گاومیش:bison
گاومیش امروزه دراروپاوامریکای شمالی به حیات خودادامه می دهد.این طوربه نظرمی رسدکه گاومیش بین النهرینی دردوران پیش ازسومری منقرض شده باشد.واژه ی سومری گود-الیم:gud-alim(کوسریکویkussarikkuاکدی)برای چهره ی فراطبیعی وَرزا[۱]-انسانbull-manواحتمالا همچنین برای ورزاباسرانسانbull with human headاستفاده می شد. مثلا هنرسومری،سرهای ورزاموجوددرچنگ های به دست آمده ازمقبره های سلطنتی واقع دراورur،که ریش دارند( از سنگ لاجورد)،یادآورگاومیش می باشند.
ازنظرستاره شناسی،صورت فلکی(گود-الیم/کوسریکو)به بخشی ازقنطورسcentaurus[2]مربوط می شود.[۳
گاوآسمان:bull of heaven
گاوآسمان چهارپایی افسانه ای بودکه ایشترištar(ایناناanana)پس ازآنکه تمایلاتعاشقانه اش نسبت به گیلگمش gilgamešموردپذیرش این قهرمان قرارنکرفت،چنین موجودی راازپدرش(انو)anu(انan)درخواست کرد،تا شهراوروکurukراویران سازد.این ورزا ویرانی وسیعی راایجادکرد،ولی سرانجام توسط گیلگمش وبایاری انکیدو enkiduبه قتل رسید.گیلگمش آن را به عنوان ریشخند،به خدای شخصی اش لوگل بندهlugalbandaاعطا می کند. این داستان هم درشعر سومری(گیلگمش وگاوآسمان)وهم درلوح ششم حماسه ی بابلی گیلگمش،روایت شده است.
صورت فلکی گاوآسمان،برج ثورtaurusمی باشدوگفته شده که روایت پرتاب ران گاوتوسط انکیدو به (ایشتر) سعی دربیان علت فقدان واضح ران های عقبی گاودرصورت های فلکی دارد.
ورزاهاوشیرهاباسرانسان:bulls and lion with human head
ازنخستین دوره ی سلسله ای تادوران نو-بابلی،گاوبدون بال یا بالدارباسرانسان، نقش مایه ای مرسوم درهنر بین النهرین بوده است وهمچنین به هنرامپراتوری هخامنشی،کشیده شده بود.سنگ تراشی های تاریخی ازشیرها وگاوهاباسرانسان که به شکل مدورحجاری می شدند،به خصوص دردوره ی نو-آشوری(وهمین طورهخامنشی)به عنوان محافظان دروازه ها، مرسوم بوده اند.چنین پیکره هایی زینت بخش کاخ های مهمترین پادشاهان آشوری،ازآشورنصیرپال دوم(دوره حکومت۸۸۳-۸۵۹ق م)تا اِسرهَدُنesarhaddon(دوره حکومت۶۸۰-۶۶۹ق م)بوده اند.فقدان آن هادرکاخ پادشاه آشوربانیپال(دوره حکومت۶۲۷-۶۶۸ق م)احتمالا به دلیل عدم دسترسی به بلوک های سنگی به میزان کافی درآن زمان می باشد.برخی ازمجسمه های غول پیکرگاوازبلوک های جداگانه ای که برهم سوارمی شدند،ساخته شدند.
ماده گاو وگوساله:cow and calf
جمعی متشکل ازیک ماده گاووگوساله اش،باداشتن پیشینه ی آشکاردرهنربدوی ونیزهنرسومری،نقش مایه رایجی ازدوره ی بابلی کهن تادوره ی نو-آشوری محسوب می گرددکه حتی تاآغاز دوره پارتی نیز ادامه می یابد.اغلب به نظرمی رسدکه این نقش مایه یک نمادایزدی است وبه عنوان نشان ایشتر(اینانا)یاشایدهم به احتمال بیشتر نین هورسگهninhursāga تفسیرشده است.این که این گروه،نشانی ازمجسمه های یادبودپیکره های دافع نیروهای اهریمنی[۴]بوده اند،دست کم در منطقه آرارات[۵]،بااستنادبه قطعات به یغما برده شده توسط سارگون دومsargon،پادشاه آشور[۶]،ازمعبدهَلدی haldi واقه درموساسیرmusasirدرسال ۷۱۴پیش ازمیلاد،که شامل (یک گاونرویک گاوماده به همراه گوساله اش)بوده است، ثابت می شود.نقش مایه گاوماده وگوساله برروی نقش برجسته ی کاخ آشوری،تاراج معبدرابه تصویر کشیده است.
