همه چیز درباره صنعت شیر و لبنیات از دریافت تا تولید

[tfsrl]

برخي از سوالاتي كه درمورد فراورده هاي لبني براي مصرف كننده مطرحه .
-ايا مي تونيم شير رو منجمد كنيم؟
بله .شير رو مي توان منجمد كردوسپس يخ ان را در يخچال يا اب سرد باز كرد .ولي اين عملو توصيه نمي كنيم زيرا بركيفيت شيرتاثير ميذاره .پروتئين شير ناپايداره وذره ها ممكنه بصورت شناور پديدار شه.راه حل پيشنهادي ما اينه كه شير رو براي مصرف كوتاه خريداري كنيد.
-منظور از شير غني شده چيست؟
محصول شير غني شده به معناي غني كردن شير معمولي به كمك املاح وويتامينهاست.كه در واقع جبران كننده اون دسته از ريزمغذي هايي است كه درشير يا وجود نداره ويا ميزان اون كمترازحد لازم براي بدنه .
-چگونه مي تونيم از سلامت شيرپاستوريزه مطمئن شيم؟
شير پاستوريزه داراي ظاهري روشن بوي طبيعي ومطبوع وفاقدترشيدگي يا هرگونه طعم غير طبيعيه .چنانكه كمي از اونو به طور ازمايشي بجوشانيد درمقابل حرارت پايدار بوده واصطلاحا بريده بريده نخواهد شد(مواظب شير مصرفيتون باشيد).
شيرشيشه اي چه فرقي با ساير بسته بندي هاي شير داره ؟چرادرقسمت بالاي شيشه چربي جمع ميشه ؟
شيرشيشه اي با ساير شيرهاي پرشده درديگربسته بندي ها تفاوتي نداره ولي بخاطر اينكه غالبا شير غيرهموژنيزه درداخل شيشه ها پرميشود پس از ساعاتي چربي شير درقسمت بالاي ان تجمع مي كند ولايه خامه تشكيل مي شود .
-ايا لازمه شيرپاستوريزه قبل از مصرف جوشونده شه؟
خير .شيرپاستوريزه چنانچه تحت شرايط يخچال (دماي 2-6درجه سانتي گراد)نگهداري وعرضه شود به هيچ وجه در زمان مصرف نياز به جوشاندن ندارد .درمواردي كه مصرف كننده نسبت به صحت وسلامت شيرمشكوك باشد ميتواندشيررابجوشاند ودرصورت عدم علائم لخته شدن وحصول اطمينان ازسالم بودن انرا مصرف نمايد.
-چراماست اصطلاحا اب مياندازد؟
بافت ماست يك شبكه سه بعدي از proهاي منعقدشده شير است كه درفضاي مابين انها اب به دام افتاده است .باپاره شدن اين شبكه proاب ميان بافتي ماست شروع به خارج شدن مي كند كه اصطلاحا به ان اب انداختگي مي گويند.
-چرابعضي انواع ماست سفت وغليظ هستند؟
اصولا سفتي وغليظي ماست ارتباط مستقيمي باميزان چربي وماده خشك غيرچرب ان وفرايند اعمال شده در مرحله ساخت دارد.لذا هرميزان كه چربي وماده خشك افزايش داده شدندوفرايند بهتري نيزاعمال شود غلظت واستحكام ماست بيشتر مي شود .
-اياترشي ماست دليل خرابي ان است؟
خير.ترشي ماست يكي از خواص ماهيتي ان است كه دراثر فعاليتهاي لاكتيكي مايه ماست وتبديل قند لاكتوز شيربه اسيدلاكتيك حادث ميشود .ماست بانظر به تركيبات ان فراينداعمال شده وشرايط نگهداري ومايه ماست مصرف شده ميتواند ازدرجه ترشي ويا شيريني متفاوتي برخوردار باشد.
-چگونه مي توان فهميد كره خراب شده است؟
بروزطعم تندي وجود بوي نامطبوع واثار كپك زدگي درسطح كره كه بصورت لكه هاي تغيير رنگ يافته ديده مي شود وياهرگونه اثارحاصل ازگنديدگي دليل برفساد وغير قابل مصرف بودن ان مي باشد .
-چراگاهي اوقات رنگ كره درزمستان وتابستان متفاوت است؟
رنگ كره تابع تغذيه دام است ودرتابستان باتوجه به اينكه تغذيه دام ازعلوفه تازه مي باشد رنگ كره مشهودتر وزردتر ميباشد.
برگرفته از واحد بازاريابي شركت لبنيات پاستوريزه پاك
ادامه دارد

 

[نازي_مو]

درود

در مورد جوشاندن شير يه نكته وجود داره اينكه شما زماني كه شير مي جوشونيد ارزش تغذيه اي شير از نظر ويتامين ها وكاهش كلسيم رو خواهيم داشت ولي از يه بعد ديگه شير جوشيده شده داراي ارزش پروتئيني بالاي خواهد بود

 

[سميعي]

مدت نگهداري شير بيشتر ميشه

مدت نگهداري شير بيشتر ميشه


فرآيند قرار دادن شير در فشار بالا، کارآمدتر از پاستوريزه کردن است
تحقيقات جديد نشان مي‌دهد قراردادن شير تحت فشار بالا سبب مي‌شود بتوان بدون ايجاد تغيير در طعم شير، آن را بيش از شش هفته در دماي يخچال نگهداري کرد. به گزارش پايگاه اينترنتي «لايو ساينس»، هم‌ اکنون مرسوم‌ترين روش آماده‌سازي شير براي نگهداري، روش پاستوريزه کردن شير است که در آن به منظور کشتن باکتري‌هاي مضر، شير به مدت 15 ثانيه در دماي 71 درجه سانتي‌گراد نگه ‌داشته مي‌شود.
هر چند پاستوريزه کردن، بيشتر باکتري‌هاي مضر را مي‌کشد؛ اما سبب نابودي هاگ باکتري‌ها نمي‌شود و اين هاگ­ها مي‌توانند در شير پاستوريزه نيز به باکتري تبديل شوند و در نتيجه در مدتي کمتر از 20 روز در دماي يخچال، شير را فاسد کنند.
از سوي ديگر گرم کردن شير تا دماي بين 135 تا 148 درجه سانتي‌گراد به مدت 3 تا 5 ثانيه سبب نابودي باکتري‌ها و علاوه بر آن، هاگ آن­ها مي‌شود که اين شير را مي‌توان حتي در دماي معمولي تا چند ماه نگهداري کرد. هر چند اين روش در حال حاضر در بسياري کشورها مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ اما تغيير طعم شير در اين روش سبب شده به طور کلي از مقبوليت چنداني برخوردار نباشد.
هم‌ اکنون محققان دانشگاه ايالتي اورگان در آمريکا به روش جديدي دست يافته‌اند که در آن از فشردن شير در دمايي نه چندان زياد براي کشتن باکتري‌ها استفاده مي‌شود و در عين حال تغييري نيز در طعم شير ايجاد نمي‌کند.
در اين روش جديد، شير به مدت 5 دقيقه تحت فشار 38600 کيلوگرم بر اينچ مربع و در دماي 54 درجه­ي سانتي‌گراد قرار داده مي‌شود که در نتيجه مي‌توان بي ‌آن که طعم شير تغيير کند، شير را مدت 45 روز (بيش از شش هفته) در يخچال نگهداري کرد.
به گفته­ي محققان شير پاکسازي شده با اين روش احتمالاً بين 3 تا 5 سال ديگر وارد بازارهاي جهاني خواهد شد.
نتايج اين مطالعه در شماره­ي 29 نوامبر نشريه­ي شيمي کشاورزي و مواد غذايي Agricultural and Food Chemistery به چاپ مي‌رسد.

منبع :www.tebyan.net

 

[foodtechnology]

زمان ماندگاری شیر پاستوریزه

زمان ماندگاری شیر پاستوریزه

زمان ماندگاری شیر پاستوریزه به کیفیت شیر خام مصرفی و همچنین شرایط فنی و بهداشتی تولید بستگی دارد. شیر پاستوریزه تهیه شده از شیر خام با کیفیت مطلوب که شرایط تولید آن نیز مطلوب باشد، در دمای c7-c5 درجه و در بسته بندی اولیه (باز نشده) دارای زمان ماندگاری 10-8 روز می باشد.
برای بهبود کیفیت میکروبی شیر پاستوریزه و افزایش زمان ماندگاری آن، می توان از عملیات باکتوفوگاسیون یا میکرواسیون استفاده نمود.
در برخی کشورها، حداقل زمان ماندگاری قابل قبول برای شیر پاستوریزه 4 روز است .
روش ارزیابی ماندگاری : نمونه شیر بمدت 25 ساعت در دمای 21 درجه سانتیگراد نگهداری و سپس شمارش کل باکتری انجام می شود که حداکثر 105 در میلی متر قابل قبول است .
برای ارزیابی شرایط توزیع، از فروشگاه ها نمونه برداری شده و آزمایش شده و آزمایش کلیفرم انجام می شود که حداکثر 100 پرگنه در میلی متر قابل قبول است .

