مكاني در دانشگاه ها با مشكل روبه رو شده كه اين نشان دهنده اين است كه آنها مشي اشتباهي را در پيش گرفته بودند.»
• عملكرد متفاوت اصلاح طلبان در خبرگان
اما در اين روزها كه اظهار نظرهاي متفاوتي در مورد انتخابات مجلس خبرگان رهبري و حضور و ائتلاف اصلاح طلبان در آن انتخابات مطرح مي شود، جلائي پور هم به طور ضمني از ائتلافي نامريي سخن گفت: «ما بايد از تجربه هشت ساله استفاده كنيم و مردم هم در حال كسب تجربه بسيار خوبي هستند لذا من انتخابات بعدي را متفاوت مي بينم و پيش بيني مي كنم كه انتخابات خبرگان اين دفعه از همه انتخابات خبرگان گذشته متفاوت خواهد بود چون اصلاح طلبان جور ديگري عمل خواهند كرد و حتي دنبال اين خواهند رفت چند نفر مجتهدي كه تا حدودي حقوق مردم را رعايت مي كنند و به مردم سالاري اعتقاد دارند را به مجلس خبرگان بفرستند و شك نكنيد كه در انتخابات خبرگان كل جريان هاي اصلاح طلب از جبهه اعتدال تا جبهه اصلاح طلب و جبهه دموكراسي خواه بسيار نزديك به هم عمل خواهند كرد و حرفي براي گفتن و كاري براي انجام دادن دارند.»وي در ادامه به بيان نتايج دوران اصلاحات پرداخت و اظهار داشت: «من معتقدم كه كارنامه دولت اصلاحات در زمينه رسيدن به اهدافش منفي بود ولي در زمينه دستاوردهايش مثبت بود، لايحه دوقلو كه دولت خاتمي ارائه كرد و حداقل اهداف اصلاحات را شامل مي شد رد شد اما اين هشت سال سه دستاورد بسيار بزرگ و مهم داشت كه عبارتند از آوردن حكومت از آسمان به زمين، شكل گيري تحزب در كشور و افزايش اعتبار ايران در عرصه بين الملل.»جلائي پور با بيان اين مطلب كه پيش از خاتمي و دولت اصلاحات امكان نقد مسئولين و حكومت ميسر نبود اما خاتمي باب نقد مسئولين و عملكردها را باز كرد به عدم شفافيت احمدي نژاد اشاره كرد و گفت: «من براي آقاي ناطق نوري احترام زيادي قائلم چون شفاف و صادقانه صحبت كرد و گفت در كابينه من كساني حضور پيدا مي كنند كه ذوب در ولايت باشند اما آقاي احمدي نژاد اينگونه صحبت نكرد. احمدي نژاد از مبارزه با فساد و مقابله با دزدي ها صحبت كرد كه با اين شعارها طبيعي بود كه درصد بالايي از كساني كه دچار مشكلات معيشتي و مشكلات ديگري از اين دست هستند به احمدي نژاد راي بدهند. احمدي نژاد نگفت ذوب در ولايت بلكه بدترش كرد و گفت نفت را سر سفره مردم مي آورم و حالا كه نتوانسته اين كار را بكند موجب نارضايتي شده و حتي قيمت برخي اقلام هم افزايش پيدا كرده كه كاملاً برخلاف شعارهاي احمدي نژاد است.»اين جامعه شناس در توضيح دو دستاورد ديگر دولت اصلاحات گفت: «شكل گيري تحزب هم از دستاوردهاي بزرگ اصلاحات بود چرا كه بدون حزب دموكراسي شكل نمي گيرد كه ما در اين ۸ساله به سمت تحزب سياسي رفتيم كه يكي از آنها هم حزب مشاركت است. در عرصه بين الملل هم زماني كه خاتمي بر سر كار آمد تمام سفراي ايران در كشورهاي غربي احضار شده بودند ولي آقاي خاتمي به پشتوانه حضور مردم و مشاركت مردم توانست اين فضا را تغيير بدهد.»آخرين سئوالي كه از مهمان كميته دانشجويي شاخه جوانان منطقه اصفهان پرسيده شد در مورد اميد بود و اينكه آيا اصلاح طلبان نااميد شده اند يا هنوز اميدوارند كه عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت هم پاسخ داد: «ما در اين سال ها فعاليتي انجام مي داديم به نام اصلاح طلبي كه در حال حاضر هم با همان قدرت آن را ادامه مي دهيم. ما فقط در اين انتخابات شكست خورديم و از اسب انتخابات افتاديم از اصل كه نيفتاديم. من به شخصه هنوز هم معتقدم كه اصلاح طلبي راه برون رفت اين كشور است. من نه تنها نااميد نشدم بلكه روحيه ام بسيار بهتر از زمان اصلاحات است چون در زمان اصلاحات مردم دو سه بار راي داده بودند و ما هم در اصلاحات كاره اي نبوديم و مرتب به ما ناسزا مي گفتند. حالا آقاي احمدي نژاد هست و ديگر به ما ناسزا نمي گويند!»