برگرفته از:گرین،آنتونی-بلک،جرمی.مترجم:پیمان متین،فرهنگ نامه ی خدایان،دیوان ونمادهای بین النهرین باستان.امیرکبیر.تهران:۸۵
[۱] گمان می شودکه وَرزابرروی سفالینه ی منقوش پیش ازتاریخ،خدای طوفان به تصویر کشیده باشد.ازدوره بابل کهن به بعد،معمولاپیوند ورزابا خدایی است که مال آذرخشlightningبوده،که دال برهویتش،مبنی برخدای طوفان است.ابرهای صاعقه،همچون گوساله های ورزا به خدای طوفان یعنی اَددadad(ایشکورiškur)اشاره دارد.دردوره بابل کهن به لحاط پیوندباهلال crescentبرروی مهرها،این حیوان می تواند نماد خدای ماه یعنی نانا-سوئن به شملررود.
[۲] پیکره ای بابالاتنه انسان وپایین تنه،بدن وچهارپای اسب،که دردوران آشوری میانه وکاسی برروی مهرهاونشان ها وکودوروها دیده می شود.
[۳] درجایی اشاره می شودبه قهرمانان مقتول که گروه عجیب وغریبی ازهیولاهای مرده ای بودند که به دست نین گیرسو خدای جنگجو کشته شده اند که بین آن ها گاومیش هم هست.که اسطوره مربوط به این هیولاها هم به زمان گودئا حاکم سومری شهرلاگاش برمی گردد.
[۴] apotropaic
[5] assyria
[6] urartu
گاومیش امروزه دراروپاوامریکای شمالی به حیات خودادامه می دهد.این طوربه نظرمی رسدکه گاومیش بین النهرینی دردوران پیش ازسومری منقرض شده باشد.واژه ی سومری گود-الیم:gud-alim(کوسریکویkussarikkuاکدی)برای چهره ی فراطبیعی وَرزا[۱]-انسانbull-manواحتمالا همچنین برای ورزاباسرانسانbull with human headاستفاده می شد. مثلا هنرسومری،سرهای ورزاموجوددرچنگ های به دست آمده ازمقبره های سلطنتی واقع دراورur،که ریش دارند( از سنگ لاجورد)،یادآورگاومیش می باشند.
ازنظرستاره شناسی،صورت فلکی(گود-الیم/کوسریکو)به بخشی ازقنطورسcentaurus[2]مربوط می شود.[۳
گاوآسمان:bull of heaven
گاوآسمان چهارپایی افسانه ای بودکه ایشترištar(ایناناanana)پس ازآنکه تمایلاتعاشقانه اش نسبت به گیلگمش gilgamešموردپذیرش این قهرمان قرارنکرفت،چنین موجودی راازپدرش(انو)anu(انan)درخواست کرد،تا شهراوروکurukراویران سازد.این ورزا ویرانی وسیعی راایجادکرد،ولی سرانجام توسط گیلگمش وبایاری انکیدو enkiduبه قتل رسید.گیلگمش آن را به عنوان ریشخند،به خدای شخصی اش لوگل بندهlugalbandaاعطا می کند. این داستان هم درشعر سومری(گیلگمش وگاوآسمان)وهم درلوح ششم حماسه ی بابلی گیلگمش،روایت شده است.
صورت فلکی گاوآسمان،برج ثورtaurusمی باشدوگفته شده که روایت پرتاب ران گاوتوسط انکیدو به (ایشتر) سعی دربیان علت فقدان واضح ران های عقبی گاودرصورت های فلکی دارد.
