گنجینه معماری شیراز

[DDDIQ]

خوشـا شــیراز و وضــع بـی‌مثـالـش . خـــداونــدا نــگـه دار از زوالـش
ز رکـن آبـاد مـا صــد لـوحـش الله . که عمر خـضر مـی‌بـخشد زلالــش
مــــــیـان جـعـفـرآبــاد و مـصــلا . عبـیـرآمـــیــز مــی‌آیـــــد ـمـالـــش
به شـیراز آی و فیض روح قدسی . بـجـوی از مــردم صـاحب کـمـالش
کـه نـام قـنـد مـصـری بـرد آن جـا . که شـیریـنان نـدادنـد انـفـعـــالـش
صبا زان لولی شنگول سرمـست .چه داری آگـهی چـون اسـت حـالش
گـر آن شـیرین پسـر خـونـم بریزد . دلا چـون شــیر مادر کـن حــلالش
مـکـن از خـواب بیدارم خـدا را . که دارم خـلـوتـی خــوش بـا خـیـالـش
چرا حافظ چو می‌ترسیدی از هجر
نــکــردی شــکـر ایــام وصــالــش

فهرست تاپیک


​

• 
  [*=right]اماکن تاریخی شیراز

عمارت های تاریخی
​

آرامگاه حافظ#2-#68
آرامگاه سعدی ( سعدیه)#14-#73
مدرسه خان#11
مجموعه مشیر ( گلشن) #12
ارگ کریمخانی #17
حمام وکیل#18
گاهشمار تمام سنگي 2500-3000 ساله #27
آرامگاه آبش خاتون#31
بند امیر#32
مسجد جامع عتیق شیراز#40-#74
نقشه اتوکد سرای فیل بازار وکیل شیراز#50
موزه نساجی؛تفاوت مرمت و احیا#51
نقش رستم#62
تیمچه صرافیان نگین هنر قاجاری در فارس #70
مسجد نصیرالملک#72-#77
مسجد مشیر#75

​

خانه های تاریخی
خانه عطروش - شیراز#15
خانه زینت الملوک-شیراز#13
خانه زارع- شیراز#16

​

​

• 
  [*=right]باغهای تاریخی و منظر شهری شیراز

وردودی در باغ های شیراز#8
بررسی و تحلیل ساختار کالبدی باغ ارم شیراز#9-#10
بررسی منظر خیابان چهارباغ #20
بررسی ساختارباغ گلشن (عفیف آباد)#21
گذری کوتاه بر باغ بلند شیراز(بلوار چمران)#22
پست مدرنیسم در معماری منظر امروز شیراز#23
فیلم باغ ارم شیراز#54
باغ ارم شیراز#58-#53
نوع در طرح معماری با غهای تاریخی شیراز #65
​

باغ تخت شیراز#66
باغ جهان نما#69

​

• 
  [*=right]معماری مدرن

برج تجارت جهانی شیراز #3-#59
دروازه قرآن و نمادهای اُبلیسک در شیراز#4
مجموعه عظیم تجاری تفریحی توریستی خلیج فارس#5
برج هتل 5 ستاره خلیج فارس ، بلندترین برج جنوب کشور#5
مجموعه بین الحرمین شیراز#7
مجموعه مسکونی فوق مدرن معالی آباد#6
شهر جدید صدرا و چشم اندازی به آینده#19
خانه های امروزی شیراز#24
برج الکترونیک شیراز#28
کتابخانه مرکزی شیراز#34
مطالعه بسترشناسی سايت دانشگاه شيراز#35
باشگاه رفاهی فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی شیراز#36
برج صنعت شیراز #37
مجتمع رستوران های هفت خوان#38
طرح پل و و تقاطع میدان معالی آباد#43
خوابگاه دانشجویان باغ ارم#33
تقاطع غیر همسطح میدان ولیعصر#44
طرح تقاطع غیر همسطح ستارخان - مطهری#45
تقاطع غیر همسطح رحمت- باهنر#46
تقاطع سه سطح مطهری-امیرکبیر#47
پل ایمان#48 -#57
پروژه های در حال اجرای شیراز#60-#61
فست فود نمک#63
طرح المان میدان گل سرخ#64
موزه هنر مدرن شیراز#67
​

​

• متفرقه

سبک سازي سقف در معماري سنتی شیراز#25
متروی شیراز#26
بررسی کاربرد نجومی بنای کعبه ی زرتشت ( رد نظریه کاربرد نجومی) #29
مرمت بخشی از سایت حرم چلچراغ #30
نگاهی به جغرافیای تاریخی شیراز و جاهای دیدنی آن#39
روند شکل گیری و توسعه ی شهر شیراز#41
ساماندهی سیمای شهر شیراز#42
بررسي ويژگي هاي سبكي گونه معماري مسكوني دوره قاجاريه شهر شيراز#49
بررسی اقلیمی شهر شیراز#55
بررسی عوامل مؤثر در شکل گیري معماري پایدار با تکیه بر فرم بنا (نمونه موردي شهر شیراز) #56
شناخت عناصر و تزئینات معماری شیراز#71
فایلGIS شهر شیراز#7


تکمیل فهرست1393/03/11

 

[DDDIQ]

معماری آرامگاه حافظ

معماری آرامگاه حافظ

حافظ شیرازی خواجه شمس ‌الدین محمد، حافظ شیرازی، یکی از بزرگ‌ترین شاعران نغزگوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است که در شعرهای خود «حافظ» تخلص نموده‌است.




♦ حافظیه
تاریخچه آرامگاه
پس از آن که روح بلند حافظ ( در ۷۹۲ یا ۷۹۱ ه.ق ) به مشعوق ازلی پیوست ، در خاک باغ مصلی که مأوا و محل گشت و تفرج او بود ، در زیر سایه سرو روانی به خاک سپرده شد . ۶۵ سال پس از وفات او یعنی در سال ۸۵۶ ه.ق. در زمان حکمرانی میرزا ابوالقاسم گورکانی ، شمس الدین محمد یغمایی که استاد و وزیر حکمران نام برده بود ، بر فراز قبر حافظ عمارت گنبدی بنا کرد و جلوی آن حوض بزرگی ساخت که از آب رکن آباد پر می شد .
این بنا در اوایل قرن یازدهم هجری در زمان سلطنت شاه عباس تعمیر گردید . در زمان نادر شاه افشار نیز تعمیراتی بر آرامگاه انجام گرفت . اما بنیادی ترین کار در زمان کریمخان زند بر روی آرامگاه انجام گرفت. او در سال ۱۱۸۹ ه.ق. ساختمانی اساسی بر روی آرامگاه حافظ ساخت . ساختمان او به شیوه ی بناهای زمان زندیه دارای تالاری با چهار ستون سنگی یک پارچه بود که از طرف شمال و جنوب گشاده و در دو طرف چپ و راست آن دو اتاق ساخته شده بود به گونه ای که مقبره ی حافظ در شمال تالار قرار می گرفت و در جنوب آن باغی بزرگ نمایان بود . این چهارستون با ارتفاع ۵ متر هنوز هم در وسط تالار مقابل پله ها با نقوش رنگ باخته اما زیبا خودنمایی می کنند . همچنین کریمخان دستور داد تا سنگی از جنس مرمر برای قبر خواجه بتراشند و پس از آماده شدن سنگ دو غزل از غزل های حافظ را به خط نستعلیق که توسط حاج آقاسی بیگ افشار آذربایجانی نوشته شده بود ، بر روی آن حجاری کردند که این سنگ هنوز هم بر روی قبر قرار دارد . ابعاد این سنگ ۴۰ *۸۰*۲۶۶ سانتی متر است . در بالای کتیبه ی سنگی و در میان ترنجی این جمله نوشته شده است : ” انت الباقی و کل شی هالک “.
در زیر آن غزلی زیبا از حافظ در ۱۲ سطر با مطلع :
مژده ی وصل تو کو کز سر جان بر خیزم
طایر قدسم و از دام جهان برخیزم
و دور آن نیز غزلی دیگر با مطلع :
ای دل غلام شاه جهان باش و شاه باش
پیوسته در حمایت لطف اله باش
نوشته شده است . همچنین در دو گوشه ی بالای سنگ ، این دو مصرع نوشته شده است :
بر سر تربت ما چون گذری همت خواه
که زیارتگه رندان جهان خواهد بود
و در گوشه پائینی سنگ دو مصرع زیر نوشته شده است :
چراغ اهل معنی خواجه حافظ
بجو تاریخش از خاک مصلی
که خاک مصلی به حساب ابجد بیانگر تاریخ وفات حافظ است .
پس از حکومت زندیه نیز افراد زیادی آرامگاه را تعمیر و مرمت کردند که برخی از آنان عبارتند از :
- در سال ۱۲۷۳ ه.ق. تهماسب میرزا ( مؤید ) حکمران فارس آرامگاه را تعمیر و مرمت کرد .
- در سال ۱۲۹۵ ه.ق. مرحوم فرهاد میرزا ( معتمدالدوله ) فرمانفرمای فارس معجری چوبی بر آرامگاه خواجه نصب کرد .
- در سال ۱۳۱۷ ه.ق. ملا شاه جهان زرتشتی ( اردشیر ) ساکن تهران بخاطر علاقه ای که به حافظ داشت بر مزار او رفته و تفألی به دیوان حافظ می زند که شعر زیر می آید :
ای صبا با ساکنان شهر یزد از ما بگو
کای سر حق ناشناسان گوی میدان شما
وی از این شعر خوشش آمده و تصمیم می گیرد بقعه و بارگاه مجللی بر روی قبر حافظ بسازد . به همین منظور مشغول به کار می شود و معجری بر فراز قبر می سازد ولی یکی از سادات متظاهر وقت به جرم آن که چرا یک شخص زرتشتی ( گبر ) می خواهد قبر حافظ را بسازد ، آن بنا را خراب کرد و شخص بانی را از این کار باز داشت . ( گفته شده است در آخر عصایش را به قبر حافظ می زند و خطاب به او می گوید : درویش می خواستند تو را نجس کنند ، نگذاشتم !)
هنوز آثار افتادن چوب بست ها بر روی سنگ قبر به صورت شکستگی در سنگ به چشم می خورد .
- در سال ۱۳۱۹ ه.ق. شاهزاده ملک منصور ( ملقب به شعاع السلطنه )‌ والی فارس معجری آهنین بر قبر حافظ ساخت و کتیبه ای را نیز بر بالای آن قرار داد .
- در سال ۱۳۱۰ خورشیدی فردی به نام دبیر اعظم بهاری که استاندار فارس بود ، سردر حیاط جنوبی و نارنجستان ان را سروسامان داد ، همچنین خیابانی در جلو آرامگاه احداث کرد و نام آن را« خرابات» گذاشت که بعدها به گلستان تغییر نام پیداکرد .
- در سال ۱۳۱۴ خورشیدی به کوشش مرحوم علی اصغر حکمت شیرازی (وزیر فرهنگ وقت) وعلی ریاضی (رئیس فرهنگ وقت) طرح نقشه ی آرامگاه حافظ ، به شکل کنونی آن با طراحی و نظارت مهندس « آندره گدار» شرق شناس و ایران شناس بزرگ فرانسوی تهیه شد و به مرحله ی اجرا درآمد و در سال ۱۳۱۶ به اتمام رسید.
طبق این نقشه در تالار ، چهار ستون وسط که در زمان زندیه احداث شده بود ، از دوطرف امتداد یافت و حافظیه به دو محوطه ،شامل باغ در جنوب، تالار و آرامگاه در شمال آن تبدیل شد.
در این ساختمان عمارت قدیمی کریم خان زند به صورت تالاری درآمد که ۵۶ متر طول دارد و به وسیله ی ۲۰ ستون سنگی بلند نگه داشته می شود که چهارستون یک پارچه ی کریم خانی در میان این ستون ها قرار دارد و ۱۶ ستون دیگر دوتکه است که در سال ۱۳۱۵ شمسی ساخته و نصب گردیده است.

​

​

بنای آرامگاه
آرامگاه حافظیه درمجموع ۲۰۰۰۰ متر مربع مساحت دارد و دارای چهار در است : یکی جنوبی (در ورودی اصلی) ،دو در بزرگ و کوچک در سمت غرب و یک در، که در ضلع شمال شرقی به گلخانه گشوده می شود . بنای آرامگاه به دو صحن شمالی و جنوبی تقسیم شده است که حدفاصل دو صحن با دو ردیف پلکان سنگی که به تالاری ۵۶ متری می رسد ، از یکدیگر جدا شده اند .( که با انجام برنامه های توسعه ی ارامگاه که خوشبختانه در دست انجام است ، این ویژگی ها دگرگون خواهد گشت.)
صحن (حیاط) جنوبی:
این حیاط که نسبت به کف تالار ۱۸ پله ، قریب ۴ متر گودتر است ، به ابعاد ۸۰ * ۱۵۰ متر است. در وسط حیاط باغچه ی باریک بلوار مانندی است به عرض ۴ متر که در آن چمن و گل کاشته می شود. در طرفین این بلوار ، دو راهرو به عرض ۴ متر است که به رفت و آمد اختصاص دارد . در اطراف دو راهرو ، دو باغچه است به ابعاد ۲۰* ۴۵ متر که اطراف آنها سرو وکاج کاشته اند و در وسط هر یک از این دو باغچه ، یک حوض مستطیلی به ابعاد ۴* ۳۲ متر ساخته شده است . طرفین این دو باغچه راهرویی است به عرض ۴ متر که برای استراحت و رفت و آمد احداث شده اند. در مشرق و مغرب حیاط دو نارنجستان است که هر یک به ابعاد ۳۵* ۷۰ متر است . این نارنجستان ها علاوه بر آن که پیوسته سبز و خرم اند ، در فصل بهار که غرق بهار نارنج می شوند ، فضای حافظیه را معطر می سازند.
در سه طرف حیاط جنوبی آرامگاه دیوارهای اجری مرتفعی است، منتها قسمتی از وسط دیوار جنوبی را برداشته و نرده های اهنی نصب کرده اند و در وسط آن ، در ورودی به حافظیه قرار دارد که با سه پله به خیابان گلستان متصل می شود.

تالار حافظیه:
همان گونه که توضیح داده شد ، این تالار از ساختمان های دوره ی زندیه است که سابقاً در وسط ، تالاری با چهار ستون و هر طرف آن تالار ، چهار اتاق بوده است که در تعمیرات اخیر اتاق ها را برداشته اند و تالار فعلی به طول ۵۶ متر و عرض ۸ متر با ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع ۵ متر به وجود امده است .
شکل این تالار تلفیقی از معماری هخامنشی و زندیه را در خود دارد .
در طرفین تالار( مشرق و مغرب آن ) دو اتاق ساخته شده که یکی دفتر آرامگاه است و دیگری را سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در اختیار دارد . در پیشانی این دو اتاق (سه بیت بر پیشانی دیوار شرقی و سه بیت بر پیشانی دیوار غربی) یکی دیگر از غزلهای حافظ را به خط نستعلیق بر روی سنگ مرمر نوشته و نصب کرده اند . مطلع این غزل عبارت است از :

روضه ی خلدبرین خلوت درویشان است
مایه ی محتشمی خدمت درویشان است​

همچنین بر پیشانی نمای خارجی تالار و رو به سمت باغ ورودی ( صحن جنوبی ) غزل :

گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس
زین چمن سایه ی آن سرو روان ما را بس​

وبر پیشانی نمای دیگر و به سمت مقبره ، غزل :

چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست
سخن شناس نه ای دلبرا خطا اینجاست​

نصب شده است .
صحن ( حیاط) شمالی :
صحن شمالی حافظیه به ابعاد ۶۰* ۵۰ متر است که سابقاً قبرستان عمومی بوده است . در وسط صحن ، قبر خواجه قرار دارد که با داشتن پنج پله ، قریب یک متر از کف صحن مرتفع تر است.
سنگ مرمری که کریمخان زند بر روی مزار حافظ گذاشته ، هنوز با زیبایی و به همان حال باقی است .
بالای قبر گنبدی است که به وسیله ی هشت ستون سنگی یکپارچه ی پنج متری و به شکل ستون های کریمخان نگهداری می شود . سطح خارجی گنبد به وسیله ی ورق های مس ، ترک ترکی ، مانند کلاه قلندران و درویشان پوشیده شده و سقف گنبد با کاشی های رنگین معرق ،تزئین شده است . دورتادور زیر سقف ابیاتی با خط ثلث روی کاشی نوشته شده است . بر روی این کتیبه ها غزلی زیبا از حافظ با مطلع :

حجاب چهره ی جان می شود غبار تنم
خوشا دمی که از این چهره پرده برفکنم​

نقش بسته است .
در جنوب صحن دو حوض آب بزرگ و مستطیل شکل ( در شرق و غرب) قرار دارد که منبع آب حوض های بزرگ باغ ورودی در صحن جنوبی است و هر یک به وسیله ی دو باغچه با درختان نارنج ، محصور شده است . دورتا دور صحن نیز باغچه هایی است که در آن ها کاج ، سرو و نارنج کاشته شده و چمن کاری شده است .
در سمت شرقی صحن ، دیواری بلند است که پشت آن آرامگاه های خصوصی خانواده ی فربد و آرامگاه معدل ( محل کنونی دفتر انجمن دوستداران حافظ) واقع شده است .
بر پیشانی این دیوار غزل :

مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو
یادم از کشته ی خویش آمد و هنگام درو​

و غزل :

عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دگری بر تو نخواهند نوشت​

با خط زیبای ثلث بر روی کتیبه هایی نصب شده است .
در سمت شمالی صحن حافظیه ، در وسط ، عمارت کتابخانه است که مرکز حافظ شناسی در آن قرار دارد . سمت غرب کتابخانه ، چایخانه ی سنتی و در قسمت شرق آن نیز غرفه ی فروش کتاب های میراث فرهنگی است .
بر سر در چایخانه کتیبه ای با خط نستعلیق و بیت :

رواق منظر چشم من آشیانه ی تست
کرم نما و فرود آ که خانه خانه ی تست​

و در سراسر پیشانی دیوار شمالی صحن ، غزل :

سحرم هاتف میخانه به دولت خواهی
گفت باز آی که دیرینه ی این درگاهی​

با خط زیبای ثلث به چشم می خورد.
سمت غربی صحن شمالی نیز دیواری است با غرفه ها و آرمگاه های خصوصی که بر پیشانی آن نیز غزل :

بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است
بیار باده که بنیاد عمر بر باد است​

جلوه گری می کند .
در این سمت نیز مقبره ها و آرامگاه هایی وجود دارد که مهمترین آنها مقبره الشعرا است و مابقی شامل :
آرامگاه خانوادگی ناصرالدین سالار ، آرامگاه ضیاء الدین فیلی ، آرامگاه خانوادگی فریدون توللی ( شاعر ) ، آرامگاه خانوادگی اسدالله عرب شیبانی ، آرامگاه خانوادگی خاندان طباطبائی کازرونی و آرامگاه خانوادگی خاندان قوام الملک شیرازی است که سردر مرتفعی دارد .
پشت مقبره خاندان قوام ( در سمت غرب مجموعه ی حافظیه ) نیز حیاط کوچکی است که در سمت مغرب آن چند مقبره شخصی متعلق به خانواده های مؤیدالملک قوامی ، صاحب دیوانی ، فصیحی و… است .
در وسط این محوطه کوچک و زیبا حوضی کوچک و نسبتاً عمیق قرار دارد . این قسمت اکنون به کلاس های بخش آموزش مرکز حافظ شناسی اختصاص یافته است .
در مقبره الشعرا ( که با دری کوچک و آهنی به فضای بزرگ و چمن کاری شده منتهی می شود ) جمعی از شاعران ، نویسندگان ، عالمان ، استادان دانشگاه و هنرمندان آرمیده اند که مشهورترین آنان عبارتند از : دکتر لطفعلی صورتگر ( شاعر ، ۱۳۴۸-۱۲۷۹ شمسی ) ، دکتر مهدی حمیدی شیرازی ( شاعر و استد دانشگاه ۱۳۶۵-۱۲۹۳ شمسی) رسول پرویزی ( نویسنده و داستان نویس، وفات ۱۳۵۶ شمسی) استاد جواد مصلح ( فیلسوف فرزانه ، ۱۳۷۷ -۱۲۹۸ شمسی ) استاد محمد خلیل رجایی ( استاد حکمت و ادب ، وفات ۱۳۵۴ شمسی) دکتر عبدالوهاب نورانی وصال ( استاد دانشگاه ۱۳۷۳-۱۳۰۲ شمسی ) استاد دکتر علی محمد مژده ( استاد فرزانه ی ادبیات دانشگاه ، وفات ۱۳۸۱ شمسی) استاد حمید دیرین ( مؤسس و رئیس انجمن خوشنویسان فارس ،۱۳۷۴-۱۳۱۵ شمسی ) استاد نورالدین رضوی سروستانی ( از بزرگان آواز و موسیقی اصیل ایرانی ،۱۳۷۹-۱۳۱۴ شمسی) آیت اله العظمی شیخ محمد باقر شهید رابع مجتهد اصطهباناتی ( سرحلقه ی آزادی خواهان فارس، شهادت ۱۲۸۶ شمسی ) دکتر سید ابوطالب فنائی ( نویسنده ، مترجم و شاعر ، ۱۳۸۱-۱۳۲۸ شمسی ) و… همچنین دورتادور دیواره ی صحن شمالی با آجرنماها و طرح های شمسه گونه و غرفه هایی با درهای چوبی که شکل گل های نیلوفر را در نقش خود جای داده اند به زیبایی صحن جلوه ای دو چندان می دهد . خطوط ثلث کتیبه ها و کتیبه ی نستعلیق تاریخ بنا را هنرمند و خطاط فقید شادروان امیرالکتاب ملک الکلامی نوشته است .
در قسمت شمالی کف صحن و در کنار آرامگاه حافظ نیز چندین سنگ قبر دیده می شود که مهم ترین آنها متعلق به شیخ محمد اهلی شیرازی ( شاعر معروف و صاحب کتاب مشهور سحر حلال متوفی به سال ۹۴۲ ه.ق. ) ، محمد نصیری الحسینی ملقب به فرصت الدوله شیرازی ( شاعر ، ۱۳۳۹-۱۲۷۱ ه.ق. ) ، قطب العارفین آقامحمدهاشم ذهبی شیرازی ( از اقطاب سلسه ی ذهبیه ، متوفی به سال ۱۱۹۹ ه.ق. ) و حاج ملاعلی سمنانی ( عالم و عارف بزرگ ) است .
در جلوی کتابخانه نیز مقبره حاج سید محمدعلی کازرونی شیرازی ( از مجتهدان فارس ) شیخ محمد مهدی کجوری ( از مجتهدان برجسته ) شیخ محمدحسن کجوری و سید محمدرضا مجدالعلما ( دستغیب ) دیده می شود . همچنین محل کنونی کتابخانه ، مقبره قاسم خان ، والی فارس بوده است .



♦ نماد شناسی بنا

بر سر تربت ما چون گذری همت خواه

که زیارتگه رندان جهان خواهد بود​

بنای آرامگاه حافظ را علاوه بر سبک و سیاق ظاهری معماری اش ، می توان از منظری عرفانی و معنوی نیز کاوید که از نظر نمادشناسی قابل تأمل است . بنای آرامگاه در مقابل خیابانی قرار گرفته است . خیابان می تواند نمایی از اسارت در جهانی صنعتی باشد که تا زمانی که در آن زندانی هستیم نمی توانیم به تفکرات حافظ پی ببریم ، هم چنان که وقتی در خیابان ایستاده ایم ، آرامگاه را نمی توانیم ببینیم . صحن جنوبی آرامگاه جلوه ای از عالم ملک و اسارت در هواهای نفسانی است . هر قدر که از در ورودی دورتر و به پله های ایوان نزدیک تر می شویم ، از قید تعلقات دنیای مادی هم رهاتر می شویم . از صحن جنوبی با گذر از دو ردیف پلکان سنگی به ایوان می رسیم که هر ردیف آن از ۹ پله تشکیل شده است . ۹ عدد افلاک است و در ادبیات و عرفان ایرانی بسیار مقدس .
از پله ها که بالا می رویم ، خود می تواند بیانگر نوعی معراج و کنده شدن از عالم ملک به قصد سیر در عالم ملکوت باشد . در این سیر ، کم کم بنای مقبره مانند خورشید درخشانی که طلوع می کند نمایان می شود .
ایوان بیانگر عالم ملکوت است . اینجاست که حجاب ها به کناری می روند و حقیقت ( مقبره ) آشکار می شود . پس از آشکاری حقیقت ، فرود از پله ها نمایانگر تعظیم در برابر این آفتاب خوبان است .
صحن شمالی ، عالم ملکوت را تداعی می کند که در آن سرانجام به ساحت حقیقت دست می یابیم ، جایی که هشت در ورود و خروج دارد و هر کسی از ظن خود یار آن می شود . هشت ستون مقبره ،هم می تواند نشانی از هشت در بهشت باشد و هم یادآور قرن هشتم هجری که حافظ در آن می زیسته است .
نمای درونی سقف با رنگ هایی تزئین شده که می تواند نمودهای عرفانی داشته باشد:
آبی فیروزه ای نماد بهشت ، قرمز ارغوانی نشان شراب ازلی ، سفید و سیاه نماد شب و روز و گذر زمان و قهوه ای سوخته نماد خاک است .
نمای بیرونی گنبد ، هم نمودی از آسمان است و هم ترک ترکی و به شکل کلاه قلندران و تاج درویشان .
وقتی این همه مفاهیم بلند پایه در فرهنگ و عرفان ایرانی اسلامی ، در هم آمیخته می شود ، آرامگاه شخصیتی را می سازد که خود نیز نمونه کامل یک رند عارف حقیقت جوی ایرانی است ، به یقین این مکان مقدس آرامگاه دل ها و زیارت گاه رندان جهان هست و خواهد بود .


♦ طراح آرامگاه
یکی از شرق شناسان بزرگی که همواره به تاریخ و تمدن و هنر ایران عشق می ورزید ، آندره گدار فرانسوی بود . او که فارغ التحصیل دانشکده هنرهای زیبای پاریس بود ، به سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به دعوت دولت وقت و به منظور سامان دهی اداره کل باستان شناسی و نگهداری و مرمت بناهای تاریخی به ایران آمد. وی در طی ۳۲ سال اقامت در ایران ( مدیریت اداره کل عتیقات و ریاست دانشکده هنرهای زیبای تهران ) از اغلب آثار تاریخی ایران بازدید کرد و ضمن تهیه ی فهرستی ازآن ها، اقداماتی در جهت حفظ و نگهداری و مرمت این آثار معمول داشت .
آندره گدار در جنگ جهانی دوم به هنگام اشغال فرانسه توسط نازی ها به نمایندگی کمیته ی ملی فرانسه در ایران برگزیده شد و نشریه ی فرانسه ی آزاد را در تهران منتشر کرد . او از سال ۱۹۳۶ به بعد به منظور شناساندن آثار تاریخی ایران به جهانیان ، با همکاری همسرش بانو یدا گدار و عده ای از محققان و دانشمندان ایرانی به انتشار جزواتی سالانه به زبان فرانسه به نام آثار ایران دست زد و در هشت جزوه با دقت و وسواس فراون با ذکر جزئیات هنر ایران و ارائه ی طرح و نقشه ی بناها به معرفی یکایک این آثار همت گماشت. ساخت و تکمیل بنای حافظیه به شکل امروزی یکی از کارهای بسیار زیبا و ماندگار وی است که با الهام از معماری اصیل ایرانی و با تکیه بر ذوق و هنر استادکاران هنرمند با نظارت وی به اتمام رسید.

