پرنده ای کشنده:
در طول چهار دهه جنگ سرد میان دو اردوگاه شرق و غرب، سیستم بازدارندگی نظامی ایالات متحده شامل سه شاخه یا پایه اصلی بود که حامل کلاهک های هسته ای بودند: موشک های قاره پیمای زمین پایه (ای.سی.ب.ام.)، موشک های قاره پیمای مستقر در زیر دریائی ها (اس.ال.ب.ام) و نیروی هوائی استراتژیک (اس.آ.اف).
در تمام این مدت به هیچکدام از واحدهای دو نیروی اول صدمه ای ناشی از درگیری نظامی با "دشمن" وارد نشد (زیرا بنا بر تعریف، این جنگ حا لت "گرم" نداشت).
اما به کارگیری وسیع بمب افکن های غول پیکر ب- ۵٢ در جنگ ویتنام برای بمباران غیر هسته ای مواضع ویتنام شما لی در سالهای ابتدائی دهه ۷٠ قرن بیستم و مقابله دفاع ضد هوائی آن کشور موجب سرنگونی٣۵عدد از آنها شد که ضربه بزرگی به پایداری نظامی این شاخه از بازدارندگی محسوب می شد. دستگیری خلبانان و خدمه این هواپیماهای سرنگون شده و اثرات منفی سیاسی و تبلیغاتی آن برای واشنگتن، نظریه توسعه و عملیاتی کردن هواپیما های بدون سرنشین قابل کنترل از راه دور را تقویت کرد.
تاسال ٢٠٠٠، کارخانه های تسلیحاتی در آمریکا نمونه های زیادی از این هواپیماها را تولید کردند که مصارف غیر نظامی (نقشه برداری، نجات، آتش نشانی) و نظامی دارند. برای مثال، هواپیمای "ایگل آی" که توسط شرکت هلیکوپتر بل ساخته شده، شبیه هواپیمای معمولی است، با این تفاوت که هنگام نشستن و برخاستن دو موتور پروانه دار آن در انتهای بالها از حالت افقی به حالت عمودی در آمده و به این هواپیما امکان می دهد مانند هلیکوپتر عمل نماید (تصویر شماره یک). طول بالها، طول بدنه، و ارتفاع این هواپیما بترتیب ٣٠⁄٤ ، ٤٠⁄۵ و ٣٠⁄٢ متر است. این هواپیما که یک تن وزن دارد، میتواند ١۵ ساعت بدون سوخت گیری با حداکثر سرعت ١٨٠ کیلومتر در ساعت در ارتفاع ۵٠٠٠ متری از سطح دریا پرواز کند.
[IMG]http://gallery.military.ir/albums/userpics/t89t04.jpg[/img]
تصویر شماره دو: دراگون وارییور
نمونه دیگر، " دراگون وارییور" است که توسط شرکت سیکورسکی و مشخصاً برای ماموریت های شناسائی و هدف یابی در در گیری های شهری ساخته است که در ارتباط نزدیک با واحدهای تفنگدارانی عمل می کند که در حا ل گشت و در گیری در روی زمین هستند (تصویر شماره دو). این هواپیمای عمود پرواز یکصد کیلوئی تنها ٨⁄٢متر طول و ٦٠⁄٢ متر عرض دارد و قطر پره آن ۵⁄٢ متر است و خود و اتاقک و ابزار آلات کنترل از راه دور آن در یک هاموی ارتشی جا داده می شود. سرعت "دراگون وارییور" ٢٣٠ کیلومتر در ساعت است و قادر است منطقه ای به شعاع ۹٠٠کیلومتر را پوشش دهد.
هواپیمایی به نام "مینی سایفر" با ٤⁄٢متر طول و ۹٠ سانتیمتر عرض هم ساخته شده که ١۵ کیلو وزن دارد و قادر است از پنجره وارد ساختمان شود (تصویر شماره سه). نوع کوچکتری از این هواپیما را می توان از روی سقف اتومبیل به پرواز درآورد (تصویر شماره چهار) که بیشتر برای امور انتظامی و پلیسی در خبریابی و مناقشات خیابانی مورد استفاده می گیرد و به جز دوربین برای ارسا ل تصاویر به مرکز و بلند گو برای پخش پیامهای از قبل ضبط شده، قادر است گاز اشک آور یا اعلامیه های تبلیغاتی نیز حمل نماید.
تصویر شماره سه: مینی سایفر
تفاوت مینی سایفر با دیگر همنوعان بدون سرنشین خود اینست که کاملاً خودکار است و به کنترل از راه دور هم نیاز ندارد. کامپیوتر از قبل برنامه ریزی شده درون آن تمام امور مربوط به برخاستن، هدف یابی، انجام ماموریت و بازگشت و فرود را به طور خود کار انچام می دهد.
