"Pejman"
دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
ژنتيك و تغذيه شترمرغ
ژنتيك و تغذيه شترمرغ
Ostrich Genetics and Nutrition
By: Fiona Benson, Blue Mountain International
يكي از مهمترين عناصر كشاورزي و پرورش دام، برنامه هاي بهبود ژنتيكي است. در مورد شترمرغ تنها بهبود صورت گرفته حدود صد سال پيش انجام شد. درآن زمان برخي از آفريقاي جنوبي ها پرندگاني را از آفريقاي شمالي به منظور بهبود كيفيت پر خريداري كردند. در طول 15 سال اخير مقدار قابل توجهي پرنده در سطح بين المللي معامله شده اند. تا كنون پرها و قد دو متري پرنده به عنوان ارزش مطرح شده اند.
بازرگانان پرندگاني را كه داراي خصوصيات متفاوتي بوده اند فروخته اند خصوصیاتی مانند:
• پوستهاي سياه آفريقايي تنها نوع قابل پذيرش بوده است.
• پرندگان آبي رنگ، گوشت بهتري دارند.
• پرندگان قرمز خلق و خوي بدتري دارند.
• پوستهاي پرندگان آبي رنگ بي مصرف مي باشد.
اين خصوصيات و فرضيات بر اساس شواهد و مدارك اندك و يا بي هيچ مدركي بدست آمده اند. سپس از چندين نام قرار دادي و ظاهري كه در فعاليتهاي مختلف بوجود آمده اند استفاده شد. مانند:
• آبي هاي برتر ناميبيايي
• آبي هاي برتر تگزاس
همچنين از عباراتي به منظور تسهيل درامر فروش و ترغيب خريداران استفاده شد. در اينچنين تجارتي هيچ ركورد عملكردي وجود نداشت و خريداران نمي توانستند پرندگاني را بخرند كه از پيشينه ژنتيكي آن مطلع بودند. وقتي من در سال 1997 به انگلستان برگشتم و پس از آنكه در صنعت شترمرغ مشغول شدم، به دنبال يافتن پرندگان آبي و قرمز بودم زيرا در آفريقاي جنوبي فقط پرندگان سياه داشتيم. وقتي با پرندگاني مواجه شدم كه به عنوان پرندگان آبي و قرمز فروخته شده بودند، خيلي تعجب كردم، زيرا دراغلب موارد آنها از پرندگان سياه من هم كوچكتر بودند.
اين اولين تجربه من در جهت درك اين موضوع كه برنامه هاي تغذيه اي متفاوت اثرات معني دار متفاوتي دارند و اين واقعيت كه تا زماني كه عوامل تغذيه اي در معادلات منظور نشوند، تشخيص اينكه كدام نژاد از ديگري بهتر عمل مي كند، غير ممكن است بود. تا زماني كه به عوامل تغذيه اي توجه نشود ديدن عملكرد واقعي ژنتيكي غير ممكن خواهد بود. اين تجربه بود كه باعث شد در زمينه تغذيه شترمرغ شروع به تحقيق كنم كه باعث همكاري من با Blue Mountain شد. اين بولتن بر اهميت تغذيه و مديريت تاكيد دارد و اينكه چگونه مي توان رابطه آنها را با برنامه هاي بهبود ژنتيكي برقرار كرد.
شركت Blue Mountain عوامل مديريتي موثر بر توليد را به صورت زير بيان مي دارد:
1. تغذيه توليد
2. مديريت جيره توليد
3. مديريت مزرعه اي توليد
4. ژنتيك توليد
دليل اين امر اين است كه اگر شماره يك يعني تغذيه توليد منظور نشود، مديريت جيره و مديريت مزرعه اهميت اندكي خواهند داشت. عملكرد ژنتيك توارثي نيز نمي تواند خود را نشان دهد. برعكس حتي با داشتن بهترين تغذيه، اگر مديريت جيره و مديريت مزرعه ضعيف باشند، باز هم نمي توان برنامه بهبود ژنتيكي مطلوب و معني داري داشت.
تغذيه توليد
خلاصه اي از تمامي عناصر مورد نياز براي جيره هاي توليدي در بولتن شماره 83 آمده است. اين بولتن در باره تاثير تغذيه بر عملكرد ژنتيكي به بحث مي پردازد. بخصوص اين موضوع در مورد توليد شترمرغ و به دليل جيره هاي بياندازه ضعيف در نقطه نقطه جهان مهم مي باشد. بولتن هاي قبلي به وضوح اين موضوع را ثابت كرده اند.
توانايي توليد گوشت در شترمرغ
بولتن شماره 81 نشان مي دهد كه چگونه منحني ميانگين رشد قابل قبول فعلي زير آن چيزي است كه در مورد ساير گونه ها وجود دارد. بولتن همچنين نشان مي دهد كه پرندگاني كه به آنها جيره هايي كه فقط به منظور توليد شترمرغ داده شده، به ميزان 50% بيشتر نسبت به آنچه در حال حاضر مورد قبول است رشد خواهند داشت.
اثرات كيفيت پوست شترمرغ، سن و يا تغذيه
بولتن شماره 79 اثرات تغذيه و عوامل مديريتي را بر سن رشد فوليكولهاي پوست نشان ميدهد. بولتن ثابت مي كند كه كيفيت قابل قبول را مي توان ماهها زودتراز آنچه فعلا حاصل مي شود، بدست آورد.
