کشف دو سیاره بسیار نزدیک به هم
تماشایی ترین چشم انداز شبانه ی زمین، یک افق با یک قرص کامل ماه است و کم پیش می آید منظره ای از این تماشایی تر دیده شود. اینک چشم انداز دنیایی از گدازه را تصور کنید که در آسمانش به جای ماه، یک سیاره ی غول گازی با بزرگی سه برابر آن دیده شود. این دورنمای بیگانه متعلق به سامانه ی دو سیاره ای نویافته‌ی کپلر-36 است.
جاش کارتر از مرکز اخترفیزیک هاروارد- اسمیتسونیان (CfA) در کمبریج ماساچوست می گوید: «این دو سیاره رویارویی های نزدیکی با هم دارند.» اریک ایگل (Eric Agol) از دانشگاه واشنگتن در سیاتل هم می گوید: «این سیاره ها از هر سیستم سیاره‌ای دیگری که تاکنون یافته ایم به هم نزدیک ترند.»
دانشمندان این سیاره ها را در داده های به دست آمده از فضاپیمای کپلر ناسا یافتند. این فضاپیما می تواند سیاره ها را به هنگام گذر آن ها از برابر ستاره ی مادریشان و از راه کاهش اندکی که در نور ستاره پدید می آید تشخیص دهد. [در این زمینه بخوانید: شکارهای کپلر]
این سیستم نویافته دارای دو سیاره است که به گرد یک ستاره ی "زیرغول" (subgiant) بسیار همانند خورشید، ولی چند میلیارد سال پیرتر از آن می چرخند. سیاره ی درونی (نزدیک تر به ستاره) به نام کپلر-36b، یک سیاره ی سنگی به بزرگی 1.5 برابر زمین و سنگینی 4.5 برابر آنست. دوره ی گردش این سیاره 14 روز است و فاصله ی میانگینش از ستاره، کمتر از 18 میلیون کیلومتر (11 میلیون مایل) می باشد.
سیاره ی دیگر، کپلر-36c یک سیاره ی گازی به اندازه ی 3.7 برابر و سنگینی هشت برابر زمینست. این "نپتون داغ" هر 16 روز یک بار به گرد ستاره می چرخد و فاصله ی میانگینش از آن نیز به 19 میلیون کیلومتر یا 12 میلیون مایل می رسد.
دو سیاره به طور میانگین، هر 97 روز یک بار با هم مقارنه ای را تجربه می کنند. در زمان این مقارنه، فاصله‌شان از هم کمتر از پنج برابر فاصله ی ماه تا زمین می شود. از آن جایی که کپلر-36c بسیار بزرگ تر از کره ی ماه است، نمایی تماشایی در آسمان همسایه اش پدید می آورد (به گونه ای شانسی، سیاره ی کوچکتر، یعنی کپلر-36b از روی سطح کپلر-36c به اندازه ی کره ی ماه دیده می شود.) چنین رویارویی های نزدیکی باعث برانگیختن جریان های سهمگین گرانشی می گردد که به فشردن و نیز کش آمدن هر دو سیاره می انجامد و همچنین می تواند به فعالیت های آتشفشانی روی کپلر-36b نیز منجر شود.
پژوهشگران در تلاشند دریابند این دو دنیای متفاوت چگونه گذارشان به هم و با چنین فاصله ی اندکی افتاده. در منظومه ی خورشیدی ما، سیاره های سنگی به نزدیکی خورشید آمدند ولی غول های گازی دور از خورشید باقی ماندند. [در این زمینه بخوانید: منظومه خورشیدی زمانی پنج غول گازی داشته]
گرچه کپلر-36 نخستین منظومه ی سیاره ای یافته شده‌ایست که چنین رویارویی های نزدیکی در آن رخ می دهد ولی بدون شک واپسین مورد آن نخواهد بود. به گفته ی ایگل: «ما می خواهیم بدانیم چه تعداد از این منظومه ها در فضا وجود دارد.» کارتر هم می افزاید: «ما این منظومه را در نخستین نگاه سریع یافتیم. هم اکنون برای یافتن موارد بیشتر در حال وارسی داده های کپلر هستیم.»
این دستاورد با کمک اخترلرزه شناسی یا asteroseismology ممکن شد - بررسی ساختار درون ستارگان با کمک دوره ی تناوب نوسان ها و تپش های آن ها. ستارگان خورشیدسان طنینی همچون ابزار موسیقی دارند که ناشی از امواج صوتی به دام افتاده در درونشان است. و درست مانند ابزار موسیقی، هر چه ستاره بزرگ تر باشد، طنین آن "ژرف تر" خواهد بود. این صدای به دام افتاده باعث دم و بازدم آرام ستارگان، یا به عبارتی نوسان و تپش آن ها می شود. [در این زمینه بخوانید: پژواکی از دل غول سرخ]
بیل چاپلین از دانشگاه بیرمنگام بریتانیا می گوید: «کپلر-36 تپش هایی زیبا را به نمایش می گذارد. با اندازه گیری این تپش ها می‌توانیم بزرگی، جرم و سن ستاره را با دقتی عالی به دست بیاوریم. بدون اخترلرزه شناسی، امکان نداشت بتوانیم ویژگی های این دو سیاره ی نزدیک به هم را با چنین جزییاتی دریابیم.»