 

[DDDIQ]

مرکز تجارت جهانی شیراز

مرکز تجارت جهانی شیراز

​

انگیزه احداث : مرکز تجارت جهانی ایران - شیراز با هدف ایجاد یکی از بزرگترین و خاصترین مجتمع های چند منظوره تجاری، اداری، مسکونی، خدماتی، ورزشی، تفریحی، فرهنگی و توریستی منحصر به فرد در کشور، منطقه، و جهان با بهره گیری و دعوت از دانشمندان، نخبگان و متخصصان ممتاز و برجسته ایرانی و خارجی
​

​

برای اولین بار در ایران با رعایت استانداردهای روز دنیا با سرمایه گذاری بخش خصوصی احداث می شود. این پروژه عظیم ملی پس از مطالعات گسترده اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و فنی توسط اساتید، متخصصان و کارشناسان زبده و با حمایت و مساعدت مقامات عالیرتبه کشوری و استانی با انگیزه ایجاد یک مجتمع فوق مدرن و منحصر به فرد در ایران، منطقه و جهان و نیز ایجاد اِلمانی برای کشور اجرا می شود.برگزاری مجامع و جلسات متعدد علمی و فوق تخصصی و انجام تحقیقات گسترده و دقیق توسط مشاوران عالی و دانشمندان ایرانی و خارجی این پروژه طی بیش از سه سال جهت انتخاب محل احداث مرکز تجارت جهانی برای نخستین بار در ایران، سرانجام منجر به انتخاب شهر شیراز گردید.​

این انتخاب به دلیل موقعیت ویژه و استراتژیک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر شیراز به عنوان قلب تجارت و فرهنگ ایران و نیز نزدیکی به خلیج همیشه فارس و کشورهای حاشیه آن صورت گرفت که به تایید کلیه مشاوران، اساتید و متخصصان رسید. پس از تحقیقات گسترده و مطالعات فنی مدون در طرح جامع و تفصیلی شهر شیراز به منظور انتخاب بهترین موقعیت تجاری شهر جهت احداث مرکز تجارت جهانی و نیز با توجه به وجود مناطق و خیابانهای مشهور و بارز در کلیه شهرهای مهم دنیا که عنصری جدایی ناپذیر از شخصیت هر شهر محسوب می شوند، خیابان قصردشت در شیراز که شاهراه حیاتی ارتباطی و تجاری شیراز می باشد، جهت احداث این پروژه ملی برگزیده شد. در عین حال با توجه به طولانی بودن این خیابان، حد فاصل سه راه عفیف آباد و چهارراه زرگری در این خیابان که قلب تجاری شهر به شمار می رود، علیرغم بالا بودن هزینه های اجرایی و شهری آن اختصاصا به عنوان بهترین منطقه شهر شیراز و در نتیجه بهترین و مناسب ترین جایگاه احداث مرکز تجارت جهانی انتخاب شد. گفتنی است تجمیع هزاران واحد تجاری و اداری در این مجتمع عظيم که یکی از گرانترین مناطق شهری از نظر منطقه بندی شهرداری و بهترین موقعیت شیراز به شمار می رود، به دلیل جلوگیری از رشد خطی واحدهای تجاری کناره خیابان قصردشت، به طرح جامع و تفصیلی شهر نیز کمک شایانی می نماید.​

مشخصات ویژه
اين پروژه در قالب شركت مركز تجارت جهانی ایران به شماره ثبت 22921
با سرمايه 100 % نقدی اوليه به مبـلغ:
سه هزار و پانصد ميليارد ريال (3500000000000 ريال) معادل:
سيصد و پنجاه ميليارد تومان (350000000000 تومان)
كه نقداً پرداخت شده، به ثبت رسيده است.
​

مسـاحت زميـن: نزديـك به 10000 متـرمربـع (ده هـزار مـتـر مـربـع)
مسـاحت زیر بنا: بیش از 95000 متر مربع (نـود و پنج هـزار مـتر مربع)
تعداد كل طبقـات: مجمـوعاً 47 طبـقه بـه شـرح ذيـل:
تعداد طبقات تجاری: 5 طبقه
تعداد واحدهای تجاری: بیش از 800 واحد
تعداد طبقات پاركينگ: 4 طبقه
ظرفیت پاركینگ: بیش از 1000 خودرو
تعداد طبقات اداری و مسکونی: 30 طبقه
تعداد واحدهای اداری و مسکونی: بیش از 200 واحد
تعداد طبقات خدماتی،ورزشی، تفریحی و فرهنگی:
4 طبقه واقع در پل شیشه ای
تعـداد طبقـات تـاسيسـات: 2 طبـقـه
تعداد طبقات لابی اداری و مسکونی: 2 طبقه
تعداد طبقات لابی اصـلی: پنج طبقه
تعداد كل لابی های اصلی و فرعی مركز تجارت جهانی برای اولين بار در ايران:
بیش از 40 لابی با مساحت تقریبی 30000 متر مربع (سی هزار متـر مربع)​

از دیگر امكانات این مجموعه:
- وُيد باشكوه مركزی در تمام طبقات مجتمع عظيم تجاری با مساحتی بيش از 5000 متر مربع (پنج هزار متر مربع) - لابی های مجـلل و وسیـع شامل فضـاهای مدیریتی، سـالن های موسیقی، آمفی تاتر و ...​

- هـایپـر ماركـت منـحصـر به فـرد در 2 طبـقه با بیـش از 7 متر ارتفـاع - دهها دستـگاه آسانسور پانورامـیك (شیشـه ای) پرسـرعت، پلـه برقی و آسانسورهای مخصوص بار در کلیه نقاط مجتمع​

- بیش از 20 كافی شاپ، رستوران، فودكورت - بیش از 5500 مـتر مربع (پنج هزار و پانصد متر مربع) باغ و فضـای سبز در ارتفاع 14 متری از سطح زمین برای اولین بار در ایران​

- پل ارتبـاطی شیشـه ای شامـل رستوران های رویال، دریایی و فود كـورت، مجموعه ورزشی، استخر و سونا با سقف متحرك - پد هـلیكـوپتر چنـد منظـوره با قابلیت استفاده بعنـوان كنسرت هـال و آمفی تاتر روباز، رستوران و ...​

- پد هـلیكـوپتر چنـد منظـوره با قابلیت استفاده بعنـوان كنسرت هـال و آمفی تاتر روباز، رستوران و ...​

آرايش كارگاهی
مدیریت مرکز تجارت جهانی ایران بر خلاف کارگاهها و سایتهای اجرایی پروژه های مشابه که از حفاظهای معمولی و بعضا نامناسب و نامنظم جهت محصور کردن فضای کارگاهی استفاده می نمایند، برای اولین بار در کشور با صرف دهها میلیارد ریال از شیوه ای بسیار مدرن، خلاقانه و منحصر به فرد جهت پوشش دادن محل اجرای پروژه عظیم مرکز تجارت جهانی و تجهيزات بهره جسته است.
​

این امر علاوه بر فرهنگ سازی و ایجاد تحول در مدیریت اجرایی کارگاهها و عملیات ساختمانی به ویژه در پروژه های بزرگ، به فضای شهری و تنوع بصری شهروندان کمک کرده و از طرفی از معضل های همجواری با پروژه های ساختمانی برای همسایگان به مراتب می کاهد.​

مطالعات زمین شناسی و برداشتهای صحرایی
یکی از مهمترین مراحل طراحی یک بنا بررسی خاک منطقه و رفتار خاک پس از بارگذاری می باشد. برای اطمینان از دقت طراحی و مقاومت ساختمان مرکز تجارت جهانی ایران در مقابل عوامل مختلف مخرب از جمله باد و زلزله، مطالعات دقیق زمین شناسی از جمله چینه شناسی، زمین شناسی ساختاری، بررسی گسل های موجود اطراف ساختگاه پروژه و شناسایی تاریخچه زمین شناسی منطقه اجتناب ناپذیر بوده است که نتایج تحقیقات و بررسی های انجام شده در قالب خروجی ها و اطلاعات ارزشمند در اختیار مشاوران و طراحان این پروژه قرار گرفته است.​

حساسیت بالای پروژه مركز تجارت جهانی، طراحان را بر آن داشت تا علاوه بر ملاک قرار دادن آيین نامه های موجود و معتبر ایران (آیین نامه 2800 زلزله ایران) از استانداردها، آزمایشات و روشهای پیچیده تر و با ضریب امنیتی بالاتر که در حال حاضر در طراحی سازه های بسیار حساس صنعتی و سدها به کار گرفته می شود نيز بهره گیرند.

​

فونداسیون
درست در همین مکان، پایه های استوار واقعیتی را بنـا می نهیم که روزگاری برای ایرانیان به رویا می مانست...​

راز ماندگاری و پایداری یک بنا را باید در پی و فونداسیون آن جستجو کرد. به جرات می توان گفت که مهم ترین و اثرگذارترین عامل در عمر مفید یک ساختمان عملکرد و کارآیی فونداسیون آن ساختمان می باشد.​

شرایط حاکم بر پروژه مركز تجارت جهانی با توجه به معماری ویژه آن از جمله سطح اشغال صددرصد در 9 طبقه از این ساختمان و وجود دو برج مرتفع در دو ناحیه از اين سطح اشغال توجه و دقت فزاینده ای را در روند طراحی پی این بنا طلب می کند.​

با توجه به اهمیت بالای پی، مشاوران و طراحان این پروژه آخرین دستاوردها و فناوری های رایانه ای را در طراحی فونداسیون این پروژه به خدمت گرفـته اند. اسـتفاده از جدیدترین و مناسب ترين نرم افزارها و شمع های بتنی متعدد در زیرساخت فونداسیون این ساختمان و استفاده بهینه از اطلاعات حاصل از مطالعات زمین شناسی، ضریب اطمینان بسیار بالایی را برای کارآیی و عملکرد فونداسیون این بنا به ارمغان آورده است.​

مطالعات ژئوتکنیک
پس از بررسیهای مکرر برروی تاریخچه بستر ساختگاه سازه و رفتار خاک و همچنین پس از مطالعات زمین شناسی عمومی از قبیل چینه شناسی، زمین شناسی ساختاری و بررسی گسلهای عمومی حوالی محل ساخت پروژه، لزوم وارد نمودن گزینه سازند ساختگاه در معادلات مطالعاتی مورد تفسیر قرار گرفت .​

تعداد گمانه های مطالعاتی لازم و محل آنها با توجه به حدود زمین ساختگاه و محل استقرار سازههای مرتفع، شناسایی و حفاری جهت نمونه برداری آغاز گردید . بخش اول برداشتهای صحرایی شامل تهیه لوگ گمانه ها و آزمایش نفوذ استاندارد، تشریح و شناسایی نظری و دستی خاک، هیدرومتری مضاعف، فشار تک محوری طبق استاندارد و آزمایش تعیین درصد رطوبت طبیعی، دانه بندی، تعیین حدود اتربرگ ، طبقه بندی متحد خاک مطابق با استاندارد انجام پذیرفت .
​

با بررسی نتایج آزمایش نفوذ استاندارد، پارامترهای دیگر خاک مشخص شده و از مطالعات شیمیایی، استخراج نتایج انجام گردید . در نهایت آزمایش سه محوری، تکمیل کننده مجموعه مطالعات و بخش اول برداشتهای صحرایی، انجام شد . لازم به ذکر است تمامی آزمایشهای انجام شده بر اساس استاندارد ASTM و استانداردهای مرجع دیگر انجام شده است .​

سازه پروژه:
معماری خاص پروژه و نیاز به ایجاد فضاهای نامحدود باعث گردید تا حذف حداکثر ستونها و تمامی بادبندها از اولین ملاحظات در انتخاب سیستم سازه باشد . در این راستا تنها سیستم سازهای ایستا و مقابله کننده با بارهای جانبی، یک سیستم صلب خمشی بود که آن هم بدلیل بعد کوچک قاعده مرتفع این سازه، ایستا نمی شد . به همین دلیل سیستم صلب خمشی با قابلیت قاب محیطی مد نظر قرار گرفت و چیدمان سختی المانها و حذف المانها به سمت القای این سیستم حرکت نمود .​

در این حالت با وجود اینکه پایداری افزایش مییابد ولی بیشینه جابجایی در جابجاییهای نسبی قابل کنترل نبود . استفاده از یک هسته بتنی به عنوان هسته مرکزی، سیستم قاب محیطی را به تیوب یا لوله در لوله تبدیل نمود و جابجاییهای سازه در حد کنترل شده و مناسبی قرار گرفت . سازه مورد بحث و سیستم مورد نظر با وجود اینکه تلفیقی از یک سیستم صلب خمشی به انضمام دیوار برشی است ولی یک سیستم مرکب محسوب نشده و ارضا کننده مفاهیم پایهای سیستمهای دوگانه نمیباشد .

​

درواقع عملکرد هسته بتنی ( لوله داخلی ) بعنوان یک شاخص در پایداری سازه و کنترل جابجایی، سازه صلب خمشی را حمایت مینماید . مشکلات متعارف سیستم قاب محیطی از قبیل رانش وتری و لنگی برشی با توجه به فاصله زیاد ستونها ،جهت ارضا سیستم مورد نظر محرز گردید لیکن با تمهیدات خاص موارد فوق مهار گردیدند .​

در تحلیل بارگذاری جانبی طیف طرح ویژه ساختگاه مطابق آیین نامه 2800 تصحیح گردیده و در نهایت مقادیر اصلاح شده جهت تهیه طیف بازتاب با تاثیر ضریب اهمیت واحد و توان منفی یک، از عواملی مانند شکل پذیری و درجه نامعینی با بکارگیری نسبت میرایی 5 درصد اعمال گردید . جهت تهیه طیف سطح بهرهبرداری با توجه به آیین نامه 2800 ایران از طیف طرح استاندارد آیین نامه 2800 استفاده گردیده است و در شتاب مناسب و متناسب با آیین نامه 2800 و آثار عواملی مانند شکل پذیری و درجه نامعینی با عدد واحد جهت طیف بازتاب سطح بهره برداری با بکارگیری نسبت میرایی 3 و 5 و 8 درصد اعمال گردید .​

نسبتهای متفاوت میرایی برای دست یافتن به میرایی مورد لزوم سازه مورد بحث و همگرایی درخصوص تنشهای ایجاد شده در اعضای فلزی و تلاشهای ایجاد شده در اعضای بتنی با منظور نمودن بیشینه جابجایی نسبی سطح بهرهبرداری بوده است .​

ملاحظات تحلیل و طراحی
در تحلیل سازه با رعایت حداکثر شاخص پایداری و کنترل محدودیت جابجایی نسبی در زلزله سطح بهره­برداری به 005/0 ارتفاع و همچنین کنترل محدودیت تغییر مکان نسبی واقعی طبقه در محدوده زلزله سطح ساختگاه، همزمان با لحاظ نمودن نتایج آنالیز مرتبه دوم کامل، شبیه سازی رایانه­ای انجام شده است . سازه پروژه با توجه به وجود قاب صلب خمشی در دو برج به انضمام هسته بتنی و کمربند خرپایی که در طبقات مرتفع دو برج را به یکدیگر متصل میگرداند، برای دست یافتن به عددی که فاکتور شکلپذیری و درجه نامعینی را اعمال میکند، مورد تحلیل قرار گرفت . در نهایت به نتایج قابل قبول و نزدیک به آیین نامه 2800 ایران با توجه به طراحی در چارچوب تنش مجاز بدون تصحیح این فاکتور، دست یافته شده است .​

طراحی اسکلت به روش تنش مجاز مطابق آیین نامه UBC 97 انجام گردید و در موارد خاص با آیین نامه AISC-ASD-89 کنترل گردیده است . طراحی سازه مورد بحث با ضوابط قاب خمشی ویژه صورت گرفته است . از آنجا که روش طراحی بر اساس محدوده تنش مجاز میباشد و با روشهای حدی طراحی انجام نشده است و از طرفی آیین نامه های معتبر طراحی در مورد تحلیل غیر خطی بسیار ناقص میباشد، بنابراین تحلیل سازه مورد بحث کاملاً بصورت تحلیل خطی در نظر گرفته شده است . ولی در روش فوق بر شناسایی محل تشکیل احتمالی مفاصل پلاستیک صحه گذاشته و سعی گردیده در زمان بیشینه جابجایی مفاصل یاد شده از نظر پایداری تا حد پلاستیک دارای تغییرشکل چندانی نگردد .​

از نتایج عملی شناخت محلهای احتمالی مفاصل پلاستیک و تقویت محلهای یاد شده تضمین این واقعیت بدست میآید که در بارگذاری سطح بهره برداری خیز تیرهای طرح شده برای باز توزیع لنگر بطور محسوسی از خیز تیرهای طراحی شده بوسیله تئوری الاستیک توزیع لنگرها کوچکتر است و چنانچه اعضا مطابق آیین نامه طراحی گردند، در حالتهای خاص بارگذاری میتوان از مقاطع، استفاده بهینه نمود . این مهم در ظرفیت چرخشی اعضای تیر برای حدود باز توزیع لنگر که مجاز آیین نامه میباشد کافی و مناسب است.​

در طراحی وصله های سازه ای مطابق آیین نامه 2800 از روش طراحی مقاومت استفاده گردیده و در این خصوص پایداری وصله پس از تغییر شکل­های احتمالی بر اثر پلاستیک شدن مقاطع مد نظر قرار گرفته است .با توجه به ماهیت سازند زمین پروژه، طیف طرح ساختگاه جایگزین طیف طرح استاندارد با دوره بازگشت 500 ساله در نظرگرفته شده است . همچنین طیف طرح سطح بهرهبرداری با استناد به طیف طرح استاندارد با دوره بازگشت 50 ساله مد نظر بوده است .​

لازم به ذکر است برای تحقق موارد فوق راستایی که بیشینه شتاب و جابجایی را دربر گیرد و اثرات مخربتری در زمان وقوع زلزله داشته باشد، بعنوان راستای برانگیختگی مورد استناد بوده است . در خصوص درز انبساط با توجه به پیشنهاد بعضی از مراجع از بارگذاری حرارتی المانهای افقی و عمودی استفاده گردیده است . با توجه به گرادیان حرارتی تعریف شده بر سازه، در تمامی موارد تلاشهای ایجاد شده موثر بر این مهم در نظر گرفته شده است .​

نظر به مشکلات سازه های بلند در خصوص بارهای زمان بهرهبرداری و تغییر شکل قائم المانهای عمودی ناشی از بارهای سرویس و ایجاد تنشهای ثانویه پیشبینی نشده در سازه سعی گردیده است اثرات خزش اعضاء بصورت موردی شناسایی شده و در نحوه اتصالات سازهای پیشگیری از تنشهای ثانویه اعمال شود با این حال اثرات حاصل از این فرآیندها بصورت پیچیده در معادلات وارد گردیده است . خوشبختانه از فاکتورهای شاخص اتصالات صلب، توانایی اتصالات و اعضاء در باز جذب نیروهای ایجاد شده از این مهم میباشد که در روند تحلیل بسیار دلگرم کننده است .​

تاسیسات مرکز تجارت جهانی ایران
امروزه بهره گیری از سیستم هوشمند ساختمان (BMS ) به ویژه در پروژه های عظیم امری اجتناب ناپذیر است. مرکز تجارت جهانی علاوه بر استفاده از این سیستم و آخرین دستاورد های روز جهان موارد ديگری را نيز در سیستم های تاسیساتی خود منظور کرده است كه برخی از آنها می توان اشاره كرد:​

-

تاسیسات حرارتی و برودتی​

طراحی تاسیسات حرارتی نه تنها با انجام محاسبات دقیق تبادلات گرمایشی و سرمایشی ناشی از محیط مدنظر قرار گرفته بلکه با توجه به وسعت بالای پروژه و تراکم جمعیت در بسیاری از نقاط پروژه اثر ازدحام در افزایش دما و نیاز تصفیه هوای درون پروژه نیز منظور شده که در نهایت منجر به استفاده از جدیدترین سیستم های چند منظوره گرمایش، سرمایش، تهویه و تصفیه هوا (HVAC ) گردیده است. هـمـچنـین جـهت جـلوگیری هرچه بیشـتر از اتلاف دما و عایق سازی محیط داخلی ساختمان، شیشه های دو جداره لمینت پیش بینی شده که علاوه بر بالا بردن بازده سیستم تهویه مطبوع، با عایق سازی صوتی فضای داخلی، محیطی آرام و دلپذیر مهیا می سازد.​

-

تاسیسات مکانیکی​

لزوم جابجایی حجم بالایی از جمعیت در این پروژه و ساختار ویژه آن در قالب یک شهر عمودی دست اندرکاران پروژه مرکز تجارت جهانی را برآن داشته که از مدرن ترین و پیشرفته ترین وسایل حمل و نقل در این پروژه استفاده نمایند. وجود دهها دستگاه از پیشرفته ترین آسانسورهای پانورامیک با نمایی دلپذیر از سطح شهر با بهره گیری از سرعتهای بسیار بالا همچنین پله برقی ها و تسمه نقاله های شیب دار در نقاط مختلف این پروژه امکان انتقال مراجعین طبقات به نقاط مختلف این مجموعه را در حداقل زمان ممکن فراهم می سازد.​

-

تاسیسات ایمنی و امنیتی​

با توجه به ساختار ویژه مرکز تجارت جهانی در قالب یک شهر عمودی، تامین ایمنی و امنیت ساکنان این مجموعه امری پیچیده و حساس می باشد که پیش بینی و طراحی های خاص خود را طـلب می کند. علاوه بر سـیستم های امنیتی و هشـداردهنده رایـج مانـند سـیسـتم های آتـش نشـانی و ضد سرقت می توان به برخی از موارد که در طراحی این پروژه استفاده شده اشاره نمود:​

1- سیستم صاعقه گیر در بالاترین نقطه آنتن برج سیستم اعلام حریق مجهز به انواع سنسورهای دود، حرارت و سیسم قطع انشعاب گاز بصورت خودکار.​

2- سیستم های کنترل دسترسی با استفاده از مدرن ترین تکنولوژی شناسایی با قابلیت های کنترل کارت شناسایی، اثر انگشت، مردمک چشم، پلاک خودرو و شماره رمز.​

3- سیستم های امنیتی شامل سنسورهای حرکتی و روشنایی، دوربین های مدار بسته پیشرفته با قابلیت دید شب، قفل های برقی و دربهای ضد سرقت.​

4- سیسـتم ارتباط مسـتقیم با پلیس، آتش نشـانی و اورژانس.​

5- سیستم های امنیتی خصوصی به صورت سفارشی جهت مدیران هر یک از واحدهای مجتمع.​

6- سیستم های کنترل ویژه بخش تاسیسات زیربنایی و آبرسانی با استفاده از حسگرهای آبگرفتگی در نقاط مختلف ساختمان.​

7- سیستم های مخابراتی و اطلاع رسانی.​

جهت ارتباط سریع و کارآمد همچنین استفاده بهینه تبلیغاتی از فضاهای موجود در پروژه امکان ویژه ای مدنظر قرار گرفته است. از جمله تاسیسات مخابراتی و اطلاع رسانی که برای این پروژه در نظر گرفتـه شـده می توان به موارد ذیـل اشـاره کرد:​

* سیستم صوتی خصوصی برای هر واحد و سیستم صوتی مشاعات در قالب شبکه پیجينگ عمومی.​

* سیستم ITشامل اینترنت پرسرعت، ویدئو کنفرانس جهت هر واحد، شبکه مجازی VPN .​

* تابـلوها و نمايشگرهای چندرسانه ای عظیـم جـهت تبلیـغات و اطلاع رسانی ساکنین.​

پَد هلیکوپتر مرکز تجارت جهانی ایران
در نمای پروژه مركز تجارت جهانی، برخلاف ساختمان های ديگر، سازه های مربوط به تاسيسات ساختمان به چشم نمی خورد بنابراين فضای ويژه ای برای تامين يك پد هليكوپتر در ارتفاع ميسر شده است.علاوه بر آن استفاده از اين فضا برای اجرای برنامه های فرهنگی، هنری، اجرای كنسرت موسيقی، نمايش، رستوران، مراسم ویژه، فضایی برای چشم اندازهای رویایی و باور نکردنی به باغهای قصردشت و ميراث های فرهنگی و گردشگری شهر شیراز نيز امكان پذير است كه بيانگر بخش ديگری از ديدگاه جامع كارفرما و معماران طراح پروژه است.​

طراحی صندلی های پلكانی بر سطح شيب دار پشت بام و استفاده از محل فرود آمدن هليكوپتر به عنوان سن اجرای كنسرت و يا نمايش، يكی ديگر از ويژگی های معماری مركز تجارت جهانی در جهت استفاده بهينه از فضاها است. علاوه بر آن، امکان دسترسی از فضای کافی شاپ و همچنين مسیر های ویژه VIP نیز برای پد هلیکوپتر در نظر گرفته شده است.​

آنتن مرکز تجارت جهانی
آنتن روی برج ها عموما علاوه بر كاربردهای مخابراتی، دارای كاربری زیباشناسانه نیز می باشد و از دیگر سو ملاك ثبت ارتفاع برج ها محسوب می شود. از این حیث در طراحی پروژه مركز تجارت جهانی، آنتن در حكم نقطه اوج پروژه به عنوان پرچم همیشه افراشته این مجموعه، در قالب بخشی از حجم و كالبد معماری بنا به همراه پد هلیكوپتر، توانسته هماهنگی بسیار زیبایی را به نظاره گران ارائه دهد.
​

سایت پروژه : http://wtc-iran.com​

​

 

[raha]

با اجازه مهندس صدیق... اگه میشه اینو هم به لیستتون اضافه کنید

«دروازه قرآن» و نمادهای اُبليسک در شيراز

1- ابليسک نمادي است از آلت تناسلي شيطان به معناي دخول شيطان در کالبد انسان يا تسليم روح خود به شيطان. به اين دليل، از دوران کهن ابليسک «آلت تناسلي بعل» Shaft of Baal نيز خوانده مي‌شد. «بعل»، به معني «استاد» و «ارباب»، خداي کهن اديان غيرابراهيمي در تمدن‌هاي شرق مديترانه و بين‌النهرين بود. اين همان «خدايي» است که در تمدن‌هاي گوناگون اسامي گوناگون به خود گرفته، مانند مردوخ و نمرود و داگان و اوزيريس و غيره، و در اديان ابراهيمي «شيطان» خوانده مي‌شود. در تمامي فرقه‌هاي شيطاني معاصر، مانند ايلوميناتي و فراماسونري، اين «خدا» با نام «لوسيفر» مورد پرستش است. نمادهاي «لوسيفر»، از جمله ابليسک، از گذشته کهن تا به امروز بلاتغيير مانده است.

در مسيحيت نام «بعل» به عنوان مترادف «شيطان» به کار مي‌رفت. و گفتيم که اين همان نماد شيطان است که در مراسم حج توسط ميليون‌ها زائر سنگباران مي‌شد و در سال‌هاي اخير حکومت سعودي آن را حذف کرد و به جايش ديواري ساده گذارد. اين حذف به دليل نقش لرد فاستر (سِر نورمن فاستر)، معمار و ماسون نامدار، در بازسازي مکه است.


2-شيراز از ديرباز داراي مدخلي مقدس بود که اين شهر را از ساير شهرهاي ايران متمايز مي‌کرد. اين مدخل «دروازه قرآن» نام دارد که در بلندي، در «تنگ الله اکبر»، واقع بوده و به‌طور کامل بر شهر مُشرف است. بناي فوق در زمان حکومت شيعي عضدالدوله ديلمي در دروازه شمالي شيراز (راه شيراز به اصفهان) احداث گرديد و قرآني در آن جاي داده شد تا مسافران با گذر از زير آن متبرک شوند. بعدها، کريم خان زند اين دروازه را بازسازي کرد و دو جلد قرآن بزرگ نفيس، به خط سلطان ابراهيم بن شاهرخ تيموري، در اتاقک بالاي آن جاي داد. اين قرآن‌ها، که به «قرآن هفده من» معروف‌اند، گويا اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال يافته است. زائران بقاع مقدسه شيراز، به‌ويژه حرم مطهر حضرت احمد بن موسي شاه چراغ (س)، پسر ارشد امام موسي کاظم (ع) و برادر بزرگ امام رضا (ع)، هماره فراوان بوده‌اند و آنان که از سمت شمال وارد شيراز مي‌شدند در اين مکان اوّلين زيارت‌نامه خود را مي‌خواندند.

معهذا، در شيراز بنايي ديگر وجود دارد که از نيمه دوّم سده نوزدهم ميلادي اين شهر را به يکي از زيارتگاه‌هاي اصلي فرقه بابي- بهايي بدل ساخته است: خانه علي‌محمد باب بنيانگذار بابيه در کوچه شمشيرگرها. در دوران متأخر قاجاريه و دوران پهلوي، زائران بابي- بهائي که از دروازه قرآن وارد شيراز مي‌شدند اندک نبودند. اينان نيز، به‌ناچار، از همان دروازه قرآن مناسک خود را آغاز مي‌کردند. مطلعين محلي مي‌گويند امروزه نيز زوار بابي- بهائي کم نيستند؛ اينان در دروازه قرآن زيارت‌نامه مي‌خوانند و مناسک خود را آغاز مي‌کنند.

در دو دهه اخير در دروازه شمالي شيراز تغييراتي انجام گرفته. در پي اين تغييرات، دروازه قرآن کارکرد ديني ديرين خود را از دست داده و به يادماني صرفاً تاريخي- نمايشي بدل شده. بزرگ‌راه شيراز به اصفهان از کنار اين دروازه مي‌گذرد نه از زير آن. به عبارت ديگر، برخلاف گذشته، گذر از زير دروازه قرآن زائران و مسافران را متبرک نمي‌کند. در بازسازي جاده «تنگ الله اکبر»، محل وقوع دروازه قرآن، تمهيدي براي حفظ سنت کهن شيعي دروازه قرآن، آن‌گونه که آل‌بويه انديشيد و بنياد نهاد، انديشيده نشده. اين درست است که احداث بزرگ‌راه در زير دروازه قرآن ممکن نبود، و به آن آسيب مي‌رسانيد، ولي يافتن راهکاري براي حفظ اين سنت ديني ممکن بود. مي‌شد دروازه‌اي بزرگ‌تر، در محلي دورتر، احداث کرد که همان سنت را با بزرگ‌راه‌هاي جديد انطباق دهد. چگونه ممکن است با هزينه‌هاي سنگين در همين منطقه نمادهاي ابليسک ساخت، چنان‌که در سطور بعد خواهيم ديد، ولي تمهيدي براي حفظ سنت «دروازه قرآن» نينديشيد؟

در سال‌هاي اخير، در دو سوي بناي کهن دروازه قرآن دو بناي جديد احداث شده که به‌کلي اين نماد کهن اسلامي را تحت‌الشعاع خود قرار داده. در مدخل کنوني شيراز، در فاصله‌اي اندک در شمال دروازه قرآن که اکنون پليس راه شيراز- اصفهان واقع است، سه نماد ابليسک احداث شده. ابليسک‌هاي سه‌گانه فوق بسيار شبيه به «برج روسيه» Russia Tower است.

«راشيا تاور» را همان لرد فاستر تيمس بنک (سِر نورمن فاستر)، [1] معمار و ماسون بلندپايه، در «مرکز تجارت جهاني» مسکو، [2] مي‌سازد؛ همو که بازسازي مکه را به دست گرفته و نمادهاي سه‌گانه ابليسک را از مناسک «رمي جمرات» (سنگباران شيطان) در حج حذف کرده است. بناي راشيا تاور در سپتامبر 2007 با دو ميليارد دلار بودجه آغاز شده و در سال 2012 به پايان مي‌رسد. راشيا تاور 648 متر ارتفاع دارد و بلندترين برج دنيا خواهد شد. زبان فرقه‌هاي رازآميز و شيطاني زبان نمادها و اعداد است. در اين زبان، سال 2012 سالي خاص و «مقدس» است. آنان معتقدند که در ساعتي معين از روزي معين از سالي معين (ساعت 11:11 صبح 21 دسامبر 2012) «نظم نوين دنيوي» Novus ordo seclorum آغاز خواهد شد.