سلامت شترمرغ و سوء تغذيه
بولتن شماره 86 دوباره ثابت مي كند كه تاثير تغذيه بر رشد عقب افتاده در حال حاضر در صنعت شترمرغ وجود دارد.
تغذيه و سلامت
بولتن شماره 80 عوامل مختلفي را در بر مي گيرد كه تاثير تغذيه بر توسعه اندامها و بخصوص توسعه اندامهاي توليد مثلي راثابت مي كند. همچنين تاثير بر كيفيت جوجه تمامي عوامل فوق، عوامل مهمي در هر مبحث بهبود ژنتيكي را تشكيل مي دهند. بعنوان مثال:
• اگر توسعه اندام توليد مثلي در اثر تغذيه ضعيف به خطر بي افتد، چگونه يك پرورش دهنده شترمرغ مي تواند به توانايي ژنتيكي حيوان دست يابد؟ اين موضوع توسط محققين آفريقاي جنوبي در مقالات گزارش شده، فقط 45-60% جوجه هاي حاصل از تخم ها زنده مي مانند و نيز وزن زنده، حداقل ميزان براي زنده ماندن مي باشد. همچنين وزن لاشه هم حداقل وزن قابل تحصيل شترمرغ است.
• اين موضوع را به خاطر بسپاريد: كبد خون را تصفيه مي كند، مواد زايد داخلي و خارجي را متابوليز مي كند صفرا را سنتز مي كند، بسياري از آنزيمها و پروتئينها را براي عملكردهاي بدن مي سازد. همچنين باعث تشكيل زرده مي شود. همچنين در بسياري از فعاليتهاي متابوليكي مانند سوخت و ذخيره كربوهيدراتها نقش دارد.بنابراين اگر با مشكلات متعدد كبدي مواجه باشيم چگونه مي توان جوجه هايي داراي مواد مغذي كافي داشت و چطور مي توان قدرت و سلامت جوجه در آوري را بيمه كرد؟
• اگر جوجه ها رشد كافي نداشته باشند، شواهد نشان مي دهد كه اثرات ژنتيكي حقيقي را نمي توان معين كرد. شركت پيامهاي زيادي را به منظور كمك دريافت مي كند و اكنون مشاهده مي كنيم از جيره هاي متفاوتي در كشورهاي مختلف استفاده مي شود. با دانستن اين موضوع كه فرمولهاي B.M شامل سطوح معني دار بالاتري از مواد مغذي مي باشد، ما سيستم ارزيابي تغذيه اي براي پرورش دهندگان طراحي كرديم تا به آنان اين امكان را بدهد تا بتوانند از اين ميزان توانايي پرندگانشان را براي توليد، ارزيابي داشته باشند. (شكل 1).
اصول كلي اين سيستم رتبه بندي تغذيه اي بر اين اساس است كه امروزه جوجه هايي با داشتن اعضاي نارس و توسعه نيافته بدنيا مي آيند. اين امر شاهد و گواهي برتغذيه ناكافي مادران توسط پرورش دهندگان است كه باعث مي گردد كبدهاي زرد روشن و در نتيجه تخمهايي فاقد مواد مغذي كافي داشته باشند. همچنين از شواهد اين امر وجودتنوع و تفاوت در كيسه هاي زردجوجه هاي از تخم در آمده است.
من با برخي از دامپزشكان صحبت كرده ام آنان هرگز جوجه هاي از تخم در آمده اي همراه با توليد صفرا نديده بودند كه اين امر بسيار حيرت آور است و دليلي بر اين امر است كه بسياري از آنان حتي اين نشانه هاي سوء تغذيه را نمي شناسند. بسيار مهم است كه در كيسه زرده، صفرا را به عنوان يكي از ضروري ترين عناصر كمكي به هضم كيسه زرده مشاهده كنيم. همچنين تنوع و تفاوت بسياري نيز در اندازه و ميزان رشد و توسعه ساير اندامهاي اصلي مشاهده مي كنيم.
واضح است كه اگر جوجه هايي با داشتن اندامهايي متولد شوندكه به خوبي عمل نمي كنند، در مقايسه با جوجه هايي كه اندامهاي سالم و قوي دارند، رشد كندي خواهند داشت.
پرنده كلاس 6
پرنده اي است كه به مدت شش ماه با جيره هاي B.M تغذيه شده است. براي پرورش دهندگان اين فرصت خوبي براي بهبود سطوح مواد غذايي است ميزان تاثير بر توليد وكيفيت جوجه به طور معني داري متفاوت مي باشد و بسته به سابقه تغذيه اي قبل از شروع تغذيه با جيره هاي B.M و سطوح بالاي مواد مغذي مي باشد. در پرندگان كشتاري عموما مدت 6 ماه به منظور مشاهده تاثير كامل جيره هاي B.M و رسيدن به مزاياي حاصل از تكنولوژي MQSL ( كيفيت گوشت/ عمر مفيد) زمان لازم است.
پرنده كلاس 5
پرنده اي است كه حد اقل به مدت 2 سال با جيره هاي B.M تغذيه شده است. با داشتن اين فرصت زماني، پرورش دهندگان فرصت خواهند داشت تا بتواند مواد مغذي لازمه را به تخم ها انتقال دهند. اگر چه اين امر بستگي به سابقه تغذيه اي دارد. در موارد زيادي ممكن است اعضاي توليد مثلي خوب توسعه نيافته باشند.در مجموع اگر برنامه هاي تغذيه اي پيشين بسيار ضعيف بوده باشند، باعث بوجود آمدن خسارات دائمي شده اند.