منبع: Astronomy.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
* در یک منظومه ی ستاره ای به نام کپلر-36 دو سیاره وجود دارد که نسبت به هم نزدیک ترین
سیاره هایی هستند که تاکنون توسط دانشمندان شناسایی شده.
سیاره هایی هستند که تاکنون توسط دانشمندان شناسایی شده.
|
در این نقاشی، یک "نپتون داغ" به نام کپلر-36c از سطح همسایه‌اش که یک دنیای سنگی به نام کپلر-36b است دیده میشود. این دو سیاره پیاپی به نزدیک هم می‌آیند و به طور میانگین، هر 97 روز یک بار مقارنه‌ای را تجربه میکنند. در زمان این مقارنه، فاصله آنها کمتر از 5 برابر فاصله ماه-زمین می شود. این فاصله کم باعث برانگیختن جریانهای کشندی سهمگینی میشود که هر دو سیاره را میفشرد و کش میاورد و میتواند به فعالیتهای آتشفشانی روی کپلر-36b نیز بیانجامد. تصویر بزرگ تر |
جاش کارتر از مرکز اخترفیزیک هاروارد- اسمیتسونیان (CfA) در کمبریج ماساچوست می گوید: «این دو سیاره رویارویی های نزدیکی با هم دارند.» اریک ایگل (Eric Agol) از دانشگاه واشنگتن در سیاتل هم می گوید: «این سیاره ها از هر سیستم سیاره‌ای دیگری که تاکنون یافته ایم به هم نزدیک ترند.»
دانشمندان این سیاره ها را در داده های به دست آمده از فضاپیمای کپلر ناسا یافتند. این فضاپیما می تواند سیاره ها را به هنگام گذر آن ها از برابر ستاره ی مادریشان و از راه کاهش اندکی که در نور ستاره پدید می آید تشخیص دهد. [در این زمینه بخوانید: شکارهای کپلر]
سیاره ی دیگر، کپلر-36c یک سیاره ی گازی به اندازه ی 3.7 برابر و سنگینی هشت برابر زمینست. این "نپتون داغ" هر 16 روز یک بار به گرد ستاره می چرخد و فاصله ی میانگینش از آن نیز به 19 میلیون کیلومتر یا 12 میلیون مایل می رسد.
دو سیاره به طور میانگین، هر 97 روز یک بار با هم مقارنه ای را تجربه می کنند. در زمان این مقارنه، فاصله‌شان از هم کمتر از پنج برابر فاصله ی ماه تا زمین می شود. از آن جایی که کپلر-36c بسیار بزرگ تر از کره ی ماه است، نمایی تماشایی در آسمان همسایه اش پدید می آورد (به گونه ای شانسی، سیاره ی کوچکتر، یعنی کپلر-36b از روی سطح کپلر-36c به اندازه ی کره ی ماه دیده می شود.) چنین رویارویی های نزدیکی باعث برانگیختن جریان های سهمگین گرانشی می گردد که به فشردن و نیز کش آمدن هر دو سیاره می انجامد و همچنین می تواند به فعالیت های آتشفشانی روی کپلر-36b نیز منجر شود.
پژوهشگران در تلاشند دریابند این دو دنیای متفاوت چگونه گذارشان به هم و با چنین فاصله ی اندکی افتاده. در منظومه ی خورشیدی ما، سیاره های سنگی به نزدیکی خورشید آمدند ولی غول های گازی دور از خورشید باقی ماندند. [در این زمینه بخوانید: منظومه خورشیدی زمانی پنج غول گازی داشته]
گرچه کپلر-36 نخستین منظومه ی سیاره ای یافته شده‌ایست که چنین رویارویی های نزدیکی در آن رخ می دهد ولی بدون شک واپسین مورد آن نخواهد بود. به گفته ی ایگل: «ما می خواهیم بدانیم چه تعداد از این منظومه ها در فضا وجود دارد.» کارتر هم می افزاید: «ما این منظومه را در نخستین نگاه سریع یافتیم. هم اکنون برای یافتن موارد بیشتر در حال وارسی داده های کپلر هستیم.»
|
برای مقایسه ی اندازه ی سیاره ی کپلر-36b در آسمان همسایه ی نزدیکش، این سیاره به چشم انداز افق شهر سیاتل افزوده شده (سمت راست). گوی سمت چپی هم ماه است که تصور بهتری را پدید آورده. منبع عکس |
منبع: Astronomy.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