ابليسک‌هاي سه‌گانه مدخل کنوني شيراز کپي کامل «راشيا تاور» لرد فاستر است در حدي که ماکتي از آن جلوه مي‌کند. به تصاوير زير بنگريد:

ابليسک «راشيا تاور» (برج روسيه) لرد فاستر در «مرکز تجارت جهاني» مسکو
ابليسک‌هاي سه‌گانه شيراز ماکتي از آن است.

در سال‌هاي اخير، بهائيان با خريد يا ساخت خانه و مغازه در حد فاصل ابليسک‌هاي فوق تا دروازه قرآن عملاً کلني‌هاي بسته‌اي را در اين منطقه تشکيل داده‌اند.

ماجرا تمام نشده. در جنوب دروازه قرآن بناي عظيم و عجيب ديگري در دست احداث است به‌نام «هتل بزرگ شيراز». اين هتل بر صخره‌اي عظيم بنا مي‌شود و به‌کلي دروازه قرآن را تحت‌الشعاع نماي حجيم و زشت خود قرار داده است. احداث اين بنا، به عنوان هتل، بر صخره سنگي فاقد توجيه اقتصادي است زيرا هزينه گزافي مي‌طلبد؛ و از نظر اصول شهرسازي و معماري نيز فاقد هر گونه توجيه است. اين يک اصل مسلم در شهرسازي است که بافت تاريخي شهر دست‌نخورده بماند و بناهاي جديد، به‌ويژه با معماري چشمگير، بناهاي تاريخي را حقير و کوچک نکند. يک نمونه مخالفت يونسکو با احداث برج مشرف بر ميدان نقش جهان (ميدان امام خميني) در اصفهان است. به‌رغم اين، نه يونسکو به احداث «هتل بزرگ شيراز» اعتراض کرد نه مقامات محلي با آن مخالفت کردند. احداث اين بنا، اگر صرفاً از منظر شهرسازي نيز بنگريم، لطمه بزرگي است بر بافت تاريخي شهر شيراز.


اقدام فوق بسيار شبيه است به اقدام لرد فاستر در احداث برج‌هاي بزرگ موسوم به «ابراج البيت» Abraj- al- Bait بر فراز کعبه؛ که ساختمان مقدس‌ترين مکان اسلامي را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. مسلمانان فهيم اين برج‌هاي تجاري را، که سرشار از نمادهاي شيطاني و ماسوني است، «شاخ‌هاي شيطان» نام نهاده‌اند.

در بررسي نماي خارجي «هتل بزرگ شيراز» روشن مي‌شود که قسمت فوقاني ساختمان فوق يک هرم ناتمام است. ابليسکي که هرم آن ناتمام است در نمادهاي شيطاني- ماسوني داراي معنايي معين است: «ما سهم خود را انجام داده‌ايم و با ظهور لوسيفر (ناجي بزرگ) هرم کامل خواهد شد.» ابليسک ناتمام همان نمادي است که بر اسکناس‌هاي دلار ايالات متحده آمريکا نقش شده است. بر بالاي اين نماد، که «مُهر بزرگ» Great Seal نام دارد، به لاتين نوشته شده: Annuit cœptis (او از اعمال ما راضي است). در اين جمله، ضمير «او» به لوسيفر يا «خداي» طريقت‌هاي شيطاني بازمي‌گردد؛ که از ديدگاه ايشان سرچشمه «نور» است. و در پائين نوشته شده: Novus ordo seclorum (نظم نوين دنيوي).

هرم ناتمام مندرج در «مُهر بزرگ» داراي 13 طبقه است و در نماي بيروني «هتل بزرگ شيراز» نيز 13 رده يا طبقه مشاهده مي‌شود.

اعداد 3، 7، 9، 11، 13، 33 و 39 در فرقه‌هاي رازآميز اعداد مقدس‌اند. عدد 10 عدد الهي به‌شمار مي‌رود و از ديد آنان منفور است. انفجار برج‌هاي دوقلو در نيويورک در 11 سپتامبر 2001 (1/ 9/ 11) صورت گرفت. انفجار مادريد 911 روز بعد از انفجار نيويورک انجام گرفت. ويژگي عدد 1- 1- 9 اين است که مي‌توان بدون عبور از عدد 10 به عدد 11 رسيد. مهندس حسين امانت، معمار نامدار بهائي که ساختمان بيت‌العدل اعظم الهي در حيفا از اوست، در بناي ميدان شهياد (آزادي) عدد 9 را فراوان به کار برده است. عدد 9 در ميان بهائيان نيز مقدس است زيرا بهائيان فرقه خود را نهمين آئين از سلسله اديان موجود مي‌دانند. طريقت کهن اسکاتي، که بلندپايه‌ترين و رازآميزترين طريقت ماسوني به‌شمار مي‌رود و در تحولات مهم جهاني نقش بزرگ داشته، و بنيانگذاران دولت آمريکا مانند جرج واشنگتن از اين طريقت بودند، داراي 33 درجه است. در سوي ديگر «مُهر بزرگ» آمريکا عقابي منقوش است که دم او داراي 9 پر است، 13 پيکان در يک چنگال و 13 برگ زيتون در چنگال ديگر گرفته و 13 ستاره بر فراز سر اوست.

دروازه قرآن که امروزه به نمادي مهجور و نمايشي بدل شده
و تحت‌الشعاع ساختمان عظيم «هتل بزرگ شيراز» قرار گرفته

ساختمان «هتل بزرگ شيراز» که قسمت فوقاني آن به شکل هرم ناتمام است
آن‌گونه که در «مُهر بزرگ» آمريکا مشاهده مي‌شود


«هتل بزرگ شيراز» در زميني احداث شده که تا زمان انقلاب در مالکيت عبدالحسين دهقان، ماسون بلندپايه و از سران فرقه بهائي، بود و پس از آن مصادره شد. عبدالحسين دهقان و برادرش همدم دوران نوجواني شوقي افندي، رهبر پيشين فرقه بهائي، بودند و در شيراز عبدالحسين دهقان توليت موقوفات بهائيان را به دست داشت. در دوران پهلوي، چون امروز، به دليل غيرقانوني بودن فرقه بهائي، موقوفات اين فرقه به عنوان ملک خصوصي افرادي ثبت مي‌شد که «امين بيت‌العدل» بودند. املاک و باغات پهناور عبدالحسين دهقان در فارس از اين‌گونه موقوفات بود.

منبع

======================================
من از این ساختمون هتل بزرگ شیراز که تقریبا تمامم داره میشه همیشه متنفر بودم. واقعا بی ریخت و زشته! حیف دروازه قرآن و اون لندسکیپ ظریفی که ایروانیان تو کوه به این زیبایی طراحی کرده!!
الان اومدم یکم راجبش سرچ کنم. که دیدم بله قضیه جدیه!

 

[DDDIQ]

با اجازه مهندس صدیق... اگه میشه اینو هم به لیستتون اضافه کنید

«دروازه قرآن» و نمادهای اُبليسک در شيراز

1- ابليسک نمادي است ..............
........ شهرسازي است که بافت تاريخي شهر دست‌نخورده بماند و بناهاي جديد، به‌ويژه با معماري چشمگير، بناهاي تاريخي را حقير و کوچک نکند. يک نمونه مخالفت يونسکو با احداث برج مشرف بر ميدان نقش جهان (ميدان امام خميني) در اصفهان است. به‌رغم اين، نه يونسکو به احداث «هتل بزرگ شيراز» اعتراض کرد نه مقامات محلي با آن مخالفت کردند. احداث اين بنا، اگر صرفاً از منظر شهرسازي نيز بنگريم، لطمه بزرگي است بر بافت تاريخي شهر شيراز.
...............
======================================
من از این ساختمون هتل بزرگ شیراز که تقریبا تمامم داره میشه همیشه متنفر بودم. واقعا بی ریخت و زشته! حیف دروازه قرآن و اون لندسکیپ ظریفی که ایروانیان تو کوه به این زیبایی طراحی کرده!!
الان اومدم یکم راجبش سرچ کنم. که دیدم بله قضیه جدیه!

با سپاس فراوان از مهندس رها جان عزیز
در مورد این متن خب شاید بشه از جهت شهرسازی و محل نامناسبش بررسی معمارانه کرد که از نظر منم مکانش یه خرده نامناسب هست ولی
از آنجا که ما ایرانی ها عاشق مسائل اسرار آمیز و رمز آلومدیم (از جمله خودم) گاهی هم ممکنه افراط کنیم مثلن این متن که نوشته آقای عبدالله شهبازی هس و بارها در وب کپی پیست شده بدون تایید معمارانه متن و صرفا جالب بودنش !
به نظرم بیش از اونکه یه متن کارشناسانه معماری باشه یه متن با جهت گیری های خاص سیاسی-مذهبی هست
به نظر من واقعن انتظار نظر کارشناسانه معماری و قابل استناد رو نمیشه از این متن داشت
چرا که با این حساب که این فرم شبیه چیه یا اون عمل صرفا شبیه اونه میشه به خیلی از مناسک مهم و اعمال و حتی ابزار معروف اسلامی هم گیر داد که شبیه فلان چیز کفر امیز هست که درست نیست من واردش بشم چون متخصص مسائل مذهبی نیستم
ولی یه ضرب المثل داریم هر گردی گردو نیست

رها جان

شما میدونید طراحی این هتل رو چه شخصی انجام داده ؟؟؟

سلام
از یکی از اساتید دانشگاهم پرسیدم که گفتن کار مهندس کلانتری هست( که از مفاخر معماری ایران هستن ) و یک اصلاحیه هم داشته این کار گمونم گفتن مهندس غلامرضا عشایری بوده
ولی سر پروژه بودن نشد که بیشتر وقتشون رو در مورد فرم این هتل بگیرم بعدن حتمن خواهم پرسید

 

[raha]

با سپاس فراوان از مهندس رها جان عزیز
در مورد این متن خب شاید بشه از جهت شهرسازی و محل نامناسبش بررسی معمارانه کرد که از نظر منم مکانش یه خرده نامناسب هست ولی
از آنجا که ما ایرانی ها عاشق مسائل اسرار آمیز و رمز آلومدیم (از جمله خودم) گاهی هم ممکنه افراط کنیم مثلن این متن که نوشته آقای عبدالله شهبازی هس و بارها در وب کپی پیست شده بدون تایید معمارانه متن و صرفا جالب بودنش !

به نظرم بیش از اونکه یه متن کارشناسانه معماری باشه یه متن با جهت گیری های خاص سیاسی-مذهبی هست
به نظر من واقعن انتظار نظر کارشناسانه معماری و قابل استناد رو نمیشه از این متن داشت

چرا که با این حساب که این فرم شبیه چیه یا اون عمل صرفا شبیه اونه میشه به خیلی از مناسک مهم و اعمال و حتی ابزار معروف اسلامی هم گیر داد که شبیه فلان چیز کفر امیز هست که درست نیست من واردش بشم چون متخصص مسائل مذهبی نیستم
ولی یه ضرب المثل داریم هر گردی گردو نیست

خب خیلی بیشتر از یه خورده مکانش نامناسب هست. یعنی در واقع به هیچ وجه مناسب نیست!!
از اونجایی که حالا اگر نگم مهمترین آیتم ولی یکی از مهمترین آیتم ها در طراحی و یا ارزیابی یک بنا تو جه به context یا بستر طرح هست. به نظر من این طرح با توجه به محل قرار گیریش ذره ای ارزش که نداره هیچ. عملا ارزش و اعتبار بناهای همجوارش رو هم تحت الشعاع قرار داده!

به نظرم اگر شبانه بریم با دینامیتی بمبی چیزی به کل نابودش کنیم بره. اقدام مثبتی در راه معماری شیراز انجام دادیم... حتی اگه بعدش بیفتیم گوشه هلفدونی
خیلی راجب این ساختمون "زشت" حرف دارم. ایشالا سر فرصت و تو یه تاپیک جدا که این تاپیک هم به بیراهه نره!

در مورد مطالبی که در پست اولم اومده صحبت شما رو کاملا قبول دارم... نه تنها در مورد این ساختمون، در مورد خیلی ساختمون های دیگه ای که یه عده میشینن تفاسیر و تعابیر خودشون رو بهشون میچسبونند و بعد هم تعمیمش میدن به ساختمان های مشابه! که شاید اصلا معمار بیچاره همچین اهداف و ایده هایی رو هم ابدا در طراحیش نداشته...!!! ممنون از دقت نظر شما

 

[DDDIQ]

ساختمان اداری آبفا شیراز

ساختمان اداری آبفا شیراز

Architect: Soroush Saberi

Project Name: Administrative Building -ABFA- Shiraz
s.q.m. Area = 12000 Location: Shiraz . Iran






-----
برای رفتن به سایت سروش صابری بر روی عکس ها کلیک کنید

 

[DDDIQ]

مجتمع تجاری امام طراحی سروش صابری

مجتمع تجاری امام طراحی سروش صابری

Project Name: EMAM Commercial Complex
EMAM commercial-administrative complex Sq.m. Area = 12000 Location:
Shiraz . Iran
برای رفتن به سایت سروش صابری بر روی عکس ها کلیک کنید

 

[DDDIQ]

مجموعه عظیم تجاری تفریحی توریستی خلیج فارس(شیراز)

مجموعه عظیم تجاری تفریحی توریستی خلیج فارس(شیراز)

مجموعه عظیم تجاری تفریحی توریستی خلیج فارس(شیراز)
( برگترین در ایران)

وب سایت مجتمع خلیج فارس
http://setareh.co.ir

​

مشخصات کلی مجموعه خلیج فارس :
· بیش از 2500 واحد تجاری با امکانات رفاهی
· هایپر مارکت به مساحت 12000 متر مربع با دسترسی رامپ و پلهبرقی
· شهر بازی به مساحت 28000 متر مربع شامل سالن بولینگ - بیلیارد ومدرنترین وسایل بازی و سرگرمی
· نمازخانه - اورژانش - رستوران و کافی شاپ
· سینما شامل دو سالن 600 نفره دو منظوره (سینما و آمفی تئاتر( مدرن بر اساس آخرین متدهای پخش صوت (دالبی دیجیتال) با مساحتی حدود 6000 متر مربع ویک سالن سینمای 150 نفره - تئاتر 4 بعدی
· شهر بازی رو باز به مساحت 37000 متر مربع مجهز به مدرنترین وسایلبا استانداردهای جهانی
· پارکینگ سرپوشیده با گنجایش 5500 دستگاه ماشین با ورودیها وخروجیهای متعدد
· فضای سبز در اطراف و جلو بازار و شهر بازی و دریاچه مصنوعی
· رستوران - Fast food و کافی شاپهای متعدد در داخل و خارج مجموعهتجاری –(42 واحد)
· دسترسی آسان ماشین امداد و آتش نشانی به اطراف مجموعه تجاری جهتایمنی کامل بهره برداران
· برج فارس با جایگاه مخصوص بالگرد

موقعیت قرار گیری مجتمع
مجموعه خلیج فارس با حدود 450000 متر مربع زیر بنا در موقعیت حاشیه ای نسبت به شهر شیراز و در جوار شهرکهای اقماری همچون گلستان - صدرا - شهید بهشتی - حافظ - گویم - دو کوهک - بزین قرار می گیرد که امکان هر گونه برنامه ریزی ترافیکی و شهری را با توجه به زمینهای بایر اطراف دارا می باشد . موقعیت خاص و حاشیه ای مجتمع باعث اصلاح ساختار ترافیکی و خلوت نمودن مراکز اصلی شهر می گردد . زمین پروژه با مساحتی حدود 15 هکتار مشرف به دامنه کوههای صدرا و در مجاورت دو بزرگراه عمده شهری - جاده سپیدان و جاده صدرا قرار گرفته است .

مشخصات فنی مجتمع خلیج فارس
مجموعه خلیج فارس دارای سازه ای بتنی است که در آن قاب خمشی ودیوار برشی به صورت توام وظیفه مقابله با بارهای جانبی زلزله را بر عهده دارند . سیستم سقف به صورت مشبک و مجوف (Waffle) و ترکیبی از دال بتنی با تیرهای فرعی بتنیاست که ضمن کاهش قابل ملاحظه ضخامت سقف باربری و سرویس دهی آن را افزایش می دهد .
از ویژگیهای مهم پروژه انجام مطالعات لرزه خیزی به صورت خاص در آنمی باشد که ضمن افزایش دقت در محاسبات لرزه ای سازه امکان استفاده از آیین نامه هایجدید بین المللی نظیر UBC و IBC را براحتی میسر می سازد . همچنین پیش بینی مطالعاتینظیر Base isolation جهت اجرای فندانسیونهای خاص برای پروژه شده که با انجامتمهیدات لازم در آن انرژی ناشی از زلزله به نحو مناسبی مستهلک شده و میزان انرژیمنتقل شده به سازه به نحو چشم گیری کاهش می یابد .
آیین نامه های مورد استفاده جهت پروژه آیین نامه 2800 زلزله ایران - آیین نامه ACI;UBC و آیین نامه بتن ایران (آبا) می باشد که به جهت کنترل و مطابقتروشهای تحلیل و طرح با مبانی و جدید بین المللی از آیین نامه IBC نیز جهت کنترلروشهای محاسباتی استفاده گردیده است . نرم افزارهای مورد استفاده جهت تحلیل و طراحیسازه و فندانسیون ETABS 8.48 و SAFE 7.33 و در قسمتهای خاص نظیر سقف های خر پایفضایی SAP 8.33 می باشد .
مجموعه تلاشهای مطالعاتی فوق چشم انداز روشنی از طرح و اجرای سازهای کاملا ایمن مطابق با جدیدترین استانداردهای بین المللی را پیش روی جامعه قراردهد.


اهداف کلی مجموعه خلیج فارس
مجموعه خلیج فارس با در نظر گرفتن کمبودها و
پتانسیلهای شهر سعی دارد با نگاهی به آینده خط مشی مشخصی را جهت نیل به اهداف زیرترسیم نماید .

ایجاد تفریحگاه سالم جهت شهروندان
ارتقاء فرهنگی و افزایش رشد اجتماعی شهر
ایجاد جاذبه افزونتر سیاحتی شهر شیراز در راستای توسعه اقتصادی واجتماعی شهر
اشتغال زایی و ایجاد فرصتهای شغلی جدید
افزایش نشاط و پویایی اجتماعی
کاهش سفر های درون شهری شهروندان و بار ترافیکی
تجارت - سرگرمی های مناسب و سالم و خرید مناسب و یکجا برایمراجعان
جلوگیری از سفر شهروندان به شهرهای بزرگ و بعضا خارجاز کشور برای تجارت و امور تفریحی و توریستی

امکانات ويژه ورفاهي
·نمازخانه
·رستوران وکافي شاپهاي متعدد،fast food
·پله برقي،رامپ برقي و آسانسورهاي متعدد
·سالنهاي ورزشي بويژه بولينگ وبيليارد
·شهر بازي وسرگرميهاي کامپيوتري
·دوسالن سينما هر يک به گنجايش600نفر
·برق اضطراري
·سيستم خنک کننده مرکزي
·سيستم اعلام واطفاء حريق
·راهنما و اطلاعات مرکزي
·شعب بانکها و باجه هاي معا ملات ارزي
·کافي نت

[h=2]برج هتل 5 ستاره خلیج فارس ، بلندترین برج جنوب کشور
[/h]
برج خلیج فارس مجموعه بزرگ تجاری تفریحی خلیج فارس ، یکی از مهمترین ارکان این مجتمع محسوب می شود که کار ساخت آن همزمان با مجموعه اصلی اما با سرعت کمتر شروع شد. اما در اواسط سال گذشته کار ساخت این برج بسیار سرعت گرفت و تا کنون حدود 15 طبقه از آن ساخته شده است.
ارتفاع 170 متری این برج که شامل 47 طبقه می باشد ، باعث شده این برج بعنوان بلندترین برج جنوب کشور و یکی از برج های بلند ایران معرفی شود.
طراحی این برج 3 مرتبه تغییر داده شد تا سرانجام طرح کنونی که ملاحظه می کنید به مرحله اجرا رسید. ( طرح مجتمع تجاری نیز 1 مرتبه تغییر کرد ) :

اما 2 طرح قبلی نیز به شکل زیر بودند :


خوشبختانه روند ساخت برج همانطور که اشاره شد بسیار مناسب است و تا پایان سال 91 و مطابق وعد مسئولان پروژه به بهره برداری خواهد رسید که همزمان با مراحل پایانی ساخت برج ، ساخت شهربازی روباز و دریاچه مجموعه نیز شروع خواهد شد.
تصاویر تا تیر 1389

 

[نیوشا آفتاب]

مجموعه مسکونی فوق مدرن معالی آباد(APS)

مجموعه مسکونی فوق مدرن معالی آباد(APS)

مجموعه مسکونی معالی اباد در یکی از بهترین نقاط خوش اب و هوای شیراز "معالی اباد" در باغ وسیعی به مساحت ۴ هکتار قرار داشته و برخوردار از چشم انداز زیبا و بدیع باغات و کوه دراک است. علاوه بر مجاورت با ایستگاه بزرگ قطار شهری دارای ۲ دسترسی سریع به مرکز شهر از طریق بزرگراه چمران و فرهنگ شهر میباشد...

امکانات عمومی:
*دسترسی اسان به شبکه های حمل و نقل شامل شبکه قطار شهری و دو شاهراه شهری به مرکز شهر
*باشگاه سلامتی مجهز شامل استخر سرپوشیده سونا جکوزی سالن بدنسازی و سالن بیلیارد
*تجهیزات برای حراست ۲۴ ساعته شامل تلویزیون مدار بسته ، کلید های کارتی هوشمند برای پارکینگ و ورودی اصلی
*امکانات خرید ، یک هایپر مارکت و دیگر خدمات
*امکانات فرهنگی - اجتماعی شامل یک سالن اجتماعات و قابل استفاده برای نمایش فیلم
*امکانات اتومبیل شامل پارکینگ سرپوشیده ، پارکینگ برای میهمانان نزدیک هر بلوک و محل مخصوص برای شستن اتومبیل

امکانات مجتمع:
۶۴۸ واحد مسکونی در شش بلوک ۱۷ طبقه
۲۴ عدد اسانسور سریع ۸ نفره با قابلیت حمل بار (چهار اسنسور برای هر بلوک)
ژنراتور برق اظطراری برای اسانسورها و روشنی لابی و راهروهای عمومی
سیستم شوتینگ زباله با سیستم شستوشوی اتوماتیک و معطر سازی
انتن مرکزی و سیستم خبر اتش نشانی

امکانات هر واحد:
گاو صندوق الکترونیک درجا - شیشه های دو جداره - کابینت های مدرن اشپزخانه و سرویسها و دیگر امکانات مثل حوله خشک کن ... - امکانات اینترنتی - درب ایمنی ورودی - امکانات سرمایش و گرمایش اختصاصی
این پروژه معروف به پروژه APS با ۱۰۰ میلیارد سرمایه گذاری از شرکتی اماراتی در ۶ بلوک ۱۷ طبقه در یکی از بهترین نقاط شیراز در حال احداث است...

++++++

افتتاح مجتمع مسکونی مدرن 646 واحدی APS شیراز

پروژه 646 واحدی مسکونی معالی آباد شیراز به عنوان نخستین پروژه سرمایه گذاری خارجی در بخش مسکن ایران با مشارکت شرکت عمران و بهسازی شهری وزارت مسکن و شهرسازی و (A.P.S) احداث گردیده است .این پروژه در شش بلوک 17 طبقه با اسکلت بتن آرمه و دارای دیوارهای برشی احداث شده و عملیات اجرایی آن در بالاترین سطح کنترل کیفی و نظارتی انجام شده است.
همچنین طراحی محوطه این پروژه با هماهنگی کامل سازمان آتش نشانی و به نحوی اجرا گردیده است که امکان امداد رسانی و اطفای حریق در بهترین وضع ممکن برای کلیه ساختمانها فراهم باشدگفتنی است استفاده از دیوارهای پیرامونی 3D در راستای تامین عایق بندی، استفاده از جزئیات اجرای سقف وارونه برای عایق بندی حرارتی بام ، اجرای دربهای ضد حریق برای راه پله های اضطراری طراحی و اجرای سیستمهای اطفای حریق، استفاده از رنگهای داخلی و خارجی اکریلیک دارای پایه آب به جای رنگهای روغنی مرسومی که تاثیرات زیست محیطی نامطلوبی دارند و اجرای بتن در جا با پوششهای سخت کننده برای مسیرهای سواره محوطه از جمله فناوری هایی هستند که در پروژه 646 واحدی معالی آباد شیراز به کار رفته اند.​

​

 

[DDDIQ]

مجتمع بین الحرمین شیراز

مجتمع بین الحرمین شیراز

مجموعه تجاری– فرهنگی بین الحرمین پروژه ای است با مساحت 110.000 متر مربع زیر بنا که در فعال ترین منطقه تجاری شیراز، در میان آثار تاریخی و زیارتی بر جسته شامل حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (ع) (شاهچراغ) ، حرم مطهر سید علاء الدین حسین (آستانه) ، مسجد عتیق، حوزه علمیه منصوریه و مسجد حضرتی واقع شده است.
مجموعه بین الحرمین شامل فروشگاه ، واحد های تجاری ، هتل ، رستوران ، دفاتر اداری و یک مرکز فرهنگی بزرگ شامل سالن کنفرانس، آمفی تئاتر، کتابخانه تخصصی هنر، موزه هنرهای دستی و هنری می باشد.

مساحت
واحد های تجاری ( خالص) 000/15 متر مربع
ساختمان های فرهنگی ، ورزشی و مذهبی 000/15 متر مربع
هتل و رستوران 000/9 متر مربع
واحد های اداری 500/6 متر مربع
پارکینگ 000/45 متر مربع
انباری تجاری 000/3 متر مربع
محوطه سازی و فضای باز 000/44 متر مربع
تأسیسات، فضاهای ارتباطی، سرویس های عمومی 000/17 متر مربع

مرکز تجاری غرب مجموعه بین الحرمین سمت خیابان احمدی به مساحت 9600 متر مربع می باشد، مرکز تجاری دیگر در سمت میدان آستانه واقع شده است و شامل 200 واحد تجاری به مساحت تقریبی 5400 متر مربع می باشد.


زیر زمین مجموعه برای پارکینگ با گنجایش بیش از 1500 خودرو با ورودی و خروجی های متعدد و 260 واحد انباری تجاری اختصاص یافته است.

اهداف پروژه بین الحرمین
وجه به ارزش های فرهنگی و ابنیه تاریخی – مذهبی شیراز
ارتقاء بافت تاریخی و افزایش رشد اجتماعی شهر
ایجاد جاذبه افزونتر سیاحتی شهر شیراز در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی شهر
اشتغال زایی و ایجاد فرصت های شغلی جدید
افزایش نشاط و پویایی اجتماعی
تجارت ، سرگرمی های مناسب و سالم و خرید مناسب و یکجا برای مراجعان

امکانات ویژه رفاهی
رستوران، فست فود، کافی شاپ
محوطه سازی مناسب با الهام از معماری ایرانی
پله برقی – آسانسور
فضای بازی بچه ها
برق اضطراری
سیستم گرمایش و سرمایش ( چیلر مرکزی)
سیستم اطفاء حریق
راهنما و اطلاعات مرکزی
سیستم آنتن مرکزی ، دوربین مدار بسته و سیستم صوتی مرکزی

 

[DDDIQ]

ورودی در باغ های شیراز

ورودی در باغ های شیراز

ورودی به عنوان یکی از عناصر معماری ایرانی در طراحی باغ های ایرانی نیز بکار می رفته است. در این مقاله ابتدا به جمع بندی و تعریف عناصر ورودی می پردازیم و سپس ورودی را در 5 باغ واقع در شهر شیراز بررسی می کنیم. باغ عفیف آباد یا گلشن، باغ جهان نما، باغ ارم، نارنجستان قوام و ارگ کریم خانی به عنوان نمونه هایی که اثری از ورودی آن ها باقی مانده است انتخاب شدند.
فضای ورودی نسبت به سایر فضاها و اجزای هر واحد معماری از ویژگی ها و امتیازات خاصی برخوردار است، زیرا علاوه برکارکرد اصلی آن به عنوان یک فضای ارتباطی ; از لحاظ بصری و ادراکی نیز فضایی رابط بین یک بنا با فضای شهری است و غالبا معیاری برای تشخیص ارزش و هویت معماری و اجتماعی هر بنا، بخصوص در شهرهای دارای بافت متراکم و پیوسته، به شمار می آمده است. (ص10)
در طراحی فضای ورودی هر یک از انواع بناها، اهداف و اصولی متناسب با آن بنا، از جمله: حفظ محرمیت خانواده، ورود با خضوع، ورود به تدریج، آسانی دسترسی به فضای داخلی یا دشواری در آن، شاخص و خوانا بودن بنا در سیمای شهر، ایجاد پیوند بین بناهای بزرگ و عمومی با فضاهای شهری ، در نظرگرفته می شد. (ص12)
درباغ هایی که دارای طراحی معمارانه و مناسب بودند، فضای ورودی باغ دارای جزء- فضاها و عناصری کمابیش همانند مدارس یعنی دارای جلوخان پیش طاق، درگاه، هشتی و دالان بود و مسیر حرکت در آنها در مواردی در امتداد غیر مستقیم بود.
اجزای تشکیل دهنده: جلوخان / پیش طاق / درگاه / هشتی / دالان/ ایوان/ ساباط/ رواق
برخی عناصر: در / کوبه و حلقه / آستانه / سکو / سردر / منار / روزن / حوض (داخل هشتی)

اصول ترکیب کالبدی
1- اصل سلسله مراتب
2- اصل محور
3- اصل تقارن

موقعیت ورودی: نزدیک یکی از گوشه ها / روی محور تقارن / روی دو محور تقارن / در گوشه / در نقاط مختلف
شکل مسیر دسترسی به فضای درونی
1- مستقیم
2- غیر مستقیم
3- مارپیچ

مقیاس نما
1- مقیاس انسانی
2- مقیاس فوق انسانی

شکل ترکیب نما
1- کشیده (پهن)
2- بلند( مرتفع)
3- متوسط

تزئینات نما: آجرکاری، کاشیکاری، گچبری، حجاری

طرح: سنتی – نیمه سنتی – جدید

تعداد نما ها (بیرونی و درونی)
فضاهای ورودی بناهای درونگرا دارای دو نما هستند. نخست نمایی که از بیرون دیده می شود و دوم نمایی که از درون مشاهده می گردد. در ورودی باغ ها نیز به دلیل اهمیت وجه داخلی ورودی و تاثیری که در نمای عمومی باغ دارد معمولا وجه داخلی نیز طراحی می شده است.
یک نمای شاخص / دو نمای شاخص
کارکردهای اصلی ورودی
ارتباط و اتصال بین درون و بیرون
نظارت بر ارتباط
کارکردهای فرعی ورودی
تجمع – بدرقه و استقبال – محل کتیبه و وقفنامه و فرمان

اهداف جنبی ترکیب اجزای ورودی:
حفظ محرمیت و امنیت / ورود با خضوع و طمانینه / شکل مسیر غیر مستقیم / ورود به تدریج / جلب توجه / دعوت کنندگی و گشودگی


نارنجستان قَوام
سردر ورودی در ضلع جنوبی قرار داشته و به یک هشتی باز میگردد و از طریق دو راهرو قرینه به حیاط راه میابد. بنای ضلع جنوبی شامل دو ایوان ستوندار و اتاقهایی است که محل استقرار خدمه بوده‌است. سردر ورودی دارای تزئینات آجرکاری زیبایی است. بر پیشانی سردر ورودی کتیبه ای از سنگ مرمر سرخ فام شامل آیاتی از قرآن است. تاریخ بالای سردر سال 1305 هجری قمری را نشان می دهد که همزمان با پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار است. (نعیما/ص110) پشت دالان رو به حیاط مقداری کاشی کاری هفت رنگ دارد که شامل گل و بته و پرندگان است و عکس سه نفر با لباس های محلی نشان داده شده است. (بهروزی54 / ص245)
بر روی سنگ ازاره درگاه، نقش دو سرباز دوره قاجاریه در حالی که تفنگی در دست دارند حجاری شده است. و در پیش طاق دو سکو وجود دارد. در ورودی از چوب ساج تهیه شده و برروی آن منبت کاری های زیبایی انجام گرفته است. سقف هشتی دارای آجر کاری و کاشی کاری و مقرنس سازی گچی است.
سمت راست ورودی اصلی ورودی کوچک دیگری نیز دیده می شود که احتمالا ورودی خدمه بوده است و دسترسی آن مستقیم به فضای جانبی خدمه است.