شرمنده ...
مي توان هم مسلمان بود هم دموكرات
گزارش سخنراني حميدرضا جلائي پور در جبهه مشاركت منطقه اصفهان
نويسنده: بهروز شجاعي
«حميد رضا جلائي پور» دو روز پس از انتشار مقاله اصلاح طلبي مضاعف در روزنامه شرق به دعوت كميته دانشجويي شاخه جوانان منطقه اصفهان در اين شهر حضور پيدا كرد و مقاله خود را در قالب يك سخنراني در دفتر جبهه مشاركت منطقه اصفهان ارائه كرد. اين سخنراني پيش از اين قرار بود مناظره اي باشد بين حميد رضا جلائي پور و اكبر گنجي كه با توجه به سفر اكبر گنجي به اروپا، اين برنامه لغو شد. سپس نوبت به پرسش و پاسخ رسيد. جلائي پور در پرسش و پاسخ با اعلام اين مطلب كه «براي پيروزي اصلاحات بايد چانه زني از بالا انجام بشود و فشار از پائين در حال حاضر امكان پذير نيست» به بحث درباره نظريه «سعيد حجاريان» مبني بر چانه زني از بالا و فشار از پائين پرداخت و دقايقي بعد به بحث هويت ديني انجمن هاي اسلامي كه در چند هفته اخير واكنش هاي متفاوتي را برانگيخته و بر توصيه خود كه حساس شدن انجمن اسلامي نسبت به هويت ديني اش است پافشاري كرد.
• سرانجام دموكراسي پذيرفته مي شود
عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت در پاسخ به اولين سئوال در مورد صحبت هاي گنجي در مورد اصلاح طلبي گفت ترجيح مي دهد كه در جلسه اي كه اكبر گنجي هم حضور داشته باشد به اين سئوال پاسخ بدهد اما وي در پاسخ به سئوال دوم كه از جلائي پور پرسيده شده بود آيا مردم ايران واقعاً دموكراسي را مي خواهند و آيا آن را مي فهمند، گفت: «به عنوان محقق امور اجتماعي مي گويم كه مردم ايران عموماً زندگي شان را مي كنند.»اين استاد جامعه شناسي در واقع مردم را به دو قسمت تقسيم كرد: عده اي كه به طور معمول و روزمره زندگي مي كنند و كاري به كار دنياي سياست ندارند و دسته دوم كه نسبت به سرنوشت كشورشان حساسند: «در اغلب جوامع عده اي از مردم نگران آينده جامعه و مردم هستند و با راهبردهاي انقلابي يا اصلاحي يا محافظه كاري براي مردم نسخه مي پيچند. عقيده من اين است كه در جامعه ايران صد سال است خيلي از نيروها دموكراسي را مي فهمند و دنبال دموكراسي هستند و پيش هم رفته اند و من اين حرف را كه هنوز مثل صد سال گذشته هستيم قبول ندارم، صد سال است كه نيروهاي سياسي - اجتماعي اين كشور زحمت كشيده اند و وضعيت ما نسبت به دوران مشروطه بسيار فرق كرده است.»دكتر جلائي پور در ادامه به بيان معناي دموكراسي پرداخت و گفت: «اما اينكه مي گوييم دموكراسي، معنايش اين نيست كه تك تك ۷۰ ميليون ايراني انديشه هاي كانت را خوانده باشند و كانت را فهميده باشند تا ما به آنها بگوييم دموكرات، دموكراسي يعني اينكه حكومت، احزاب سياسي، NGO ها، نيروهاي فعال جامعه و نيروهاي سازماندهي شده جامعه چند ويژگي را رعايت كنند. هرچه اينها بيشتر رعايت شود دموكرات تر است و هر چه كمتر رعايت شود كمتر دموكراتيك است كه جامعه ما به اين مفهوم نيمه دموكراتيك است.»