 

[momo_lavish]

زمان ماندگاری شیر پاستوریزه به کیفیت شیر خام مصرفی و همچنین شرایط فنی و بهداشتی تولید بستگی دارد. شیر پاستوریزه تهیه شده از شیر خام با کیفیت مطلوب که شرایط تولید آن نیز مطلوب باشد، در دمای c7-c5 درجه و در بسته بندی اولیه (باز نشده) دارای زمان ماندگاری 10-8 روز می باشد.
برای بهبود کیفیت میکروبی شیر پاستوریزه و افزایش زمان ماندگاری آن، می توان از عملیات باکتوفوگاسیون یا میکرواسیون استفاده نمود.
در برخی کشورها، حداقل زمان ماندگاری قابل قبول برای شیر پاستوریزه 4 روز است .
روش ارزیابی ماندگاری : نمونه شیر بمدت 25 ساعت در دمای 21 درجه سانتیگراد نگهداری و سپس شمارش کل باکتری انجام می شود که حداکثر 105 در میلی متر قابل قبول است .
برای ارزیابی شرایط توزیع، از فروشگاه ها نمونه برداری شده و آزمایش شده و آزمایش کلیفرم انجام می شود که حداکثر 100 پرگنه در میلی متر قابل قبول است .

دوست عزیز می شه منبع این موضوع را قید کنی
منظورت از 105 چه مقداره؟105000؟
ایا مطمئنی که کلی فرم باید 100 باشد تا آنجا که من می دونم در پاستوریزه باید صفر باشد

 

[foodtechnology]

دوست عزیز می شه منبع این موضوع را قید کنی
منظورت از 105 چه مقداره؟105000؟
ایا مطمئنی که کلی فرم باید 100 باشد تا آنجا که من می دونم در پاستوریزه باید صفر باشد

منبع، استاندارد ملی است. شمارش کلی ده به توان پنج است.
میزان کلی فرم برای ارزیابی شرایط توزیع حداکثر 100 پرگنه است نه در پاستوریزاسیون.
ممنون دوست عزیز.

 

[saman_e]

دوستان عزیز در استاندارد ملی مدت ماندگاری 2-10 روز بسته به شرایط پاستوریزاسیون است
شمارش کلی 75000عدد در هر میلی لیتر
تعداد کلیفرم حداکثر 10عدد در میلی لیتر
اشرشیا کلی در هر میلی لیتر منفی
برای بررسی دقیقتر می تونید به سایت استانداردwww.isiri.orgمراجعه واستاندارد شماره2406 ,ویژگیهای میکروبی شیر پاستوریزه را دانلود کنید

 

[momo_lavish]

منبع، استاندارد ملی است. شمارش کلی ده به توان پنج است.
میزان کلی فرم برای ارزیابی شرایط توزیع حداکثر 100 پرگنه است نه در پاستوریزاسیون.
ممنون دوست عزیز.

ممنون دوست عزیز من 10 به توان 5 را اشتباه خواندم

 

[عليرضا فرخي فريد]

همه چیز درباره صنعت شیر و لبنیات از دریافت تا تولید

در این تاپیک به بحث درباره صنعت لبنیات و آشنایی دوستان با این صنعت می پردازیم .

در این قسمت از آغاز دریافت شیر توسط کارخانه و حتی قبل تر بازرسی از واحد گاوداری می پردازیم و در مورد تولید هر محصول , فرمولاسیون , دستگاهها , پروسه ها و در کل همه چیز به بحث و بررسی میپردازیم .

البته مثل همیشه همه با هم​

 

[عليرضا فرخي فريد]

بهداشت شير در جايگاه شيردوشي ​

گاوها بري شير دوشي بايستي به محل ديگري غيرازا اصطبل نگهداري دام برده شوند اين امر علاوه بررعايت بهداشت شير دوشي اولين برنامه تحريك گاو براي ترشح هورمون اكسي توسين ( Oxytocine) است كه سبب آزاد شدن شير و شل شدن پستان وعضلات حلقوي اسفنكتر و دوشيدن كامل شير در شير دوشي ميشود. رعايت بهداشت در سالن شيردوشي مهمترين مرحله توليد شير بهداشتي با بار ميكروبي كم ميباشد از اين لحاظ بايستي دقت داشت كه شير توليدي از دام سالم هميشه فاقد آلودگي است ودر صورتيكه مجراي پستان دام را قبلا”‌خوب ضدعفوني كرده باشيم در اينجا آلودگي شيربستگي به رعايت بهداشت و دستورالعمل هاي بهداشتي دارد. ديوارها و كف شير دوشي بايستي قابل شستشو و ضد عفوني باشد معمولا”‌سيماني يا كاشي كاري ميشود سالن شيردوشي بايستي داراي نور وتهويه كافي و درب و پنجره هاي توري دار داراي سيستم آب سرد وگرم كافي براي شستشو باشد. آب مورد استفاده اهميت زيادي در بهداشت شيردارد واز نظر فيزيكي بايستي پاك و عاري از آلودگيهاي ميكروبي باشد چرا كه بامید شستشو خود عامل انتشار آلودگي در شير وسيستم شيردوشي ميشود. بنابراين آزمايش آب قبل از استفاده ضروري است ودرصورت لزوم آنرا با كلروياسيستم تصفيه بايستي بهداشتي كرد.اگر از سيستم شيردوشي استفاده ميشود لوله هاي انتقال شير بايستي ازنوع استیل و مخازن نيز از نوع استيل باشد سيتم فاضلاب وهدايت آب پس از شستشو داراي شيب مناسب باشد.

ضوابط بهداشتي شيردوشي ​

​

هدف تعيين ضوابط و روشهاي صحيح دوشش شير از نقطه نظر بهداشتي است .
الف- مراحل مقدماتی دوشش:
1- آماده كردن دام 2- شستشو و تميز كردن پستان دام با آب ولرم حدود 40 درجه سانتيگراد همراه ماده ضدعفوني كننده به نحوي كه ضمن پاك كردن مواد خارجي و چربيهاي اطراف پستان دام . صدمه اي به اعضاء‌پوست پستان وارد ننمايد.
3- خشك كردن پستان پس از شستشو و تميز كردن با حوله يا دستمال كاغذي يك بار مصرف.
يادآوري : شستشوي و ضد عفوني پستان بايد در زمان كوتاه انجام گيرد ،‌تميز نگهداشتن محل نگهداري دام شيري بهترين راه كاهش زمان شستشو ميباشد.
4- خارج كردن قطرات اوليه شير از پستان (‌رگ گيري)‌به داخل يك ظرف یا بر روي صفحه مشبك ويا صفحه سياه بمنظور كنترل آلودگي پستان ها ،‌ وجود ناهنجاريها در شيرخام از قبيل خون ، ‌رنگ عادي ولخته انجام ميگيرد.
يادآوري : ‌رگ گيري موجب حصول اطمينان از بازكردن منافذ پستان وخروج شير اوليه كه ممكن است حاوي مقدار زيادي باكتري باشد صورت ميگيرد . بنابراين از ريختن آن برروي كف سالن شيردوشي بايد اجتناب شود.
5- شخص شيردوش بايدسالم وداراي ناخن كوتاه وعاري از هرگونه ابتلاء به بيماريهاي عفوني مزمن ومشترك بين انسان ودام باشد.
6- شخص شيردوش در زمان شيردوشي بايد ملبس به لباس كار مناسب شامل روپوش .كلاه.دستكش وچكمه باشد.
7- محل شيردوشي بايستي داري نوركافي و تهويه مناسب بوده و دوشش شير درمحيطي تميز وعاري از هرگونه گردو غبار و بو انجام گيرد.
8- شيردوشي بايد در محيطي ساكت وآرام انجام گيرد.
يادآوري : از هرگونه تغذيه دام درحين شيردوشي به منظور جلوگيري از ايجاد گردو خاك خودداري گردد.