باغ ارم
دونالد ویلبر درباره باغ ارم شیراز چنین نگاشته‌است: « ناحیه ای که باغ ارم در آن قرار گرفته، ممکن است عینا شبیه به ناحیه ای باشد که لوبروین و اگیلبی آن را به عنوان باغ شاه توصیف کرده اند. این دو تن در اوایل قرن 11 میلادی / 5 هجری از این محل بازدید کرده اند. ناحیه مزبور در شمال شرقی شهر واقع شده بد. هنگامی که شخصی از در آهنی وارد باغ می گردید، خیابان بسیار عریضی به چشم می خورد که به مدخل باغ شاه منتهی می شد خود باغ در حدود سیصد متر درازا و 30 متر پهنا داشت و محور طویل آن خیابانی به پهنای شش متر و درازای حدود دویست متر بود . . .» (ویلبر84/ص213)
در حال حاضر یک ورودی در شمال باغ فعال است ولی به نظر می رسد ورودی که در قسمت جنوبی باغ واقع است همان ورودی باشد که در کتاب دونالد ویلبر توصیف شده است. هرجند دارای المان های معمول ورودی مانند هشتی و دالان نمی باشد. تزئینات جبهه خارجی آن توسط ترکیب آجر و کاشی به طرز ظریف و زیبایی انجام شده است و جبهه داخلی ورودی بدون تزئینات می باشد.



باغ جهان نما
اکنون این باغ باز سازی شده است و ورودی فعال کنونی یکی از ورودی های فرعی بوده است که بر روی پلان قدیمی مشخص هستند. به نظر می رسد ورودی اصلی بنای باقی مانده ای است در ضلع شمالی باغ.





باغ گلشن(عفیف آباد)
در ورودی اصلی باغ رو به شمال است. قوام الملک در ورودی یک مسیر بیضی اتومبیل رو ایجاد کرد که تا جلوی پله ورودی ساختمان می آمده است. (ص 105)
از روی پلای دونالد ویلبر احتمال وجود یک ورودی دیگر نیز در ضلع جنوبی وجود دارد که اکنون اثری از آن باقی نمانده است.
در شمالی شامل دالان مسقف و پهنی است که از دو طرف در محافظت اتاق هایی قرار دارد که به نظر می آید محل اسکان خدمه و یا نگهبان بوده است. حیاطی کوچک در جلوی ایو اتاق ها توسط دیواری منحنی شکل از محوطه اصلی باغ جدا شده است. این دیوار منحنی با باز کردن دید شخصی که در ورودی استاده است منظره دلانگیز باغ را کامل تر نشان می دهد و به عظمت باغ می افزاید.



ورودی این باغ دارای دو نمای داخلی و خارجی است. بر سر در خارجی که از جنس آجر و سنگ است سنتوری با نقش برجسته دو شیر وجود دارد و بر نمای داخلی نقشی از کاشی هفت رنگ بر گرفته از نقوش هخامنشی دیده می شود. ارتفاع ورودی مقیاس فوق انسانی دارد و نسبت به دیوار های اطراف مرتفع تر است.



ارگ کریم خان
بر سردر خارجی آن مجلس کشته شدن دیو سپید به دست رستم با کاشی هفت رنگ زیبایی مجسم شده است و در داخل آن هم کاشی کاری های مفصلی شامل گل و بته و اشکال خدمتگزاران و سربازان دوره زندیه برروی کاشی های زیبایی نقش بوده است که متاسفانه اکنون آن کاشی ها موجود نیست.(بهروزی 54/ص141)



منابع:
1. دونالد نیوتن ویلبر/ مترجم: مهین دخت صبا / باغ های ایران و کوشک های آن / شرکت انتشارات علمی و فرهنگی / تهران 1384
2. حسین سلطان زاده / فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران / دفتر پژوهش های فرهنگی / تهران 1384
3. حسین سلطان زاده / فضاهای شهری در بافت های تاریخی ایران / دفتر پژوهش های فرهنگی / تهران 1370
4. علی نقی بهروزی / بناهای تاریخی و آثار هنری جلگه شیراز / انتشارات اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس / شیراز 1354
5. جلال یشمی / مجموعه مقالات همایش معماری مسجد گذشته، حال، آینده / دانشگاه هنر- پردیس اصفهان 1376
6. هما ایرانی بهبهانی و حسن سلطانی / محیط شناسی، ویژه نامه طراحی محیط / شاخص ها و ویژگی های باغسازی دوران قاجار/ تهران 1381
7. جاسم غضبانپور/ از آسمان ایران/ وزارت مسکن و شهرسازی 1379/ تهران
8. علیرضا آریان پور/ پژوهشی در شناخت باغ های تاریخی شیراز/ فرهنگ سرا 1365

 

[DDDIQ]

بررسی و تحلیل ساختار کالبدی باغ ارم شیراز

بررسی و تحلیل ساختار کالبدی باغ ارم شیراز

به نام خدا
بررسی و تحلیل ساختار کالبدی باغ ارم شیراز
استاد راهنما: دکتر مجتبی انصاری، مهندس مهدی فاطمی
فهیمه دهقانی (دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس)

چکیده
باغ در طول تاریخ همواره به عنوان بخشی از استخوان بندی شهر و از مهمترین شاخص های تعیین کننده کالبد و سیمای شهر بوده و همواره نقش هماهنگ کننده رابطه بین انسان و طبیعت را بر عهده داشته است. سرزمین ما از روزگاری به داشتن فضاهای سبز وسیع و باغهای مصفا شهرت داشته است از این رو شیوه های باغ سازی آن همواره مورد توجه سایر ملل جهان قرار گرفته است. اما متاسفانه امروز این فضاها مورد بی مهری قرار می گیرند و دیگر نشانی از گونه های متعدد باغ ایرانی به راحتی یافت نمی شود؛ بنابراین آنچه باقی مانده است میراثی از گذشتگان است که ما برای حفظ و نگهداری آنها مسئولیم. در این مقاله به معرفی باغ ارم شیراز که از جمله باغهای تاریخی و ارزشمند ایران است، می پردازیم و نقاط مختلف باغ را از دیدگاه معماری مورد بررسی قرار می دهیم. طبق اسناد گردآوری شده می توان باغ را به دو بخش مجزا تقسیم بندی کرد.بخش اول که در برگیرنده محور تاریخی باغ می باشد بیانگر هندسه موجود در باغ ایرانی است و بخش دوم که در سالهای اخیر طراحی شده است متاثر از شیوه باغسازی ژاپنی بوده است. باغ ایرانی و باغ ژاپنی دو الگوی کهن باغسازی در جهان بشمار می روند و نشات گرفته از دو فرهنگ متفاوت می باشند که ماحصل گذر از خود محوری ها در کنار هم قرار گرفتن این دو الگو می باشد که فی نفسه به طرحی مدرن تبدیل شده است. در طی این تحقیق در روش مطالعات کتابخانه ای سعی بر جمع آوری اسناد و مدارک تاریخی باغ نموده ایم تا شناخت دقیق تری از تاریخ باغ به دست آوریم و تلاش می شود تا با رویکردی تحلیلی روند تغییرات باغ را مورد ارزیابی و مقایسه قرار دهیم.

کلید واژگان
ساختار کالبدی، نظام آبیاری، گونه شناسی باغ ارم، باغ صخره ای، باغ ژاپنی

مقدمه
باغ و باغسازي بر خلاف معماري هميشه زاييده نيازهاي نخستين بشري نيست، از اين رو انسان، دنياي آرماني و تخيلهاي دست نيافته اش را بواسطه علاقه هميشگي به محيط هاي طبيعي، در باغسازي مي جويد و باغ آيينه اي تمام نما براي هر فرهنگ مي گردد. تمامي هنرها در باغ حضور مي يابند، تمامي حكمت ها جلوه مي كنند و خلاقيت هاي مهندسي به اوج مي رسند، باغ محملي مناسب براي شناخت خصوصيات و ويژگيهاي هر فرهنگ است."باغ طبیعت دست ساز بشر است، طبیعتی است برخاسته از ذهن و پرداخته به دست انسان" (ابوالقاسمی، 1371)
وجود تفاوت در اندیشه و فرهنگ موجب به وجود آمدن الگوهای متفاوت برای یک فضا شده است. یکی از این کهن الگوهای به وجود آمده شیوه باغسازی ایرانی است که بر اساس برخی از اسناد موجود پیشینه آن حداقل به دوران هخامنشی می رسد در طول تاریخ ایران ویژگی ها و اصول اساسی داشته است که آنرا از سایر باغ ها در سرزمین های دیگر متمایز می سازد. برخی از این اصول مانند چهار باغ و کاربرد شبکه های شطرنجی همواره در طراحی باغ های ایرانی استفاده می شده. باغ ارم از جمله باغ هایی است که اگر از تغییرات به وجود آمده در آن گذر کنیم، برخی از اصول باغسازی ایرانی در طراحی آن به چشم می خورد. این باغ از مشهورترین و باسابقه ترین باغ های تاریخی ایران به شمار می آید. دكتر بهمن كريمي درباره سبك و شيوه باغ ارم مي نويسد: "طرز ساختمان خيابان هاي آن عيناً طرز باغهائي است كه در زمان ساسانيان احداث گرديده است. در اطراف داراي خيابان هاي مستقيم زيبا و سروهاي بسياري خصوصاً سرو آزاد كه در هيچ نقطه ايران سروي بدين استواري نمي توان يافت منحصر به شيراز و بدين باغ است و آبشارهاي متعدد از هر جانب آن روان است. "
نام باغ ارم همواره سابقه تاریخی آن را به دوش می کشد. سنت های فرهنگی و اعتقادات مذهبی در به وجود آمدن باغ های ایرانی بسیار موثر بوده به طوری که باغ ایرانی را تمثیلی از بهشت دانسته اند و نام هایی همچون ارم را برای آن برگزیده اند و در آیه 7 سوره فجر آمده است که "ارم ذات العماد" و به علاوه در تفاسیر، داستان بهشت ارم را که یکی از افسانه های معروف قدیمی عرب است روایت کرده اند (الطبرسی، 1350) و در تاریخی مازندران در این رابطه آمده است که برخی برآنند که ارم "باغ شداد" است که چون هود پیغمبر توصیف بهشت اله تعالی کرد، وی در عوض بساخت بنابراین که شداد از احفا ارم است این باغ را اضافت بدو کرده، ارم می گویند. (گیلانی، 1352) طبق گفته علیرضا آریان پور در کتاب پژوهشی در شناخت باغ های ایران وجه تسمیه باغ ارم نیز به همین تفسیر باز می گردد.
طبق اسناد و مدارک از دوره قاجار به بعد شیوه باغسازی ایرانی به تدریج تحت تاثیر معماری و فرهنگ سایر ملل، تغییر یافت و فضاهایی پدید آمد که کاربرد خطوط و فضاهای منحنی شکل و گیاهان مختلف از ویژگی های آن است؛ (سلطانی، 1386، ص48) این باغ نیز از این تغییرات مصون نمانده است و در قسمت تاریخی باغ و قسمت های الحاقی آن شاهد این تاثیر می باشیم.

پیشینه تاریخی باغ ارم شیراز:
پیشینه تاریخی این باغ به دوران سلجوقیان بازمی گردد و در تمام دوران آل اینجو و آل مظفر و گورکانیان وجود داشته است. درکتاب پژوهشی در شناخت باغ های ایران و باغ های تاریخی شیراز، احتمال داده شده است که این باغ به دستور اتابک قراچه حاکم فارس احداث شده است. بعد از اتابک قراچه تا زمان شیخ ابواسحاق اینجو حاکم سلسله آل اینجو اطلاعی از سرنوشت باغ در دست نیست اما با توجه به اشاره حافظ در یکی از غزلیاتش مشخص می شود که در این دوران باغ در اختیار حکومت آل اینجو بوده است.
در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا زلف سنبل ز نسیم سحری می آشفت
گفتم ای مسند جم، جام جهان بینت کو گفت افسوس که آن دولت بیدار بخفت
پس از انقراض سلسله آل اینجو، باغ ارم هم به مالکیت سلاطین آل مظفر درآمده است. از وضعیت باغ در دوران صفویه اطلاع دقیقی در دسترس نیست، باغ ارم و باغ های اطراف آن در نوشته های دوره صفویه چندان توصیفی از آنها نشده ولی نوشته های جهانگردان خارجی حکایت از آبادی و شکوه باغ های آن دارد. اما از عصر صفویه به بعد باغ های ایران و خاصه شیراز پیوسته رو به توسعه و آبادی بوده است و برخی از باغ های قدیمی از جمله باغ ارم در این دوران مرمت شده است. ( آریان پور، 1365، ص308)

تصویر 1: اندرون باغ ارم و ضلع شرقی آن در عهد قاجاریه
ماخذ: آرشیو عکس ارگ کریمخان شیراز

از اواخر دوران زندیه تقریبا بیش از 75 سال باغ در تصاحب سران ایل قشقائی بوده است. جانی خان قشقائی که از دوره فتحعلی شاه قاجار تا این اواخر مدت مدیدی این باغ را در اختیار داشته اند و از آن به عنوان مقر فرمانروایی خود استفاده می کرده اند. علیرضا آریان پور در کتاب خود به نقل از فرصت الدوله شیرازی می نویسد نخستین ایلخان این خاندان (جانی خان و پسرش محمد قلی خان) عمارتی مرغوب در این باغ بنا نهاده اند. بهر حال پس از چندی باغ به تصرف و مالکیت دولت درآمده و به دانشگاه شیراز واگذار شده است و مدت ها به عنوان کاخ پذیرایی از آنجا استفاده می شده است. در سال 1345 – 1350 این باغ زیر نظر مسئولین دانشگاه تعمیر اساسی شده است و زمین وسیعی نیز در حاشیه بلوار ارم و بلوار آسیاب سه تایی به آن افزوده شده است. (آریان پور، 1365، ص 312)


تصویر 2: پلان اولیه باغ ارم
ماخذ: آریان پور، 1365، پژوهشی در شناخت باغهای ایران، ص320



تصویر 3: پلان برداشت شده از باغ در سال های اخیر. ماخذ: آرشیو دانشگاه شیراز

عمارت اصلی باغ ارم:
شیوه معماری عمارت اصلی باغ ارم شیراز که در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بنا گردیده با ویژگی هایی که دارد همچون سایر بناهای آن دوره پیروی از اسلوب معماری زندیه و صفویه است؛ چرا که ساختمان هایی که از دوره صفویه تا قاجاریه باقی مانده اند بیشتر در میان باغ های بزرگ که دارای جویها و حوض های فواره دار بوده ایجاد گردیده اند و طرح کلی آنها به یکدیگر شباهت زیادی دارد.
ساختار کالبدی باغ ارم:
با توجه به مدارک موجود در طراحی اولیه باغ ارم برخی از اصول رایج در باغسازی ایرانی مانند نظام مشخص ، ترکیبات ساده و موزون، خطوط مستقیم و عمود بر هم و خوانایی اجزا رعایت شده است. اما این اصول در طول زمان تغییر یافته به گونه ای که در قسمت های شمالی و شمال غربی باغ ارم دیگر شاهد اینگونه طراحی نیستیم. این تغییرات در بسیاری از بخش ها، سیمای باغ ارم را از یک باغ ایرانی به مفهوم واقعی آن به باغ دیگری تبدیل کرده است.

تصویر 4: پلان تغییر یافته باغ در طول زمان، تحلیل، ماخذ: نگارنده


تصویر 5: طراحی پلان اولیه باغ به صورت شبکه های شطرنجی، ماخذ: نگارنده

محور اصلی باغ در شکل اصیل و در حال تکامل یافته اش، که امروز بخشی از آن تفکیک و تخریب شده است، از لحاظ چشم انداز و همچنین به لحاظ ساختار فضایی، دست کم چهار بخش کلی را دارا بوده است. امروزه به دلیل تخریب بخشی که در سمت جنوب و در پائین ترین خیابان عرضی باغ واقع بوده است و نیز به دلیل تخریب کوشک پایین باغ و فضاسازی های خاص پیرامونش و دگرگونی های دیگری که در طول زمان به وجود آمده، آن چشم انداز، ساختار و ویژگی های اصلی خود را از دست داده است.


تصویر 6: عمارت پائینی باغ ارم در زمان قاجار
ماخذ: آریان پور، 1365، پژوهشی در شناخت باغهای ایران، ص 312

چهار بخش محور یاد شده که در امتداد هم واقع اند، توسط بناهای داخل باغ قطع می شود، اما به لحاظ ساختاری و هندسی، اندامی یگانه به حساب می آمده اند که فضای باغ را به نظم در می آورده است اما در نقشه های جدید نظم هندسی چندان به چشم نم یخورد. بخشی از محور مذکور که متصل به میان کرت و استخر مقابل کوشک اصلی است، با ردیفی از درختان سرو، با فاصله و به صورت شمرده محصور شده است.



تصویر 7: خیابان رسمی بین دو کوشک
ماخذ: آریان پور،1365، پژوهشی در شناخت باغهای ایران، ص 320

این قسمت که همچون خیابانی رسمی ترین بخش از محور اصلی باغ را تشکیل داده است، به دلیل بلندی بر دیگر بخش های خیابان مسلط است و با داشتن جویی در میان خود به استخر باغ و کوشک اصلی متصل می شود. این محور در طول مسیر خود با رسیدن به کوشک و خلوت باغ، چهره و مقیاسی جدید را ارائه می دهد. (عمرانی، 1383)


تصویر 8: قرار گیری کوشک در یک سوم محور باغ


تصویر 9: محور اصلی. نحوه کرت بندی باغ از بین رفتن نظم هندسی کاشت را نشان می دهد.


تصویر 10: مسیر آب در محور اصلی، ماخذ: نگارنده

نظام آبیاری باغ:
بخش های مختلف این محور و شالوده باغ توسط محور آبی که از بالاترین بخش باغ وارد می شود و در خیابان اصلی حضور می یابد به یکدیگر پیوند می خورد. باغ ایرانی به جایگاهی نیازمند است که به آب این ماده حیات بخش دسترسی داشته باشد. آب در طول محور اصلی و در قسمت الحاقی باغ به صورت های گوناگون متجلی شده و فضاهای مختلفی را ایجاد کرده است. محور آب در میانه باغ و در بین درختان نارنجستان به شکلی کشیده، احساسی به مراتب شدیدتر و متنوع تر را به بیننده القا می کند. بعد از آن در مقابل عمارت و در میان کرت باغ که در امتداد خیابان اصلی است استخری بزرگ با آبی ساکن محور را به کوشک پیوند می زند. زمانی که جریان آب در باغ به خاطر کم بودن آن به اندازه ای نباشد که کرت ها را بطور دائم آبیاری کند، آب در استخر جمع شده و بعد از آن دفعتاٌ و با سرعت در نهرها جریان می یابد. در چنین حالتی نیز حرکت آب منظم بوده و استخر ذخیره نیز از عناصر تشکیل دهنده نظام آبیاری می شود و در شکل استقرار خود به نظم هندسی باغ نیز کمک می کند. محور آب علاوه بر تاکید گذاردن بر محور های اصلی و فرعی، از طریق نهرها و جوی ها و حوض ها و حوضچه ها در باغ به صورتی حرکت می کند که بتواند تمام باغ را آبیاری نماید. چنان که از نقشه های قدیمی برمی آید جریان به حوزه کوشک پائینی می آید و پیوند دهنده دو کوشکی که در امتداد این محور طولی قرار داشته اند، بوده است.


تصویر 11: نظام آبیاری باغ
ماخذ: نگارنده

به گفته دونالد ویلبر "به آسانی می توان تجسم کرد که چگونه مالکان اولی این باغ، کوشک اصلی را ترک می کردند و گردش کنان خیابانی را که در کنار استخر قرار گرفته بود می پیمودند و در کوشک پایین باغ می آرمیدند و از خستگی راه می آسودند."
ایجاد یک تغییر جدید در ساختار باغ را می توان در سومین بخش از محور اصلی مشاهده کرد که با تغییر در نحوه حضور آب و حذف آن در میانه خیابان و هدایت آن به کناره ها تحقق یافته است. امروزه از بخش چهارم و در واقع جنوبی ترین قسمت محور اصلی اثری باقی نمانده است اما در برخی از نقشه ها می توان تبدیل آنرا به خیابانی آزاد و غیر رسمی که همچون محوطه ای باز خود نمایی می کند، مشاهده کرد. (عمرانی، 1383)

تصویر 12: محور اصلی باغ در عهد قاجاریه
ماخذ: آرشیو عکس ارگ کریمخان شیراز

نحوه کاشت درختان سرو در باغ های شیراز بیشتر ناشی از فلسفه متبلور در آنها، نماد گرائی و هندسه و تناسباتشان است تا شاعرانگی ایرانی آنها. در گذشته ردیف درختان سرو در قسمت شمال شرقی حریم باغ را تعریف می کرده اند و امروزه محدوده باغ توسط نرده های فلزی تعریف می شود. محدوده جنوب غربی باغ ارم با هجوم محوطه های مسکونی بسته شده است و در محدوده بالایی محور اصلی و همچنین در طول خیابان عرضی در میانه باغ، ردیفی از درختان نارنج در دو سوی جوی میانی خیابان به چشم می خورد که به نظر می رسد که مربوط به سالهای اخیر باشند.


فایل پی دی اف مقاله

+

گونه شناسی باغ ارم:
باغ ارم از لحاظ گونه شناسی، تا اواخر دوران زندیه یک باغ "حکومتی" می باشد و از اواخر دوران زندیه و سلطنت فتحعلی شاه قاجار با واگذاری آن به سران ایل قشقایی به یک باغ "سکونتی - حکومتی" تبدیل می شود به نحوی که بخش بیرونی محل انجام تشریفات فرمانروایی خان قشقایی می شود و بخش اندرونی، بخش خصوصی و اقامتگاهی مجموعه به شمار می رفته است. در سال 1345 با واگذاری باغ به دانشگاه شیراز باغ به محل تدریس و سپس به یک باغ گیاهشناسی تبدیل می شود.

باغ صخره ای:
در بخش دوم از باغ ارم یعنی در قسمت شمال و شمال غربی شاهد الحاقاتی هستیم که در سالهای اخیر به آن افزوده شده است. هنگام تعمير و بازسازي باغ سه حوض آب نما در اراضي قسمت جديد ضلع شمال غربي ساخته شده است. يك ميدان ورزشي هم در همين قسمت و در شمال ديوار اندرون احداث گرديده است. اگر نقشه قدیمی و متاخر باغ را با یکدیگر مقایسه کنیم (تصویر شماره 4) متوجه می شویم که باغ صخره ای نیز جایگزین کاشت هندسی درختان ضلع غربی شده است. این قسمت از باغ با الهام از باغ های ژاپنی طراحی شده است؛ بنابراین همواره سعي شده است كه ازطبيعت تقليد شود و طرح کاشت طوري انجام شود كه شبيه به يك منظره طبيعي در مقياس كوچكتر باشد و درطراحي سعی بر این بوده است که از سه عنصر سنگ، آب وگياه تا حد مطلوب استفاده گردد.


تصویر 13: باغهای خاور دور، ماخذ: www.wikipedia.com

سنگ: (پله هاي سنگي، پياده روهاي سنگي)
در استفاده از اين عنصرطبيعي، دقت لازم به منظور حفظ ويژگيهاي كاربردي آن در فضاهاي مختلف اعم از جوی ها و حاشيه برکه مصنوعی و پراكنش آن درباغچه ها صورت گرفته است. بدين ترتيب تمام مسير جريان آب از محل رسيدن به برکه، پياده رو و حاشيه های آن از سنگهاي صخره اي موجود با شكلهاي طبيعي پهن، گرد، عمودي و … استفاده شده است و درجاگذاري اين سنگها براي ايجاد مناظر زيبا درتركيب با دو عنصرآب و گياه دقت لازم به عمل آمده است.
آب:
در سبک باغسازی ژاپنی آب اجازه رشد افقی باغ را می دهد و باغبان ها از آب به خاطر صدايش استفاده مي كنند. برکه را می توان مرکز توجه در یک باغ ژاپنی دانست که آب جوی ها به آن منتهی می شود. اطراف این محل باید تا حد امکان طبیعی جلوه دهد بنابراین آنرا از سنگ های رودخانه ای و تخته سنگ و گیاهان مناسب می پوشانند. از آنجايي كه كاربرد صحيح عنصر آب در فضاي سبز باعث افزايش زيبايي فضاهاي مربوطه مي گردد، در این قسمت از باغ نیز با پيش بيني يك برکه مصنوعی نسبتاً کوچک سعي شده است ازعنصرآب علاوه بر ايجاد مناظر زيبا، براي تلطيف هوا نيز بهره برداري گردد.

تصویر 14: برکه مصنوعی باغ ارم، ماخذ: نگارنده

گياه:
باغ ژاپني در همه فصول و همه وقت بايست جلوه خاص خود را داشته باشد. گياه اصلي ترين عنصركاربردي در باغهاي گياهشناسي محسوب مي گردد. نظر به اينكه گياهان داراي ويژگيهاي متعدد و قابل توجه مي باشند با استفاده صحيح از اين عنصر مي توان تمام اصول طراحي را در يك فضاي سبز به نمايش گذاشت. ازآنجايي كه در باغ هاي خاوردور (چين و ژاپن) از زيبايي رنگ برگ درختان و همچنين گل درختچه هاي دائمي براي ايجاد مناظر زيبا استفاده مي شود درطراحي اين قطعه نيز سعي شده است با كاربرد گياهان هم به صورت انفرادي وهم به صورت توده اي از ويژگيهاي آنها استفاده لازم به عمل آيد تا چشم اندازهاي زيبا و قابل توجهي ايجاد شود.



تصویر 15: سنگهای صخره ای و گیاهان موجود در باغ،
ماخذ: نگارنده

تركيب گياهان با حفظ مركزيت درياچه، با افزايش ارتفاع از درياچه به سمت بيرون از ويژگيهاي طراحي اين سايت مي باشد. استفاده از گونه هاي سوزني برگ، هميشه سبز و همچنين گونه هاي درختي خزان شونده با رنگهاي متنوع پائيزي و درختان و درختچه هاي گلدار به طوري كه در تمامي فصول زيبايي گل وجود داشته باشد وكاربرد درختان كوتاه و درختچه ها دركنار سنگهاي صخره اي به طور انفرادي ازديگر ويژگيهاي اين قطعه مي باشد.

