در گفتگوی قدس آنلاین با یک متخصص بیماریهای عفو نی مطرح شد : [h=3]ویروس مرگبار ؛ تب ولرز،خون ریزی و.../زنان خانه دار مراقب باشند[/h] قدس آنلاین –محبو به بوری : تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه کنگو یکی از بیماریهای مشترک انسان و دام است که به دلیل قابلیت سرایت زیاد توجه به آن ضروری است.
به گزارش قدس آنلاین،نتایج بررسی ها نشان داده است، این بیماری از جمله بیماریهای بومی است که از دیرباز در کشور ایران وجود داشته است.با توجه به مشاهده نمونه هایی از این بیماری در برخی شهرها بر آن شدیم تا طی گفتگویی با دکتر حمیدرضا ندری متخصص بیماریهای عفونی و استاد دانشگاه به بررسی علل شیوع این بیماری مهلک و همچنین راههای مقابله و پیشگیری آن بپردازیم.
* آقای دکتر! لطفا بفرمایید «تب کریمه کنگو» چیست؟
**تب «کریمه کنگو» یک بیماری حاد و ویروسی خونریزی دهنده قابل انتقال از حیوان به انسان می باشد که به صورت ناگهانی شروع شده و سبب مرگ بیش از 30 درصد افراد مبتلا می شود. این بیماری برای اولین بار در سال 1944 در شبه جزیره کریمه تشخیص داده شد، سپس عامل این بیماری در کشور کنگو شناسایی گردید. به همین دلیل آن را تب خونریزی دهنده «کریمه کنگو» می نامند. بیماری تب کریمه در دامها علایم قابل توجهی ندارد. پس از گزش کنه آلوده، ویروس کمتر از یک هفته در بدن دام باقی می ماند. مخزن اصلی ویروس «تب کریمه کنگو» در طبیعت، کنه سخت از خانواده «هیالوها» می باشد. ویروس در تمام مراحل تکامل کنه در بدن آن باقی می ماند و از طریق تخم به نسلهای بعد آن نیز منتقل می شود. گاو، گوسفند، بز، خرگوش، جوجه تیغی، شترمرغ و برخی از جوندگان به عنوان مخزن ویروس شناخته شده اند. بیماری تب کریمه کنگو در حدود سال 1110 میلادی توسط جرجانی پزشک عالیقدر ایرانی در کتاب گنجینه خوارزمشاه توضیح داده شده است.
از سال 1944 میلادی تاکنون مواردی از بیماری «تب کریمه کنگو» در کشورهایی از قاره آفریقا و اروپای شرقی، جمهوری های تازه استقلال یافته شوروی سابق، هندوستان، ترکیه، عراق، پاکستان و افغانستان گزارش شده است. همه گیری های متعدد و محدود سالهای اخیر در دو کشور پاکستان، افغانستان، نشان دهنده آلودگی بیشتر دامی و انسانی این مناطق می باشد.
ظهور بیماری تب کریمه در ایران، برای اولین بار درسال 1970با اثبات با وجود آنتی بادی در سرم 45 گوسفند که از تهران به مسکو فرستاده شده بود، مشخص شد. در سال 1378 نیز این بیماری در پی ابتلای یک زوج در شهرکرد، گزارش گردید. همچنین در سالهای 1389و 1391 هم این بیماری در شهر مشهد بروز کرد که در سال 1391 از جا معه پز شکی یک قر با نی گر فت .
*راه انتقال بیماری چیست؟
**عفونت در انسان، پس از گزش توسط کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست ایجاد می شود. همچنین تماس با خون، ترشحات و بافت آلوده دامی در هنگام ذبح یا زایمان حیوان نیز سبب بروز بیماری در انسان خواهد شد. خوشبختانه مدت کوتاهی پس از ذبح به دلیل بروز اسیدوز ،در لاشه ویروس از بین می رود و بیشترین خطر هنگام تماس با خون و گوشت تازه دامی مطرح می با شد نتایج بررسی ها نشان داده است، در کشور ما شایع ترین راه انتقال به ترتیب ذبح دامهای آلوده و تماس با لاشه دام، خون و احشای دام بوده است. تماس با خون و بافت بیماران بویژه در مرحله خونریزی یا انجام هر اقدامی که به تماس انسان با خون بیماران منجر شود نیز سبب بروز این بیماری از طریق انسان به انسان خواهد بود.