ضوابط بهداشتي وفني تاسيسات شيردوشي

1- ميزان دوشش با دستگاه بستگي به وزن خوشه شيردوشي وارتفاع ظروف شيشه اي مدرج دارد.كه توصيه شده وزن خوشه شيردوشي بين 5/3-5/1 كيلوگرم وظروف شيشه اي پايين تراز سطح پستان دام واقع شوند.
يادآوري : ‌شير باقيمانده پس از دوشش در پستان دام ميتواند موجب بروز بيماري ورم پستان گردد.
2- به منظور جلوگيري از انتقال عفونت بين پستانها بايد با قطع مكش قبل از خارج سازي خوشه شيردوشي از جريان معكوس شيرداخل خوشه شيردوشي ممانعت كرد.
3- دستگاه شيردوشي بايد مرتبا”‌مورد بازرسي قرارگيرد.
4- حداقل يكبار در سال كل تاسيسات شيردوشي به وسيله يك فرد متخصص كنترل وبازرسي شود گزارش آن بمنظور رفع نواقص به دامدار و دامپزشكي ارائه گردد.
5- ابعاد سالن شيردوشي بايد متناسب با ظرفيت تعداد دام كه در هر وعده بايد دوشيده ميشوند بوده ودام بتواند به راحتي رفت آمد نمايد.
6- ديوارها بايد سطحي صيقلي وصاف داشته وقابل تميز كردن و غير قابل نفوذ بودن وداراي رنگ روشن باشد.
7- سالن شيردوشي بايد داراي تهويه مطلوب بوده ،‌در صورت استفاده از پنجره ها به اين منظور پنجره ها بايد مجهز به توري براي جلوگيري از ورود حشرات باشند .
8- كف سالن نيز قابل شستشو و ضدعفوني بوده وداراي كانال فاضلاب با شيب مناسب باشد.
9- چاله شيردوشي بايد داراي طول وعرض و ارتفاع مناسب وفاضلاب آن بقسمي باشد كه شستشوي سالن بسهولت انجام گرفته و بهيچوجه آب در محل جمع نگردد.
10- داراي آب گرم وسردكافي قابل شرب وتصفيه شده جهت شستشوي مرتب وسائل شيردوشي وحمل شير وهمچنين شستشوي پستان دام باشد.
11- موتور دستگاه دوشنده بايد دراتاق مخصوص كه دور از سالن شيردوشي بوده نصب ومجهز به سيستم صداگير باشد كه صداي آن دام را در موقع دوششي ناراحت ننمايد.
12- دستگاههاي شيردوشي بايد دراتاق شيردوشي متناسب با مقدار توليد شيرروزانه نصب شود.
13- سالن شيردوشي بايد مجهز به فضاي جهت توقف دام بوده تا در هنگام دوشش دام بدون حركت دراين اتاقكها قرار بگيرد.
14- كف سالن شيردوشي غير قابل نفوذ وقابليت تحمل بار اضافي به طور مثال مقرهاي شيردوشي را داشته باشد (‌مقر شير دوشي عبارت است از جايگاهي كه دام شيري در هنگام دوشش درآن مستقر ميگردد).
15- كف بايد با پوشش سخت مفروش شده غير لغزنده ومقاوم به مواد شيميائي باشد.
16- كليه سطوح داخلي ديوارها وسقف ها بايد كاملا”‌صاف و بدون پستي وبلندي بوده و به گونه اي طراحي شوندكه داراي استحكام كافي باشد و بار اضافي را بدون تغيير شكل تحمل كند.
17- سالن شيردوشي بايد قابليت دسترسي به تسهيلات جمع آوري وتوزيع دام شيري را داشته باشد.
18- ورودي وخروجي هاي سالن شيردوشي بايد به گونه اي ساخته شوند كه فقط يك دام شيري هم زمان قادر به عبور از آنها باشد واز هرگونه انقطاعي در حركت دام ممانعت بعمل آيد.
19- تعبيه حوضچه ضد عفوني در محل ورودي به سالن شيردوشي به طوري كه دام مجبور به عبور از آن باشد.
20- سالن شيردوشي بايد درمكاني احداث گردد كه خطر آلودگي شيرخام به حداقل برسد .
21- كليه ورودي هاي سالن شيردوشي بايد سنگفرش شده وقابليت شستشو و ضد عفوني را داشته وآب روي آن به طرف تجهيزات دفع فاضلاب الزامي است.
يادآوري : ‌شير گاو هائيكه تحت درمان با آنتي بيوتيك يا مواد هورموني ويا داروئي ديگر قرار گرفته اند تا زمان دفع باقيمانده دارو (‌براساس دستور كارخانه سازنده )‌قابل مصرف نمي باشد ونبايد با شير ساير دامها مخلوط گردد.
22- شير توليدي پس از دوشش بايستي ازصافي عبورداده شود تا ذرات خارجي موجود در شير گرفته شود
23- پس از انجام شيردوشي سالن و دستگاههاي شير دوشي بايستي شستشو و ضدعفوني گردد.
ضوابط شستشو و ضد عفوني دستگاههاي شيردوش
شستشوي دستگاههاي شيردوش ممكن است با دست يا با سيستم CIP شستشو در مدار بسته )CLEANINIG IN PLACE انجام گيرد كه درهرحال بايد نكات ذيل رعايت گردد:
1- قسمتهاي كه امكان بازكردن آنها وجود دارد مثل خرچنگي ،‌پستانك ها غلاف پستانك بايد پس از آخرين دوشش بازكرده وقطعه قطعه شستشو شوند.
2- در آب مورد مصرف براي شستشوي دستگاههاي شيردوشي نبايد به هيچ وجه از مواد كف كننده استفاده شود.
3- مواد شستشو و ضدعفوني كننده بايد در دمائي كه سازنده مواد توصيه نموده استفاده شود
4- شستشو داراي نظم مخصوص بوده كه ميبايستي توسط شخص شيردوش رعايت وانجام گردد.
5-درابتدا خط مسير عبور شير با آب سرد براي مدت چند دقيقه ،سپس با آب گرم وبعد با محلولهاي شيميائي شستشو كننده مخلوط با ضد عفوني كننده ويا بطور جداگانه شستشو وضدعفوني گردند.
6- در مرحله آخر با آب تميز وسالم وسردآثار وبقاياي مواد شستشو و ضد عفوني كننده را از مسيرخارج نمود.
7- عمل شستشو و ضد عفوني دستگاه در هروعده شيردوشي بلافاصله انجام شود .
يادآوري :آب مورد مصرف شستشوي دستگاههاي مورد استفاده دامداري بايد آب آشاميدني ومطابق استاندارد باشد. چنانچه شير توليدي را نتوان حداكثر ظرف مدت 2 ساعت به مراكز جمع آوري ويا كارخانجات منتقل نمود بايد هرچه سريعتر شيررا جهت سرد كردن به اتاق نگهداري شير انتقال داد وتا 8 درجه سانتيگراد خنك نمود واگر جمع آوري شيرروزانه نيست بايد دردماي 6 درجه سانتيگراد نگهداري شود. وقتي شير به كارخانجات صنايع لبني منتقل ميشود نبايد دماي آن بيش از 10 درجه سانتيگراد باشد.​

​

​

 

[عليرضا فرخي فريد]

بيماريهاي ناشي از ميكروارگانيسم ها در شير

منابع ويا عوامل بيماريزاي شير ممكن است از دام شيرده يا از كارگران و ابزار ويا ظروف شير در مراحل مختلف دوشش جمع آوري حمل و محيط آلوده تا فرآوري باشد . بنابراين ميكروارگانيسم ها يا عواملي كه موجب انتقال بيماري از شير ميشوند ازدو جنبه مطالعه ميشوند.
الف- عوامل بيماريزائي كه بيماريهائيكه از طريق دام به شير وارد ميشوند كه خود ممكن است اغلب سبب بيماري در دام شده باشند و به آلوده كننده هاي شيرزاد معروف است.
ب- عوامل بيماريزائي كه از طريق محيط و كارگران و ابزاراز توليد تا فرآوري وارد شير ميشوند وعوامل آلوده كننده غير شيرزاد گفته ميشوند.
الف:‌بيماريهائيكه از طريق شيردام منتقل ميشود
ترشح شير از پستان ارتباط مستقيمي با سيستم گردش خون دارد بطوريكه با تبادل مايعات ومواد مغذي از خون وسلولهاي توليد كننده شير آب،‌چربي ،‌پروتئين و ساير مواد شير از رگهاي خوني اطراف پستان تامين ميشود. بنابراين هر عامل بيماري كه به دام سرايت كند وارد سيستم گردش خون شود از اين طريق وارد شير ميشود. باكتريهاي سل وبروسلوز مواردي هستند كه از طريق شيرخام پاستوريزه از دام شيرده بانسان منتقل ميشود وسبب بيماري سل و تب مالت ميشوند.لپتوسپيروز بيماري است كه دامهاي شيري غالبا‌باين بيماري آلوده ميشوند ويكي از بيماريهاي قابل انتقال ازدام به انسان است .آفلاتوكسين و سموم قارچها نيز در اثر تغذيه دامها با علوفه هاي آلوده به قارچها از شيردفع ميشود ودر اثر مصرف بيش از اندازه آن موجب سرطان كبد در انسان ودام ميشود. باقيمانده آنتي بيوتيكها نيز از عوامل آلوده كننده شير است هر چند كه آنتي بيوتيكها غالبا ‌از راه تزريق عضلاني یا از راه دهان وگاهي بعنوان مكمل غذائي تجويز ميشوند ولي تزريق داخل پستان آنها بمنظور درمان ورم پستان بيش از ساير طرق آلودگي شير وفرآورده هاي آن راسبب ميشود.