پرنده كلاس 4
پرنده اي است كه از زمان تخم درآمدن با جيره هاي B.M تغذيه شده است. ممكن است اين پرندگان با داشتن جيره هاي با ارزش غذايي بالا از روز اول بتوانند رشد قابل قبول خوب و اندامهاي كاملي داشته باشند.
پرنده كلاس 3
پرنده اي است كه حاصل جوجه در آوري پرنده اي از كلاس 5 يا 6 باشد. اين پرندگان حاصل از تخمي هستند كه مواد مغذي به خوبي به آن انتقال يافته است. اين جوجه ها در زمان از تخم در آمدن قوي مي باشند و ضريب تبديل خوبي از روز اول دارند.
پرنده كلاس 2
پرنده اي است كه حاصل از تخم هاي پرنده هاي كلاس 3 يا 4 مي باشد. اين پرندگان حاصل از والديني هستند كه قابليت خوبي براي انتقال مواد مغذي لازم به تخم ها يشان داشته و همچنين اعضاي توليد مثلي خوبي داشته اند.
پرنده كلاس 1
پرنده اي است كه حاصل از پرنده هاي 1 يا 2 مي باشد. اين مرحله اي است كه وراثت ژنتيكي مي تواند با تمامي توانائيش خود را نشان دهد. بهبود و پيشرفتهاي خوبي در عملكرد خوك، طيور، لبنيات و ساير دامها در طول 30 و 40 سال گذشته حاصل شده است. اين امر در نتيجه تركيب بهبود در وضعيت تغذيه، توانايي تشخيص وضعيت ژنتيكي و نيز سياست حذف مناسب است كه باعث حذف حيوانات ضعيف از نظر عملكرد ژنتيكي از گله مي گردد.
شكل 2
جداول هدف توليد كه در انتهاي بولتن 83 آمده است در صورت همراه بودن و تركيب ميانگينهاي گله پس از برنامه 5 ساله تغذيه توليد و مديريت تغذيه توليد، مديريت توليد مزرعه و اجراي برنامه حذفي گله، قابل حصول خواهد بود. برنامه حذفي گله به منظور مشخص كردن پرنده هاي مولدي كه عملكرد خوبي ندارند و پرنده هاي مولدي كه جوجه هاي با رشد ضعيف توليد مي كنند، ضروري مي باشد. اگر برنامه منظم ادامه يابد، در پايان سال دهم پيش بيني مي شود ضريب تبديل فعلي، با افزايش ميانگين پس از برنامه 5 ساله، به نصف كاهش يابد.
دلايل ديگر مبني بر اينكه برنامه هاي فعلي عملكرد خوبي ندارند اين واقعيت است كه در طي 100 سال گذشته پرورش شترمرغ، هيچ بهبود عملكردي حاصل نشده است و يا در طول يك دهه اي كه پرورش شترمرغ به خارج از آفريقا كشيده شده است، هيچ پيشرفتي ملاحظه نشده است. در حقيقت چقدر مي توان اين كاهش عملكرد را تحمل كرد؟ اين امر نتيجه تاثير سيستم تغذيه اي م يباشد كه جيره هايي پائين تر از نيازهاي غذايي شترمرغ ها پيشنهاد مي كرده است. تمامي عواملي كه بالا ذكر شده به وضوح نشان مي دهند كه تا زماني كه عوامل تغذيه اي مورد توجه قرار نگيرند، تعيين توانايي ژنتيكي حيوان غير ممكن مي باشد.
مديريت تغذيه توليد
هر برنامه تغذيه توليدي مي بايد همراه با مديريت تغذيه توليد باشد. اين موارد در بولتن شماره 84 فهرست شده اند.
تمامي پرورش دهندگان دام هاي توليدي كه كارشان سود دهي دارد، دامهايشان را با جيره هايي داراي استانداردهاي بالاي مديريت تغذيه اي، تغذيه مي كنند. هنوز كشاورزاني ديده مي شوند كه شترمرغ هايشان را روز ي يك بار و يا هر 3 يا 4 روز يك بار تغذيه مي كنند. مقاله تحقيقي كه در كنگره جهاني شترمرغ در سال 2002 منتشر شد، ذكر كرد كه برخي كشاورزان پرنده هايشان را هفته اي 3 مرتبه تغذيه مي كنند. اين كشاورزي توليدي دام نيست. شترمرغها بسيار نسبت به طعم و بو حساس هستند و غذا دهي غير مستمر باعث كاهش خوراك آنها مي گردد. اين امر بر ضد اصول صحيح تغذيه اي عمل مي كند. اگر غذا را كنار بگذاريم، هنوز با كمبود بسيار زياد ويتامينها مواجه هستيم كه هر روزي كه غذا بماند و مصرف نشود، مقدار بيشتري ويتامين كاهش مي يابد. قبل از اينكه از فرمولهاي B.M استفاده كنيم و يا حتي از آن آگاه باشيم، من پرندگانم را روزي 3 بار تغذيه مي كردم. به ياد مي آورم كه افرادي كه شترمرغ هاي مرا به كشتارگاه حمل مي كردند، باور نمي كردند كه شتر مرغ مي تواند در چنين آب و هوايي هم به اين خوبي عمل كند. آنها همچنبن قادر نبودند پرندگان زيادي را در كاميون بار بزنند زيرا پرندگان از ميانگين هم سنهايشان بزرگتر بودند.