بیمار طی مدت زمان بستری در بیمارستان به شدت آلوده کننده است. در نتیجه باید توجه داشت، مراقبت از این گونه بیماران در بیمارستان به انجام مراقبتهای ضروری محدود شود.
گر چه نتایج گزا رشات نشان می دهد که تا کنون بروز بیماری در بیمارستانهابیشتر در افرادی مشاهده شده است که بدون استفاده از وسا یل حفا ظت فردی با بیماری که خونریزی فعال داشته است تماس گرفته اندو انتقال عفونت از بیماری که خونریزی فعال ندارد، کمتر صورت می گیرداما باید توجه کرد، بروز بیماری در صورت مسافرت به یک منطقه روستایی حتی بدون سابقه تماس آشکار با حیوانات یا گزش کنه وجود دارد.
*این بیماری بیشتر در چه افرادی بروز می کند؟
**بیماری «تب کریمه کنگو» بیشتر در دامپزشکان، دامداران، سلاخ ها، قصاب ها و کارکنان کشتارگاه ها در صنعت دام مشاهده می شود. همچنین این بیماری ممکن است در زنان خانه دار که با گوشت تازه آلوده تماس دارند نیز دیده شود.
*این بیماری چه علایمی دارد؟
**در انسان با شرو ع نا گهانی علایمی شبیه سرماخوردگی نظیر تب و لرز، سردرد، دردهای عضلانی، مفصلی، حالت تهوع، استفراغ و گلودرد بروز می کند و بعد از چند روزممکن است خونریزی از معده، دهان، بینی، لثه و زخم مشاهده شود. وجود خون در مدفوع، بروز حالت خون مردگی وسیع و خونریزی های جلدی و مخاطی روی تنه، دستها و پاها از جمله علایم دیگر این بیماری است. به طور معمول پس از 10 روز بتدریج با کمرنگ شدن ضایعات پوستی علایم بیماری برطرف شده و بیمار بهبود می یابد. این علایم در انسان طی چهار مرحله کمون، پیش از خونریزی، خونریزی و نقاهت مشاهده خواهد شد.
چنانچه بیماری تب کریمه از طریق گزش کنه بروز کرده باشد، دوره کمون آن یک تا سه روز و حداکثر 9 روز است و در صورتی که این بیماری پس از تماس با ترشحات و بافت آلوده انسان و حیوان مشاهده شود، این دوره 5 تا 7 روز و حداکثر دو هفته خواهد بود.
*وضعیت بروز بیماری در دام چگونه است؟
**«تب کریمه کنگو» در دام سبب بروز تب خفیف زودگذر خواهد شد؛ چون این بیماری در دام مبتلا علایم بالینی خاصی ندارد. در نتیجه تشخیص این بیماری در حیوان مشکل است.
*تشخیص بیماری در انسان به چه صورتی است؟
**این بیماری بر اساس اندازه گیری پادتن های خون و جداسازی ویروس از خون تشخیص داده می شود، همچنین گرفتن شرح حال صحیح از بیمار در تشخیص بیماری بسیار کمک کننده است.
*تب کریمه چگونه درمان می شود؟
**گرچه درمان بر اساس مراقبت از بیمار و اصلاح آب و الکترولیت و در صورت لزوم جایگزینی خون و پلاکت انجام می شود، اما استفاده از «ریباویرین » که داروی ضد ویروسی مؤثری است، در درمان بیماری توصیه می شود. چون این دارو ممکن است سبب بروز آسیب به جنین شود، در نتیجه در زنان باردار باید در صورت وجود تهدید جان مادر مصرف گردد.