ب- عوامل بيماريزائي كه از طريق انسان ومحيط به شيروارد ميشود.
شيرگاهي اوقات به وسيله دست آلوده افراد بيمار ياكساني كه دوران نقاهت بيماري را ميگذرانند آلوده وميتواند عامل بيماريزا را منتقل كند .آب تصفيه نشده در دامداري كه به مصارف جاري ميرسد وابزار شيردوشي را شستشو ميدهند ويا بعنوان تقلب به شير مي افزايند عامل بيماريزا بخصوص بيماري وباي انساني را ممكن است وارد شيركند. هاگ هاي بسيار مقاوم كلستريديوم . بوتولیسم و عامل بيماري تراخم به مقدار زياد در خاك پراكنده اند واغلب شير وفرآورده هاي آن را آلوده مي كنند . ديسانتري باسيلی پاشيگلوز بارها از طريق مصرف شير غير پاستوريزه شيوع داشته است . اين باكتري مانند ساير عوامل عفونتهاي روده اي بوسيله دستهاي كارگران همچنين از طريق كود ومدفوع وبوسيله حشرات وآب وارد شير ميشود.مواد شيميائي وساير مواد خارجي كه در اثر مصرف حشره كشها بامنشاء گياهي يا سموم مصرفي در محيط دامداري و مواد ضد عفوني كننده سيستم شيردوشي وظروف همچنين مواد نگاهدارنده كه براي جلوگيري از اسيدي شدن شير و مخفي كردن فساد ميكروبي شيرها براي جلوگيري از رشد باكتريها به شير اضافه مي كنند مثل آب اكسيژنه ،‌فرمالين ،‌اسيد بوريك …. سبب آلودگي شير وبيماريزائي انسان ميشوند.

​

 

[عليرضا فرخي فريد]

ضوابط بهداشتي وفني اتاق نگهداري شير ​

​

1- اتاق نگهداري شير بايد بخشي از مكان شيردوشي ونزديك به آن باشد تا از انتقال وحمل ونقل شيردر مسافت زياد جلوگيري گردد.

2- دراتاق نگهداري شير نبايد هيچ نوع خطر آلودگي وجود داشته باشد بطور مثال انبار نگهداري كود وعلوفه ودستشوئي در نزديكي آن قرار داشته باشد.

3- كف اتاق نگهداري شير بايد به گونه اي طراحي شود كه تحمل مخازن شيرخام ، شيرسردكن ها وتجهيزات شستشو وضمائم آن را داشته باشد.

4- كف بايد به سهولت شستشو و نسبت به لغزندگي ، سايش ،‌ نفوذ مواد شيميائي مورد مصرف در صنعت لبنيات مقاوم بوده و بگونه اي طراحي شده باشد كه زهكشي مايعات وضايعات به سهولت امكان پذير باشد.

5- مجاري خروجي آب به طرف مجاري آب گذر خارجي در آن تعبيه شده باشد به طوري كه ضايعات به سرعت از محل دور و خارج كردند.

6- محل اتصال كف به ديوارها به صورت قوسي ساخته شود تا شستشوي آن به سهولت انجام گيرد.

7- كليه سطوح داخلي اتاق بايد قابليت شستشوي با فشار را تا كل ارتفاع داشته باشد.

8- ديواره ها بايد بگونه اي ساخته شوند كه قابليت نگهداري بار از قسمتهاي مختلف تجهيزات را داشته باشد.

9- اتاق نگهداري شير بايد به حدي كافي بزرگ باشد تا حمل ونقل شير ،‌نگهداري تجهيزات ثابت وفراهم سازي كليه وسائل شستشو در آن ميسر گردد .

10- حداقل 50 سانتي متر فاصله آزاد بايد در اطراف مخزن ذخيره شيرخام وجود داشته باشد.

11- اتاق نگهدراي شير بايد بگونه اي طراحي شده باشد كه حركت و جايگزيني بزرگترين قطعه تجهيزات كه مخزن شيرخام است به سهولت انجام پذير باشد.

12- حجم و تعداد مخزن ذخيره شيرخام و مخزن سردكننده شيربايد متناسب با ميزان شير توليدي باشد.

13- ارتفاع سقف بايد درحدي باشد كه باندازه مخزن ذخيره شيرخام تطبيق داشته و همچنين رفت وآمد وبا قرائت وسيله اندازه گيري بسهولت انجام گيرد.

14- تهويه كافي ونور مناسب موجود باشد.
يادآوري : دماي شير در زمان خروج از پستان درحدود 38-37 درجه سانتیگراد است اگر اين شير با همين دما بمدت كوتاهي باقي بماند به سرعت باكتريهاي موجود درآن تكثير يافته ولاكتوز شيرتبديل به اسيد لاكتيك وشيربه سرعت ترش ميگردد كه غير قابل استفاده وپاستوريزه شدن ميباشد بنابراين شير بايد در اين مدت كوتاه تا 4 درجه سانتيگراد سرد گردد .

15- جنس مخازن وكليه لوله هاي هادي شير بايد از استيل باشد .

روش هاي سرد نمودن شيرخام : (‌استاندارد شماره 3549 (‌استاندارد ايران )

الف : روش هاي فيزيكي سيستم هاي سنتي وابتدائي براي استفاده در دامدرايهاي كوچك
1- نگهداري شير در يك يا چند بيدون محتوي شيردر حوضچه آب سرد.
2- استفاده از قطعات يخ در محفظه هاي غير قابل نفوذ بداخل بيدونهاي شير.
3- استفاده از سردكردن شير توسط هواي سرد.

ب: روش مكانيكي
1- استفاده از مخازن سردكننده
2- استفاده از سردكننده هاي غوطه ور
3- استفاده از سيستم سردكننده سطحي
4- از مبردهاي سردكننده صفحه اي مداوم.

تاسيسات

تاسيسات برق:‌مخازن آب (‌آبرساني )‌ولوله كشي فاضلاب امكانات بهداشتي وانبار بايد با استاندارد هاي مربوطه مطابقت داشته باشد:

1- پوشش سيم ها وتجهيزات بايد به گونه اي باشد كه از دخول رطوبت ،گرد و غبار جلوگيري نموده ونسبت به مواد شيميائي مقاوم باشد وبه راحتي قابل تميزكردن باشند .

2- كليه وسائل فلزي در سالن شيردوشي بايد داراي سيم اتصال به زمين باشند.زيرا دام ها نسبت به ولتاژ هاي پائين كه براي انسان غير قابل محسوس است عكس العمل نشان ميدهند.

3- نصب موتور برق اضطراري بايد دور از سالن شيردوشي باشد زيرصداي حاصل از آن موجب ناآرامي دام شيري ميگردد.

4- امكانات آب گرم وسرد بايد در مكان شيردوشي در سالن نگهداري شيردر نقاط مناسب سالن جهت شستشو و تميز كردن تجهيزات وشستشوي دست فراهم باشد .

5- كليه مايعات زائد ازمكان شيردوشي به مكان مناسب ديگري كه با شرايط خاص آب وفاضلاب ومجوزهاي سلامت وبهداشت عمومي مطابقت دارد تخليه گردد.

6- ظرفيت هر سيستم فاضلاب بايد با حجم مايعات ذخيره شده متناسب باشد.

يادآوري: حجم مايعات حاصل از شستشو و تميزكردن اتاق نگهداري شير و سالن شيردوشي بين 14 الي 30 سانتيمتر به ازاي هر دام زنده متغير ميباشد.

7- كليه مجاري ،‌آبگذرها . صفحات مشبك و سيستم فاضلاب بايد به گونه اي طراحي شده باشند كه دربرابر آسيب ناشي از اسيدهاي مختلف ،‌مواد پاك كننده مواد شيميائي و…………. مورد مصرف در مكان شيردوشي ونگهداري شير مقاوم باشد.

8- كليه مجاري ، ‌لوله هاي فاضلاب وغيره بايد به گونه اي ساخته شوند كه آب در آنها به سهولت جريان يافته وباقي نماند.