اخيرا در جلسه اي، كشاورزي گزارش داد كه شروع به پرورش حيوانات بر اساس كتابي با نام " مطالعه تغذيه توليد شترمرغ" كرده است. او مي گفت كه بطور چشمگير و سريعي بهبود عملكرد را مشاهده كرده است. اين تجارب اهميت استانداردهاي بالاي تغذيه و نيز توانايي بهبود عملكرد را ثابت مي كند.
مديريت مزرعه ای تولید
در طي سالهاي متمادي مزارعي را با داشتن سطوح بالاي استاندارد مديريت تغذيه و مزرعه ديده ام، اما به دليل ضعف تغذيه نتوانسته بودند به نتايج مطلوب دست يابند.
مديريت توليد مزرعه همچنين شامل استانداردهاي بالاي ركوردگيري نيز مي گردد. پي گيري و دنبال كردن عملكرد فرزندان به منظور مشخص كردن كيفيت ژنتيكي مولدين نيز از موارد ضروري مي باشد. برخي از ژنوتيپ ها وجود دارند كه هيچگاه منجر به توليد پرندگان با كيفيت بالا نمي گردند.
چند سال قبل محققي از آفريقاي جنوبي به من گفت كه كشاورزان آفريقاي جنوبي تا زماني كه اساس ژنتيكي بهبود نيابد قادر به افزايش توليد در نتيجه بهبود تغذيه نخواهند بود.
جالب است برخي از پيشنهاداتي را كه بازديدكنندگان از مزرعه ام به من دادهاند ذكر كنم:
• فكر نمي كردم نژاد سياه آفريقايي بتواند به اين رشد برسد.
• اين پرندگان ژنوتيپ معمول را ندارند زيرا ژنوتيپهاي معمولي نمي توانند تا اين حد رشد كنند.
• من هيچ گاه پرندگاني با اين همه ماهيچه نديده بودم
• حتما شما با ژنوتيپ هاي برتر كار كرده ايد
گله من حاصل از مولدهاي تجاري معمولي بوده كه پرندگاني به منظور كشتار روانه بازار مي كرد كه اين امر نشان مي دهد كه اين پرندگان، پرندگان خارق العاده اي از نظر ژنتيكي نبوده اند.
بر من آشكار شد كه ابتدا مي بايد تغذيه توليد را به نحو مطلوب داشت و سپس به دنبال مشخص كردن ژنوتيپ هاي برتر بود. واضح است كه هنگامي كه رشد جوجه ها كند است و توسعه اندامها به خوبي صورت نگرفته باشد، كيسه زرده مواد مغذي لازمه را نداشته باشند و مشكلاتي از اين قبيل، مشاهده پتانسيل ژنتيكي واقعي غير ممكن خواهد بود. جوجه اي كه زمان شروع را از دست بدهد مهمترين دوره تبديل مواد غذايي را از دست خواهد داد.
نرم افزار پيگيري عملكرد
B.M برنامه نرم افزاري مديريت مزرعه را منتشر كرده كه به منظور مشاهده و پيگيري عملكرد فرزندان طراحي شده است. اين برنامه افزايش وزن، ميزان مصرف خوراك، ضريب تبديل، هزينه هاي خوراك و بسياري موارد ديگر را پيگيري و دنبال مي كند. اين برنامه ما را قادر مي سازد تا بتوانيم حيوانات را در گروههاي متفاوت و نيز در پن هاي متفاوت دنبال كنيم و توانايي مشخص كردن پرنده هاي مولدهاي مختلف را به ما مي دهد، حتي اگر آنان در پن واحدي به عنوان فرزندان حاصل از ساير مولد ها پرورش يافته باشند. اگر تخم ها و يا جوجه ها فروخته شوند، خريدا ر مي تواند عملكرد فرزندان را به پرورش دهنده اوليه گزارش دهد و به ما اين امكان را مي دهد تا قبل از خريد آن 30 مرتبه به آن دسترسي داشته باشيم. اين برنامه ابزاري ضروري در يك برنامه اصلاحي مي باشد.
نتيجه گيري
اگر هنوز مولدين شما تخم هايي با وزن كم مي گذارند، تخمگذاري با تاخير دارند، وزن تخم ها متفاوت مي باشد، نرخ تبديل تخم به جوجه پايين است، در انتهاي فصل جوجه هايي ضعيف داريد، نرخ مرگ و مير جوجه ها بالاست، اينها همگي علائم كمبود مواد مغذي در جيره مولد ها مي باشند. اگر چنين كمبودهايي داشته باشيم، مطمئنا پتانسيل ژنتيكي را نمي توان به خوبي مشخص كرد.
اگر جوجه هايي با ناهنجاري از تخم در آمده اند، نرخ رشد كندي دارند، مرگ و مير بالايي وجود دارد، اگر با مشكلات كيسه زرده مواجهيد، اينها همگي علائم تغذيه ضعيف مولد ها مي باشند. بنابراين واضح است كه جوجه هايي كه نرخ رشد پاييني دارند، نه تنها نمي توانند از زمان ارزشمند تبديل خوب مواد غذايي استفاده كافي را ببرند بلكه تعيين صحيح توانائي هاي ژنتيكي پرندگان نيز مقدور نخواهد بود.
اگر پرندگان كشتاري شما از منحني هاي رشد 1،2،3 در شكل 3 بولتن شماره 81 پيروي مي كنند، آنگاه واضح است كه تغذيه قادر به تامين شرايط لازم براي نمود پتانسيل ژنتيكي نخواهد بود. به طور كل با توجه به موارد فوق توصيه مي كنم اهميت تغذيه به عنوان پايه و اساس برنامه بهبود ژنتيكي همواره مد نظر قرار گيرد.