منابع:
- ابولقاسمی, ل. (1376). باغ. تهران: سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران.
- انصاری, م. (بدون تاريخ). باغ ایرانی. مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی .
- انصاری, م. (1386). جزوه درس مبانی معماری منظر. دانشگاه تربیت مدرس.
- انصاری, م., محمودی نژاد, ه. م. (1386). باغ ایرانی تمثیلی از بهشت. هنرهای زیبا , 39-48.
- باغ ایرانی حکمت کهن منظر جدید. (1383). انتشارات موزه هنرهای معاصر.
- بمانیان, م. ر., محمد شریف شهیدی, ع. ا. (87). بررسي بنيادهاي فرهنگي- محيطي در عناصر كالبدي باغ هاي ايراني. علوم و تكنولوژي محيط زيست .
- آریان پور، (1365). پژوهشی در شناخت باغهای ایران و باغهای تاریخی شیراز. تهران: فرهنگسرا.
- حیدرنتاج, و. (1385). گونه شناسی باغ ایرانی.
- سلطانی, م. (1386). شکل گیری بوستان های شهری در دوره معاصر. باغ نظر , 48-58.
- سمیعی, ک. (2). بررسي تطبيقي مفاهيم فرهنگي در باغ ايراني و ژاپني ( طراحي باغ فرهنگ ايران و ژاپن ). بازیابی از معماری منظر: www.manzar.ws
- طلایی, ا. باز زنده سازی عمارت هشتی و بادگیر باغ دولت آباد. پایان نامه دانشگاه آزاد.
- قهاری, ع. (1379). عمارت هشت بهشت باغ دولت آباد. معماری و فرهنگ , 82-84.
- کشور, م. ت. (1388, 12 1). بازیابی از باغ گیاهشناسی ملی ایران: http://www.rifr-ac.ir/Gardens/collection
- نعیما, غ. (1386). باغ های ایران. تهران: توس.
- نویسندگان, ج. ا. (1385). باغ ایرانی جلوه گاه بهشت. فرهنگ و هنر , 16.
- نویسندگان, گ. (1383). باغ ایرانی ، حکمت کهن ، منظر جدید. تهران: موزه هنرهای معاصر.
- ویلبر, د. صبا, م. د. (1348). باغ های ایران و کوشک های آن. تهران: علمی فرهنگی.

منبع:نشریه اینترنتی منظر

فایل پی دی اف

 

[DDDIQ]

عمارت اصلي باغ ارم شيراز نمونه نسبتا كاملي از ساختمانهاي اواسط دوره قاجاريه است . شيوه معماري عمارت باغ ارم شيراز كه در دوره پادشاهي ناصرالدين شاه قاجار بنا گرديده با ويژ گيهائي كه دارد همچون ساير بناهاي همانند آن دوره پيروي از اصلوب معماري زنديه و صفويه است . حتي نقوش كاشيهاي نماي عمارت نيز تقليد كاملي از تصاوير روي ديوارهاي يكي از عمارات عهد صفويه ميباشد . اين ساختمان داراي سه طبقه است بام آن شيرواني است و در جلو ، ايواني دو ستوني با سقف مسطح دارد .
ساختمان فعلي باغ ارم شيراز كه واجد خصوصيات معماري دورة صفويه تا قاجاريه است در زمان پادشاهي ناصرالدين شاه ، بدستور و خواست حسنعلي خان حاج نصيرالملك شيراز با خراب كردن عمارت پيشين ، و برجاي آن بنا گرديده است . عمارت پيشين باغ ارم بوسيله جاني خان و محمد قلي خان ايلخاني قشقائي بنا شده بود . سازنده و مهندس عمارت با شكوه فعلي باغ حاجي محمد حسن معمار شيرازي است .
عمارت اصلي باغ ارم كه فعلا" موجود و از ساخته هاي دو نصير الملك بشمار مي آيد در سمت مغرب باغ قرار دارد . اين عمارت رو بمشرق و داراي سه طبقه است ، و از لحاظ معماري ، نقاشي ، حجاري ، كاشي كاري و گچبري شاهكار صنعت و هنر دوره قاجاريه است . طبقه زيرين كه هم سطح زمين است در وسط داراي يك تالار اصلي بنام حوضخانه است . دو طرف اين حوضخانه دو راهرو است و در انتهاي هر دو راهرو پله هائي براي رفتن به طبقه بالا ساخته شده است . در دو طرف راهروها نيز دو سالن بزرگ است . مجاور سالن ضلع جنوبي آشپزخانه خيلي وسيعي است . طبقه دوم عمارت ، در وسط ايواني بزرگ با دو ستون بلند دارد . در پشت اين ايوان يك سالن بزرگ واقع و دو جانب آن دو راهرو مي باشد كه بالاي آن دو گوشوار است و چهار طاق نيز در طرفين راهروها است . در دو طرف ايوان بزرگ دو ايوان كوچك رو بمشرق قرار دارد كه پشت آنها ارسي ها و درك هائي است . اين ايوانها هر كدام داراي دو ستون سنگي يكپارچه كوچك ميباشد. انتهاي شمالي و جنوبي عمارت نيز دو راهرو است . در ضلع جنوبي اين طبقه هم در بالاي آشپزخانه طبقه زيرين يك آشپزخانه وسيع و به همان اندازه وجود دارد . طبقه سوم در وسط داراي يك سالن بزرگ مشابه سالن طبقه دوم است كه پنجره هاي آن به ايوان اصلي بازمي شود و در دو طرف اين سالن دو راهرو است . در جنب راهرو ضلع شمالي عمارت دو اطاق و در جنب راهرو ضلع جنوبي يك اطاق و يك سالن بزرگ است . دو ايوان نيز در دو طرف همانند ايوانهائي طبقه دوم و درست بالاي آنها قرار دارد بالاي آشپزخانه طبقه دوم در طبقه سوم بصورت تراس است .
هشت باب اتاق هم در جنوب ضلع شمالي عمارت اصلي و چسبيده به آن قرار دارد. اين مجموعه هشت اطاقي همان بار بندي است كه فرصت الدوله شيرازي در آثار عجم بآن اشاره نموده است . اين اتاقها در سالهاي اخير مرمت شده و در حال حاضر به واحد سرپرستي و امور اداري باغ اختصاص يافته است . در كنار در ورودي شرقي باغ نيز دو اتاق قرار گرفته كه براي سكونت نگهبانان و خدمه ايجاد شده است . در پشت ساختمان اصلي يعني در طرف مغرب باغ عمارت و محوطه اندرون قرار دارد . عمارت اندرون داراي دو سالن و پنج اتاق است .
ايوان ساختمان اصلي كه روبمشرق است چنانكه گفتيم در طبقه دوم و سوم قرار دارد . در جلو اين ايوان زيبا دو ستون سنگي يكپارچه بلند واقع شده و سرستونها به طرز ماهرانه اي حجاري شده است . نقش سرستونها را تصوير مرداني با لباسهاي دوره قاجاريه و گل و بوته هائي به طور قرينه تشكيل ميدهد .درميان ساختمانهاي دوره قاجاريه در شيراز ايوان دو ستوني باغ ارم از نظر دارا بودن تزئينات گچ بري زيبا بر ديوارهاي سه جانب آن نسبت به بناهاي مشابه داراي امتياز خاصي است .
كف سالنهاي طبقه پائين عمارت هم سطح زمين است . تالار مركزي واقع در طبقه پائين را كه به حوضخانه معروف است براي استراحت در روزهاي گرم تابستان ايجاد نموده اند . اين تالار داراي آب نمائي است و نهر آب از وسط آن ميگذرد و سپس به استخر بزرگي در جلو عمارت مربوط مي شود . در وسط تالار حوضخانه يك ستون سنگي حجاري شده قرار گرفته و ديوارها و كف تالار با كاشي هاي هفت رنگ كه به طرزي زيبا و ماهرانه بكار رفته مزين است . سقف حوضخانه با كاشيهاي معرق و هفت رنگ پوشيده شده كه تصاوير زيبائي از شكارگاهها و مناظر طبيعت و داستان خسرو و شيرين و نقوش ديگر را در بر دارد . كاشيهاي سقف حوضخانه را بايد از بهترين هاي اين هنر در دوره قاجاريه دانست .
كا شيهاي نماي عمارت نيز داراي زيبائيها و ويژگيهاي خيره كننده و دلپذيري است . كاشيكاري ها عموما" به سبك كارهاي دورة زنديه و قاجاريه است و طرحها و مناظر بديعي در آنها بنظر مي رسد . كاشيهاي نماي عمارت اصلي و عمارت اندرون باغ در اصطلاح اهل اين فن مشهور به كاشي هفت رنگ است .
از نظر هنر عالي نقاشي نيز اين عمارت بي نصيب نمانده است . سقف دو سالن طبقه سوم ساختمان كه باتيرهاي چوبي و تخته هاي منظم پوشيده شده داراي نقاشي هاي زيبا و بسيار نفيسي است . در اين نقاشيها گل و بوته و طرحهاي اسليمي و تابلوهاي متعدد از شكارگاهها و چهره زنان و تصاويري از قصرهائي بسبك اروپائي نشان داده شده است . اين نقاشيها شباهت زيادي به نقاشي هاي سقف ايوان و اتاقهاي عمارت ديوانخانه قوام الملكي يا باغ قوام كه اثر لطفعلي خان صورتگر است دارد . هنر ظريف نقاشي روي سقف كه اهل اين فن آنرا مرجوك ( بر وزن مردمك) نامند در دوره قاجاريه در شهر شيرازكاملا" رواج داشته است.


كتيبه هاي عمارت اصلي
ازارة ستونهاي جلو عمارت اصلي باغ ارم از سنگهاي يكپارچه "گندمك " كه بيش از دو متر بلندي دارد پوشيده شده است . تعداد اين ستونها ي سنگي هشت عدد است و روي شش عدد آنها كتيبه هائي است كه بر آنها اشعاري به خط نستعليق به طور برجسته كنده شده است . اشعار اين كتيبه ها از سعدي ، حافظ و شوريده شيرازي است . روي دو ستون ديگر نقش مردي با كلاه و لباس عشايري است . اشعار تمام كتيبه ها بدست استاد باشي حجار ساخته و حجاري شده است
اشعار سعدي و حافظ توسط فصيح الملك شوريده كه از دوستان نصيرالملك بوده براي كتيبه هاي باغ انتخاب شده است . اشعار سه كتيبه نيز از خود او است .
چنانكه از تاريخهاي روي كتيبه ها بدست مي آيد حجاري آنها بتدريج و طي چند سال انجام پذيرفته است . به جز كتيبه هاي ياد شده دو تخته سنگ آهكي نقش دار نيز در اين قسمت وجود دارد كه در دو طرف حوضخانه ميباشد و در وسط آنها پنجره اي آهني قرار گرفته و در پائين اين پنجره جوي آبي است و آب زلال و گوارا كه از باغچه اندرون وارد ساختمان حوضخانه مي شود و بعد از گردش در حوضچه در جوي زير نرده آهني جاري شده و سپس در اطراف استخر بزرگ و جويهاي خيابانهاي باغ روان مي گردد. نقش دو قطعه سنگ طرفين حوضخانه تصوير مردي است كه نيزه اي در دست دارد . اين نقش تحريف شده و تقليد نقوش دوره هخامنشي در تخت جمشيد با خصوصيات و لباس و كلاه يك مرد عشايري جنوب است . بر روي سنگهاي شش كتيبه ديگر نيز احتمالا نقش و نگارهائي بوده و بنظر ميرسد كه نقوش قبلي توسط استا باشي حجار محو شده و اشعارياد شده بر روي آنها به طور برجسته كنده شده است .

هلالي هاي بالاي عمارت باغ
در بالاي عمارات باغ ارم هلالي هاي زيبائي ساخته اند كه در اصطلاح معماران محلي فارس بآن " سنتوري " گويند اين هلالي ها كه كاشي هاي رنگين و نقش دار ساخته شده جذابيت خاصي بعمارت بخشيده است . شيوه كاشي كاريهاي اين هلالي ها همانند اكثر كاشي هاي دوره زنديه و قاجاريه است .در بالاي پشت بام و در پيشاني عمارات كه چشم انداز آن صحن باغ ارم است هلالي بزرگي بشكل سه ماهك بهم پيوسته قرار گرفته و داراي پنج مجلس كاشيكاري و تصوير چهره چندين شخص است . در هلالي مياني عمارت باغ ارم كه از همه بزرگتر است تصوير ناصرالدين شاه قاجار در حاليكه بر اسبي سفيد سوار است و نيم تاجي در جلو كلاه دارد نشان داده شده است . ساير نقوش اين هلالي مربوط به داستانهائي از فردوسي و نظامي و ادبيات كهن فارسي و قصه هاي مذهبي است . مجلس بالاي سر ناصرالدين شاه قاجار ، صحنه جلوس سليمان پيامبر و بلقيس همسر او را برتخت نشان ميدهدمجلس بالاي سر ناصرالدين شاه قاجار ، صحنه جلوس سليمان پيامبر و بلقيس همسر او را برتخت نشان ميدهد

در پشت سر آنها هيكل ديوهائي بدانگونه كه در اساطير آمده با دوشاخ بر روي سر نقش شده است و در مقابل آنها تصويرفيل و شتر و اسب و حيوانات ديگر است . اين صحنه ياد آور حكايت سليمان و ملكه سبا است . در گوشه اي از صحنه جلوس سليمان پيامبر در هلالي بالاي عمارت باغ ارم چهره رستم پهلوان نامي شاهنامه فردوسي با خصوصيات نقاشي دوره قاجاريه تصوير شده است . در طرف راست نقش ناصرالدين شاه صحنه اي از داستان عاشقانه شيرين و خسرو است .در قسمتي از نقوش كاشيكاري نماي ضلع جنوبي باغ قوام شيراز يا نارنجستان هم منظره حمام گرفتن شيرين در چشمه نشان داده شده است . صحنه طرف چپ نقش ناصرالدين شاه مجلس دعوت زليخا و زنان مصر از يوسف پيامبر ميباشد كه هر يك ترنجي در دست دارند و زليخا در صدر نشسته و زنان در حالي كه محو حسن و جمال يوسف شده اند بجاي ترنج دستهاي خود را بريده اند . در طرفين هلالي بزرگ بالاي ايوان عمارت ، چهار هلالي كوچكتر وجود دارد . در دو هلالي كوچكتر مياني مردي در پيكار با هلاهل نشان داده شده كه تحريف شده نقش در گاه شرقي كاخ صد ستون تخت جمشيد ميباشد و در موقع تعميرات كه چند سال پيش بوسيله دانشگاه شيراز انجام گرفته ، ساخته شده است . در دو هلالي بزرگتر طرفين بر روي كاشيهائي كه زمينه آن طرح هاي اسليمي است آهوئي را در چنگال پلنگ مي بينيم كه تقليد شده از شكاري در چنگال شير در تخت جمشيد ميباشد .دراصطلاح معماران محلي فارس باينگونه طرحها " گرفت و گير " گويند .
روي ستونهاي دو جانب ايوان بزرگ كه جلو طبقات دوم و سوم است با كاشيهاي هفت رنگ مزين مي باشد و در وسط آنها نقوش متعدد مجالس بزم و شكارگاه و سواران و زنان و گلها ساخته شده كه در حاشيه طرفين ايوان به طور عمودي و در وسط دايره هائي زير هم قرار دارد . نماي پشت عمارت كه به جانب اندرون است نيز داراي كاشي هاي نقش دار زيباست . بر روي هلالي بزرگ مياني پيشاني عمارت در اين قسمت نقش داريوش هخامنشي است كه از نقوش كاخهاي تخت جمشيد اقتباس شده است . در دو سوي نقش داريوش دو صحنه شكارگاه به سبك نقوش عهد هخامنشي ميباشد و در طرفين اين دو نقش تصوير شكارگا ههائي با خصوصيات دوره قاجاريه است . در هلالي هاي طرفين هلالي بزرگ نقش دو شير و خورشيد بچشم مي خورد و در بالا تصوير دو فرشته است كه تاجي بر روي سر دارند . در حاشيه پنجره هاي نماي غربي عمارت كاشي هاي هفت رنگ با نقوش گوناگون شاهان و سربازان هخامنشي و گلها و مناظر باغها و كوشك ها است .

منبع وبسایت دانشگاه شیراز

 

[mehrnaz aria]

مدرسه خان

مدرسه خان

مدرسه خان از جمله بناهای مدارس معروف و بزرگ علوم فقهی دوران صفویه می باشد که در محله اسحاق بیگ شیراز واقع گردیده است ؛ این بنا به همت الله وردی خان افشار والی شیراز و سپه سالار شاه عباس صفوی بنا گذاشته شد ، پس از مرگ ایشان پسرش سردار نامی ایران ، امام قلی خان در سال ۱۰۲۴ هجری قمری کار بنا را به اتمام رسانده ، زیر بنای این محل که به سبک بناهای درون گرا ساخته شده ۷۶۸۶ متر مربع می باشد.

مشکل بتوان عنوان کرد که اندیشه اسلامی در ایران ابتدا در کدامیک از وجوه به فضا و معماری تبدیل شد . براحتی نمیتوان تکامل و ظهور مقوله هایی چون هندسه ، تعادل ، تقارن ، آب ، نور ، حیات و مرکزیت را بیکدیگر تبدیل کرد . همه عناصر و شگردها در نهایت هنر و خلاقیت توامان کوشیده اند تا اندیشه و تفکر توحیدی و خدای گرایانه ای را در قالب خشت و گل و سنگ و سفال جانی دوباره دهند و به زمان و مکان ترجمه ای کنند خیال انگیز.

مدرسه خان از جمله بناهای مدارس معروف و بزرگ علوم فقهی دوران صفویه می باشد که در محله اسحاق بیگ شیراز واقع گردیده است ؛ این بنا به همت الله وردی خان افشار والی شیراز و سپه سالار شاه عباس صفوی بنا گذاشته شد ، پس از مرگ ایشان پسرش سردار نامی ایران ، امام قلی خان در سال ۱۰۲۴ هجری قمری کار بنا را به اتمام رسانده ، زیر بنای این محل که به سبک بناهای درون گرا ساخته شده ۷۶۸۶ متر مربع می باشد که در زمینی به مساحت ۵۰۰۳ متر مربع در دو طبقه بنا گردیده است ، این بنا دارای یکصد حجره جهت اسکان طلاب بوده که در حال حاضر هفتاد هجره به جای مانده و نیز صحن مدرسه با یک حوض هشت گوش در مرکز و ۴ باغچه در چهار طرف آن به همراه درختان نارنج و نخل مزین گردیده است ، طول صحن ۵۱ متر و عرض آن ۴۵ متر می باشد .

سردر ورودی با تزئینات بسیار عالی و ارتفاع چشم گیر ، با کاشی های هفت رنگ تزیین شده و گل بوته های روی کاشی ها از جمله شاهکارهای هنر و معماری و کاشی کاری بوده همچنین بالای سردر، یک کتیبه با خط ثلث عالی و با قلم درشت نوشته شده که بیانگر ذوق والای هنر مند ایرانی است .

دالان ورودی مدرسه به شکل هشتی با سقفی که با شکل زیبا به صورت گنبدی با کاشی لاجوردی آبی و گل بوته های زیبا مزین شده است .

در زمان ساخت و تا عصر زندیه در طرفین جبهه غربی مدرسه دو گلدسته بلند آجری با تزیینات و کاشی کاری مفصلی وجود داشته که به دلیل مسلط بودن بر ارگ حکومتی کریم خان زند ویران گردیده است ، کاشی کاریهای سقف مدرسه مثل مسجد شیخ لطف الله در اصفهان می باشد ، در حاشیه سقف آیات قرآنی با خط ثلث عالی وجود دارد که در کتیبه آن به سال ۱۰۲۴ هجری قمری نگاشته شده ، بالای دالان ، تالار وسیعی است که روزگاری حکیم ملاصدرا ملقب به صدرالمتألهین فلسفه اشراق در آن تدریس میکرده است .

در ۴ سمت حیاط ۴ طاق نمای بلند با کاشی کاری مزین شده است که فقط سر در غربی آن به تازگی مرمت گشته است.

 

[DDDIQ]

مجموعه مشیر ( گلشن)

مجموعه مشیر ( گلشن)

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=23296&stc=1&d=1282217874​

این مجموعه که بنا بر کتیبه سر در , در سال 1288 (در عهد ناصرالدین شاه قاجار) به امر میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک, والی فارس , احداث شده , از پر کاربردترین بناهای بازار است و کمابیش سالم و بدون تغییر مانده و به خوبی مرمت شده است.​

صحن با قاعده کشکولی در میان و فضاهای بسته دو یا چند لایه در اطراف , که خود را از یک سو با خطوط منظم حیاط و از سوی دیگر با خط نامنظم پیرامون وفق داده اند, با بازارچه ای در شرق سرا و هشتی و چهارسو مانندی در جنوب شرقی آن ترکیب کلی طرح را تشکیل می دهند. صحن عنصر اصلی و مقّوم و مرکز توسعه هندسه طرح است : همه حجره های پیرامون بدان رو کرده اند و فضاهای مکث رو به آن نشسته اند و فضاهای حرکتی راه بدان می برند.صحن جداری دو طبقه و پلکانی دارد؛ بدین صورت که طبقه فوقانی قدری عقب نشسته و در جلو آن, راهرو روزباز مهتابی مانندی پدید آمده است . این عقب نشینی در وسط جبهه شمالی رخ نداده است. بدین ترتیب , حجم میانه شمالی بیرون زده جلوه می کند. گنبدی هم که بر فراز این قسمت بنا قرار دارد و از داخل صحن دیده می شود تاکید دیگری است بر اعتبار این نقطه از طرح. اندازه دهانه حجره های هر دو طبقه و ارتفاع قاب آنها متنوع است. این تنوع موزون با بیان قاطع حجم بیرون زده و گنبد مزبور به کمال می رسد و استحکام می یابد . برای بسیاری از حجره ها , از طریق کفش کن, راه غیر مستقیمی به حیاط فراهم کرده اند . عمق حجره های طبقه پایین , به تناسب فاصله میان خط دور زمین از اضلاع صحن در هر نقطه , متفاوت است و بسیاری از آنها پستو دارند.
جبهه شمالی وضع دیگری دارد :فضایی با قاعده هشت و به ارتفاع دو طبقه و طاق گنبدین در میان قرار گرفته است و حجره ها در پیرامون آن نشسته اند. در مجموع , این قسمت طرح به تیمچه کوچکی می ماند که با سرا کاملا ترکیب شده باشد . در مقابل این فضا , در جبهه جنوبی , سه حجره قرار دارد. این حجره ها از حجره های دیگر بزرگ تر و از داخل به هم مرتبط اند. بدین ترتیب, گویی گفتگویی میان این جبهه و جبهه شمالی پدید آمده است.
کنجهای صحن به نحوی پیچیده, و البته هر یک متفاوت با دیگری , طراحی شده و ایوانچه هر کنج بدان عمق بخشیده و تنوع اتصالات را ممکن کرده است :ایوانچه کنج شمال غربی به ورودی حجره های آن قسمت اختصاص دارد؛ ایوانچه کنج شمال شرقی به راهروی باریک و از آنجا به حجره های بزرگ تو درتویی در پس آن, که احتمالا کارگاه یا انبار بوده است, مرتبط می گردد؛ ایوانچه کنج جنوب شرقی مدخل راهرو ظریف و پرکاری است که به دالان یا بازارچه ای به نام " بازار نو مشیر "( در غرب سرا) راه می برد و از این رو, از ورودیهای سراست؛ ایوانچه کنج جنوب غربی مدخل راهرو کوتاه و زیبایی است با طاق رسمی بندی شده, که به هشتی و ازآنجا به سردر مرتبط می شود.
چنان که گفتیم , طبقه بالا نسبت به طبقه پایین از لبه صحن عقب نشسته و بدین صورت , امکان ارتباط آزاد و بی واسطه در میان حجره های طبقه بالا فراهم و ارتباط میان طبقات با حداقل پلکان میسر گردیده است؛ اما شکل هشت گوشه های تیز این هشت گوش با پخهایی کوچک و ملایم تر شده و بعلاوه , امکان تغییر در ضرباهنگ نما در محیط بزرگتر طبقه بالا و نیز امکان تعبیه راههایی دیگر به حجره های پسین کنجها فراهم آمده است.
طرح نما از ظرافت و تنوع خاصی برخوردار است: در درگاهها , از اقسام قوسهای جناغی و کمانی و نیم دایره استفاده شده؛ اما برخلاف معمول , همه قوسهای جناغی در طبقه پایین به کار رفته است. ارتفاع قوسها نیز , بر طبق معمول , با کم شدن دهانه کاهش یافته است؛ اما موقعیت قوس در نما نیز در اندازه ارتفاع آن موثر بوده و از این رو , گاه , ارتفاع قوسهایی با دهانه برابر نیز متفاوت است. بر بالای بعضی قوسها , کتیبه ای از کاشی یا شباک آجری قرار گرفته و لچکی همه قوسها کاشی است. در و پنجره ها همه چوبی است و گره چینی و شیشه های رنگی دارد. در نتیجه, در جوار نمای آجری بنا ترکیبی دلنشین پدید آمده است. دست انداز مهتابی نیز شباک آجری است که چون نواری , اجزای نما را به هم پیوسته است.
در حیاط سازی نیز , مانند دیگر وجوه بنا, حق طرح ادا شده است: آب نمایی مستطیل شکل و وسیع در وسط ؛ چهار باغچه در طرفین شمال و جنوب آن. فروتر نشستن سطح حیاط از تراز کف حجره ها موجب شده است که حجره ها از زاویه دید مناسب به جیاط و آب و سبزه برخوردار شوند. چتر بزرگ و بلند درختان حجره های طبقه بالا را از این نعمت بهره مند می سازد.
مصالح نماهای داخلی نیز عمدتا آجر است که ظرافتهایش در حجره ها و دالانها با طاق و قوسهای پی در پی , و در فضای تیمچه مانند شمالی و ایوانچه کنجهای صحن , با طاق یا نیم طاق و کاربندی عیان شده است . این ظرافت در هشتی به اوج می رسد . این هشتی قاعده ای هشت و نیم هشت دارد و ارتفاعش یک طبقه است. رسمی بندی پخته و متناسب آن به عرق چین ختم می شود. استفاده مناسب از ترکیب چوب و کاشی در نماهای آجری فضایی گرم و صمیمی فراهم آورده است . هشتی از سمت جنوب با فضای واسط کوتاهی به سر در می پیوند. سر در پرکار نیز در خور این سراست و به سر در مساجد تشبه می جوید : نمایی بلند و دو طبقه , با قابهای آجری و نقوش کاشی ؛ قوسی جناغی , با نیم طاق مقرنس کاشی و سکوهایی در طرفین آن.

 

[mehrnaz aria]

خانه زینت الملوک

خانه زینت الملوک

زینت الملوک نام بنایی در شیراز است.

در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زيبا قرار دارد که به دليل سکونت خانم زينت‌الملوک قوامي، دختر قوام‌الملک چهارم، به اين نام معروف است. اين عمارت که به فاصلهٔ يک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسيلهٔ يک راه زيرزمينی با آن در ارتباط است، در حقيقت اندرونی خانهٔ قوام و محل رفت و آمد محارم بود.

اين بنا از آثار دوره قاجار است. ساخت بنا در سال ۱۲۹۰ هـ.ق به وسيلهٔ علی‌محمدخان قوام‌الملک دوّم آغاز شد و در سال ۱۳۰۷ هـ.ق به وسيلهٔ محمدرضاخان قوام‌الملک سوّم به پايان رسيد.در ورودی خانه زينت‌الملک معرق‌کاری شده است و با عبور از هشتي، يک راهرو با زاويه شمال شرقی به حياط راه می‌يابد. در حياط علاوه بر ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زيبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می‌شود.

کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی که در پيشانی ساختمان جا گرفته از زيبايی خاص برخوردار است و تصاوير خورشيد، دو فرشته، دو شير شمشير به دست همراه با آيه نصرمن‌الله و فتح‌قريب به چشم می‌خورد. به جز ايوان بدون سقف در شرق حياط، در اطراف حياط ۲۰ اتاق وجود دارد که به يکديگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه‌نشين آينه‌کاری و گچ‌بری با تصاوير اروپايی است.اين ساختمان در سه ضلع دارای زيرزمين بسيار وسيع و گسترده‌ای است که امروزه از آن به عنوان نگارخانه استفاده می‌شود .در این موزه تمامی شخصیت های برجستهٔ شیراز به صورت مجسمه برای بازدید مردم در آمده اند.

در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زیبا قرار دارد كه به دلیل سكونت خانم زینت الملوك قوامی، دختر قوام الملك چهارم، به این نام معروف است. این عمارت كه از آثار دوره قاجار است به فاصله یك كوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیله یك راه زیر زمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانه قوام ، و محل رفت و آمد محارم بود. ساخت بنا در سال 1290هـ . ق به وسیله علی محمدخان قوام الملك دوم آغاز شد و در سال 1307 هـ . ق به وسیله محمدرضا خان قوام الملك سوم به پایان رسید. در ورودی خانه زینت الملك معرق كاری شده و با عبور از هشتی، یك راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می یابد.
در حیاط علاوه بر ازاره های سنگی حجاری شده و مشبك، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و كوچك مشاهده می شود. كاشی كاری هفت رنگ هلالی كه در پیشانی ساختمان جا گرفته از زیبایی خاص برخوردار است و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه" نَصرُ مِن الله و فتّح قریب" به چشم می خورد. به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط ، در اطراف حیاط 20 اتاق وجود دارد كه به یكدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه نشین آینه كاری و گچبری با تصاویر اروپایی است.

این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده ای است كه امروزه از آن به عنوان نگارخانه استفاده می شود.