9- درمكان شيردوشي بايد يك موتور خانه جهت استقرار تجهيزات ودستگاهها از جمله كمپرسورها ،‌سردكننده ها موتور برق واحد هاي تبادل حرارت ، تجهيزات كاهش انرژي و……. فراهم گردد.

10- موتورخانه بايد از اثرات مواد مضر به شكل مناسب محافظت شده وبه اندازه كافي بزرگ بوده و به گونه اي طراحي شود كه كف آت تحمل بار اضافي را داشته ولغزنده نباشد.

11- موتورخانه بايد داراي تهويه كافي بوده تا حرارات وهواي گرم از دستگاهها خارج وهواي سرد براي سرد
كننده ها وغيره فراهم شود.

12- تجهيزات شستشوي دست ، ‌همراه با آب سرد و گرم بايد دردسترس قرار داشته باشد.

13- توالت ها بايد به راهروي داراي تهويه باز شوند وداراي دستشوئي اختصاصي و فاضلاب جداگانه اي باشند.

14- يك يا چند اتاق به عنوان انبار جهت نگهداري تجهيزات مواد شيميائي ، صافي ها ، لوازم يدكي ،‌دستگاهها ‌كاغذ وحوله بهداشتي ، ‌ضد عفوني كننده ها ،‌صابون ، ظرف ‌ضد عفوني سرپستانك هاي دام شيري و غيره ممكن است مورد نياز باشد.

15- مقررات وتوصيه هاي مرتبط با نگهداري مواد شيميائي وساير مواد خطرناك بايد رعايت گردند.

16- استفاده از كمد هاي شخصي به منظور تعويض لباس هاي خارج از محل كار.
​

 

[عليرضا فرخي فريد]

ضوابط تعيين سلامتي دام وشير خام توليدي ​

​

1- تاسيسات دامداري درمناطقي احداث شده باشد كه توسط مرجع ذيصلاح (‌دامپزشكي ) اجازه داده شده وداراي مجوز بهداشتي تاسيس باشد.

2- شيرخام توليدي بايد از گله هاي گاو وگاوميش ويا گوسفند وبز استحصال شده باشد.

3- گله هاي مذكور بايد ازطرف دامپزشكي عاري از توبركولين ( سل )‌وبروسلوزیس ( تب مالت)‌تشخيص داده شده باشد.

4- علائمي از بيماريهاي عفوني قابل انتقال به انسان از طريق شير را بروز نداده باشند.

5- دام داراي علائم عمومي سلامتي باشد ودرگير عفونتهاي مجاري تناسلي همراه با ترشح آنتريب. اسهال وتب نبوده والتهاب مشهود پستان نداشته باشد.

6- دام . مورد درمان با مواد مضر براي سلامت انسان قرار نگرفته باشد مگر اينكه حيوان دوره قانوني نگهداري و عدم دوشش را گذرانده باشد.

7- پستان دام فاقد زخمها ي موثر بر شيردهي باشد.

8- شير بدست آمده خواص ارگانولبتيك ( مثل بو. طعم ) نامطلوب نداشته باشد.

9- دامداران بايد از تغذيه دام با مواد غذائي كپك زده يا هر ماده غذائي كه اثرات نامطلوب بر روي شير توليدي داشته باشد جدا” خودداري نمايند و دامپزشكي با نمونه برداري لازم مواد فوق را تحت نظارت كامل داشته باشد.

10- دامداران بايد ضوابط ومقررات مربوط به استفاده از داروهاي دامپزشكي ومواد شيميائي را رعايت نمايند(‌مطابق با دستورالعمل مربوطه )‌ومرجع ذيصلاح بايد با بررسيها و نمونه برداري هائي لازم ،‌موارد فوق را تحت نظارت كامل داشته باشد.
​

 

[عليرضا فرخي فريد]

بهداشت شير در جايگاه نگهداري دام ​

​

شير ممكن است در مراحل مختلف توليد از جمله جايگاه نگهداري دام آلوده به ميكرو ارگانيسم هاي بيماريزا وساپروفيت شود . بهداشت دام بيشتر مشمول بهداشت جايگاه دام ميشود جايگاه دام شيري بايد مجهزو عاري از مگس وحشرات باشد محيط دامداري بايستي داراي هواي كافي تازه و مطبوع باشد همچنين داراي نوركافي و آفتاب گير باشد. اصطبل باز و نيمه بسته از نظر تهويه ونورنبايستي مشكلي داشته باشند لكن نمي بايستي كف مرطوب ونمناك باشد ورطوبت را بخوبي جذب كند.جمع آوري كود وفضولات از مهمترين عامل كاهش آلودگي ونفوذ بيماريها به دام است واين مسئله باندازه اي اهميت دارد كه بدن دام بخصوص پستان واطراف آن وكشاله ران درقسمت داخل نبايستي آلوده به كود وفضولات باشد چرا كه در شيردوشي در شستشو پستان و ايجاد آلودگي شير نه تنها كاري نمي توان انجام داد بلكه مشاهده شده كارگران با اميد آنكه آنرا شستشو داده اند سبب ايجاد آلودگي بيشتر شده اند . درجه حرارات اصطبل بايستي بين 5 تا15 درجه باشد اين مناسب ترين درجه حرارت است . البته گاو درجه حرارت 25 درجه سانتيگراد زير صفر تا 35 درجه سانتيگراد بالاي صفر را تحمل ميكند اما صرف انرژي براي گرم كردن بدن در سرما باعث كاهش شير و درجه حرارت بالا هم باعث كاهش شير ميشود. از موارديكه بايستي در نظر گرفته شود خيس بودن بدن دام در اثر بارندگي يا رطوبت محيط باعث كاهش درجه حرارت بخصوص درمقابل باد وكوران ميشود چرا كه اگر بدن دام خيس باشد در مقابل وزش باد درجه حرارت شديدا”‌كاهش مي يابد و سبب سرماخوردگي دام ميشود.


ضوابط بهداشتي جايگاه نگهداري دام

- كف وديواره ها بايد كاملا”‌قابل شستشو و ضد عفوني شدن باشد.
- انبار علوفه و كنستانتره بايد از محل نگهداري دام جدا باشد.
- جايگاه نگهداري دام بايد داراي نور وتهويه مناسب بوده وتراكم دام متناسب با ظرفيت جايگاه باشد.
- دامهاي بيمار بايد از گله جدا ودرمكان ديگري تا بهبودي كامل نگهداري شوند.
- كف بايد داراي پوشش سخت وصاف وغير لغزنده بوده وداراي كانال فاضلاب با شيب مناسب باشد​

​

 

[عليرضا فرخي فريد]

فيزيولوژی پستان و ترشح شير

پستان يك غده برون ريز است که شیر تولید شده توسط کیسه های درون غدد پستانی ( آلوئولها) در آن ذخیره می گردد.
درون نوك پستان مجرايی وجود دارد كه از پوست منشأ گرفته است اطراف كيسه ها را ماهيچه ها فراگرفته اند كه با تحريك پستان، منقبض شده و با فشار آوردن به مجموعه كيسه ها، شير را در مجاری شير به جريان می اندازد، در فاصله شير دوشی شير در مجاري پستان و نوك آن ذخيره می شود.
شرايط سالن شير دوشی

ساختمان شير دوشی شامل: سالن شيردوشی، اتاق نگهداری شير، محوطه انتظار گاوها برای ورود به سالن، اتاق نگهداری ابزار و تجهيزات شيردوشی، حمام و اتاق كارگران مي باشد. توجه داشته باشید که در کلیه قسمتهای عنوان شده مسائل زیر رعایت گردد:
- سالن شيردوشی همواره بايد تميز بوده و ظاهري مطلوب داشته باشد.
- سالن شيردوشی بايد تجهيزات لازم براي تهويه مناسب ، گرمايش و يا سرمايش را داشته باشد.
- لبه ها و گوشه هاي سيمانی بايد دارای خميدگي باشند تا حيوان آسيب نبيند.
- سطح دروني ديوارها و سقف بايد رنگ روشن داشته، قابل شستشو بوده و نسبت به ايجاد لكه مقاوم باشد.
- در شيردوشي بايد آب گرم كافي برای شستن گاوها و سالنها در دسترس باشد.
- سالن بايد نور كافي داشته باشد.

​

- درهاي ورود و خروج بايد استحكام كافی داشته باشند و پهنای آنها متناسب با گاوهايی باشد كه از آن عبور می كنند.
- اتاق شير بايد براحتی قابل دستيابی باشد، به آسانی تميز شود ، تهويه مناسب داشته و از امكانات سرمايش و گرمايش لازم برخوردار باشد.
- تمام قسمتهای شيردوشی بويژه اتاق شیر بايد به ترتيبی باشد كه تا حد امكان از ورود مگس و ساير حشرات به آنها جلوگيری شود.
- كف محوطه انتظار نبايد لغزنده باشد.