ژنتيك و تغذيه شترمرغ
Ostrich Genetics and Nutrition
By: Fiona Benson, Blue Mountain International
يكي از مهمترين عناصر كشاورزي و پرورش دام، برنامه هاي بهبود ژنتيكي است. در مورد شترمرغ تنها بهبود صورت گرفته حدود صد سال پيش انجام شد. درآن زمان برخي از آفريقاي جنوبي ها پرندگاني را از آفريقاي شمالي به منظور بهبود كيفيت پر خريداري كردند. در طول 15 سال اخير مقدار قابل توجهي پرنده در سطح بين المللي معامله شده اند. تا كنون پرها و قد دو متري پرنده به عنوان ارزش مطرح شده اند.
بازرگانان پرندگاني را كه داراي خصوصيات متفاوتي بوده اند فروخته اند خصوصیاتی مانند:
• پوستهاي سياه آفريقايي تنها نوع قابل پذيرش بوده است.
• پرندگان آبي رنگ، گوشت بهتري دارند.
• پرندگان قرمز خلق و خوي بدتري دارند.
• پوستهاي پرندگان آبي رنگ بي مصرف مي باشد.
اين خصوصيات و فرضيات بر اساس شواهد و مدارك اندك و يا بي هيچ مدركي بدست آمده اند. سپس از چندين نام قرار دادي و ظاهري كه در فعاليتهاي مختلف بوجود آمده اند استفاده شد. مانند:
• آبي هاي برتر ناميبيايي
• آبي هاي برتر تگزاس
همچنين از عباراتي به منظور تسهيل درامر فروش و ترغيب خريداران استفاده شد. در اينچنين تجارتي هيچ ركورد عملكردي وجود نداشت و خريداران نمي توانستند پرندگاني را بخرند كه از پيشينه ژنتيكي آن مطلع بودند. وقتي من در سال 1997 به انگلستان برگشتم و پس از آنكه در صنعت شترمرغ مشغول شدم، به دنبال يافتن پرندگان آبي و قرمز بودم زيرا در آفريقاي جنوبي فقط پرندگان سياه داشتيم. وقتي با پرندگاني مواجه شدم كه به عنوان پرندگان آبي و قرمز فروخته شده بودند، خيلي تعجب كردم، زيرا دراغلب موارد آنها از پرندگان سياه من هم كوچكتر بودند.
اين اولين تجربه من در جهت درك اين موضوع كه برنامه هاي تغذيه اي متفاوت اثرات معني دار متفاوتي دارند و اين واقعيت كه تا زماني كه عوامل تغذيه اي در معادلات منظور نشوند، تشخيص اينكه كدام نژاد از ديگري بهتر عمل مي كند، غير ممكن است بود. تا زماني كه به عوامل تغذيه اي توجه نشود ديدن عملكرد واقعي ژنتيكي غير ممكن خواهد بود. اين تجربه بود كه باعث شد در زمينه تغذيه شترمرغ شروع به تحقيق كنم كه باعث همكاري من با Blue Mountain شد. اين بولتن بر اهميت تغذيه و مديريت تاكيد دارد و اينكه چگونه مي توان رابطه آنها را با برنامه هاي بهبود ژنتيكي برقرار كرد.
شركت Blue Mountain عوامل مديريتي موثر بر توليد را به صورت زير بيان مي دارد:
1. تغذيه توليد
2. مديريت جيره توليد
3. مديريت مزرعه اي توليد
4. ژنتيك توليد
دليل اين امر اين است كه اگر شماره يك يعني تغذيه توليد منظور نشود، مديريت جيره و مديريت مزرعه اهميت اندكي خواهند داشت. عملكرد ژنتيك توارثي نيز نمي تواند خود را نشان دهد. برعكس حتي با داشتن بهترين تغذيه، اگر مديريت جيره و مديريت مزرعه ضعيف باشند، باز هم نمي توان برنامه بهبود ژنتيكي مطلوب و معني داري داشت.
تغذيه توليد
خلاصه اي از تمامي عناصر مورد نياز براي جيره هاي توليدي در بولتن شماره 83 آمده است. اين بولتن در باره تاثير تغذيه بر عملكرد ژنتيكي به بحث مي پردازد. بخصوص اين موضوع در مورد توليد شترمرغ و به دليل جيره هاي بياندازه ضعيف در نقطه نقطه جهان مهم مي باشد. بولتن هاي قبلي به وضوح اين موضوع را ثابت كرده اند.
توانايي توليد گوشت در شترمرغ
بولتن شماره 81 نشان مي دهد كه چگونه منحني ميانگين رشد قابل قبول فعلي زير آن چيزي است كه در مورد ساير گونه ها وجود دارد. بولتن همچنين نشان مي دهد كه پرندگاني كه به آنها جيره هايي كه فقط به منظور توليد شترمرغ داده شده، به ميزان 50% بيشتر نسبت به آنچه در حال حاضر مورد قبول است رشد خواهند داشت.
اثرات كيفيت پوست شترمرغ، سن و يا تغذيه
بولتن شماره 79 اثرات تغذيه و عوامل مديريتي را بر سن رشد فوليكولهاي پوست نشان ميدهد. بولتن ثابت مي كند كه كيفيت قابل قبول را مي توان ماهها زودتراز آنچه فعلا حاصل مي شود، بدست آورد.
سلامت شترمرغ و سوء تغذيه
بولتن شماره 86 دوباره ثابت مي كند كه تاثير تغذيه بر رشد عقب افتاده در حال حاضر در صنعت شترمرغ وجود دارد.