 

[DDDIQ]

آرامگاه سعدی ( سعدیه)

آرامگاه سعدی ( سعدیه)

ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگ او گرش بویی​

آرامگاه «شیخ مشرف الدین بن مصلح الدین سعدی شیرازی» در 4 کیلومتری شمال شرقی شهر شیراز، در دامنه ی کوه فهندژ، انتهای خیابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا قرار گرفته است.​

سعدی در این مکان که ابتدا به صورت خانقاه بود، اواخر عمر خود را گذرانده و سپس در همانجا به خاک سپرده شد.
برای اولین بار در قرن هفتم هجری، آرامگاهی بر فراز مزار سعدی توسط «خواجه شمس الدین محمد صاحب دیوانی»، وزیر معروف آباقاخان ساخته شد.
در سال 998 به حکم «یعقوب ذوالقدر»، حکمران فارس، خانقاه شیخ را ویران کردند و اثری از آن باقی نگذاشتند.
ولی در سال 1187 هجری به دستور «کریمخان زند»، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر با 2 طبقه بر فراز مزار سعدی بنا شد.
طبقه ی زیرین، راهرویی بود که پلکان طبقه ی دوم از آنجا شروع می شد و در دو طرف آن، دو اطاق کرسی دار ساخته شده بود.
در اطاق سمت شرقی راهرو، گور سعدی قرار داشت و نرده ای چوبین آن را فراگرفته بود.​

قسمت غربی راهرو نیز به موازات قسمت شرقی، شامل دو اطاق می شد، که بعدها «شوریده»(فصیح الملک) شاعر نابینای شیرازی در اطاق غربی این قسمت مدفون شد. طبقه ی بالای ساختمان نیز همانند طبقه ی زیرین بود، با این تفاوت که بر روی اطاق شرقی که قبر سعدی در آنجا بود، به احترام شیخ اطاقی ساخته نشده بود و سقف آن به اندازه ی دو طبقه ارتفاع داشت.
این بنا در دوره ی قاجاریه (سال 1301) توسط «فتحعلی خان صاحبدیوان» مرمت شد و چند سال بعد نیز «حبیب الله خان قوام الملک» دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد، و تولیت آن به «آخوند ملا زین العابدین شیرازی» سپرده شد.
بنایی که در زمان کریمخان ساخته شده بود تا سال 1327 ه.ش. برپا بود.
در سال 1329 به کوشش «علی اصغر حکمت» و توسط انجمن آثار ملی ایران، بقعه ی کنونی به جای ساختمان قدیمی ساخته شد و مراسم افتتاح رسمی آن در اردیبهشت ماه 1331 برگزار گردید.
ورودی مجموعه در راستای ورودی آرامگاه است که معمار آن «آندره گدار» فرانسوی است. ساختمان به سبک ایرانی است با 8 ستون از سنگ های قهوه ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی است اما در داخل هشت ضلعی می باشد با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی.​

بنا در سمت چپ به رواقی متصل می شود که در آن هفت طاق وجود دارد که با کف سازی سیاه رنگ به آرامگاه شوریده شیرازی پیوند می خورد. این آرامگاه در یک اتاق قرار دارد و کتیبه ای بر سر در آن است که شاعر را معرفی می کند و شعری از خود شاعر بر کاشی های سرمه ای بر روی دیوار نوشته شده است.​

ساختمان جدید آرامگاه محوطه ای در حدود 10395 متر مربع دارد. که در حدود 257 متر مربع زیربنای اصلی آرامگاه می باشد. ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود بر هم می باشد که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفته است. بر روی آرامگاه گنبدی از کاشی های فیروزه ای رنگ ساخته شده است. سنگ های پایه های بنا، سیاه رنگ است و ستون ها و جلوی ایوان از سنگ قرمز مخصوصی ساخته شده است. نمای خارجی آرامگاه از سنگ معروف تراورتن و نمای داخلی آن از سنگ مرمر است.
سنگ قبر در وسط عمارتی هشت ضلعی قرار دارد و سقف آن با کاشی های فیروزه ای رنگ تزیین شده است. در هفت ضلع ساختمان، هفت کتیبه قرار دارد که از قسمت هایی از گلستان، بوستان، قصاید، بدایع و طیبات شیخ انتخاب گردیده و به خط «ابراهیم بوذری» نوشته شده است. متن یک کتیبه دیگر از «علی اصغر حکمت» است که در مورد چگونگی ساخت بقعه توضیحاتی داده.​

در ضلع غربی، قصیده ای با مطلع زیر دیده می شود :​

خوش است عمر، دریغا که جاودانی نیست
پس اعتماد بر این چند روز فانی نیست​

در ضلع شمال شرقی ابیاتی از بوستان با این مطلع نوشته شده :​

الا ای که بر خاک ما بگذری
به خاک عزیزان که یاد آوری

در ضلع جنوب شرقی، کتیبه ای دیگر از گلستان با این عبارت به چشم می خورد :
یاد دارم که با کاروان همه شب رفته بودم ... ​

در ضلع جنوب غربی، غزلی از بدایع با این مطلع نوشته شده :​

ای صوفی سرگردان، در بند نکونامی
تا درد نیاشامی، زین درد نیارامی​

در ضلع شمال غربی ایوان (نزدیک آرامگاه شوریده) دوازده بیت از قصیده ای با مطلع زیر به چشم می خورد :​

خاک من و توست که باد شمال
می ببرد سوی یمین و شمال ​

در ضلع شرقی نیز دوازده بیت از قصیده ای به خط نستعلیق و با این مطلع دیده می شود :​

بسی صورت بگردیده است عالم
وز این صورت بگردد عاقبت هم​

در ضلع شمال غربی، غزلی از طیبات به خط «شاهزاده ابراهیم سلطان» فرزند «شاهرخ تیموری» و با این مطلع حک شده است :​

به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست
عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست​

«علی اکبرخان قوام الملک شیرازی»، سنگ قبر کنونی را که سماق سرخ کم رنگی است، بر روی قبر شیخ نصب کرد و کتیبه ی زیر را که از اشعار بوستان است، با خط نستعلیق عالی بر آن نگاشت :​

کل شی هالک و انت الباقی
کریم السجایا، جمیل الشیم نبی البرایا، شفیع الامم
...

در جلوی این رواق، حوضی قرار دارد که در آن سکه می اندازند.
در عمق ده متری صحن آرامگاه قناتی وجود دارد که آب آن دارای مواد گوگردی و جیوه می باشد، آب این قنات به درون حوضی که آن را «حوض ماهی» می نامند و در زیر زمین جریان دارد می ریزد این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع است و در داخل به شکل هشت ضلعی است.
حوض ماهی زیربنایی در حدود 30.25 مترمربع دارد و با 28 پله به صحن آرامگاه وصل می شود، مشهور است که سعدی نزدیک زاویه ی خود، حوضچه هایی از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آن ها جریان داشته است. شستشو در این آب، خصوصا در شب چهارشنبه سوری، جزء معتقدات مردم شیراز بوده است​

​

کاشی کاری های داخل حوض ماهی که به سبک عمده سلجوقی است، در سال 1372 توسط استاد کاشی کار «تیرانداز» طراحی شده و توسط میراث فرهنگی اجرا گردیده است بر فراز حوض ماهی یک نورگیر به شکل هشت ضلعی و دو نورگیر چهارضلعی در طرفین آن قرار دارد. زیرزمین سعدیه امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شده است.
دو ساختمان آجری در کنار حوض ماهی وجود دارد که مربوط به دفتر است و ساختمان دیگری که کتابخانه ی عمومی سعدیه است و ساختمانی دیگر که سرویس بهداشتی در آن وجود دارد.​

محوطه ی باغ به سبک ایرانی گلکاری، درختکاری و باغچه بندی شده است. در وسط حیاط دو حوض مستطیل شکل، با جهت شمالی - جنوبی در دو طرف محوطه ی آرامگاه قرار دارد و حوض دیگری در جهت شرقی - غربی در مقابل ایوان اصلی بنا واقع شده است.​

بر روی درب ورودی سعدیه این بیت به چشم می خورد :​

ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگ او گرش بویی ​

قطعه هایی از کتیبه ی سنگی مربوط به سر در آرامگاه که متعلق به زمان کریمخان زند بوده و در اثر سانحه ای در گذشته های دور شکسته شده، هم اکنون در درون آرامگاه محفوظ مانده است. این قطعه ضمن خاکبرداری خیابان برای تعمیر آسفالت از دل خاک بیرون آمده است. بر روی سنگ مذکور قسمتی از شعر سعدی به خط ثلث عالی نوشته شده است با این مطلع :​

الهی به عزت که خوارم مکن
به ذل گنه شرمسارم مکن​

در اطراف مقبره، قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارند که بنا به وصیت خود، در آنجا مدفون شده اند.​

آرامگاه شیخ مشرف الدین بن مصلح الدین سعدی شیرازی در تاریخ 53.8.20 به شماره ثبت 1010.3 در انجمن آثار ملی به ثبت رسیده است.​

 

[DDDIQ]

خانه عطروش

خانه عطروش

دوره قاجار
مساحت تقریبی 450 متر مربع

راهنمای پلانها در فایلهای ضمیمه

ورودیA​

حیاطB​

سرسراC2​

اتاقE​

ایوانF​

تالار سه دریG1​

G2 تالار پنج دری​

G3 تالار زیر زمین​

 

[DDDIQ]

خانه زارع

خانه زارع

دوره قاجار
مساحت تقریبی 430 متر مربع

​

راهنمای پلان ضمیمه
ورودیA
حیاطB
E اتاق
Lراهرو
K اتاق سه دری

تالار سه دریG1
G2 تالار پنج دری
J انباری​

 

[MY WORLD]

ارگ کریمخانی

ارگ کریمخانی

ارگ كريمخاني - شيراز(بنایی که من خیلی دوسش دارم)

ارگ کريمخاني قصر سلطنتي و اندروني كريم خان زند (م. 1193) حاكم شيراز بوده است كه در سال 1180 ه.ق به دستور وي ساخته شد و در حال حاضر در شمال شرقي شيراز، در حوالي ميدان شهدا واقع شده است.

كريم خان زند براي ساختن قصر خود ماهرترين سنگ تراشان، معماران و هنرمندان آن عصر را به شيراز دعوت كرد و بهترين نوع مصالح را از شهرها و كشورهاي مختلف خريداري نمود و در اختيار كارگران قرار داد. در مدت زمان كوتاهي بناي ارگ ساخته شد

ميدان كريم خاني به عنوان تأسيسات و ارسن شهري شامل سه بخش مي شد:

1. بخش سياسي كه شامل عمارت كلاه فرنگي و ديوانخانه بود.

2. بخش اقتصادي كه شامل بازار وكيل مي شد.

3. بخش نظامي كه شامل ميدان مشق مي شد.

در اين ميدان، ارگ به عنوان خانه پادشاه و هسته اصلي ميدان عمل مي كرد. درساختن ارگ، معماري نظامي و معماري مسكوني هر دو با هم به كار رفته است چرا كه ارگ خانه پادشاه مي بود و بايد از ضريب امنيتي بالايي برخوردار باشد. بنابراين ديواره هاي بيروني كه همانند ديوارهاي يك قلعه نظامي است، بسيار مرتفع است.ديواره بنا در پايين 3 متر ضخامت دارد و به صورت مخروط ناقص بالا رفته و ضخامت آن در بالا به 2.8 متر مي رسد. و در قسمت بالا ديواركي جانپناه دارد كه محل استقرار سربازان بوده، تيركش هايي نيز در اين ديوار تعبيه شده كه برخي كوچك هستند و حالت مورب دارند كه محل قرار دادن تفنگ و اسلحه بوده و ديگر سوراخ هاي بزرگتري كه براي راندن دشمن بوده است. هشتي ورودي آن فضاي بزرگي است كه يك در به باره بند (اصطبل) داشته و در حال حاضر مكان فروش بليط است و در مقابل دري دارد كه به پشت بام مي رفته. همچنين در داخل هشتي چند طاق نما براي نشستن وجود دارد. هشتي ارگ نسبت به هشتي ديگر خانه ها تزيينات كمتري دارد. در قسمت باره بند اتاق هايي مخصوص سر مهتر وجود داشته كه هم اينك ويران شده است. اين مكان در زمان پهلوي به عنوان زندان زنان مورد استفاده قرار گرفت، در وسط آن ساختماني احداث شده بود كه به هنگام مرمت ويران شد.

4. حياط خلوت در پاي 4 برج وجود دارد كه حالت خدماتي دارند، بجز يكي از آنها كه به هشتي راه مي يابد و در واقع باره بند بوده. اين اتاق ها دستشويي داشته و مخصوص خدمه بوده. برج ها داراي سه طبقه اندكي راه آنها از درون همين حياط خلوت هاست. از داخل حياط پلكاني به طبقه دوم مي رود و از آنجا به وسيله يك رشته پلكان به طبقه سوم مي روند يعني از طبقه اول به طبقه دوم راهي وجود ندارد. در حمام داخل ارگ از طريق يكي از همين حياط خلوت ها بوده كه بعداً در ديگري از داخل خود حياط ارگ به حمام گشوده مي شود. اين حمام همانند ساير حمام ها داراي سر بينه و گره خانه است. سر بينه آن نيز شامل يك رختكن و يك حوض چندضلعي در وسط مي باشد كه به وسيله آهكبري تزيين شده است. از آنجا نيز وارد برزخ سوم شده كه يك راه به واجبي خانه و يك راه به تخت گرم خانه حمام دارد. در درون گرمخانه سر در خزينه وجود دارد. در زير خزينه آب گرم تون حمام قرار گرفته است.

ارگ كريمخاني قلعه اي مستطيل شكل است كه در هر يك از اضلاع آن برجي از آجر به ارتفاع 15 متر ساخته شده است. مابين اضلاع شمالي، جنوبي و غربي، ايوان بزرگي متشكل از يك تالار و 2 اتاق سه دري بزرگ قرار دارد.

در جلو هر سه ايوان مزبور دو ستون سنگي محكم به ارتفاع 8 الي 9 متر به چشم مي خورد. همچنين طبق معماري دوران زنديه حوضي 4 گوش در جلو هر ايوان ساخته شده است كه آب آنها از آب ركناباد تأمين مي شده.

ضلع شرقي ارگ ديوار بلندي است كه درب ورودي در وسط آن قرار دارد. بر بالاي سردر ورودي صحنه اي از جنگ رستم و ديو سفيد به وسيله كاشي هاي هفت رنگ لعابدار تصوير شده است.

حمام خصوصي پادشاه و راهرو و اتاق نگهبانان نيز در پشت همين ديوار ساخته شده اند. در جلو اين ايوان نيز دو ستون چوبي قرار دارد و حوضي چهارگوش نيز در جلو ايوان خودنمايي مي كند. مساحت حياط قصر 12.8 × 93.6 متر است.

​

شالوده و ديوارهاي ارگ از سنگ ساخته شده اند و براي ساختن بقيه بنا از خشت پخته استفاده شده است. تزيينات داخلي، شامل قاب ها، ازاره هايي از سنگ مرمر يزد و تبريز و آيينه هاي بزرگي از روسيه، تركيه عثماني و اروپاست. نقاشي قسمت هاي بالا و سقف اتاق ها با آب طلا و لاجورد و رنگ هاي گياهي و معدني رنگ آميزي شده اند. نقش هاي اطاق ها اغلب گل و گياه و به شكل ترنج و اسليمي است. ارگ از نوع بناهاي سه ايوانه است كه ضلع ورودي آن به بخش خدماتي اختصاص دارد.

پس از منقرض شدن حكومت زنديه و روي كار آمدن سلسله قاجاريه ارگ به دارالحكومه تبديل شد و مكاني براي استقرار يافتن واليان و حاكمان فارس گرديد و تا اوايل سلطنت پهلوي نيز وضع به همين منوال بود. در زمان استانداري شاهزاده عبدالحسين ميرزا فرمانفرما (متولد 1236 ، متوفي 1318 ه.ش) به دستور وي كاشي كاري هاي ارگ ترميم شد.

در واقع در زمان حكومت قاجاريه به دليل خصومت قاجاريان با زنديان، نقاشي ها و كاشي كاري هاي زنديه كلنگي شدند و نقاشي ها و تزئينات قاجاريه جاي آن را گرفتند. امروزه يكي از اركان مرمت بناهاي زنديه آن است كه نقاشي ها و تزيينات آنها را از زير نقاشي هاي قاجاريه بيرون آورده و به نمايش بگذارند.

در زمان سلطنت رضاخان پهلوي بين سال هاي 1320-1304 و بعد از آن ارگ به عنوان زندان بزرگ شهر در اختيار شهرباني قرار گرفت. در طول اين مدت تمام آثار نقاشي و مقرنس كاري اتاق ها را با گچ پوشاندند و اكثر اتاق ها و تالارها به وسيله چندين ديوار به صورت سلول هاي كوچكي در آمد.

در سال 1350 ساختمان ارگ در اختيار سازمان ميراث فرهنگي قرار گرفت و كار مرمت و بازسازي آن مورد توجه قرار گرفت. بازسازي بنا در سال 1356 آغاز شد. در بازسازي ارگ براي حفظ اصالت بنا دقت فراواني شده و نقاشي هاي زيباي آن از زير گچ كاري ها بيرون آمده است

 

[MY WORLD]

حمام وکیل

حمام وکیل

حمام وکیل

​

​

این بنا در غرب مسجد وکیل شیراز واقع شده و یکی از بزرگ ترین و ارزشمندترین حمام های تاریخی ایران است. حمام وکیل توسط کریم خان زند ساخته شده است.

بنای حمام به صورت مکعب است و ورودی آن در سمت شمال قرار دارد. نمای شمالی حمام مشرف به فضای بازی بود که بعدها از بین رفت و خیابان کوتاهی جایگزین آن شد. در جنوب حمام، آب انباری از دوره زندیه و در شرق آن مسجد وکیل قرار دارد. در دوره قاجار و به ویژه در دوره اخیر تعمیرات و تغییراتی در بنا صورت گرفت. هر چند این امر صدماتی را به ساختمان اولیه بنا و تزئینات آن وارد آورد ، با این حال آثار باقی مانده به خوبی نمایانگر ارزش و شکوه اولیه بناست.​

سردر حمام که با کاشی کاری مزین شده ، مربوط به دوره قاجاریه است. بعد از سردر، هشتی ورودی زیبایی قرار گرفته که بدنه آن در اصل با نقوش زیبای اسلیمی به شیوه آهک بری، مزین شده است. بر بالای این هشتی که با گنبدی مسقف شده ، نورگیری زیبا و مشبک به شکل قبه تعبیه شده که وزنه های دایره شکل آن، از سفال سبز رنگ و با شیشه های ساده مدور پوشیده شده است. هشتی از طریق راهرویی به سربینه وسیع و زیبای حمام راه می یابد. رخت کن یا سربینه هشت ضلعی است و پوشش طاق و گنبد آن در میانه بر روی هشت ستون سنگی یکپارچه قرار دارد. تمامی کف و ازاره ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود) سربینه با تخته سنگ های مرمرین پوشیده شده و در گودی میانه آن حوض هشت ضلعی با دیواره هایی از سنگ های یکپارچه قرار دارد. وسط این حوض فواره ای از همان سنگ تعبیه شده است. دورتا دور حوض که پایین تر از سطح کف سربینه قرار دارد، فضایی برای قراردادن کفش ها تعبیه شده است. بعد از این سطح، کف اصلی سربینه و صفه های اطراف آن قرار دارد که مخصوص استراحت و کندن و پوشیدن لباس است. در چهارگوشه سربینه چهار حوض کوچک فواره دار، به قرینه یکدیگر ساخته اند. ازاره سربینه به بلندی ۵/۱ متر با سنگ مرمر سبز رنگ پوشیده شده است.​

روشنایی سربینه از طریق نورگیرهایی تأمین می شود. سطوح داخلی سربینه و طاق ها در اصل با لایه ای از نقوش زیبای اسلیمی به شیوه آهک بری مزین می شد که در تعمیرات دوره قاجار این سطح با ساروج ( مخلوطی است از آهک و خاکستر یا ریگ که در آب به مرور جذب انیدرید کربنیک کنند و آهکش به صورت سنگ آهک که محکم و پایدار است در می آید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده می کنند) و لایه ای از گچ بری پوشانده شد. با برداشتن لایه دوره قاجار، بخش باقی مانده از تزئینات دوره زندیه مشخص شده است. در قسمت غربی سربینه راهروهایی به فضای گرمخانه و دیگر بخش های حمام راه می یابد. گرمخانه حمام نسبتاً بزرگ و وسیع است. پوشش طاق و گنبد این محوطه در میانه بر روی چهار ستون سنگی یکپارچه که به شیوه مارپیچی تراش خورده اند. در زوایای دو ضلع گرمخانه ، دو شاه نشین نسبتاً بزرگ با حوض سنگی فواره دار ویژه استحمام اعیان وجود دارد.​

در قسمت جنوبی گرمخانه سه خزینه آب وجود دارد که در قسمت جنوب شرقی و غربی آنها دو جایگاه معروف به ” خلوتگاه” با ازاره مرمری و تزئینات آهک بری زیبا وجود دارد. زیر گرمخانه کانال های حرارتی ” گربه رو” گرما را از ” تون” یا گـُلخن حمام به بخش های مختلف گرمخانه انتقال می داد. کف گرمخانه با سنگ های پهن و بزرگ فرش شده و دیوارهای پایین آن نیز با سنگ های مرمر شفاف پوشش یافته است.​

در قسمت شرق و پشت حمام ، فضایی به نام” گاورو” قرار داشت که با دری به خارج حمام مربوط می شد. این فضا مخصوص ورود و خروج چهار پایان حامل کود و … بود. در انتهای این راهرو، چاه عمیقی است که آب اصلی حمام را تأمین می کرد. در بالا و پشت بام حمام منبع نسبتاً بزرگی قرار داشت که آب کشیده شده از چاه در آن ذخیره شده و برای حوض های فواره دار و غیره مورد استفاده قرار می گرفت.​

 

[DDDIQ]

شهر جدید صدرا و چشم اندازی برای آینده

شهر جدید صدرا و چشم اندازی برای آینده

طرح هاي مهم شهر جديد صدرا​

پروژه باغشهرها
يكي از ويژگي هاي برجسته شهرجديدصدرا طراحي و احداث باغشهر است . رويكرد احداث باغشهرها از سوي شركت عمران شهرجديدصدرا در فضاي بحران زده و قهر با طبيعت ، يكي از راهكارهاي سالم سازي محيط زيست و آشتي انسان با طبيعت بوده است كه با استقبال كم نظيري از سوي شهروندان استان فارس روبه رو گرديده و علاوه بر جلوه هاي زيبايي كه بـه اين شهر داده در كنترل آلودگي و پايش هوا نقش به سزا و تعيين كننده اي دارد . باغشهر به مثابه كمربند زمردين شهرصدرا مجموعه هاي از پيش طراحي شده با ويژگي هاي منحصر به فرد است.
با گسترش روند شهرنشيني و افزايش تراكم در كلان شهرها كه پيامدهاي ناگواري از قبيل : ترافيك ، آلودگي هوا ، ازدحام جمعيت ، آلودگي صوتي و بطور كلي مكانيزه شدن مناسبات انساني را به دنبال داشته و روز به روز فاصله بين انسان و طبيعت را ژرف ترنموده است ، يكي از راهكارهاي سالم سازي محيط زيست و آشتي انسان با طبيعت و محيط زيست وي ، رويكرد احداث باغشهرها بود . به جرأت مي توان گفت كه احداث باغشهر در سطح كشور با ابعاد وسيع و طراحي علمي و نگرش همه جانبه زيست محيطي ، تنها در محدوده قانوني شهرصدرا به وقوع پيوسته است . مناطق در نظرگرفته شده با كاربري باغشهر به گونه اي طراحي شده كه به نحو مناسبي با توپوگرافي و اكولوژي طبيعي آن منطقه كاملا" سازگار بوده و نه تنها تغييرات محيط طبيعي را به حداقل رسانيده بلكه با توسعه ي فضاي سبز به سلول هاي كارآمد پايش هوا تبديل گشته است .
تدابير كارشناسي براي گسترش و پايش فضاي سبز و تأمين آب ، توان سنجي و به كارگيري دانش علمي ، تنوع و نوآوري ، آبياري قطره اي فضاي سبز ، استفاده از آب چاه هاي آبرفتي و آب بازيافتي حاصل از تصفيه فاضلاب در بخش فضاي سبز باغشهرها ، توجيه منطقي شهروندان ساكن باغشهر وآموزش آنان در ارتباط با چگونگي نگهداري از محوطه هاي سبز و انتخاب گونه هاي گياهي مناسب و سازگار با شرايط اكولوژيك منطقه ، ايجاد بانك اطلاعاتي فضاي سبز با كاربري پژوهشي ، ايجاد مجتمع هاي گل و گياه و سبزي و صيفي و خدمات علمي و گسترده به شهروندان ، نظام مند نمودن مبارزه با آفات گياهي و در يك كلام ، روح بخش نمودن محيط زيست و پالايش هوا همه و همه از ملزومات و ويژگي هاي برجسته باغشهرهاي صدرا مي باشد.
باغشهر در واقع نوعي مسكن ويژه در مطالعات جامع و تفصيلي شهر صدر تلقي مي گردد واحد هاي مسكوني با سطح اشغال 10 درصد و تراكم 15 درصد در قطعات حداقل 1000 مترمربعي كه با معماري خاص خود طراحي و اجرا مي شوند. باغشهرها در واقع نوعي سند هويتي شهر صدرا محسوب مي گردند و در حال حاضر تعدادي بيش از 2000 قطعه باغشهر به مساحت كل 300 هكتار آماده سازي و در دست اجرا مي باشد.

احداث باغ زيتون
از آنجا كـه هويـت شهر جديد صدرا ( سبز- فرهنگي ) تعريف شده است يكي از راهكارهاي قابل ملاحظه در جلوگيري از آلودگي هوا و تخريب محيط زيست ، طرح جامع و همه جانبه توسعه فضاي سبز و جنگل كاري در حوزه استحفاظي شهرجديد صدرا مي باشد . جهت دستيابي به اين منظور فعاليت هاي گسترده اي از دو سـال پيش در دست اقدام بوده است كه حاصل آن ، كاشت نهال در مساحتي بيش از يك ميليون و دويست هزار مترمربع مي باشد . باتوجه به سرانه تعيين شده فضاي سبز بـراي هـر شهرونـد انتظـار مي رود تا پنج ميليون مترمربع از اراضي باير اين شهر در آينده اي نزديك به فضاي سبز تبديل شود . اين تدبير راهكاري مناسب و شايسته در راستاي پايش هوا شهري است كه هنوز غالب شهروندانش برخاك آن قدم نگذاشته اند.

پروژه قصر سبز
در راستاي توسعه وگسترش فضاي سبز و با رويكرد پايش هوا وزيبا سازي محيط زيست پروژه قصرسبزدر سايتي به مساحت 600000 مترمربع در اراضي شهرجديدصدرا احداث گرديده است . اين پروژه با همكاري مركز تحقيقات جهاد سازندگي فارس به مرحله اجرا درآمده و جلوه زيبايي به آن منطقه بخشيده و زمينه مناسبي جهت ارتباط و دوستي انسان با طبيعت و محيط زيستش را فراهم نموده است .

سايت هاي گردشگري شهرجديدصدرا
استان فارس از نظر جذب گردشگران در ردة استانهايي است كه همواره بيشترين گردشگران را به خود اختصاص مي دهد. اما در حال حاضر به علت عدم وجود تأسيسات كافي و پائين بودن سطح تجهيزات مربوطه از نظر استانداردهاي پذيرايي و امكانات ( تفريحي ، ورزشي و اقامتي ) پتانسيلهاي موجود در استان و شهرستان شيراز حتي جوابگوي نياز ساكنان آن هم نيست.
براي رسيدن به اهداف ياد شده و رفع كاستي هاي موجود در حوزه استان فارس بهترين گزينه شهرجديدصدرا مي باشد كه علاوه بر هويت فرهنگي اش داراي پتانسيل هاي بسيار خوبـي بـراي ايجـاد پروژه هاي بـزرگ گردشگري ، تفريحي ، ورزشي و اقامتي مي باشد .
باهمين رويكرد از جمله اقداماتي كه درجهت ارتقاء جاذبه هاي گردشگري و سالم سازي محيط زيست اين شهر انديشيده شده است احداث تعداد قابل توجهي پارك هاي محله اي وچندين پارك بزرگ منطقه اي است.

پارك بين المللي انديشه
از قابل توجه ترين اين موارد ، طراحي پارك بزرگ انديشه در سايتي به مساحت 250 هزار مترمربع و احداث يك درياچه مصنوعي به مساحت 50 هزار مترمربع مي باشد كه علاوه بر جاذبه هاي ويژه علمي -فرهنگي در بْعد معماري ، رويكرد مناسبي در جذب گردشگران داخلي و خارجي به ويژه دانشجويان رشته معماري ، گسترش فضاي سبز و توجه به سلامت جسمي و روحي شهروندان است.

دهكده تفريحي ، ورزشي و اقامتي مانوش
دهكده مانوش مجموعه ايست كه در دامنه و ارتفاعات جنوبي شهرصدرا طراحي شده است . بستر طراحي اين طرح واقع بر چهار قله بلند ضلع جنوبي صدرا كه ديد بسيار مناسبي را بر منطقه قصرقمشه و باغشهرهاي صدرا دارد . اين طرح شامل فضاهاي تفريحي ، ورزشي ، تفريحي- ورزشي ، تفريحي- فرهنگي ، اقامتي و پذيرايي ، فضاهاي خدمات تفريحي ويژه و فضاهاي صرفا" خدماتي مي باشد كه بخشي از اهداف شهرصدرا را محقق خواهد ساخت . اين طرح در زميني به وسعت 55 هكتار اجرا مي گردد .

مجتمع فرهنگي توريستي داووس
اين طرح در زميني به وسعت 4 هكتار با زيربناي 8962 مترمربع ( بصورت سرپوشيده ) شامل بخشهاي رفاهي ، فرهنگي ، نمايشي ، ورزشي و اقامتي مي باشد. اين طرح در دامنه شمال شرقي تنگ جلاب واقع شده و از ديدي بسيار مطلوب بر باغشهرهاي پائين دست خود برخوردار است.