معرفی دستگاه شيردوشی


ماشين شيردوشی بيش از هر ماشين ديگري در گاوداری كاربرد دارد و در صورتی كه توجه خاصی به آن شود می تواند نقش بسزايی در كسب درآمد مزرعه داشته باشد. پايه و اساس ماشينهاي شيردوشی براساس حركت شير از پستان بسوي تانكر جمع آوري شير با حداقل خطر به سلامت دام مي باشد. علاوه بر این ماشينهای شيردوشی می توانند در کنترل و یا ایجاد بیماری ورم پستان و همچنین كيفيت شير نقش بسزايی داشته باشند.
واحد دوشنده شامل قسمتهای زير می باشد:

1)چهار فنجان پستانی كه هر كدام شامل يك روكش، يك لاينر قابل انعطاف ، يك لوله كوتاه ضربان (پالسيشن) و يك لوله كوتاه شير می باشد.
2) يك خرچنگی
3)يك لوله بلند شير
4) يك لوله بلند ضربان (پالسيشن)
شيردوشی صحيح

نکات مهم در این زمینه به شرح زیر هستند:
- دست شيردوش مي تواند باكتري را از يك گاو به گاو ديگر انتقال دهد. بنابراين ضدعفوني و شست و شوی مرتب دستها با آب و صابون در خلال شيردوشی الزامی است.
- لباس كاركنان شيردوشی همواره بايد تميز و پاكيزه باشد.
- كوتاه كردن موهای بلند روی شكم ، پستانها و قسمت عقب حيوان برای تميز نگهداشتن سيستم پستانی و شير الزامی است.

مراحل شیردوشی


1- شستن پستان
شستن پستان به دو هدف انجام می شود:
الف) از بين بردن كثافات.
ب) تحريك پستان برای آزاد سازی شير.

2- خشك كردن
استفاده از حوله هاي كاغذی يكبار مصرف توصيه می شود.

3- بازديد شير قبل از دوشش
- تشخيص گاوهای مبتلا به ورم پستان ( مشاهده دلمه ، در اين صورت به تكنسين خبر دهيد.)
- خارج كردن باكتريهای نوك پستان
- تحريك پستان و آماده سازی برای دوشش

4- اتصال واحد شيردوشی (خرچنگی ) به پستان
- نوك پستانها قبل از وصل دستگاه بايد خشك و تميز باشند.
- لوله شير حد فاصل بين خرچنگي و كاسه پستانك می بايست به حالت S نگاهداشته شود تا از ورود هوا به داخل سيستم جلوگيری بعمل آيد.
- كلاهكها بايد بدقت روی پستان قرار گيرد.
تذكر مهم: حداكثر 1 دقيقه بعد از شستن پستان خرچنگی بايد وصل شود. (در غير اين صورت به دليل كم شدن هورمون آزاد كننده شير، شير كمتری خارج خواهد شد.)

​

5- بازديد
- كاسه سرپستانها نبايد قسمت انتهايی سرپستان را به داخل فرو برد.
- دوشش بايد با سرعت و بدون وقفه انجام پذيرد.

6- جدا كردن خوشه شيردوشی از پستان
- براي جدا كردن دستگاه شيردوشی،سوپاپ خرچنگي را بطرف بيرون بكشيد. در اين حالت هوا داخل فضای بين پستانك و كاسه پستانك وارد شده و در نتيجه خلاء از ميان رفته و خوشه شيردوشی از پستان جدا مي شود.
- بايد توجه داشت كه پستان كامل دوشيده شود (با نگاه كردن به جريان شير در لوله های انتقال شير و كوچك و شل شدن پستان).
- زمان شيردوشی نبايد زياد طولانی شود زيرا به بافت ظريف پستان آسيب رسانده و موجب ورم پستان می شود.


7- ضدعفونی پستان
ضدعفونی با ماده ضدعفونی مناسب باید انجام شود که با اين عمل پوست نوك پستانها نرم مي شود.
به دليل باز بودن مجرای پستان در حدود نيم ساعت بعد از شيردوشی، خطر آلودگي پستان با ضدعفونی كاهش مي يابد همچنین ضدعفونی نوك پستان در زمان خشكی نيز بسيار مؤثر است.
در روش اسپری سرپستان، لازم است دوبرابر مواد استفاده شود تا نصف كارايی خوب را داشته باشد.

منبع:فارم ایران

 

[عليرضا فرخي فريد]

ورم پستان
​

مقدمه
واژه ورم پستان به التهاب غده پستاني بدون توجه بعلت آن اطلاق ميشود كه بوسيله تغييرات فيزيكي شيميائي ومعمولا ميكربي شير وهمچنين تغييرات حاصل از بيماري در بافت غده پستاني مشخص ميشود
مهمترين تغييراتيكه در شير ايجاد ميشود عبارت است از:
تغيير رنگ وجود لخته و پيدايش تعداد زيادي لوكوسيت ( گلبول سفيد)با علا ئم تورم گرمي درد وسفت شدن غده پستاني كه بوسيله آزمايش ظاهري شير ميتوان آ نها راتشخيص داد . موارد زيادي از ورم پستانها را بسهولت نميتوان مشخص كرد بطوريكه داراي نشانيهاي درمانگاهي نيستند (ورم پستان مخفي) دراين نوع ورم پستانها به آزمايش غير مستقيم يعني شمارش گلبولهاي سفيد متوسل ميشوند
اپيدميولوژي :
ورم پستان درتمام حيوانات پستاندار ماده بروز ميكند ولي در گاوهاي شيري داراي اهميت اقتصادي است وآنهم بعلت خساراتي است كه به صنعت توليد شير وفرآورده ها ي آن وارد مي شود . البته در اثر بيماري ورم پستان تلفات دامي نيز وجود دارد لكن زيا ن اقتصا دي آ ن مربوط به تلفا ت به تنها ئي نيست بلكه كاهش مقدار شير پستان مبتلا و اختلال در فر آوري شير عمده ترين خسارات را تشكيل ميدهد . از جمله خسارات ديگر آن انتشار ورم پستان در ساير دامها ي گله وبعضا ايجاد گلو درد استرپتوكوكي ويا سل و بروسلور در انسا ن است
شيوع بيماري ورم پستان در اغلب كشورهاحدود 40 در صد است كه در بعضي از كشورها تا 25 در صد آنرا كاهش داده اند .
بطور متوسط ابتلا هر كارتيه (قسمت ) از پستان به بيماري سبب كاهش 8 درصد توليد شير آن كارتيه ميگردد ويطور كلي در يك گاو مبتلا سبب كاهش 15 در صد از توليدشير ميشود. ازطرفي زيان حاصل از تغييرات تركيب شير مثل كاهش چربي كاهش كازئين ولاكتوز و افزايش سرم شير وپروتئين ها وافزايش كلرور ها نيز بايستي در نظر گرفت .

عوامل ايجاد ورم پستان :
ميكربها يكي از عوامل ايجاد ورم پستان هستند اما بتنهائي بعنوان عامل اوليه اورام پستان نميباشند در بعضي موارد از شير هاي بظاهر سالم هم ميكرب جدا ميشود عوامل ايجاد ورم پستان عبارتند از
1-عوامل مستعد كننده 2-عوامل عفوني
عوامل مستعد كننده :
الف-جراهاتيكه در سر پستانها يا پستان ايجاد ميشود
ب- روش نگهداري (مديريت بهداشت جايگاه .مديريت بهداشت شير دوشي)
پ-حساسيت مربوط به توارث
ت-روش تغذيه :
2-عوامل عفوني
استرپتوكوك ها مثل استرپتوكوك آگالاكتيه استرپتوكوك اوبريس وديسگالاكتيه وفكاليس وپنومونيه
استافيلوكوك ها اورئوس
كلي فرمها اشرشيا كلي اسفروفوروس نكروفوروس يا فزي فرمها
كورينه باكتريها پيو ژنس وبويس
سودو مونا س ها
مايكو باكتريومها توبر كولوسيس (سل)
ميكو پلاسما آگالاكتيه واريته بويس
قارچها كانديدا كريپتو كوكوس تريكوسپرون
باستثنا سل كه از طريق خون انتشار مييابد در ساير موارد عفونت پستان اغلب از طريق مجراي پستان انجام ميگيرد .