تغذيه و سلامت
بولتن شماره 80 عوامل مختلفي را در بر مي گيرد كه تاثير تغذيه بر توسعه اندامها و بخصوص توسعه اندامهاي توليد مثلي راثابت مي كند. همچنين تاثير بر كيفيت جوجه تمامي عوامل فوق، عوامل مهمي در هر مبحث بهبود ژنتيكي را تشكيل مي دهند. بعنوان مثال:
• اگر توسعه اندام توليد مثلي در اثر تغذيه ضعيف به خطر بي افتد، چگونه يك پرورش دهنده شترمرغ مي تواند به توانايي ژنتيكي حيوان دست يابد؟ اين موضوع توسط محققين آفريقاي جنوبي در مقالات گزارش شده، فقط 45-60% جوجه هاي حاصل از تخم ها زنده مي مانند و نيز وزن زنده، حداقل ميزان براي زنده ماندن مي باشد. همچنين وزن لاشه هم حداقل وزن قابل تحصيل شترمرغ است.
• اين موضوع را به خاطر بسپاريد: كبد خون را تصفيه مي كند، مواد زايد داخلي و خارجي را متابوليز مي كند صفرا را سنتز مي كند، بسياري از آنزيمها و پروتئينها را براي عملكردهاي بدن مي سازد. همچنين باعث تشكيل زرده مي شود. همچنين در بسياري از فعاليتهاي متابوليكي مانند سوخت و ذخيره كربوهيدراتها نقش دارد.بنابراين اگر با مشكلات متعدد كبدي مواجه باشيم چگونه مي توان جوجه هايي داراي مواد مغذي كافي داشت و چطور مي توان قدرت و سلامت جوجه در آوري را بيمه كرد؟
• اگر جوجه ها رشد كافي نداشته باشند، شواهد نشان مي دهد كه اثرات ژنتيكي حقيقي را نمي توان معين كرد. شركت پيامهاي زيادي را به منظور كمك دريافت مي كند و اكنون مشاهده مي كنيم از جيره هاي متفاوتي در كشورهاي مختلف استفاده مي شود. با دانستن اين موضوع كه فرمولهاي B.M شامل سطوح معني دار بالاتري از مواد مغذي مي باشد، ما سيستم ارزيابي تغذيه اي براي پرورش دهندگان طراحي كرديم تا به آنان اين امكان را بدهد تا بتوانند از اين ميزان توانايي پرندگانشان را براي توليد، ارزيابي داشته باشند. (شكل 1).
اصول كلي اين سيستم رتبه بندي تغذيه اي بر اين اساس است كه امروزه جوجه هايي با داشتن اعضاي نارس و توسعه نيافته بدنيا مي آيند. اين امر شاهد و گواهي برتغذيه ناكافي مادران توسط پرورش دهندگان است كه باعث مي گردد كبدهاي زرد روشن و در نتيجه تخمهايي فاقد مواد مغذي كافي داشته باشند. همچنين از شواهد اين امر وجودتنوع و تفاوت در كيسه هاي زردجوجه هاي از تخم در آمده است.
من با برخي از دامپزشكان صحبت كرده ام آنان هرگز جوجه هاي از تخم در آمده اي همراه با توليد صفرا نديده بودند كه اين امر بسيار حيرت آور است و دليلي بر اين امر است كه بسياري از آنان حتي اين نشانه هاي سوء تغذيه را نمي شناسند. بسيار مهم است كه در كيسه زرده، صفرا را به عنوان يكي از ضروري ترين عناصر كمكي به هضم كيسه زرده مشاهده كنيم. همچنين تنوع و تفاوت بسياري نيز در اندازه و ميزان رشد و توسعه ساير اندامهاي اصلي مشاهده مي كنيم.
واضح است كه اگر جوجه هايي با داشتن اندامهايي متولد شوندكه به خوبي عمل نمي كنند، در مقايسه با جوجه هايي كه اندامهاي سالم و قوي دارند، رشد كندي خواهند داشت.
پرنده كلاس 6
پرنده اي است كه به مدت شش ماه با جيره هاي B.M تغذيه شده است. براي پرورش دهندگان اين فرصت خوبي براي بهبود سطوح مواد غذايي است ميزان تاثير بر توليد وكيفيت جوجه به طور معني داري متفاوت مي باشد و بسته به سابقه تغذيه اي قبل از شروع تغذيه با جيره هاي B.M و سطوح بالاي مواد مغذي مي باشد. در پرندگان كشتاري عموما مدت 6 ماه به منظور مشاهده تاثير كامل جيره هاي B.M و رسيدن به مزاياي حاصل از تكنولوژي MQSL ( كيفيت گوشت/ عمر مفيد) زمان لازم است.
پرنده كلاس 5
پرنده اي است كه حد اقل به مدت 2 سال با جيره هاي B.M تغذيه شده است. با داشتن اين فرصت زماني، پرورش دهندگان فرصت خواهند داشت تا بتواند مواد مغذي لازمه را به تخم ها انتقال دهند. اگر چه اين امر بستگي به سابقه تغذيه اي دارد. در موارد زيادي ممكن است اعضاي توليد مثلي خوب توسعه نيافته باشند.در مجموع اگر برنامه هاي تغذيه اي پيشين بسيار ضعيف بوده باشند، باعث بوجود آمدن خسارات دائمي شده اند.