*برای کنترل و پیشگیری از بروز بیماری چه باید کرد؟
**بیماریابی و درمان به موقع بیماران و افزایش آگاهی عموم افراد جامعه، از جمله ارکان پیشگیری از این بیماری محسوب می شود. بهداشتی کردن جایگاه نگهداری دام با استفاده از مصالح مناسب نظیر سیمان به طوری که شرایط برای رشد و تکثیر کنه ها نامساعد شود. سمپاشی بستر و جایگاه دام در روستاها و دامداری ها، سمپاشی و حمام دامها با سموم ضد کنه در حذف ناقل و کنه زدایی دامها و کاهش جمعیت ناقل بسیار مؤثر است.
افرادی که در محیط های روستایی و دامپروری بخصوص در فصول بهار و پاییز حضور دارند باید از اقدامات حفاظت فردی برای دور ماندن از گزش کنه اطلاع داشته باشند و آنها را اجرا کنند.
استفاده از مواد دورکننده حشرات بر روی بدن و لباس، پوشاندن نواحی از بدن که در معرض گزش کنه قرار دارد، استفاده از دستکش، داخل جوراب کردن پاچه شلوار، بستن دکمه سرآستین، بررسی منظم لباس و پوست از نظر وجود کنه و در صورت وجود کنه بر روی پوست برداشتن آنها به طریقی که سبب ماندن قسمت دهانی کنه در پوست نشود و استفاده از لباس روشن به طوری که کنه روی آن مشاهده شود، از جمله اقدامات حفاظت فردی است که باید به آن توجه گردد. همچنین باید از له کردن کنه بر روی پوست بشدت پرهیز گردد؛ چون تماس مستقیم پوستی مخاطی با خون و ترشحات آلوده دامی در حین ذبح یا زایمان دام سبب انتقال بیماری می شود. در نتیجه در زمان انجام چنین اقداماتی باید حتماً از دستکش و لوازم محافظتی استفاده گردد. به همه مردم توصیه می شود، از ذبح دام در محیط خارج از کشتارگاه خودداری کنند.
چون پس از چند ساعت از ذبح دام حالت اسیدوز در جسد حیوان بروز می کند که این اسیدوز سبب از بین رفتن ویروس می شود، در نتیجه باید کشتارگاه های صنعتی لاشه دام را به مدت 24 ساعت در فضای 4 درجه سانتی گراد نگهداری و سپس به بازار عرضه کنند.
اقدام احتیاطی دیگر پوشیدن دستکش هنگام تماس با گوشت و خون دامهای مشکوک می باشد، با توجه به حساسیت ویروس نسبت به حرارت و از بین رفتن آن طی مدت 15 دقیقه در حرارت 85 درجه سانتیگراد، توصیه می شود فراورده های دامی بخوبی با حرارت پخته شوند.
باید توجه داشت، مهمترین اصل در کنترل بیماری تب کریمه کنگو ایجاد قرنطینه های بین مرزی دامهاست تا به طور جدی از تردد دام آلوده جلوگیری شود. همچنین تأکید می شود، از خرید و مصرف گوشت دامی که به طریق غیرقانونی و قاچاقی وارد کشور می شود، پرهیز گردد.
چون تماس با خون و ترشحات فرد مبتلا نیز سبب انتقال بیماری می شود، شناسایی به موقع، بستری و درمان علاوه بر کاهش میزان مرگ و میر اقدام اساسی در پیشگیری از انتشار بیماری محسوب می گردد. همچنین باید پزشکان توجه داشته باشند، چنانچه بیماری با علایم مشکوک به آنان مراجعه کرد، در هنگام معاینه به شغل وی و نیز سابقه مسافرت او به مناطق روستایی و نیز تماس وی با دام و مصرف گوشت تازه توجه داشته باشند.
از آنجا که بیماری تب کریمه کنگو یکی از بیماری های بسیار مسری است که به سهولت سبب سرایت بیماری از فرد مبتلا به مراقبت کنندگان می شود، در نتیجه تاکنون همه گیریهای ناگهانی و شدیدی از این طریق در سطح دنیا مشاهده شده است.