مجموعه تفريحي- ورزشي كوهگشت
ايـن پـروژه در دامنـه كـوه هاي جنوبي شهرصدرا و بر يك بستر صخره اي با ساخت طبيعي بسيار زيبا قرار گرفته است . اين طرح در زميني به مساحت تقريبي 5 هكتار و شامل ابنيه رفاهي ، فرهنگي و ورزشي مي باشد.

مجتمع فرهنگي بانوان
اين مجتمع در زميني به وسعت 2213 مترمربع و با زيربناي 2712 مترمربع در بافت اصلي شهرصدرا و در جوار مسيرهاي اصلي شهري قرار دارد و شامل فضاهاي فرهنگي آموزشي رفاهي جهت فعاليتهاي بانوان شهرصدرا طراحي گرديده است.

موزه آبزيان آتيس
اين پروژه در ضلع شمال شرقي تنگ جلاب و در زميني به وسعت 000/19 مترمربع و با زيربناي 9640 مترمربع شامل بخش هاي نمايشگاهي ، رفاهي وتداركاتي و نيز محوطه هاي بازنمايشي مي باشد.

مركز آموزش كشت گلخانه اي ( هيدروپونيك ) صدرا
اين پروژه در سايتي به مساحت 40000 مترمربع احداث و علاوه بر كارهاي تحقيقاتي- آموزشي با همكاري دانشگاه علمي كاربردي ، كارشناسان ( IT ) نيز روش هاي استفاده از كامپيوتر در تغذيه گياهان و انجام كنترل هاي محيطي گلخانه را آموزش خواهند داد.

شهرصدرا بزرگترين قطب آموزش عالي منطقه جنوب كشور
باتوجه به هويت فرهنگي شهرصدرا و ساخت و طراحي چندين دانشگاه و مركز آموزش عالي از جمله : دانشكده هاي مختلف ( علوم انساني- فني و مهندسي ) دانشگاه آزاد اسلامي و انتقال دانشگاه علوم پزشكي شيراز و مكانيابي دانشگاه دوم شيراز ( دانشگاه صنعتي ) به اين شهر و تأسيس دانشكده و مركز آموزش هيدروپونيك با همكاري دانشگاه علمي-كاربردي همچنين احداث و طراحي چندين فرهنگسرا و مجتمع هاي فرهنگي و پژوهشي ، در آينده نزديك شهرصدرا تبديل به بزرگترين قطب آموزش عالي در منطقه جنوب كشور خواهد شد.

مجتمع بين المللي پژوهشي- درماني پيوند اعضاء « ابوعلي سينا »
بزرگترين مركز پيوند اعضاء در خاور ميانه با زيربناي يكصد و چهل هزار مترمربع شامل :
مركز دياليز- بيمارستان- پلي كلينك- هتل- ده سالن بزرگ كنفرانس ( هريك با گنجايش 1500 تا 2000 نفر) همراه با سايت بزرگ پژوهشي- آموزشي كه آنرا در سطح منطقه خاور ميانه بي نظير خواهد ساخت. اين پروژه ملي كه با همت فرهيختگان و خيرين گرامي اين مرز و بوم در شهرصدرا در حال احداث است ، علاوه بر ارزش هاي علمي ، پژوهشي- درماني ، نقش مؤثري در جذب بيماران و سياحان حاشيه جنوبي خليج



مجتمع های تجاری آینده :
۱ -مجتمع بزرگ زیتون صدرا با ۱۸۵۰ متر زیر بنا . شامل ده ها رستوران و صد ها فروشگاه و شهر بازی سر پوشیده
۲-مجتمع عظیم پارمیدا صدرا با ۱۵۰۰ متر زیر بنا و دارای پارکینگ طبقاتی و رستوران ها و سوپر مارکت های زنجیره ای
۳-مجتمع تجاری آسمان صدرا با ۲۱۰۰ متر زیر بنا و دارای ۷۰۰ واحد تجاری و ده ها واحد اداری در شهر توریستی صدرا


اما در حال حاضر پروژه های قابل بهره برداری در شهر جدید صدرا :
تپه کاج صدرا:
تپه ی کاج دارای ویژگی های منحصر به فرد برای جوانان و حتی خانواده هاست ...
تپه ی کاج با امکاناتی نظیر کارتینگ ُجامپینگ و پینت بال و... میزبان شما برای شادی های شماست ...
این مکان که تازه راه اندازی شده ُفضایی آرام در کنار رستوران ها و کافی شاپ های بزرگ در قله ی کوه آرامش را برای شما فراهم می آورد ...

سرای بزرگ صدرا:
سرای صدرا شامل رستوران های زنجیره ای و کافی شاپ و همین طور سالن های بزرگ پذیرایی از شماست .
غذای بیرون بر ُپارک بازی و شادی و فضاهای باور نکردنی از امکانات این مجموعه ی دیدنی است ...

بازار بزرگ مروارید :
بازار بزرگ مروارید درای ۴۰۰ واحد تجاری و شهر بازی سرپوشیده در شهر جدید صدرا
اما بازار زندیه قطب تجاری شهر صدرا را نیز نباید از یاد برد .


منبع

 

[DDDIQ]

بررسي منظر خيابان چهارباغ شيراز

بررسي منظر خيابان چهارباغ شيراز

منبع نشریه اینترنتی معماری منظر

Studying Chaharbagh Urban Landscape at Shiraz City​

پژوهشگر : مریم افشاری کیا

مقدمه
پادشاهان صفوي باغ سازان بزرگ اين سرزمين بودند، که باغ¬هاي آنان هنوز به خوبي شناخته شده نيست. براي دستيابي به درک زيبائي شناسي باغ¬هاي صفوي، بايد به مطالعه باغ شهرهاي آن دوره و توصيف¬هاي شاعرانه آنها بپردازيم. مطالعه جنبه¬هاي سياسي باغ سازي در شهرهايي چون اصفهان، از جمله ايجاد ميدان و خيابان به منزله گونه¬هايي از باغ؛ و نيز پياده کردن اين الگو در ساير شهر ها از جمله اهداف اين مقاله است. اين مقاله به بررسي خيابان چهارباغ شيراز و معرفي آن مي پردازد.
يکي از عناصر زيبا سازنده باغ ايراني چشم انداز بيکران آن است. در باغ ايراني، محوري وجود دارد که ستون فقرات باغ و مکان استقرار عناصر مهم کارکردي و شکل دهنده منظر آن است. ساماندهي محور، عليرغم عملکرد آن به عنوان مکان استقرار عناصر باغ، مبتني بر نقش کارکردي آن نبوده و ايجاد فضايي وحدت دار، که منظره در آن اصالت دارد مد نظر است. پديد آوردن فضاي تامل از طريق مواجهه انسان با فضاي بي انتها و ساخت و پرداخت منظره بيکران و لايتناهي در عرصه تفرج، سرخوشي و رهايي از قيدهاي روزمره است. ساماندهي محور اصلي از طريق ايجاد پرسپکتيوهاي تشديد شونده و تکيه بر ايجاد عمق در فضا صورت مي گيرد: خياباني کشيده تا افق، بدنه اي از درختان که عمق ديد را فراهم مي کند، جوي آب که تا انتها امتداد يافته، باغچه هاي پاي درختان و هر عنصر ديگر در جهت تشديد پرسپکتيو ساماندهي مي شود.

در دوره صفوي يکي از مهمترين کارهايي که در زمينه شهرسازي صورت گرفت وارد کردن عنصر اصلي باغ در شهر با عنوان خيابان - يا به صورت واضح خيابان چهارباغ - بود، که ابتدا در تبريز سپس قزوين و شکل کامل آن که علاوه بر نمود شهري نمايش قدرت سیاسی دولت نيز به شمار مي رفت، در اصفهان به وجود آمد. اين عنصر در واقع اتصال دهنده دروازه اصلي با مرکز شهر بود که به همان شکل و همان اجزاي موجود در باغ ايراني اين بار در مقياس بزرگ يک شهر با همان نقش ظاهر مي شد. در اصفهان به عنوان مقر حکومت شاه عباس در احداث اين مسير مسائل سياسي در درجه اول اهميت قرار داشت. خياباني مستقيم با خطوطي قوي که خيابان هاي شطرنجي ديگر به آن مي رسيدند و اين خطوط نشانه عظمت و قدرت دولت صفوي بود. پس از آن نيز خيابان چهارباغ به منزله عنصر شهري مهم در شهر هاي مختلف، از جمله سنندج، مشهد، شيراز، تهران و سایر شهرها تکرار شد. به هنگام ورود به شيراز از راه اصفهان و بعد از عبور از تنگ الله اکبر و دروازه قرآن سه مسير براي ورود به داخل شهر وجود دارد که يکي از آنها خياباني مستقيم و در آکس دروازه قرآن است.

دو مسير ديگر به دليل عريض تر بودن تمام توجه ناظر را به خود جلب مي کنند و کمتر کسي متوجه مرکزي ترين و قديمي ترين مسير خواهد شد. شايد يکي از دلايل نيز عدم عبور از زير دروازه قرآن به عنوان ورودي اصلي اين مسير است. "تصوير 2: مآخذ: نگارنده- دروازه قرآن شيراز"

اين مسير همان خيابان چهارباغ است که امروزه به نام خيابان حافظ شهرت دارد. جداره اين خيابان تا نزديک باغ جهان نما شامل يک بدنه يکنواخت با ساختمان هاي 2 طبقه و به ندرت 3 طبقه با کاربري تجاري- خدماتي از جمله انواع معدودي رستوران است.

از باغ جهان نما به سمت رودخانه خشک که مي رويم، مسير کاملا داراي حال و هواي متفاوتي مي شود که شايد معرف واقعي شهر شيراز است. خيابان چهارباغ صفوي شيراز در گذشته شامل باغ جهان نما، باغ نو، باغ ملي و همچنين مقبره مير علي حمزه بوده است که انتهاي آن بعد از رودخانه خشک به ورودي بازار وکيل مي¬رسيده است. علاوه بر آن راه هاي ارتباطي به مقبره حافظ و چند باغ ديگر نيز از اين مسير صورت مي گرفته است. امروزه تعدادي از اين باغ ها از بين رفته اند و يا شکل گذشته خود را از دست داده اند اما وجود درختان آنها هرچند در کاربري هاي جديد به حفظ فضاي خيابان کمک کرده است. در هر جايي از مسير فوق به دليل وضعيت زمين و نوع توپوگرافي مناظر زيبايي هم از سمت دروازه قرآن و هم به سمت مرکز قديمي شهر قابل رویت است و کوه هاي اطراف شيراز اين مناظر را قاب مي کنند.
علاوه بر عناصر کالبدي، اين مسير داراي درختان سروي است که بعنوان نشانه شهري شيراز و با نام سرو ناز شيراز در دو سوي خيابان قد برافراشته اند. اين نشانه در سمت باغ جهان نما به نقطه عطف ديد تبديل مي شود. خيابان چهارباغ صفوي شيراز بارها در سفرنامه ها مورد توجه قرار گرفته است.

نتیجه گیری
در دوره صفوي يکي از مهمترين کارهايي که در زمينه شهرسازي صورت گرفت وارد کردن عنصر اصلي باغ در شهر با عنوان خيابان - يا به صورت واضح خيابان چهارباغ - بود، که ابتدا در تبريز، قزوين و سپس در اصفهان به وجود آمد. این عنصر به شکل مسیری مستقیم از دروازه اصلی آغاز و به مرکز شهر یا بازار متصل می شده است.در طول مسیر نیز عناصر مهمی از جمله باغ و باغ- مزار وجود داشته است.


مآخذ
- افسر، کرامت الله. تاریخ بافت قدیمی شیراز، انجمن آثار و مفاخر ملی ایران، تهران،1353.
-بهشتی،سید محمد. فصلنامه گلستان هنر،شماره 12،تابستان 1387.
- منصوری،سید امیر. فصلنامه باغ نظر،شماره2،بهار 1383.
- نصر، طاهر. معماری و شهرسازی شیراز(دوره پهلوی1357-1300)، نشر روزنه،1383

 

[DDDIQ]

بررسی ساختار باغ گلشن( عفیف آباد)

بررسی ساختار باغ گلشن( عفیف آباد)

منبع نشریه اینترنتی معماری منظر
پژوهشگر : مژده مهدوی مقدم

بررسی ساختار باغ گلشن( عفیف آباد)
Investigating the Structure of Golshan Garden

باغ گلشن که آن را باغ عفیف آباد نیز می گویند در مغرب شیراز واقع شده است. نعیما شیراز را صاحب بیشترین تعداد از باغ هایی می داند که به خاطر داشتن بیش از دو سده عمر و درختان کهنسال و ساختمان های قدیمی قابل توجه شایان است . ( نعیما، 1385:105 ) شاردن و تاورنیه باغ های شیراز را در دوره ی صفویه بسیار آباد و پر رونق توصیف کرده اند که اراضی وسیع شمال و غرب شیراز را می پوشانده اند و ادامه ی آن تا حصار و باروی شهر می رسیده است. این کمربند سبز باغ های انبوه در دوره ی قاجاریه نیز شیراز را احاطه کرده بود. امروزه برخی از این باغ های تاریخی از میان رفته اند و بعضی امروزه نیز آبادانی خود را حفظ کرده اند که باغ گلشن از جمله آن ها می باشد.


موقعیت باغ عفیف آباد نسبت به شهر شیراز


این باغ در قرن هشتم هجری توسط عفیف الدین شیرازی ساخته شده است و در دوره ی صفویه رونق بسیار داشته اما بعد از دوران صفویه باغ و قلعه ساخته شده در آن ویران می شود. پس از دیر زمانی ویرانی و مهجوریت، باغ در دوره ی معاصر قاجاریه توسط قوام الملک خریداری و بازسازی می شود. در سال 1352 شمسی ارتش این باغ را می خرد و تعمیراتی در آن انجام می دهد و طبقه ی دوم آن را برای استقرار فرح دیبا آماده می کند. پس از انقلاب و تا زمان حال طبقه زیرین ساختمان به موزه نظامی تبدیل شده است.
ابعاد باغ گلشن پانصد متر در دویست و پنجاه متر می باشد. ساختمان باغ در وسط باغ قرار گرفته و دو طبقه است. دورادور طبقه دوم عمارت را ایوانی با ستون های زیبا در بر می گیرد که به همه اتاق های این طبقه ارتباط دارد و در وسط ضلع شرقی ساختمان ایوانی وسیع و با شکوه با چهار ستون بلند ایجاد شده است. ساختمان در هر دو طبقه دارای سی اتاق و تالار است." نمای اصلی عمارت باغ همچون باغ ارم رو به مشرق است و جلوی آن حوض بسیار وسیعی قرار دارد. خیابان اصلی باغ از جلوی حوض شروع می شود و در وسط آن آبنما و گلکاری وجود دارد." ( نعیما، 1385:106 ) در دوسوی این خیابان درختان سرو و کاج و چنار کهن دید را قاب کرده اند.
در قسمت شمالی باغ و در کنار ورودی نیز حمام واقع شده.






پلان طبقات کوشک


مقطع طولی کوشک


در زمان قوام الملک ورودی اصلی باغ در ضلع شمالی قرار داشته و سردری با ستون های برساو شده از معماری تخت جمشید آن را برجسته می کرده است. در بازسازی باغ این مسیر مطابق نیازهای موجود تغییراتی یافت. " قوام الملک در ورودی این باغ یک مسیر بیضی اتومبیل رو ایجاد کرد که تا جلو پله ورودی ساختمان می آمده است. " ( نعیما، 1385:105) با توجه به ساختار عمومی باغ ایرانی که خیابان اصلی باغ در طول بزرگ تر آن کشیده شده، چنین به نظر می رسد که تغییر ورودی اصلی باغ در بازسازی آن در زمان قوام الملک پدید آمده است و در طرح قرن هشتمی آن ورودی شرقی، ورودی اصلی بوده است. کشیدگی شمالی- جنوبی ساختمان کوشک که سبب ایجاد نمای اصلی در ضلع شرقی شده است و همچنین حوض عظیم باغ و فرش چمن گسترده در مقابل آن نیز شاهدی بر این ادعاست. طرح کاشت موجود در محور شرقی-غربی که متشکل از درختان همیشه سبز سرو و کاج است، تکراری است از طرح کاشت متداول در خیابان اصلی باغ ایرانی و وجود جوی آب و نقاط مکث متعدد نیز بر صحت آن می افزاید. بدین ترتیب ساختار باغ با تلقی محور شرقی- غربی به عنوان محور اصلی قابل شناسایی و بررسی است.
محورهای فرعی عمود بر محور اصلی شکل می گیرد وعمارت کوشک در یک نقطه ی تلاقی خاص واقع شده و روی به این بهشت می گشاید. آب در میان کرت مسیر را با انسان می پیماید و اگرچه خاضع است در میان چنان می نشیند که بزرگان نیز می باید در کنار آن راه بروند.
خیابان اصلی باغ ستون فقرات باغ است که عناصر مهم کارکردی در ارتباط با آن شکل می گیرند و منظر اصلی نیز در آن پدید می آید. "محور اصلی در باغ ایرانی جان و جوهر باغ است که ابدیت، شکوه، بیکرانگی و بی نهایت را می نمایاند. این محور بی آن که در صدد نمایش منظره ای پرداخته شده از باغ باشد، با بهره گیری از همه امکاناتی که پرسپکتیوهای مجازی و ساخته شده در فضا فراهم می آورد، چشم اندازی بی انتها به وجود می آورد که بیننده را به درون آن می خواند." (منصوری، 1384:59) با توجه به اهمیت محور اصلی در شکل دهی هندسه و معنای باغ ایرانی، نقش آن در تعیین چگونگی ساختار باغ و فضای حاصل از آن آشکار می شود. خیابان باغ از پاسارگاد که در آن به صورت میدانگاهی کشیده و طولانی در برابر کاخ است تا باغ شازده ماهان، به شکل معبری باریک و باغ های بیرجند، فاقد حضور آب در محور اصلی، صور گوناگونی به خود می گیرد." سامان دهی محور، علی رغم عملکرد آن به عنوان مکان استقرار عناصر باغ، مبتنی بر نقش کارکردی آن نبوده و ایجاد فضایی وحدت دار که در آن منظره اصالت دارد، مد نظر است." ( منصوری، 1384:59 ) در باغ گلشن انشعاب خیابان اصلی به دو خیابان کوچک تر، که منجر به پیدایش فضایی در میان آن دو می شود، یکسانی محور اصلی را تحت تاثیر قرار می دهد و فضایی منحصر به فرد ایجاد می کند. در چنین ساختاری محور اصلی در امتداد خود به عرصه ای باز منتهی می شود که همان فرش چمن گسترده در مقابل کوشک است. در این نقطه دیدهای مستقیم و پرسپکتیو یک نقطه ای به دیدهای باز و گسترده تبدیل می شود. چشم به گردش در فضای جدید می پردازد و اشل اپتیک دید به اشل ویژوال تغییر می کند. یک نواختی فضا تا نقطه انتهایی دید که کوشک در آن جا واقع می شود، وجود ندارد و تنوعی در دید ایجاد می شود.
به طور کلی ساختار باغ، نظر را به فراسوی فضای محدود و انسان ساخت باغ معطوف می کند و از گذر ایجاد دورنمایی مجازی در خیابان اصلی، دید را متوجه درون می سازد و اسباب تامل انسان را فراهم می کند. به این ترتیب از کالبدی زمینی به مفاهیم عمیق و باورهای کهن عروج می کند و همه ی عناصر مجموعه را نیز متضمن این هدف قرار می دهد




دید به کوشک از خیابان اصلی


دید به کوشک از ورودی شرقی


تحلیل ساختار باغ

در باغ گلشن در خیابان اصلی باغ، جایی که جوی آب واقع در میان کرت به حوض می رسد، انتظار مواجه با کوشک در پس آن از بین می رود و انشعاب خیابان اصلی باغ، این نقطه را تنها به یک مکان مکث تبدیل می کند، نظرگاهی که در آن انسان با منظری جدید مواجه می شود و خود را با عرصه ای روبه رو می بیند که در پس آن کوشک و حوض مقابل آن، قرار گرفته اند. فرش چمن، عنصری واسطه میان دو حوض آب می شود و گویی پیش فضایی برای ورود به کوشک فراهم می سازد، ورودی کوشک که از طریق پلکان دو طرف آن است نیز هماهنگ با این تغییر در ساختار خیابان اصلی باغ است.
در این باغ تنوع فضایی که از عناصر زیبایی سازنده در باغ ایرانی محسوب می شود، به غایت وجود دارد. " هنرمند باغ ساز ایرانی در طراحی و منظره پردازی فضاهای باغ به تنوع فضایی نظری ویژه داشته و تلاش او تا آن حد است که دو فضای مشابه را، جز در مواردی که طرح ایجاب کند، در باغ نمی توان یافت. کشش باغ ایرانی و میل قدم زدن در آن، علی رغم هندسه مستقیم الخط باغ، ناشی از تقید طراح به پدید آوردن فضاهای گوناگون ا ست." (منصوری، 1384:61)
در باغ گلشن تنوع فضایی تا به حدی وجود دارد که هندسه ی مستقیم الخط خیابان اصلی نیز تحت تأثیر قرار گرفته و علاوه بر تنوعی که در فضاهایی چون خیابان اصلی، خیابان دور باغ، حیاط کوشک، جلوخان باغ و حیاط خلوت و امثال آن ها یافت می شود، در منظر پردازی محور اصلی نیز تنوع ایجاد شده است. به طوری که انسان پس از عبور از خیابان اصلی که با بدنه های قوی درختان همیشه سبز قاب شده و از پراکنش دید جلوگیری می کند، خود را با عرصه ای وسیع و باز مواجه می بیند که چشم به گردش در آن می پردازد و ردیف درختان، فرش چمن، عمارت کوشک و حوض مقابل را در یک فضا درک می کند.


فرش چمن عنصری واسطه بین خیابان اصلی و کوشک


منابع و مآخذ
منصوری، سید امیر. 1384. درآمدی بر زیبایی شناسی باغ ایرانی. باغ نظر. سال دوم، شماره سوم. تهران
نعیما، غلامرضا. 1385. باغ های ایران که چو باغی است.... . تهران. انتشارات پیام.

 

[DDDIQ]

گذری کوتاه بر باغ بلند شیراز (بلوار چمران)

گذری کوتاه بر باغ بلند شیراز (بلوار چمران)

منبع:نشریه اینترنتی معماری منظر
پژوهشگر : فاطمه مردانی

روزهايي هستند كه مسير من براي رسيدن به اداره ، زيباترين خيابان شيراز است .از معالي آباد كه وارد چمران مي شوي ، سمت راست ، كنار حاشيه رودخانه به فواصل مساوي درخت ها ي توت كوتاه قدي است كه در بهار غرق توت هاي قرمز است و بي اختيار با ديدن آنها و آدم هايي كه خيلي توت دوست دارند و دورادور اين درخت ها حلقه زده اند ! ياد اين هايكو مي افتم :
دست و لبم خونين نيست
از توتستان
مي آيم !
و سمت چپ خيابان در حاشيه باغ هاي آدم هايي كه باغ خيلي دوست دارند ! زيباترين پياده روي شهر را مي بيني كه از ابتدا تا انتها با نقشه و طرح هاي زيبايي طراحي شده است . آب نماها ، طرح هاي سنگي و فلزي ، نگارخانه آبگينه ، پستي و بلندي هاي زيبا و پارك باغ باصفاي چمران و .............خلاصه . قدم زدن در اين حاشيه ی به ياد ماندني آدم را هوايي مي كند ! دلت مي خواهد روسري از سر برداري و اين مانتوهاي دراز بي قواره را پرت كني توي رودخانه ي آن سمت خيابان و هي بدوي ، هي بدوي ، هي بدوي .و دوباره به ته خيابان كه رسيدي ......ببخشيد به ته بهشت كه رسيدي ، نفسي تازه كني و دوباره ........................ ميدانم كه از اين خيابانها در كشور سر سبزي مثل كانادا زياد است ! و لي اينكه پر از درخت هاي توت قرمز و آدم هايي كه توت خيلي دوست دارند باشد و پر از باغ هاي آدم هايي باشد كه باغ خيلي دوست دارند و پر از زن هايي باشد كه آرزوي دويدن با لباس هايي راحت دارند را بعيد مي دانم .
اين روزها خيابان چمران بهشت شيراز است . حالا نارنجستان قوام و باغ دلگشا و ارم و باغ عفيف آباد و حافظيه و سعديه و........را كه دورادور آنها ديوارهاي دست ساز آدم هايي است كه ديوار خيلي دوست دارند ! را كنار مي گذاريم و همين خيابان چمران را دو دستي مي گيريم . - اي كاش مي دانستم اين خيابان زيبا چرا به اين نام است ؟ - يادم مي آيد آدينه روزي براي پياده روي به این خيابان رفتيم . نوروز نبود . اوايل مهر ماه بود ولي اين خيابان زيبايي پاييزي خود را داشت . لطف اين خيابان اين است كه بهار زودتر از همه جا به او مي رسد و همينطور پاييز . از روبرويمان آدم هاي مختلف با چهره هاي مختلف مي آمدند و از ما مي گذشتند . آدم هايي با چهره هايي معمولي و آدم هايي با چهره هايي خاص . عشاق جوان . عشاقي آسوده خاطر و بعضي ديگر سر به زير از ترس شناخته شدن ! - كه البته مي دانيم لطفش بيشتر است ! پيرمردها و پير زن ها ، دختر بچه ها و پسر بچه ها . آن روز هوا عالي بود و شيرازي ها كه هميشه دنبال فرصتي براي خوشگذراني هستند همه از خانه بيرون زده بودند و چون همه شيرازي ها خوش نشين هستند اين خيابان را براي خوشي انتخاب كرده بودند و يادم مي آيد كه ما هرچه جلوتر مي رفتيم آدم هاي شيرازي خوش نشين خوشگذراني كه پياده روي روز آدينه را خيل دوست دارند ! بيشتر مي شد ! من روز هاي بسياري با دوستانم كه جوجه كباب روي آتش را خيلي دوست دارند! در پناهگاههاي اين خيابان كه فكر مي كنم فقط خودم آنهارا بلدم چه روزهاي پرخاطره ايي ساختم . " ( 1 )
چرا منظر شهری ؟
" از پیش میدانیم که هر فرد بر پایۀ هویت خود ، استنباط و برداشت متفاوتی از یک منظر دارد . لذا منظر ، دریافت و تفسیر ما از واقعیتی است که در بیرون وجود دارد .پس منظر تنها یک سرزمین نیست ولی اگر سرزمینی نباشد ، منظری هم وجود نخواهد داشت .به بیان دیگر منظر یعنی اینکه شما دور قطعه ای از واقعیت کادر میکشید و آنرا تفسیر میکنید ."(ژان پیرلودانتک ) ( 2 )
حال میتوان فهمید منظر شهری چگونه معنا میشود ؛ بر این مبنا منظر شهری بخشی از هر شهر است که به آن توجه کرده و از آن ، در ذهنمان لحظه ای ثبت میکنیم . بدین ترتیب از داخل قابی آنرا نگریسته و تفسیر – ضبط و فهم - میکنیم.

باغ بلند شیراز ، پشت قاب منظر شهری

نظری به شیراز و باغ بلند آن انداخته ، به روایت نظرها آنرا بازخوانی میکنیم /
شهر شیراز تقریبا در مرکز استان فارس و بر روی جلگه ای قرار گرفته که دو رشته کوه نسبتا مرتفع در شمال و جنوب آنرا احاطه میکند و رودخانه هایی که از کوههای اطراف جلگه سرازیر می شوند جلگه را مشروب می کنند . مهمترین این رودخانه ها رودخانۀ خشک یا خرم دره است که از میان شهر عبور می کند و رودی سیلابی است که در برخی روزهای زمستان و اوایل بهار سیلابها در آن جریان می یابند . رودخانه به عنوان اندام طبیعی به صورت یک عنصر منسجم که تمام طول خطی شهر را فرا گرفته ، در انتظام بخشی و خوانایی ساختار طبیعی و مصنوع شهر نقش موثری دارد که مانند ستون فقرات اتصال دهندۀ اجزاء سازمان کالبدی در کل پهنۀ شهر به حساب می آید . رودخانۀ خشک که خط القعر بستر طبیعی شهر را می سازد ، به عنوان یک فضای باز در سطح شهر عمل می کند و در زمان های برخورداری از آب ، مهمترین کیفیت محیط طبیعی شهر است . (طرح جامع شیراز ، 1370 )
طرفین شمالی و جنوبی دشت شیراز را کوههایی موازی با امتداد غربی – شرقی تشکیل داده اند ؛ کوههای شمالی عموما به واسطۀ تنگه هایی از هم منفصل گشته اند . هر یک از این دره ها که به تنگ موسوم است با نامهایی نامگذاری شده که از معروفترین آنها می توان به تنگ الله اکبر ( دروازه قرآن ) و تنگ سعدی اشاره کرد . ( شرکت تحقیق و توسعه پویش جنوب ، 1381 )
لذا ارتفاعات در سیلوئت شهر شیراز از خوانایی و تشخص ویژه برخوردارند و در ساز و کارهای اکولوژیکی منطقه و بهبود شرایط آسایش اقلیمی شهر و خصوصا از دیدگاه گردشگری حضور مثبتی به عهده دارند .(حذف)
مهمترین بخش از ارزشهای پوشش گیاهی ، در مجاورت رودخانه شكل گرفته و مربوط به باغات خطی رودخانه و اطراف بلوار چمران است که در ارتقاء منظر محیط رودخانه موثر واقع شده است . پارکهای جدید الاحداث مثل آزادگان و چمران در حال حاضر مهمترین فضاهای گردشگری شهر را برای ساکنین محلی و گردشگر غیر بومی تشکیل می دهند .. ( طرح جامع شیراز ، 1370 )



پارک خطی باغ بلند چمران که در طول بلوار چمران – حد فاصل دو میدان دانشجو و میرزا کوچک خان – در جوار رودخانه و باغات احداث شده ، رونق و حیاط خاصی به این بخش از شهر بخشیده و به قابلیت های اکولوژیکی رودخانه افزوده است . ( شرکت تحقیق و توسعه پویش جنوب ، 1381 )
بازخوانی و فهم اثر
 پروژۀ باغ بلند که طولی برابر 3 کیلومتر و پهنایی معادل 30 متر دارد و در حاشیۀ اتوبان چمران واقع شده ، از مفهوم فصول سال برای طراحی سود جسته و بدین ترتیب این مسیر طولانی را به 5 قسمت مختلف که هر یک نمایانگر یک فصل خاص و پیش فصل است تقسیم کرده . این فصول یعنی بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان به ترتیب در پی هم قرار گرفته اند . در هر یک از این فصول نشانه ای خاص مد نظر قرار گرفته و عناصری که توانایی بیان آن نشانۀ بخصوص را داشته باشند طراحی شده است . مثلا در بهار نشانۀ اصلی ، رگبار باران است که نماد آن دروازۀ بتنی با میلگردهایی در درون آن است . تابستان با احجام سنگین و توپر که فضای دروازه ای دیگر را تداعی میکند و بر بدنه های آن آب جاری است ، بیان شده .