تا بحا ل ٨٢ نوع از این هواپیماها ساخته شده که طبیعتاً همه آنها عملیاتی نشده اند. این هواپیما ها که در اصطلاح نظامی به "سفاین هوائی بدون سرنشین" ( یو.ای. وی.) معروفند برای انواع و اقسام عملیات شناسائی، مخابراتی، و نجات طراحی شده و برخی از آنها در کف دست جای می گیرند. از میان اینها، "پره داتور" هواپیمائی ست که بیش از بقیه مورد استفاده قرار گرفته و سوای شناسائی، با حمل موشک در عملیات نظامی هم شرکت داده شده است (تصاویر شماره پنج و شش).
نیروی هوائی آمریکا در سا ل ١۹۹۵ در جنگ کوزوو برای اولین بار از این هواپیما که طول بدنه آن ٨ و طول با لهای آن ١۵ متر است ، صرفاً به منظور جاسوسی و خبر گیری استفاده کرد.
"پره داتور" در حوالی همان محل هائی که بمب افکن ها در حا ل عملیات بودند پرواز می کرد و برای اولین بار تصاویرنزدیک و کاملاً روشنی را همزمان به خلبانان، ستاد عملیات هوائی پیمان ناتو در ایتالیا، و فرماندهان در آمریکا مخابره می کرد.
تصویر شماره چهار: نوع کوچکتر! مینی سایفر
در سا ل ٢٠٠٠، بعد از آنکه یکی از این هواپیما ها تصاویر روشنی از اسامه بن لادن را در حا ل جابجائی در افغانستان مخابره کرد، آنها را به موشک های "هل فایر" ۵٠ کیلوئی نیز مجهز کردند که کلاهکی ١٠کیلوئی دارد. از آن به بعد، این دیدبان هوائی پیشاهنگ تبديل به "تک تیر اندازی" با سلاح کشنده شد.
این پرنده جنگی ۵⁄٤ میلیون دلاری که با اتاقک کنترل و متعلقاتش جمعاً ٢۵ میلیون دلار ارزش دارد، قادر است هدف را از ١٢ کیلومتری تحت نظر بگیرد و دوربین های مادون قرمز آن می توانند با جذب حرارت خروجی از بدن انسان حتی در تاریکی کامل هم تصاویر روشنی از آن را به مرکز کنترل مخابره کنند (تصویر شماره هفت).
تصویر شماره پنج: پره داتور
این هواپیما با استفاده از ماهواره "سیستم جهانی موقعیت یابی" (جی.پ.اس.) در همه حا ل از موقعیت جغرافیائی خود آگاه است و در صورت از دست دادن تماس با مرکز، کامپیوتر کوچکی که در آن تعبیه شده این پرنده را به فرودگاه مادر هدایت می کند. سرعت این هواپیما که تنها موتور ملخ دار آن به اندازه موتور یک اسنو موبیل (موتور برف رو) قدرت دارد، ١٣٠کیلومتر در ساعت و سقف پرواز آن ۷٦٠ متراست که به باندی ٦٠٠متری برای نشستن و برخاستن نیاز دارد و می تواند ٤٠ ساعت بدون سوخت گیری پرواز نماید.
همواره ٣ عدد از این هواپیما ها در آسمان عراق پرواز می کنند. وظیفه به پرواز در آوردن، نشاندن، و مراقبت و نگهداری از این هواپیما ها ی تک موتوره ۷٠٠ کیلوئی به عهده گروهی است که در عراق مستقرند. اما عملیات مربوط به پرواز و مانور و هدف گیری و شلیک تسلیحات تماماً از پایگاه هوائی نلیس (در حومه لاس وگاس) در آمریکا هدایت می شود که بیش از ١١٠٠٠کیلومتر با عراق فاصله دارد.
نحوه کنترل از راه دور کم و بیش مانند کنترل هواپیمای معمولی است. در این پایگاه و در اطاقکی که می توان آن را به کابین هواپیما تشبیه کرد، خلبان جنگی کارکشته ای در مقابل تعدادی کامپیوتر نشسته و ضمن هدایت پره داتور، فرماندهی آتش دو موشک هل فایر آنرا نیز به عهده دارد و افسر دیگری مسئول دوربین های هواپیما و هدف گیری و هدایت موشک ها است. این کانتینر قابل انتقال است و در دل هواپیمای ث-١٣٠ جای می گیرد (تصویر شماره هشت).
تصویر شماره شش: پره داتور و موشک هل فایر
جان کلام انقلابی که این هواپیما ها در عملیات جنگی به وجود آورده اند، "همزمانی دسترسی" به اطلاعات برای تمام دست اندرکاران است. این به معنای حذف تحلیل گران اطلاعاتی از میدان عملیات جنگی نیست، اما آنها را کاملاً به عقب رانده است.
به عبارت دیگر، تا قبل از به کارگیری این هواپیما ها، اطلاعات و اخبار ابتدا می بایست از صافی تحلیل گران اطلاعاتی و متخصصین تعبیر و تفسیر عکس های هوائی می گذشت و بعد از آن به واحد های عملیاتی در هوا و زمین مخابره می شد. حتی در زمان جنگ اول آمریکا با عراق در سا ل ١۹۹١، این به معنای تاخیری چند روزه بود.