بنابراین باید بیماری که دارای خونریزی فعال است، در اتاق خصوصی «ایزوله» بستری شود و ملاقات وی تا حد مراقبتهای ضروری محدودگردد. کارکنان نیز باید از لوازم حفاظتی به منظور پیشگیری از تماس پوست و مخاطشان با خون و دیگر مایعات بدن استفاده کنند. همچنین در برخورد با بیمارانی که مبتلا به سرفه، اسهال، استفراغ یا خونریزی هستند، برای پیشگیری از وسایل حفاظتی نظیرماسک ، کلاه، عینک، دو جفت دستکش، روپوش، گان، پیش بند پلاستیکی و چکمه استفاده کنند.
رعایت اصول احتیاط در خصوص سوزنهای یک بار مصرف، تیغ و دیگر لوازم برنده باید در نظر گرفته شود. باید توجه داشت، بهترین روش گندزدایی لوازم استفاده از حرارت و یا مواد گندزدای کلردار نظیر وایتکس است.
توجه به عدم جابه جایی بیمار پیش از کنترل خونریزی نیز نکته بسیار مهمی است که در کنترل سرایت بیماری نقش بسیار مهمی دارد.
همچنین ظروف نمونه گیری از بیماران در بیمارستانها باید پلاستیکی باشد و روی آن برچسب «خطر سرایت بیماری» نصب شود.
*آیا بیماری «تب کریمه کنگو» واکسن دارد؟
**خیر. واکسن مؤثر و بی خطر برای مصرف همگانی در انسان هنوز تهیه نشده است.
*با توجه به اینکه این بیماری مرگ و میر زیادی دارد، نحوه برخورد با جسد بیماری که بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده، چگونه است؟
**توجه شود که اجساد پس از آماده شدن در بیمارستان باید بی خطر و در کمترین زمان ممکن به محل دفن منتقل شوند.
افرادی که جسد را آماده دفن می کنند باید از دستکش ضخیم لاستیکی به عنوان جفت دوم دستکش استفاده کنند. همچنین محلول وایتکس یک دهم را به جسد و اطرافش بپاشند جسد را داخل کیسه مخصوص جنازه قرار داده و وایتکس یک دهم را به کیسه جنازه بپاشند. اگر کیسه جنازه در دسترس نیست باید جسد را در پارچه کتانی دو لایه آغشته به محلول یک دهم وایتکس پیچیده و سپس کاملاً نایلون پیچ کنند یا با نوار چسب پلاستیکی کاملاً ببندند.
باید جنازه را در کمترین زمان ممکن به محل خاکسپاری منتقل کرده و یک کارمند یا مأمور بهداشتی برای رعایت احتیاط های ایمنی در طول سفر همراه با جسد باشد.
کارکنان بهداشتی که در هنگام حمل و نقل جنازه، آن را حمل یا لمس می کنند هم باید از پوششهای محافظ استفاده کنند.
*آمبولانسها و خودروهای حمل جسد را باید چگونه گندزدایی کرد؟
**فردی که آمبولانس و خودروی حمل جسد را گندزدایی می کند باید با پوشیدن لباس محافظ قسمتهای خارجی آن را با محلول وایتکس یک دهم طوری که 10 دقیقه محلول در تماس با وسیله باشد، شست و شو دهد، پس از آن، آمبولانس و... با آب پاکیزه آبکشی و در معرض هوا خشک شود.
برای گندزدایی داخل وسیله نیز ابتدا با مواد شوینده همه قسمت ها شسته و آبکشی گردد. پس از آن به همان طریق گندزدایی قسمت خارجی آمبولانس و... از محلول وایتکس استفاده شود. باید توجه داشت، حتماً پس از خشک شدن محلول از روی آمبولانس و...، محل گندزدایی به دلیل محفاظت از آن با آب پاکیزه آبکشی گردد.
انتهاي خبر/ قدس آنلاين / کد خبر: 127053