ورزاهاوشیرهاباسرانسان:bulls and lion with human head
ازنخستین دوره ی سلسله ای تادوران نو-بابلی،گاوبدون بال یا بالدارباسرانسان، نقش مایه ای مرسوم درهنر بین النهرین بوده است وهمچنین به هنرامپراتوری هخامنشی،کشیده شده بود.سنگ تراشی های تاریخی ازشیرها وگاوهاباسرانسان که به شکل مدورحجاری می شدند،به خصوص دردوره ی نو-آشوری(وهمین طورهخامنشی)به عنوان محافظان دروازه ها، مرسوم بوده اند.چنین پیکره هایی زینت بخش کاخ های مهمترین پادشاهان آشوری،ازآشورنصیرپال دوم(دوره حکومت۸۸۳-۸۵۹ق م)تا اِسرهَدُنesarhaddon(دوره حکومت۶۸۰-۶۶۹ق م)بوده اند.فقدان آن هادرکاخ پادشاه آشوربانیپال(دوره حکومت۶۲۷-۶۶۸ق م)احتمالا به دلیل عدم دسترسی به بلوک های سنگی به میزان کافی درآن زمان می باشد.برخی ازمجسمه های غول پیکرگاوازبلوک های جداگانه ای که برهم سوارمی شدند،ساخته شدند.
ماده گاو وگوساله:cow and calf
جمعی متشکل ازیک ماده گاووگوساله اش،باداشتن پیشینه ی آشکاردرهنربدوی ونیزهنرسومری،نقش مایه رایجی ازدوره ی بابلی کهن تادوره ی نو-آشوری محسوب می گرددکه حتی تاآغاز دوره پارتی نیز ادامه می یابد.اغلب به نظرمی رسدکه این نقش مایه یک نمادایزدی است وبه عنوان نشان ایشتر(اینانا)یاشایدهم به احتمال بیشتر نین هورسگهninhursāga تفسیرشده است.این که این گروه،نشانی ازمجسمه های یادبودپیکره های دافع نیروهای اهریمنی[۴]بوده اند،دست کم در منطقه آرارات[۵]،بااستنادبه قطعات به یغما برده شده توسط سارگون دومsargon،پادشاه آشور[۶]،ازمعبدهَلدی haldi واقه درموساسیرmusasirدرسال ۷۱۴پیش ازمیلاد،که شامل (یک گاونرویک گاوماده به همراه گوساله اش)بوده است، ثابت می شود.نقش مایه گاوماده وگوساله برروی نقش برجسته ی کاخ آشوری،تاراج معبدرابه تصویر کشیده است.
برگرفته از:گرین،آنتونی-بلک،جرمی.مترجم:پیمان متین،فرهنگ نامه ی خدایان،دیوان ونمادهای بین النهرین باستان.امیرکبیر.تهران:۸۵
[۱] گمان می شودکه وَرزابرروی سفالینه ی منقوش پیش ازتاریخ،خدای طوفان به تصویر کشیده باشد.ازدوره بابل کهن به بعد،معمولاپیوند ورزابا خدایی است که مال آذرخشlightningبوده،که دال برهویتش،مبنی برخدای طوفان است.ابرهای صاعقه،همچون گوساله های ورزا به خدای طوفان یعنی اَددadad(ایشکورiškur)اشاره دارد.دردوره بابل کهن به لحاط پیوندباهلال crescentبرروی مهرها،این حیوان می تواند نماد خدای ماه یعنی نانا-سوئن به شملررود.
[۲] پیکره ای بابالاتنه انسان وپایین تنه،بدن وچهارپای اسب،که دردوران آشوری میانه وکاسی برروی مهرهاونشان ها وکودوروها دیده می شود.
[۳] درجایی اشاره می شودبه قهرمانان مقتول که گروه عجیب وغریبی ازهیولاهای مرده ای بودند که به دست نین گیرسو خدای جنگجو کشته شده اند که بین آن ها گاومیش هم هست.که اسطوره مربوط به این هیولاها هم به زمان گودئا حاکم سومری شهرلاگاش برمی گردد.
[۴] apotropaic
[5] assyria
[6] urartu