پرنده كلاس 4
پرنده اي است كه از زمان تخم درآمدن با جيره هاي B.M تغذيه شده است. ممكن است اين پرندگان با داشتن جيره هاي با ارزش غذايي بالا از روز اول بتوانند رشد قابل قبول خوب و اندامهاي كاملي داشته باشند.
پرنده كلاس 3
پرنده اي است كه حاصل جوجه در آوري پرنده اي از كلاس 5 يا 6 باشد. اين پرندگان حاصل از تخمي هستند كه مواد مغذي به خوبي به آن انتقال يافته است. اين جوجه ها در زمان از تخم در آمدن قوي مي باشند و ضريب تبديل خوبي از روز اول دارند.
پرنده كلاس 2
پرنده اي است كه حاصل از تخم هاي پرنده هاي كلاس 3 يا 4 مي باشد. اين پرندگان حاصل از والديني هستند كه قابليت خوبي براي انتقال مواد مغذي لازم به تخم ها يشان داشته و همچنين اعضاي توليد مثلي خوبي داشته اند.
پرنده كلاس 1
پرنده اي است كه حاصل از پرنده هاي 1 يا 2 مي باشد. اين مرحله اي است كه وراثت ژنتيكي مي تواند با تمامي توانائيش خود را نشان دهد. بهبود و پيشرفتهاي خوبي در عملكرد خوك، طيور، لبنيات و ساير دامها در طول 30 و 40 سال گذشته حاصل شده است. اين امر در نتيجه تركيب بهبود در وضعيت تغذيه، توانايي تشخيص وضعيت ژنتيكي و نيز سياست حذف مناسب است كه باعث حذف حيوانات ضعيف از نظر عملكرد ژنتيكي از گله مي گردد.
شكل 2
جداول هدف توليد كه در انتهاي بولتن 83 آمده است در صورت همراه بودن و تركيب ميانگينهاي گله پس از برنامه 5 ساله تغذيه توليد و مديريت تغذيه توليد، مديريت توليد مزرعه و اجراي برنامه حذفي گله، قابل حصول خواهد بود. برنامه حذفي گله به منظور مشخص كردن پرنده هاي مولدي كه عملكرد خوبي ندارند و پرنده هاي مولدي كه جوجه هاي با رشد ضعيف توليد مي كنند، ضروري مي باشد. اگر برنامه منظم ادامه يابد، در پايان سال دهم پيش بيني مي شود ضريب تبديل فعلي، با افزايش ميانگين پس از برنامه 5 ساله، به نصف كاهش يابد.
دلايل ديگر مبني بر اينكه برنامه هاي فعلي عملكرد خوبي ندارند اين واقعيت است كه در طي 100 سال گذشته پرورش شترمرغ، هيچ بهبود عملكردي حاصل نشده است و يا در طول يك دهه اي كه پرورش شترمرغ به خارج از آفريقا كشيده شده است، هيچ پيشرفتي ملاحظه نشده است. در حقيقت چقدر مي توان اين كاهش عملكرد را تحمل كرد؟ اين امر نتيجه تاثير سيستم تغذيه اي م يباشد كه جيره هايي پائين تر از نيازهاي غذايي شترمرغ ها پيشنهاد مي كرده است. تمامي عواملي كه بالا ذكر شده به وضوح نشان مي دهند كه تا زماني كه عوامل تغذيه اي مورد توجه قرار نگيرند، تعيين توانايي ژنتيكي حيوان غير ممكن مي باشد.
مديريت تغذيه توليد
هر برنامه تغذيه توليدي مي بايد همراه با مديريت تغذيه توليد باشد. اين موارد در بولتن شماره 84 فهرست شده اند.
تمامي پرورش دهندگان دام هاي توليدي كه كارشان سود دهي دارد، دامهايشان را با جيره هايي داراي استانداردهاي بالاي مديريت تغذيه اي، تغذيه مي كنند. هنوز كشاورزاني ديده مي شوند كه شترمرغ هايشان را روز ي يك بار و يا هر 3 يا 4 روز يك بار تغذيه مي كنند. مقاله تحقيقي كه در كنگره جهاني شترمرغ در سال 2002 منتشر شد، ذكر كرد كه برخي كشاورزان پرنده هايشان را هفته اي 3 مرتبه تغذيه مي كنند. اين كشاورزي توليدي دام نيست. شترمرغها بسيار نسبت به طعم و بو حساس هستند و غذا دهي غير مستمر باعث كاهش خوراك آنها مي گردد. اين امر بر ضد اصول صحيح تغذيه اي عمل مي كند. اگر غذا را كنار بگذاريم، هنوز با كمبود بسيار زياد ويتامينها مواجه هستيم كه هر روزي كه غذا بماند و مصرف نشود، مقدار بيشتري ويتامين كاهش مي يابد. قبل از اينكه از فرمولهاي B.M استفاده كنيم و يا حتي از آن آگاه باشيم، من پرندگانم را روزي 3 بار تغذيه مي كردم. به ياد مي آورم كه افرادي كه شترمرغ هاي مرا به كشتارگاه حمل مي كردند، باور نمي كردند كه شتر مرغ مي تواند در چنين آب و هوايي هم به اين خوبي عمل كند. آنها همچنبن قادر نبودند پرندگان زيادي را در كاميون بار بزنند زيرا پرندگان از ميانگين هم سنهايشان بزرگتر بودند.