پاییز با استفاده از عناصری چون دروازه تدریج و تندیسها و با تنوع جنسیت بکارگرفته شده در کفسازیها ، و زمستان با آب تبدیل شده به یخ تداعی شده اند .
در عین حال هر یک از این فصول نمایانگر دوران رشد انسان از کودکی تا کهنسالی هستند . بطور مثال در فصل مربوط به کودکی از عناصری بزرگنمایی شده از قبیل کتاب و قلم و عینک استفاده شده است که احساسی آشنا از کودکی همۀ ما را به واسطۀ این تغییر اشل ها القا میکند . ( 4 )



 اندیشۀ اصلی معماری ، زمینه یا متن - context – است که عامل تعیین کنندۀ فرم پروژه شده . این زمینه یا پیش فرض که معمار اهمیت ویژه ای برای آن قایل است تنوع گسترده دارد . از فضاهای مدرن شهری و طبیعت به عنوان فیزیک تا زمینه های فرهنگی و فکری به عنوان متافیزیک . در این مورد معمار - مهرداد ایروانیان - به مخدوش نکردن معنای محیط و یا سوژه اشاره میکند . بنابراین تکنیک اصلی مورد استفاده کلاژ است که به قول او نمایانگر فرهنگ متکثر انسان معاصر است . انسان به عنوان محصول فرهنگی ترکیبی که نقشی از نژاد ، ظاهر ، دانش ، محیط ، زندگی و ..... دارد . ( 2 )
در نقد توصیف دانشمیر از باغ بلند لازم است اشاره کنم جهت رسیدن به چنین پروژه ای ، شاید لازم نباشد همه ی پذیرفته شده ها را انکار کنیم ! صحیح است که انسان مدرن ، متکثر بوده و متفاوت از دیروز است ولی باید توجه داشت که اگر همین انسان - امروزی یا دیروزی- در میان نباشد ، مکانی هم وجود نخواهد داشت . دانشمیر به دنبال بهره گیری از تکثر در ملزومات زیستن در زمان حال ، به نوعی اثر کلاژ گونۀ معمار را توجیه میکند و انگار به خاطرۀ ذهنی مردم از مکان مذکور در طول زمان توجهی دقیق ندارد .
دهکده ای سنگی که زمانی در همان سایت باغ بلند می زیسته و حال وجود ندارد ، در مقابل رودخانه ای که گاه وجود دارد وگاهی با خشک بودنش حرکتی می آفریند ، می ایستد و اهمیتی برای خود قایل میشود که معمار را وامیدارد تا بدنه ای از آن را در نما به حالت دکوراتیو بازسازی کند ؛ بلکه بتواند اشاره ای نوستالژیک به حافظۀ جمعی اهالی محل داشته باشد . حالا این مکان و باغهای اطراف آن تا چه حد میتواند خاطرۀ باغهای قصرالدشت را برای دیگران احیا کند ، بماند .....
باغ بلند ، متفاوت از باغ های تاریخی شیراز ، طویل و حاشیه ای است ؛ به علاوه مجاورت این عنصر شهری مصنوع در امتداد بستر رودخانه ای که خود منظر طبیعی ارزشمندی است ، بر اهمیت آن افزوده ؛ گویی باغ پا به پای رود پیش رفته و در پناه آن آرمیده است . ليكن هیچکس با قدم گذاشتن در هر نقطه از باغ نتوانست ذره ای از وجود رودخانه را نظاره کند !
شان نزول بلندي باغ ، در گسترش خطي آن به موازات رود است ؛ ليكن دخل و تصرف تعريف نشده در حريم رود خانه و فقدان برنامه مديريت منظر شهر ، موجب شده تا منظر جاري رود ،‌ فاقد نظر گاهي درخور باشد . تا آنجا كه هيچ كادري از درون باغ ، منظر رود را قاب نمي گيرد .
 تنها ترکیب عناصر طبیعی و مصنوع در بلوار چمران نیست که اذهان عمومی آنجا را زیباترین خیابان شهر و نیز مسیر حرکت پیاده را زیباترین پیاده روی شیراز میدانند ؛ چه این ترکیب را میتوان بارها زیباتر در هر جایی آفرید ، اما نمیتوانیم غبار زمان را بر فراز "جا" ای سیلان دهیم و " مکان" ای خلق کنیم که عده ای سالها پیش با آن آشنا بوده اند و خاطراتی دارند ؛ از جنس تجربۀ روزهای فراغت زیر درختان توت باغهای قصرالدشت در کنار رودخانۀ شهر با مرغان دریایی اش ...


 برخلاف باغهای تاریخی شهر ، باغ بلند ، متعلق به شیراز ، شیرازی و حتی غیر او ست . مردم از اینکه محدودیت زمانی در استفاده از آن ندارند خوشحال هستند ؛ بعلاوه خوشحالتر وقتی که این بار حصاری گرد باغ نمی بینند . باغ بلند به مثابه تفرجگاه شهری آنچنان با بخشی از شهر گره خورده که حتی به سواره هم اجازه می دهد از باغ و لطایف آن بی نصیب نماند .
ایضا باغ بلند ، علیرغم مرکزیت داشتن های باغ های قدیمی ، ساز مخالف سر میدهد و به گونه ای با بلوار و رودخانه همدستی می کند تا تعلق خود را به شهر ثابت نماید ؛ شهری که اینک در امتداد بلوارها ، سواره هایش با سرعت و پیاده هایش خرامان ، هر دو فارغ از زمان ، مفهوم مکان را جست و جو میکنند .
و باز هم ، رها از سکوت و آرامش و تمرکزی که در باغ های گذشته به سراغمان می آمد ، باغ بلند در کنار بزرگراهی است تا به تماشای کیفیت و کمیت سرعت حرکت سواره هم بنشیند و از هیاهوی شهری دور نماند . شاید این در قبال منظری است که باغ بلند از خود برای سواره ارائه میکند تا اتفاقا اندکی از هیاهوی شهری دورتر بماند .
توجه به کیفیات متفاوتی از این قبیل ، و نیز قضاوت در مورد چرایی و چگونگی حضور در باغهای ایرانی اواخر قرن بیست نیازمند آگاهی عمیق تری است .
جمع بندی
باغ بلند با نظام پنج فصل خود ،گرچه به ظاهر با باغ های گذشته تفاوتهایی دارد لیکن در طراحی آن سعی شده ، جان کیفیات مطلوب در طرح باغ را مورد توجه قرار دهد و از باغ ایرانی هم ایده هایی برگیرد ؛
نظرگاه بالای محوطۀ تجمع را هدیه میکند به افرادی که سالها خاطرۀ زندگی در ایوانهای سرزنده را داشته اند .....
حوض و فواره و آبشار را هدیه میکند به آنها که همواره با صدای گردش آب در آرامش بوده اند .....
عطر بهارنارنج و سرسبزی سرو را هدیه میکند به مردمانی که چنین درختانی ، جز آنها را به سختی می شناسند .....
.................. تا آسمان ، کوه ها ، خاک و ...
اگرچه بعضا آنها را از زبان زمان حال روایت میکند و گاه مکان و مخاطب را کم توجه می بیند .
روشن است ، بزرگترین پارک حاشیه ای خاورمیانه در شیراز یکی از بهترین تفرجگاههای شهر محسوب میشود که در خوانایی سیمای شهری نیز بسیار موثر است ؛ ولی کاملا روشن نیست که در برخورد با نقاط مختلف پارک که با رویکردهای گوناگون طراحی شده ، تفاوتها بسیار است . تا جاییکه شنیدیم :
"از ارم و دلگشا و ... که بگذریم ، همین پارک چمران را دودستی می گیریم !"
علیرغم اینکه دیدیم فضاهایی از چنین پارک دلنوازی ، دل نوازی نکرده ، با مخاطب خود رابطۀ مناسب ندارد و حتی بخشهایی از آن متروکه می ماند .

پی نوشت
( 1 ) http://setoodehsetoodeh.blogfa.com
( 2 ) http://www.manzar.ws/317.aspx
( 3 ) http://lgodfather.com/?p=221
( 4 ) دانشمیر،رضا/ بدیهه سرایی معماری/ مجله معمار ، ش 8 ، بهار 1379
( 5 ) http://www.mehrdad-iravanian.org/chamran.html
سایر منابع
 http://consept.blogfa.com/post-1.aspx
 http://www.landscape.ir/index.php/weblog/613

 

[DDDIQ]

پست مدرنیسم در معماری منظر امروز شیراز

پست مدرنیسم در معماری منظر امروز شیراز

پست مدرنیسم در معماری منظر امروز شیراز
(نمونه موردی پارک بعثت)
​

منبع نشریه اینترنتی معماری منظر
پژوهشگر:زینب خالقی

سخن نخست :
معماری هنری است که شاید بیش از بقیه هنرها با زندگی انسانها عجین است و زندگی و معماری تاثیری دو سویه بر روی یکدیگر دارند به این صورت که محیط زندگی بر هویت انسانها تاثیر گذاشته و ذهنیت انسانها بر معماری و محیط زندگیشان اثر می گذارد مقاله حاضر سعی دارد به تاثیری که ذهنیت انسان پست مدرن بر منظر سازی امروز می گذارد اشاره ای اجمالی کند و به عنوان نمونه موردی به معرفی پارک بعثت شیراز می پردازد.با توجه به اینکه سرنوشت شیراز امروز به شدت تحت تاثیر ساخت و سازهای پست مدرن (و یا شبه پست مدرن!!)چه در عرصه معماری و چه در عرصه معماری منظر قرار گرفته است.

واژگان کلیدی:رویکردهای پست مدرن-مفهوم پارک های امروز-باغ عفیف آباد-پارک بعثت

انسان در نظرگاه مدرن پی برد که عقل حاکم است وانسان پست مدرن با تکیه بر همان عقل و منطق دریافت که انسانها دارای مخزنی هستند که محصولی تاریخی است.اما طراحان پست مدرن با دو رویکرد به خلق فضاهای پست مدرن می پردازند در رویکرد اول نگاهی مونومنتال و زیبایی شناسانه دارند به این معنی که عناصر سنتی را در محل غیر سنتشان به کار می گیرند یعنی به کارگیری عنصر تاریخی که از سازمان خودش خارج شده است مثلا بادگیر در وسط حوض ورویکرد دوم که مغتنم تر از رویکرد اول می باشد رویکردی فلسفی است این که در بستر مدرن کار میکنی یعنی می توانی نگاه نو به همه چیز داشته باشی اما به این که پیشینیانت آن پدیده راچگونه می بینند هم توجه میکنی ومعمارانی که این رویکرد را دارند در طراحی به پتانسیل های فرهنگی موجود در فضا توجه کرده و سعی در حفظ آن دارند.
موج پست مدرنیسم در دهه های اخیر ذهن معماران زیادی را به خود مشغول کرده است اما این که تا چه حد به پایه های فلسفی آن توجه شده خود جای بحث دارد.
همانطور که میدانیم شهر شیراز دارای پتانسیل های طبیعی زیادی است و باغهای شیراز به علت جلگه حاصلخیز آن و شرایط خاص جوی طبیعت مخصوص به خود را داشته و همیشه مورد توجه بوده و هست وامروزه یکی از پتانسیل های اصلی گردشگری در شهر شیراز همین باغها هستندو همچنین فرهنگ خاص مردم شیراز و علاقه زیادی که به تفریح و تفرج دارند موجب گشته (علی رغم خیلی از شهرها که باغهایشان از بین رفته و فراموش شده است.)این باغها حفظ شوند و علاوه بر آن در دهه های اخیر شهرداری شیراز اقدام به ساخت فضاهای سبز و پارکهای زیادی در این شهر کرده است .
دراینجا لازم است به این مسئله اشاره شود که مفهوم پارک به معنای امروزی آن از دوره پهلوی دوم متداول گشت هرچند که ورود این واژه در فرهنگ ایران به دوره ناصرالدین شاه بر می گردد.اما اطلاق واژه پارک به جای باغ در قرن اخیر نشان از تغییراتی در نحوه استفاده این باغها دارد.چرا که دیگر پارکهای امروزی را نمی توان فضاهای دور بسته ای که اقشار خاصی می توانند وارد آن شوند و یا عملکرد خاص حکومتی و یا سکونتی دارد معرفی کرد به علاوه باغهای ایرانی در گذشته مکانهای مقدسی بودند که معمار ایرانی آن را مصداقی از بهشت میدانسته ودرطراحی آن از عناصری که برایش تقدس داشته استفاده می کرده است .
امروز با ورود به شهر شیراز با معماری و پارکهای جدیدی مواجه میشویم که خیلی از آنها با رویکرد پست مدرن طراحی شده اند .
از جمله این آثار می توان به پارک بعثت اشاره کرد پارکی که توسط مهرداد ایروانیان در مجاورت باغ عفیف آباد(گلشن)طراحی شده است.


درابتدا لازم است برای تحلیل بهتر به معرفی اجمالی باغ عفیف آباد بپردازیم.
باغ عفیف آباد:این باغ در مغرب شیراز واقع شده است و از خیابان قصر الدشت خیابانی در سمت جنوب جدا می گردد.نمای اصلی عمارت باغ گلشن در سمت مشرق است و ورودی اصلی باغ از این بخش بوده که امروزه مسدود شده است.جلوی این بنا حوض بسیار وسیعی قرار دارد و همچنینن سطح چمن وسیعی در جبهه شرقی عمارت قرار گرفته است که در هیچکدام از باغهای ایرانی سابقه نداشته و اقتباسی است از باغسازی فرانسوی .نظام کاشت این باغ در مسیرهای حرکتی درختان سرو و کاج و چنار میباشد.
پارک بعثت :این پارک در سال 1385 توسط مهرداد ایروانیان از معماران به نام و پست مدرن شیراز طراحی گشته است.این پارک درواقع بخش ورودی باغ عفیف آباد شیراز بوده است که در ضلع شرقی این باغ واقع شده است .
معمار این پارک بر روی برد نوشته شده در ورودی پارک به کانسپت طراحی خود اشاره کرده اند که لازم دیدم به آنها اشاراتی داشته باشم:
باغ بعثت از مجموعه چهارفضا حیات یافته است.
نگارستان:تعریف پیش فضای یک باغ رسمی که عناصر رسمی را به درون خود کشیده است و آثار باقی درون آن پرداخت گردیده
استاندا:باغ ایرانی بومی که تنها خاصیت منظره را ندارد و بعضا ثمری خواده می شود و با بافت ارگانیک گونه متفاوتی از باغ ایرانی را ارائه می دهد
استان :فضای شهری آستانه باغ ایرانی است که اشکال مختلف این نوع فضا را به نمایش می گذارد.
باغ بزرگ ایرانی:تبلور رویای باغ بزرگ ایرانی است که بخشی از آن ظاهر می گردد با یادواره ای از کوشک آن "
این مقاله مجا ل این را فراهم نمی کند که در آن به صحت این صحبت ها پرداخته شود واین ها صرفا به عنوان نقل قول از معمار پارک ( که البته معمار آن را باغ بعثت معرفی کرده و این که این فضا تا چه حد به مفهوم باغ نزدیک است خود جای بحث دارد )آورده شده است اما آن چه در مواجهه با این فضا درک میشود احساس متفاوتی است که در آن نسبت به باغ عفیف آباد داریم فضای این پارک کاملا مدرن بوده و چه در کلیات و چه در جزئیات طراحی نگاه مینی مالیستی طراح به خوبی مشاهده می شود



البته معمار این پارک رویکردی پست مدرن داشته و سعی در حفظ بعضی از عناصر تاریخی این مجموعه کرده است به عنوان نمونه کوشکی که در گذشته عمارت ورودی باغ گلشن بوده که حفظ و به همان صورت مرمت گشته است .



و محور اصلی این پارک نیز امتداد محور باغ گلشن است که فضای کوشک را به سردر ورودی که سردری است کاملا مدرن متصل کرده است.
قرار گرفتن دو عنصر کوشک سنتی و سردر مدرن در امتداد یک محور اتفاق جالب توجه ای است که شاید بتوان گفت با دیدن این عناصر در کنار یکدیگر میتوان مفهوم گذر زمان را احساس کرد.در امتداد محور اصلی درختان سروی قرار دارد که تداوم درختان سرو باغ گلشن است.به طور کلی ازاین محور میتوان به عنوان محوری پست مدرن و فرهنگی که در آن عناصر تاریخی حفظ و احیا گشته و با عناصر مدرن(عمارت سردر)ترکیب گشته است نام برد که این محور به نوعی نقطه قوت کار به حساب می آید که البته بهتر بود بر آن تاکید بیشتری می شد(شاید با طرح کاشتی متراکم تر در امتداد آن)



قرارگیری حوضی گرد در انتهای محور اصلی به صورت قرینه از حوض گردی که در انتهای محور باغ گلشن قرار گرفته است.


و همچنین معمار سعی کرده است تنه درختان قدیمی که از بین رفته اند را حفظ کند.




در بخش شمال غربی پارک رودی قرار گرفته است که صورتی ارگانیک داردگویا معمار (با توجه به گفته های خودشان که در بالا آورده شده است)سعی داشته که مردم در بخشهایی از پارک حس فضای ارگانیک باغهای مثمر ایرانی را نیز تجربه کنند که البته این حرکت در بخشهای دیگر پارک تداوم پیدا نکرده است و محسوس نمی باشدو حس می شود این رود عنصری است الحاقی که مال این فضا نیست.




واما کاشت درختان صنوبر با طرح کاشت مجموعه ای و شطرنجی بیش از هر چیز در این پارک خودنمایی می کندو فضایی را ایجاد کرده است که تجربه حسی آن را پیش از این نداشتیم فضایی که حس سبکی و حض بصری زیادی دارد چرا که دید را مسدود نمی کند و از زیر شاخه های درختان صنوبر می توان به فضاهای دیگر اشراف داشت وهمین عدم مسدود کردن دید و سبکی فضا تاکیدی است بر مینیمال بودن این مکا ن که البته با تمام این تفاسیر باید گفت معمار این مجموعه گویا به ناگهان نگاه پست مدرن خود را از دست می دهد !!چرا که این بار دست به اقدامی میزند که نه تنها در باغسازی ایرانی وجود ندارد بلکه بسیار مذموم نیز می باشد توجه اقلیمی مسئله ای است که همیشه در باغسازی ایرانی وجود داشته وحال آنکه کاشت درختان صنوبر به هیچ عنوان با اقلیم شیراز سازگاری ندارد.درست است که کاشت این درختان به این صورت زیباست اما عدم سازش آن با اقلیم و سایت فرهنگی که در آن قرار گرفته است مجددا مانند آن رود ارگانیک و چه بسا به مراتب بیشتر از آن حس فضای نه اینجایی را به انسان می دهد و به طور کلی طرح کلاژگونه و الحاقی احساس می شود که معمار آن در هر بخشی از پارک از هر دری سخن گفته است.


سخن آخر:به نظر می رسد مهردادایروانیان در طراحی این پارک رویکردی پست مدرن داشته است اما صرفا به نگاه مونومنتال اکتفا کرده است چرا که در دیدگاه فلسفی مهمترین مشخصه پست مدرن بودن اینجایی بودن است اینکه طرح با ویژگی ها ی سایت و پیشینه تاریخی و فرهنگی خود همخوانی داشته باشد به طوری که مانند سبک بین المللی نتوان نظیر آن را در هرمکان دیگری ساخت .اما عدم توجه مهرداد ایروانیان به ویژگی های اقلیمی شیراز در طرح کاشت و همچنین عدم توجه ایشان به باغ عفیف آباد به عنوان باغی که این پارک زمانی بخشی از آن بوده است به خوبی در طراحی جزئ فضاها مشاهده میشود ومفهوم پست مدرن را نقض می کند. البته از نقاط قوت این طرح می توان به حفظ محور اصلی پارک که البته لازم بود بیشتر بر روی آن تاکید شود اشاره کرد.

 

[DDDIQ]

خانه های امروزی شیراز

خانه های امروزی شیراز

محل : شیراز ، ایران
معمار : مهرداد ایروانیان
مساحت کار : 450 متر مربع
هزینه : 119060 یورو
سال :2002
کارفرما : جعفر زرتشتیان

این خانه متعلق است به جریانی از معماری امروز ایران که هنوز در نیمۀ راه خود می باشد.جریانی که در تلاش است تا قرابتی میان معماری این سرزمین باستانی و جایگاه آن در معماری امروز جهان ایجاد کند.در این میان مهرداد ایروانیان یکی از مشهورترین معماران نسل خود می باشد.
ایروانیـــان در کـــــار خــود گـــونه ای ارتـــباط مــیـــان مـعمــــــاری و هــــــنرهای تـجسـمــی ــ الالخصـــوص Les arts plastiquesـرا به نمایش می گذارد.در خانۀ شمارۀ 3 نیز این نگرانی را به وضوح در تک تک دیتیل ها بیان می دارد.طرح خانه متشکل است از مجموعۀ المان های معمول که در دو سطح تقسیم شده اند.این در حالی است که ورای فضاهای مبنای روز و شب ، معمار از این خانه پردۀ نقاشی ساخته است که نشان وی را تجلی می بخشد.
معمار به عمد مصالحی به ظاهرعادی به کار می برد: تنۀ درخت ــ به صورت کار نشده ــ در سازه ، تکه سنگ های نامنظم در دل رج های دیوارچینی سنتی و مصالحی چون فولاد و آلومینیوم.تأسیسات مکانیکی ساختمان در بیرون حجم بنا به آرامی می شکفد.سطوح خارجی پوشیده اند ازنرده ها، سایبان ها ، صفحه های مشبک فلزی و کنسول هایی جهت نگهداری چوب بخاری. هر سطحی ، داخلی یا خارجی، بستری است برای فوران نو آوری.

اطلس معماری معاصر فایدن

1) سایبان ها از جنس توری فلزی، خود را از نما جدا کرده اند.



2) پوشش های متفاوت مصالح نما را تشکیل می دهد، ازاین جمله اند چوب های بخاری برروی کنسول.




3) بخاری بوسیلۀ آجرچینی در نما ظاهر می شود

4) لوله های خارج شده از بنا، عملکرد فضاهای درون را شرح می دهند.




5) دید داخل.



6) پلان همکف.



7) مقطع طولی.

 

[DDDIQ]

سبک سازی سقف در معماری سنتی شیراز

سبک سازی سقف در معماری سنتی شیراز

سبک سازی سقف در معماری سنتی شیراز
فایل PDF حجم 704 کیلوبایت

برای دانلود کلیک کنید

==
سبکسازي سقف در معماري سنتی شیراز
احسان شریفی
کارشناس ارشد معماري و عضو هیات علمی
دانشکده هنر و معماري دانشگاه شیراز

چکیده:
یکی از عناصر اصلی آسیب پذیر در زلزله سقف ساختمان است، که خسارات بسیاري در مقایسه با سایر اجزاء ساختمان به جاي می گذارد. در اکثر موارد اولین عنصر ساختمان که در زلزله تخریب می شود سقف می باشد. سقف هاي غیر یکپارچه ، سقف هاي سنگین و سقف هاي کاذب با تخریب سریع در اثر نیروي ناگهانی زلزله باعث به هم ریختگی فضاي معماري و بروز تلفات بسیار سریع می گردند.
در نتیجه عواملی از جمله یکپارچه کردن مصالح سقف، سبک کردن سقف ها، استفاده از مصالح مناسب در سقف و کم کردن سقف هاي کاذب در کم کردن صدمات زلزله بسیار موثر می باشد. در این راستا در معماري بومی مناطق زلزله خیز ایران، مانند تبریز و شیراز، تمهیداتی در نظر گرفته می شده است که به علت بوم آورد بودن و در نظر گرفتن عوامل اقلیمی، اقتصادي و اجتماعی حاکم بر هر منطقه قابل تاْمل می باشد.
پارسیان پس از قرن ها سابقه درخشان معماري و گذر از مصائب بسیار به راز هر چه ماندگارتر کردن ابنیه خود دست یافته بودند که در مقیاس هاي مختلف شهري، معماري و جزئیات اجرایی از آن بهره می بردند. بسیاري از مواردي که امروزه به صورت علمی ثابت شده و براي جلوگیري از خسارات زلزله توصیه می شود در معماري سنتی ایران به چشم می خورد. در این ارتباط در معماري سقف ها چند نکته قابل ذکر است:

استفاده از سیستم هاي یکپارچه در سقف ها ·
یکپارچه کردن هر چه بیشتر سازه و تزئینات ·
سبک سازي مصالح سازه هاي سقف ·
سبک کردن الحاقات و تزئینات ·
استفاده از مصالح مناسب از لحاظ سازه اي و اقلیمی ·

این مقاله با تکیه بر سبک سازي سقف ها و تزئینات آنها و یکپارچگی این دو به بررسی بناهاي تاریخی شهر شیراز می پردازد و بکار گیري سیستم هاي سازه اي و مصالح را در آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

برای دانلود کلیک کنید​

 

[DDDIQ]

متروی شیراز

متروی شیراز

متروی شیراز

از ویکی‌پدیا


متروی شیراز به مجموعهٔ در حال احداث قطارهای شهری در شهر شیراز گفته می‌شود. سازمان قطار شهری شیراز و حومه مسوولیت ساخت و بهره برداری متروی شیراز را بر عهده دارد.


خطوط
قطار شهری شیراز به طور کلی دارای ۳ خط مستقل می‌باشد که طول این سه خط جمعا ۵۰٫۱ کیلومتر خواهد بود.
خط ۱

خط اول این پروژه از جنوب شرق شهر (میدان گلسرخ) و از طریق بلوار مدرس، میدان ولی‌عصر، میدان نمازی، میدان قصردشت، کوچه گلخون، حاشیه بزرگراه چمران تا شمال غرب شیراز (میدان میرزا کوچک‌خان و میدان احسان) امتداد خواهد داشت که هم‌اکنون بخش عمده‌ای از عملیات اجرایی آن انجام شده‌است. این خط ۲۴٫۱ کیلومتر طول دارد که پتانسیل حمل و نقل ۱۰٬۰۰۰ نفر در ساعت را خواهد داشت.همچنین این خط ۲۰ ایستگاه زیر زمینی و یک ایستگاه همسطح خواهد داشت.
خط ۲

طول این خط حدود ۱۰ کیلومتر خواهد بود و از میانرود در جنوب شهر آغاز شده و پس از گذر از تقاطع بزرگراه امام خمینی و بلوار عدالت و آزادی به‌سمت شمال و به میدان آزادی منتهی می‌گردد که ایستگاه میدان امام‌حسین، ایستگاه مشترک بین این دو خط ۱ و ۲ خواهد بود.این خط دارای هشت ایستگاه زیر زمینی و دو ایستگاه همسطح زمین می‌باشد.
خط ۳

خط سوم به‌طول حدود ۱۶ کیلومتر پیش‌بینی شده که میدان میرزا کوچک‌خان را از طریق صنایع الکترونیک، شهرک‌های شهید بهشتی، حافظ، بزین، استقلال، پل شهرک گلستان و بلوار تنگ‌جلاب به مرکز شهر جدید صدرا متصل می‌نماید. حدود ۴ کیلومتر از ابتدای این خط بصورت تونل و مابقی مسیر بصورت همسطح اجرا خواهد شد. در این مسیر تا سه راهی شهرک گلستان ۶ ایستگاه زیرزمینی و همسطح وجود خواهد داشت. همچنین در نظر است تا خط سوم مترو شیراز یک ایستگاه ویژه نیز در محدوده «ایستگاه پایانی» راه آهن سراسری بمنظور جابحایی مسافرین خط آهن بین شهری داشته باشد.
ایستگاه‌ها

خط ۱ قطار شهری شیراز جمعا ۲۱ ایستگاه خواهد داشت که به قرار زیر است:
ایستگاه (۱) گل سرخ، ایستگاه (۲) دوران، ایستگاه(۳) سروناز، ایستگاه (۴) پونه، ایستگاه (۵) غدیر، ایستگاه (۶) یاس، ایستگاه (۷) فضیلت، ایستگاه (۸) کاوه، ایستگاه (۹) ولیعصر، ایستگاه (۱۰) وکیل، ایستگاه (۱۱) رودکی، ایستگاه (۱۲) عاشورا، ایستگاه (۱۳) سعدی، ایستگاه (۱۴)نمازی، ایستگاه (۱۵) عفیف آباد، ایستگاه (۱۶) مطهری، ایستگاه (۱۷) گلخون، ایستگاه (۱۸) چمران، ایستگاه (۱۹) میرزای شیرازی، ایستگاه (۲۰) شریعتی و ایستگاه (۲۱) احسان.

+
عکس