تصویر شماره هفت: دوربین ها در دماغه پره دا تور
در حا ل حاضر، تفنگداران آمریکائی در عراق و افغانستان، و نیروهای ویِژه این کشور در شمال پاکستان، خلبانان بمب افکن ها و جنگنده های هوائی در صحنه های عملیات جنگی، خلبانان مامور کنترل این هواپیماها در پایگاه هوائی نلیس در ايالت نوادا، فرماندهان نیروها در پنتاگون و واحدی موسوم به "مرکز پاسخ جهانی" در طبقه ششم ساختمان اصلی سیا در لانگلی (در ايالت ویرجینیا)، همه همزمان تصاویر و اطلاعات ارسالی از پره داتورها را دریافت می کنند.
سازمان سیا هم ناوگان بزرگی از این پرنده های مسلح را در اختیار دارد و بار ها از آنها بر علیه اهداف تروریستی استفاده کرده است. در ٣نوامبر ٢٠٠٢، یکی از این پرنده ها با پرتاب موشک اتومبیل حامل ٦ تن از اعضای مظنون به عضویت در القاعده را در ١٦٠ کیلومتری شرق صنعا (پایتخت یمن) منهدم کرد.
این هواپیما که از پایگاهی فرانسوی درکشور جیبوتی، مستقر در شرق آفريقا، برخاسته بود و در ماموریتی از جانب سیا شرکت داشت، پروازی ١٠ ساعته را برای رسیدن به حوالی هدف مورد نظر انجام داده و چند ساعتی نیز در حول و حوش هدف خود گردش کرده بود. به گفته مقامات آمریکائی، یکی از این ٦ تن "علی قائد سنیان الحریثی" بود که در بمب گذاری ناو آمریکائی "کل" در خليج يمن که به کشته شدن ١۷ تن از خدمه آن ناو منجر شد، دست داشته است.
تصویر شماره هشت: کانتینر کنترل از راه دور پریداتور
در حادثه دیگری در فوریه سا ل ٢٠٠٢، یکی از این هواپیما ها چند اتومبیل آخرین مدل در ناحیه زوار خلیل در افغانستان را در نزدیکی محل هائی که اسامه بن لادن دیده شده بود، رهگیری می کرد. اتومبیل ها برای مدتی در کنار جاده توقف کردند و چند نفر که یکی از آنها قدی به مراتب بلند تر از سایر همراهان داشت، با لباس عربی از آن خارج شدند.
ماموران سیا که این پرواز را کنترل می کردند به تصور اینکه بن لادن را در تیر رس دارند، با شلیک موشک هل فایر از پره داتوری که در فاصله ٨ کیلومتری قرار داشت، همه را به قتل رساندند.
آخرین بار، در تهاجم یکی از این هواپیما ها در ١٣ ژانویه سا ل جاری مسیحی به دهکده دامادولا در منطقه باجو در پاکستان (در ۷ کیلومتری مرز افغانستان) که با هدف از بین بردن ایمن الظواهری ( مقام دوم گروه القاعده) صورت گرفت، سه خانه ویران شد و ٨ ١ نفر غیر نظامی که ۵ زن و ۵ کودک در میان آنها به چشم می خوردند، به قتل رسیدند.
الظواهری در محل حمله نبود، اما به گفته منابع اطلاعاتی آمریکا، ابو خباب المصری ( معروف به مدحت مصری) از ماموران عملیاتی ا لقاعده که در بمب سازی تبحر داشت، به همراه دو تن دیگر از سردمداران محلی این سازمان در این حادثه از پای در آمدند.
به طور کلی کشورهای منطقه از پرواز مداوم این هواپیما ها در آسمان کشور شان مطلع بودند، ولی نمی توانستند آنها را رهگیری کنند. بنا به نوشته یکی از منابع خبری، به احتما ل زیاد اخبار مربوط به گشت زنی این تک تیرانداز هوائی در آسمان عراق باعث شد تا در ماه می ٢٠٠٢ صدام حسین در جشن ٦۵ سا لگی خود در بغداد شرکت نکند!
اگر چه کارنامه عملیاتی این هواپیما ها در جنگ افغانستان (به دلیل مشکلات ناشی از پرواز در هوای نا مساعد) چندان در خشان نبود، پیشرفتهای شگرف فنی همراه با فنون جدید فرماندهی و کنترل، این پرنده ها را از واحد های پیشاهنگ دیدبانی به هواپیماهائی با توانائی وارد آوردن ضربات سهمگین و دقیق تغییر داده است که از موثر ترین و کم هزینه ترین ابزار جنگی در عراق محسوب می شوند.
به ویژه آنکه سقوط پره داتور هزینه تبلیغاتی - سیاسی ناشی از دستگیر شدن خلبان و خدمه آن را به همراه ندارد. تخصیص ٦⁄١ میلیارد دلار برای توسعه این نیرو در بودجه پیشنهادی سال ٢٠٠۷پنتاگون نشاندهنده ارزیابی مثبت وزارت دفاع آمریکا از عملیات هواپیما های قابل کنترل از راه دور است. به گفته سرگرد میچ مورگان که سابقاً خلبان بمب افکن ب- ١ بوده و اکنون فرماندهی اسکادرانی از پره داتورها را بعهده دارد، "این آینده نیروی هوائی ست."