وي در ادامه ويژگي هاي كشورهاي دموكرات را اينگونه بيان كرد: «آن ويژگي ها عبارتند از برگزاري يك انتخابات سالم، امكان پذير بودن رقابت حزبي يعني چند حزب جدي وجود داشته باشند و نه يك حزب، ويژگي بعدي اين است كه رقابت ايدئولوژيك وجود داشته باشد يعني فقط يك ايدئولوژي مجوز شيپور زدن نداشته باشد و حقوق اصلي افراد كه همان حقوق بشر است محترم شمرده شود و آن حزبي كه شكست خورده باشد دوباره بتواند پيروز شود يعني دوباره بتواند روزنامه داشته باشد و دوباره بتواند عضو بگيرد و اجتماع تشكيل بدهد.»اين استاد دانشگاه با بيان اين مطلب كه دموكراسي شامل سه مرحله تمهيد، گذار و تحكيم مي شود به بررسي جايگاه ايران در اين روند پرداخت و اظهار داشت: «در حال حاضر ما مرحله تمهيد دموكراسي را گذرانده ايم و در مرحله گذار از دموكراسي هستيم كه در همين مرحله با مشكل روبه رو شديم، البته نبايد از ياد ببريم كه كشورهاي غربي هم كه مرحله گذار را گذرانده اند در مرحله تحكيم دموكراسي با بحران روبه رو شدند پس همه جوامع مشكل دموكراسي را دارند ولي اين مشكلات با هم فرق مي كنند، بعضي در تمهيد دموكراسي هستند مثل افغانستان و بعضي هم مثل ايران در مرحله گذار و بعضي هم مثل كشورهاي غربي در مرحله تحكيمش.»جلائي پور در ادامه با كمك گرفتن از سئوالي كه در آن شباهت ايران و كره شمالي را جويا شده بود وضعيت دموكراسي در ايران را مورد بررسي قرار داد و گفت: «حكومت ايران و كره شمالي اصلاً قابل مقايسه نيست چرا كه رژيم كره شمالي يك رژيم توتاليتر است كه در پي ايجاد جامعه يكپارچه است و تا حدودي هم موفق شده است، كره شمالي كشوري است كه در آن فقط يك حزب و يك ايده وجود دارد و مردم فقط مي توانند يك شبكه راديويي گوش كنند و بايد سر ساعت مشخصي ورزش كنند، اما جامعه ايران واقعاً يك جامعه متكثر است، دولتش واقعاً يك دولت نيمه دموكراتيك است و حتي در همين انتخابات از طريق انتخابات وارد صحنه شدند. به هرحال با انتخابات اين كار را انجام دادند و نه با ضرب و زور اسلحه. پس اينكه كسي فكر كند دولت ايران يك دولت توتاليتر است بسيار اشتباه است، شما در كره شمالي در قلب يكي از شهرهاي مهمش نمي توانيد اين حرف ها را بزنيد چرا كه كتتان را روي سرتان مي كشند!» جلائي پور كه معتقد است ايران در مرحله گذار از دموكراسي قرار دارد پيش بيني كرد كه دولت ايران سرانجام دموكراسي را قبول مي كند: «آخرين نظر بدبينانه نظر آقاي بشيريه است كه معتقد است ايران يك دولت شبه دموكراتيك دارد كه من شبه دموكراتيك را هم به كار نمي برم و معتقدم كه جامعه ايران يك جامعه پيشا دموكراسي است كه دولتش اندكي از دموكراسي فرار مي كند كه آخرش قبول مي كند.»