عفونت در ابتدا بصورت التهاب مشخص ميشود ولي تا بروز التهاب سه مرحله وجود دارد
1-هجوم 2- عفونت 3- التهاب
هجوم مر حله ايست كه ميكرب از خارج سر پستانها به مجاري شير نفوذ ميكند
عفونت مرحله ايست كه ميكرب رشد ميكند و بافت پستاني را مورد تهاجم قرار ميدهد
التهاب نتيجه رشد ميكرب و افزايش آ ن وتخريب بافت پستاني و نفوذ گلبولها ي سفيد يا لكوسيتها جهت دفع عفونت ميباشد

مرحله هجوم
الف- دراين مرحله بستگي به حضور وتعداد باكتريها ي مولد بيماري در محيط شير دوشي كه معمولا بوسيله مبتلا كردن هر يك از قسمتها ي چهار گانه پستان وميزان آ لودگي پوست و سرپستانها سنجيده ميشود
ب- تعداد دفعا تي كه سر پستانها ي گاو بويژه نوك آ نها با اين باكتري ها آ لوده ميشوند كه وابسته به ميزان رعايت بهداشت در هنگام شير دوشي ميباشد
ج- ميزان ضا يعا ت اسفنكتر سر پستانها كه ورود باكتريها را در مجاري آ نها آ سان ميكند و بستگي به ماشينها ي شير دوشي وميزان كردن نگاهداري ودرست كار كردن ماشين شير دوشي ومراقبت از سرپستانها دارد
د- وضع اسفنكتر0سر پستانها بويژه در مرحله پس از شير دوشي كه عضلات اسفنكتر در استراحت ميباشند وشل بودن اسفنكترها سبب ميشود هجوم ميكربها را هم در نتيجه مكيدن و هم بواسطه تكثير ميكربي به داخل آ سا ن سا زد
ذ- حضور مواد ضد ميكربي در مجرا ي سر پستانها .
2- مرحله عفونت
الف- نوع ميكرب كه قدرت آ نرا در تكثير در شير مشخص ميكند
ب- حساسيت ميكرب عامل در برابر آ نتي بيو تيكها ي مورد استفاده كه ممكن است مربوط به مقاومت طبيعي ويا اكتسابي ميكرب در نتيجه مصرف نا مناسب آ نتي بيوتيكها حاصل شده باشد .
ج- وجود مواد حفاظت كننده در شير (مواد ايمني زا ) كه ممكن است طبيعي باشند يا در نتيجه عفونت قبلي ويا مايه كوبي توليد گردند .
د- وجود تعداد زيادي لوكوسيت كه در نتيجه تورم پستان قبلي ويا ضربه ها ي فيزيكي باشد.
ذ- مرحله شير واري كه عفونت در مرحله خشك شدن پستان با سهولت بيشتري صورت مي گيرد زيرا در آ ن مرحله عمل فيزيكي سيلا ن وخروج شير همراه با عفونت وجود ندارد .
3-مرحله التهاب
الف- بيماري زائي وقدرت هجوم ميكرب .
ب- ميزان حساسيت بافت پستان به ميكرب كه ممكن است از مقاومت در نتيجه وجود پادتن ثابت بافت تا حساسيت شديد در اثر عفونت قبلي تغيير كند .
در مرحله هجوم بهتر از مراحل ديگر ميتوان با توجه به پرستاري و بويژه بكار بردن روشهاي بهداشتي خوب از ميزا ن اشاعه تورم پستان كم كرد .
نشانيها ي بيماري ورم پستان
برحسب حدت وشدت ميكرب كه به پستان هجوم كرده باشد نشانيها ي بيماري متفاوت است التهاب شديد (حاد) فوق حاد كه با مسموميت خوني (سپتي سمي ) وبا واكنش عمومي همراه است يا بصورت التهاب نامشخص (تحت حاد ) يا مخفي ويا مزمن كه بتدريج بافت پستان فيبروزي وسفت ميشود ظاهر ميشوددراين حالات بستگي به نوع ميكرب نشاني متفاوت است

ورم پستان محفي (تحت حاد)
در اين نوع ورم پستان وضع ظاهري شير سالم وعادي بنظر ميرسد ودر دام هيچگونه علائم بيماري بصورت ظاهري ديده نميشود لكن در تركيبات شير تغييرات زير ديده ميشود
-افزايش گلبولها ي سفيد و سلولها ي بافت پستان يا سلولهاي سوماتيك Somatic cell(sc)
-كاهش چربي شير
-كاهش كازئين
-كاهش لاكتوز
-افزايش سرم شير
-افزايش كلرورهادر شير
-افزايش گليكوژن
كاهش توليد شير
در اين مرحله بعلت عدم تشخيص وتوجه نداشتن دامدار به بهداشت شير در اتاق شير دوشي و توام دوشيدن دامها ي سالم وبيما ر سبب اشاعه بيماري به ساير گاوها ميشود بطوريكه ظرف مدت كوتاهي 50 در صد گله به اين نوع ورم پستان مبتلا ميشوند .

 

[عليرضا فرخي فريد]

ورم پستان مزمن
اين حالت ورم پستان نيز از نظر دامدار تا حدودي نا مشخص است اما اگر دقت شود و آ زما يش ورم پستان استريپ كاپ انجام شود وجود لخته هائي در شير مشخص كننده بيما ريست و تغييرات تركيبا ت شير نيز مانند ورم پستان تحت حاد يا مخفي است اما پيشرفته تر در اينجا سرم شير افزايش يافته و كلرورها افزايش بيشتري دارند . اين نوع ورم پستان معمولأ به درما ن جواب نميدهد در صورت نگهداري گا و در گله سبب پيشرفت بيما ري و سرايت به سايرين ميشود و بايستي دام آلو ده حذف وبه كشتارگاه اعزام شود .
ورم پستان حاد :
در اين حالت پستان داراي التهاب و تورم است واطراف پستان گرم ودام هم تب دارد. در هنگام دوشش دام پاها را بر زمين مي كوبد واحساس ناراحتي ميكند شكل ظاهري شير نيز تغيير ميكند داراي مايع سبز رنگ و رگه ها ي خون ولخته ها ي فراوان است در
آزمايش استريپ كاپ براحتي ميتوان پي به بيما ري برد .گاو بي اشتها وناراحت است . اين گا وها را بايستي بادستگاه شير دوشي تك واحدي و در پايا ن شير دوشي بطور جداگانه روزانه حد اقل سه مرتبه دوشيد تا عفونت در پستان سبب ضايعه پستاني نشود دام را تحت مراقبت دامپزشك قرار ميدهند .شير دوشيده شده به فاضلأب ميريزند وهر دفعه دستگاه را ضد عفوني ميكنند .
ورم پستان فوق حاد :
اين نوع ورم پستان نيز مانند ورم پستان حاد مشخص ودام تب دار وبيما ر پستان دارا ي التهاب است گاو بعلت درد شديد اغلب موارد اجازه شير دوشي نميدهد شير سبز رنگ وداراي رگه ها ي خون و لخته ميباشد . سريعا بايستي گاو تحت مراقبت جداگانه قرار گيرد بعضا بعلت كم توجهي ودر اثر نفوذ عفونت به خون سبب سپتي سمي ميشود و دام تلف مي گردد .
تشخيص آزمايشگاهي وررم پستان :
به سبب تغييرات شيميائي كه در شير ورم پستاني بوجود مي آيد و تاثيردرسيستم فرآوري و پاستوريزاسيون شير ها ي ورم پستاني و بدنبا ل آ ن گا وها ي آلو ده بايستي شنا سائي شوند .
از آنجائيكه بر رسي آزمايشگا هي تعداد زيادي از نمونه ها ي شير گران تمام ميشود توجه زيادي به آزما يش هاي صحرائي بر پايه شناخت تعييرات فيزيكي وشيميائي شير ميشود البته اين آزمايشها غير مستقيم ميباشد وفقط وجود التهاب وتعييرات ظاهري شير را نشان ميدهند و يك آ زمايش هدايت كننده تلقي ميشوند . بدنبال آن بايستي آ زمايش ها ي تشخيص ميكربي و شمارش ميكربي وآ زمايش هاي حساسيت در مقابل دارو ويا وجود آ نتي بيوتيك وآ زمايش هاي تشخيص قارچ انجام شود .
آزمايش استريپ كاپ :
چنانكه ملأحظه شد در ورم پستانهاي حاد يكي از علأئم بيماري وجود رگه ها ي خون ولخته و دلمه همراه با سرم سبز رنگ در شير است .قبل ار آنكه دستكاه شير دوشي را بدام متصل كنيم بايد چند مرتبه جريان شير هر كارتيه را روي صفحه سياه فنجان بريزيم تا عوامل غير طبيعي شير مشخص شود .