اخيرا در جلسه اي، كشاورزي گزارش داد كه شروع به پرورش حيوانات بر اساس كتابي با نام " مطالعه تغذيه توليد شترمرغ" كرده است. او مي گفت كه بطور چشمگير و سريعي بهبود عملكرد را مشاهده كرده است. اين تجارب اهميت استانداردهاي بالاي تغذيه و نيز توانايي بهبود عملكرد را ثابت مي كند.
مديريت مزرعه ای تولید
در طي سالهاي متمادي مزارعي را با داشتن سطوح بالاي استاندارد مديريت تغذيه و مزرعه ديده ام، اما به دليل ضعف تغذيه نتوانسته بودند به نتايج مطلوب دست يابند.
مديريت توليد مزرعه همچنين شامل استانداردهاي بالاي ركوردگيري نيز مي گردد. پي گيري و دنبال كردن عملكرد فرزندان به منظور مشخص كردن كيفيت ژنتيكي مولدين نيز از موارد ضروري مي باشد. برخي از ژنوتيپ ها وجود دارند كه هيچگاه منجر به توليد پرندگان با كيفيت بالا نمي گردند.
چند سال قبل محققي از آفريقاي جنوبي به من گفت كه كشاورزان آفريقاي جنوبي تا زماني كه اساس ژنتيكي بهبود نيابد قادر به افزايش توليد در نتيجه بهبود تغذيه نخواهند بود.
جالب است برخي از پيشنهاداتي را كه بازديدكنندگان از مزرعه ام به من دادهاند ذكر كنم:
• فكر نمي كردم نژاد سياه آفريقايي بتواند به اين رشد برسد.
• اين پرندگان ژنوتيپ معمول را ندارند زيرا ژنوتيپهاي معمولي نمي توانند تا اين حد رشد كنند.
• من هيچ گاه پرندگاني با اين همه ماهيچه نديده بودم
• حتما شما با ژنوتيپ هاي برتر كار كرده ايد
گله من حاصل از مولدهاي تجاري معمولي بوده كه پرندگاني به منظور كشتار روانه بازار مي كرد كه اين امر نشان مي دهد كه اين پرندگان، پرندگان خارق العاده اي از نظر ژنتيكي نبوده اند.
بر من آشكار شد كه ابتدا مي بايد تغذيه توليد را به نحو مطلوب داشت و سپس به دنبال مشخص كردن ژنوتيپ هاي برتر بود. واضح است كه هنگامي كه رشد جوجه ها كند است و توسعه اندامها به خوبي صورت نگرفته باشد، كيسه زرده مواد مغذي لازمه را نداشته باشند و مشكلاتي از اين قبيل، مشاهده پتانسيل ژنتيكي واقعي غير ممكن خواهد بود. جوجه اي كه زمان شروع را از دست بدهد مهمترين دوره تبديل مواد غذايي را از دست خواهد داد.
نرم افزار پيگيري عملكرد
B.M برنامه نرم افزاري مديريت مزرعه را منتشر كرده كه به منظور مشاهده و پيگيري عملكرد فرزندان طراحي شده است. اين برنامه افزايش وزن، ميزان مصرف خوراك، ضريب تبديل، هزينه هاي خوراك و بسياري موارد ديگر را پيگيري و دنبال مي كند. اين برنامه ما را قادر مي سازد تا بتوانيم حيوانات را در گروههاي متفاوت و نيز در پن هاي متفاوت دنبال كنيم و توانايي مشخص كردن پرنده هاي مولدهاي مختلف را به ما مي دهد، حتي اگر آنان در پن واحدي به عنوان فرزندان حاصل از ساير مولد ها پرورش يافته باشند. اگر تخم ها و يا جوجه ها فروخته شوند، خريدا ر مي تواند عملكرد فرزندان را به پرورش دهنده اوليه گزارش دهد و به ما اين امكان را مي دهد تا قبل از خريد آن 30 مرتبه به آن دسترسي داشته باشيم. اين برنامه ابزاري ضروري در يك برنامه اصلاحي مي باشد.
نتيجه گيري
اگر هنوز مولدين شما تخم هايي با وزن كم مي گذارند، تخمگذاري با تاخير دارند، وزن تخم ها متفاوت مي باشد، نرخ تبديل تخم به جوجه پايين است، در انتهاي فصل جوجه هايي ضعيف داريد، نرخ مرگ و مير جوجه ها بالاست، اينها همگي علائم كمبود مواد مغذي در جيره مولد ها مي باشند. اگر چنين كمبودهايي داشته باشيم، مطمئنا پتانسيل ژنتيكي را نمي توان به خوبي مشخص كرد.
اگر جوجه هايي با ناهنجاري از تخم در آمده اند، نرخ رشد كندي دارند، مرگ و مير بالايي وجود دارد، اگر با مشكلات كيسه زرده مواجهيد، اينها همگي علائم تغذيه ضعيف مولد ها مي باشند. بنابراين واضح است كه جوجه هايي كه نرخ رشد پاييني دارند، نه تنها نمي توانند از زمان ارزشمند تبديل خوب مواد غذايي استفاده كافي را ببرند بلكه تعيين صحيح توانائي هاي ژنتيكي پرندگان نيز مقدور نخواهد بود.
اگر پرندگان كشتاري شما از منحني هاي رشد 1،2،3 در شكل 3 بولتن شماره 81 پيروي مي كنند، آنگاه واضح است كه تغذيه قادر به تامين شرايط لازم براي نمود پتانسيل ژنتيكي نخواهد بود. به طور كل با توجه به موارد فوق توصيه مي كنم اهميت تغذيه به عنوان پايه و اساس برنامه بهبود ژنتيكي همواره مد نظر قرار گيرد.