• نقد نظريه حجاريان
دكتر جلائي پور هم در مقاله اصلاح طلبي مضاعف و هم در جلسه سخنراني و پرسش و پاسخ خود در اصفهان با بيان دلايل گوناگون راهبرد انقلاب آرام كه معتقد است با پيگيري از پائين مي توان به دموكراسي رسيد را آرمانگرايانه دانست و تلاش كرد با ديدي واقع گرايانه نظريه خود مبني بر چانه زني از بالا را توضيح دهد اما پيش از اين سعيد حجاريان نظريه چانه زني از بالا و فشار از پائين را مطرح كرده بود كه به نظر مي رسد نظريه طرفداران انقلاب آرام و نظريه دكتر جلائي پور فرزندان نظريه حجاريان باشند، فرزنداني كه هر كدام تنها يك خصوصيت از پدر را به ارث برده اند كه همين مسئله اين سئوال را در ذهن يكي از حضار ايجاد كرد كه: ارتباط نظريات شما با نظريه آقاي حجاريان مبني بر چانه زني از بالا و فشار از پائين چيست؟ جلائي پور هم پاسخ داد: «من به چانه زني از بالا اعتقاد دارم و آن فشار از پائين هميني بود كه در اين چند سال اتفاق افتاد، فشار از پائين با انتخابات و افكار عمومي صورت مي پذيرد كه اين فشار در صورتي است كه جنبشي شكل بگيرد ولي اگر شكل نگرفت چه؟ در آن صورت ديگر نمي شود از پائين فشار آورد، اتفاقاً من مشكل دوران اصلاحات را ضعيف بودن چانه زني در بالا مي دانم، حالا اگر به تعبير آقاي حجاريان بخواهم بگويم اين مي شود: دموكراسي در ايران با چانه زني در بالا امكان پذير مي شود، اگر فشار از پائين باعث شود كه بالا بترسد همين مي شود كه شد!»
• دفاع از بحث هويت انجمن ها
اما سئوال بعدي به انتقاد جلائي پور از وضعيت انجمن اسلامي و هويت ديني اين انجمن مطرح شد بازمي گشت، اين استاد دانشگاه تهران هم انتقاد خود را از منظر عملي و نه نظري دانست و اظهار كرد: «من در آن مقاله سئوالي را مطرح كردم كه اعضاي انجمن اسلامي از هويت ديني خود بايد دفاع كنند يا بايد نسبت به آن بي طرف و بي تفاوت باشند، هويت ديني كه در آنجا مطرح كردم از منظر جامعه شناسي و به طور نظري نبود بلكه از منظر عملي بود به طور مثال اعضاي انجمن اسلامي بايد نماز بخوانند يا نبايد بخوانند، يكي كه ماركسيست است را بايد قبول بكنند يا نكنند؟ كسي كه از لحاظ اخلاقي مشكل دارد مي تواند عضو انجمن اسلامي بشود يا نشود؟ لذا حرف من اين است كه دولت بايد نسبت به شهروندان بي تفاوت باشد كه چه اعتقادي دارند، چه مذهبي دارند، چه ايدئولوژي اي دارند ولي انجمن اسلامي كه اسلامي است بايد نسبت به هويت ديني اش حساس باشد.»جلائي پور در ادامه منظور خود از هويت اسلامي را به طور واضح تري بيان كرد و افزود: «مگر آدم واقعاً نمي تواند هم نماز بخواند و هم دموكرات باشد؟ به نظر من مي شود. من نمي گويم كه هويت ديني يعني يك قرائت انحصار طلبانه و بنياد گرايانه از دين، ما طرفدار نوانديشي ديني هستيم و در پي آن هستيم كه بدانيم كه اگر پيامبر امروز بود چه مي كرد، بسياري از حرف هايي كه سنتي ها مي زنند متعلق به زندگي زمان ۱۴۰۰سال پيش است و ربطي به وحي و آموزه هاي اصلي حضرت محمد(ص) ندارد و ما از اين منظر طرفدار نو انديشي ديني و اصلاح طلبي ديني هستيم. اتفاقاً يكي از انتقادهايي كه به اصلاح طلبان وارد بود، اين بود كه اصلاح طلبان سياسي اصلاح طلبان ديني را كه در همه جوامع نقش مهمي داشتند جدي نگرفتند لذا ما در انجمن اسلامي معتقد نيستيم كه فقط بيايند و افكار آقاي مصباح يزدي را تبليغ كنند.»وي با انتقاد از ورود دانشجويان طرفدار ماركسيسم و مكاتب و مسلك هاي ديگري كه با انجمن اسلامي سنخيتي ندارند به انجمن هاي اسلامي گفت: «اين كه برخي استدلال مي كنند چون در دانشگاه ها جايي براي دگر انديشان نيست پس در انجمن اسلامي وارد بشوند همين مي شود كه شد. انجمن اسلامي را متشتت كرده و باعث شده كه انجمن اسلامي ديگر تعيين كننده نباشد و انجمن اسلامي كه روزي مي توانست از گروه ها و حلقه هاي لائيك هم دفاع كند الان چيزي نيست كه بتواند از حقوق ديگران دفاع كند و خوشبختانه اصلاح طلبان دوم خردادي اين اشتباه را مرتكب نشدند و هنوز هم نيروي موثري در جامعه هستند ولي برخي از بچه هاي انجمن اسلامي اين دقيقه را مورد توجه قرار ندادند.»وي در ادامه گروه هايي كه با انجمن اسلامي سنخيتي ندارند ولي زير تابلوي انجمن اسلامي فعاليت مي كنند را به الگو گيري از مهندس بازرگان و در پيش گرفتن صداقت دعوت كرد و اظهار داشت: «اشكالي ندارد كه يكي ماركسيست شود. ولي بايد برود در تشكل ديگري كه عنوان سكولار داشته باشد. درست همان كاري كه بچه مذهبي ها كردند. زماني مهندس بازرگان در دانشگاه فني تهران نماز مي خواند مسخره اش مي كردند و به او فشار مي آوردند ولي آنقدر زحمت كشيدند كه انجمن اسلامي تشكيل شد. نيروهاي سكولار هم مي توانند در آن راهي كه اعتقاد دارند مبارزه كنند و كار كنند و حقوق مدني آنها هم بايد رعايت شود و دولت اشتباه مي كند كه حقوق آنها را رعايت نمي كند ولي اينها دليل نمي شود كه كسي كه عضو انجمن اسلامي مي شود هويت يابي ديني اش را كنار بگذارد، اصلاً اخلاقي نيست كه كسي به چيزي كه اعتقادي ندارد زير تابلوي آن برود، ماركسيست ها و لائيك ها از عنوان انجمن اسلامي استفاده مي كنند و حتي اگر دموكراسي هم بياورند مثل الان كلك خواهند زد، لذا صداقت سياسي براي نيروهاي مدعي اصلاح طلبي بسيار مهم است.»عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت در پايان اين بحث وظيفه اصلي انجمن اسلامي و تحكيم وحدت را يادآور شد و دليل خود را مبني بر اينكه اين تشكل ها مشي اشتباهي در پيش گرفتند اينگونه بيان كرد: «به نظر من وظيفه اصلي انجمن اسلامي و تحكيم وحدت و به طور كلي جنبش دانشجويي تامين امنيت عرصه عمومي نقد و بررسي در دانشگاه ها بود كه ضعيف شده و تحكيم وحدت و انجمن اسلامي كه روزي مي توانست دولت تعيين كند الان نمي تواند حتي يك سخنراني بگذارد و در پيدا كردن مكاني در دانشگاه ها با مشكل روبه رو شده كه اين نشان دهنده اين است كه آنها مشي اشتباهي را در پيش گرفته بودند.»
• عملكرد متفاوت اصلاح طلبان در خبرگان
اما در اين روزها كه اظهار نظرهاي متفاوتي در مورد انتخابات مجلس خبرگان رهبري و حضور و ائتلاف اصلاح طلبان در آن انتخابات مطرح مي شود، جلائي پور هم به طور ضمني از ائتلافي نامريي سخن گفت: «ما بايد از تجربه هشت ساله استفاده كنيم و مردم هم در حال كسب تجربه بسيار خوبي هستند لذا من انتخابات بعدي را متفاوت مي بينم و پيش بيني مي كنم كه انتخابات خبرگان اين دفعه از همه انتخابات خبرگان گذشته متفاوت خواهد بود چون اصلاح طلبان جور ديگري عمل خواهند كرد و حتي دنبال اين خواهند رفت چند نفر مجتهدي كه تا حدودي حقوق مردم را رعايت مي كنند و به مردم سالاري اعتقاد دارند را به مجلس خبرگان بفرستند و شك نكنيد كه در انتخابات خبرگان كل جريان هاي اصلاح طلب از جبهه اعتدال تا جبهه اصلاح طلب و جبهه دموكراسي خواه بسيار نزديك به هم عمل خواهند كرد و حرفي براي گفتن و كاري براي انجام دادن دارند.»وي در ادامه به بيان نتايج دوران اصلاحات پرداخت و اظهار داشت: «من معتقدم كه كارنامه دولت اصلاحات در زمينه رسيدن به اهدافش منفي بود ولي در زمينه دستاوردهايش مثبت بود، لايحه دوقلو كه دولت خاتمي ارائه كرد و حداقل اهداف اصلاحات را شامل مي شد رد شد اما اين هشت سال سه دستاورد بسيار بزرگ و مهم داشت كه عبارتند از آوردن حكومت از آسمان به زمين، شكل گيري تحزب در كشور و افزايش اعتبار ايران در عرصه بين الملل.»جلائي پور با بيان اين مطلب كه پيش از خاتمي و دولت اصلاحات امكان نقد مسئولين و حكومت ميسر نبود اما خاتمي باب نقد مسئولين و عملكردها را باز كرد به عدم شفافيت احمدي نژاد اشاره كرد و گفت: «من براي آقاي ناطق نوري احترام زيادي قائلم چون شفاف و صادقانه صحبت كرد و گفت در كابينه من كساني حضور پيدا مي كنند كه ذوب در ولايت باشند اما آقاي احمدي نژاد اينگونه صحبت نكرد. احمدي نژاد از مبارزه با فساد و مقابله با دزدي ها صحبت كرد كه با اين شعارها طبيعي بود كه درصد بالايي از كساني كه دچار مشكلات معيشتي و مشكلات ديگري از اين دست هستند به احمدي نژاد راي بدهند. احمدي نژاد نگفت ذوب در ولايت بلكه بدترش كرد و گفت نفت را سر سفره مردم مي آورم و حالا كه نتوانسته اين كار را بكند موجب نارضايتي شده و حتي قيمت برخي اقلام هم افزايش پيدا كرده كه كاملاً برخلاف شعارهاي احمدي نژاد است.»اين جامعه شناس در توضيح دو دستاورد ديگر دولت اصلاحات گفت: «شكل گيري تحزب هم از دستاوردهاي بزرگ اصلاحات بود چرا كه بدون حزب دموكراسي شكل نمي گيرد كه ما در اين ۸ساله به سمت تحزب سياسي رفتيم كه يكي از آنها هم حزب مشاركت است. در عرصه بين الملل هم زماني كه خاتمي بر سر كار آمد تمام سفراي ايران در كشورهاي غربي احضار شده بودند ولي آقاي خاتمي به پشتوانه حضور مردم و مشاركت مردم توانست اين فضا را تغيير بدهد.»آخرين سئوالي كه از مهمان كميته دانشجويي شاخه جوانان منطقه اصفهان پرسيده شد در مورد اميد بود و اينكه آيا اصلاح طلبان نااميد شده اند يا هنوز اميدوارند كه عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت هم پاسخ داد: «ما در اين سال ها فعاليتي انجام مي داديم به نام اصلاح طلبي كه در حال حاضر هم با همان قدرت آن را ادامه مي دهيم. ما فقط در اين انتخابات شكست خورديم و از اسب انتخابات افتاديم از اصل كه نيفتاديم. من به شخصه هنوز هم معتقدم كه اصلاح طلبي راه برون رفت اين كشور است. من نه تنها نااميد نشدم بلكه روحيه ام بسيار بهتر از زمان اصلاحات است چون در زمان اصلاحات مردم دو سه بار راي داده بودند و ما هم در اصلاحات كاره اي نبوديم و مرتب به ما ناسزا مي گفتند. حالا آقاي احمدي نژاد هست و ديگر به ما ناسزا نمي گويند!»