آزمايش ورم پستان بروش كاليفر نيائي : California mastitis test - C M T
اين آزمايش تشخيص گاوهاي مبتلأ به ورم پستان مخفي است . در اين نوع ورم پستان چنانكه ملأ حظه شد شير از نظر ظاهر ي سالم و طبيعي بنظر ميرسد و هيچگونه علأ ئم بيماري در گا وممكن است مشخص نباشد ا ما با ريختن مقداري شير درظرف چهار قسمتي از (هر كارتيه در يك قسمت) ورم پستان را تشخيص ميدهيم .
پس از اضافه شدن شير آنرا بمدت 10 الي 20 ثانيه بطور مورب تكان ميدهند تا با معرف مخلوط شود پس از اين مدت در صورت وجود ورم پستان شير لخته و بريده ميشود . هر چه مقدار و غلظت لخته بيشتر باشد شدت ورم پستان و وجود مواد بافتي وگلبولها ي سفيد بيشتر است .
Brabant Mastitis Test ( B M T ) :
اساس اين آ زمايش همان آزمايش تشخيص كاليفرنيائي است ليكن بجاي محلول معرف ـ ژل محتوي معرف در هر قسمت تعبييه شده ريخته و پس از آنكه 2 سي سي از شير اوليه هر كارتيه بر روي آ ن ريخته ميشود آنرا 20 ثانيه تكان ميدهند كه تشكيل رسوب يا ايجاد لخته يا بريدگي شير نشان دهنده ورم پستان است .
Mishigan Mastitis Test (M M T ) ,Negretti Field Mastitis Test (N F M T ), Viscansian Mastitis Test (V M T )
نيز بر اساس همان كاليفرنيا تست است تنها روش بكا ر گيري معرف ها متفاوت است .
آزمايش شمارش سلولهاي سوماتيك (Somatic Cell Count (SCC روش مناسبي براي اندازه گيري كيفيت شير ميباشد .
در حالت عادي در شيرهاي سالم تعدادي سلول كه شامل گلبولها ي سفيد وسلولها ي جدا شده از بافت پستان است در شير وجود دارد و در صورتيكه تعداد آ نها ار حد متعارف( 300000) بيشتر شود نشانه غير عادي بودن شير است .
اين افزايش سلولها در اثر ضربه و نفوذ باكتري وايجاد التهاب ودر نتيجه ورم پستان بوجود ميآيد و سبب كاهش كيفيت شير ميشود .
سه روش متفاوت براي اندازه گيري سلولهاي سوماتيك وجود دارد :
1--روش مستقيم : در اين روش 01/0 ميلي ليتر از شير رادر يك سانتي متر مربع از سطح لام مخصوص شمارش سلولي پخش ميكنند و آنرا خشك و رنگ آميزي ميكنند سلولها ي رنگ شده زا با شما رش گر دستي شما رش مي كنند.
2-روش كولتر : اين روش در اثر عبور سلولها ي سوماتيك از روزنه الكتريكي (الكترود) ايجاد نوسان ولتاژ ميكند وبازائ هر نوسان يك شمارش از شمارش گري كه متصل به الكترود است ثبت ميشود در اين روش ابتدا سلولها توسط فرمالين تثبيت ميشوند .
3-شمارش توسط دستگاه فو سوماتيك: مقدار معيني شير از اين دستگاه عبور ميكند كه با يك بافر ورنگ فلوئورسنت مخلوط ميشود و ‌د. ان. ا هسته سلولها ي سوماتيك را هاي لايت ميكند و يك لأم كه بر روي صفحه دواري قرار دارد دراثر نور ايجاد شده انها را ثبت ميكند و يك كنترولر تعداد سلولها را در هر ميلي ليتر مشخص ميكند .
كشت ميكربي :
روش آ زمايش دقيق و وقت گير است كه بايستي قبل از اتصال دستگاه شير دوشي به كارتيه ها به وسيله يك لوله آزمايش استريل درب دار از هر كارتيه مقدار 30 تا 100 سي سي شير بر داشت .
قبل از نمونه گيري بايد پستان و نوك كارتيه ها را شستشو داد و با الكل 70 درجه نوك پستان را ضد عفوني كرد ه و مستقيما از هر كا رتيه بطور جدا گانه شير بر داشت .
پس از نمونه گيري بايستي سريعا نونه را در كنار يخ به آزمايشگاه ارسال نمود تا شير در آنجا كشت و آنتي بيوگرام گردد .
خسارات ناشي از ورم پستان
1-كم شدن توليد شير
2- هزينه هاي درمان
3- دور ريختن شير حاوي باقي مانده دارو در حين درمان
4- احتما ل از بين رفتن يك يا چند قسمت پستان و يا حذف دام
5- هزينه هاي كا ر گري و دامپزشكي
مهمترين خسارت از طريق كم شدن شير تا حدود 15-8 درصد در طول 7 ماه دوره شير واري است . اگر اين بيما ري در 20 در صد گله وجود داشته باشد خسارت وارده به دامدار 70 در صد ساير هزينه هاست .
هزينه ورم پستان حاد شامل 14 در صد مرگ و مير 8 درصد شير دور ريخته شده 8 در صد درمان است.
هزينه ورم پستان مخفي 70 در صد بعلت نا شناخته بودن و كا هش شير در طول دوره شير واري است .
پيشگيري ورم پستان در گاو :
ورم پستان ناشي از يك سلسله نارسائي ها و سوء مديريت وعوامل محيطي نامطلوب است . عدم موفقيت در ريشه كن كردن ورم پستان نشانه عدم كفايت روش هاي كنترل وپيشگيري است . كنترل وپيشگيري تنها يك عمل نيست بلكه سيستمي است پيچيده و مخلوطي از كليه اقدامات بهداشتي ومحيطي كه بايد قدم به قدم آنرا انجام داد اين اقدامات بايستي اقتصادي ودر شرايط مختلف محيطي و مديريتي قابل اجرا باشد . نظر باينكه توجيه پيشگيري بيماري ورم پستان فقط با توجه به جنبه هاي اقتصادي ميباشد ، لذا هر برنامه اي كه بدين منظور تنظيم ميشودبايد متكي برعملي بودن آن در گاوداري معيني باشد بطور كلي پيشگيري در سطح يك منطقه هدف انجام شدني نيست و برنامه هاي ملي فقط ميتواند بصورت محرك و كمك به گاوداران ويژه اي باشد كه بخواهند در برنامه شركت كنند.
از بين بردن منبع عفونت و همچنين كاهش حساسيت غده پستاني وجلوگيري از سرايت بيماري در يك كارتيه به كارتيه هاي ديگر با هدف برنامه پيشگيري ورم پستان باشد. اگر از طرق بهداشتي باورم هاي مخفي مبارزه شود تجربه چنين نشان داده است كه خود بخود ورم پستان حاد نيز تحت تاثير قرار ميگيرند و درصد وقوع آن پائين مي آيد ولي عكس آن صحيح نيست و مبارزه عليه ورم هاي حاد هيچگاه نميتواند گله را از آلودگي ثانوي مصون دارد. آنچه امروز براي پيشگيري و كنترل ورم پستان بكار ميگيرند روش هاي زير است .
روش اول : پيدا كردن دامهاي مبتلا از طريق يك همه گردي در گله ويا از طريق دفاتر ركورد گيري و بيماري يابي جهت مشخص كردن اورام پستان حاد در اين روش ميتوان تا حدي با بيماري مبارزه نمود اگر چه ممكن است از اين طريق به سطح آلودگي گله پي برد ولي منشاء ‌بيماري را نمي توان مشخص كرد اين روش در دامداريهاي بزرگ بخاطر هزينه زياد عملي نيست واز معايب آن پنهان ماندن ورم مخفي در گله را ميتوان نام برد. اكثر دامداران فكر ميكنند كه با اين روش ميتوان ورم پستانهاي موجود درگله را كشف كرد.
روش دوم : در اين روش صرف نظر از اينكه بيماري در گله باشد و يا نباشد و ياميزان آلودگي آن درچه سطحي قرار گرفته باشد اقدام به يك سلسله عمليات بهداشتي مي كنند . اين روش كه دراكثر دامداريها صرفنظر از كوچكي وبزرگي قابل اجرا است و ديگر نياز به دانستن نوع ميكرب منبع آلودگي نيست اساسا” از 5 قدم اوليه تشكيل شده است كه بعنوان زير بنائي براي از بين بردن آلودگي موجود و آلودگي ثانوي پشنهاد ميشوند.
قدم اول :‌ اطلاع دقيق از نحوه كار سيستم شير دوشي موجود و فراگرفتن راههاي صحيح و طرز كار با دستگاه .
هر دستگاه شيردوشي از قسمتهيا زير تشكيل شده است:
1- پمپ خلاء 2- صافي هوا براي گرفتن بخار موجود در لوله هاي شيردوشي . 3- مخزن شير مندرج 4- ضربان يا پولساتور 5- خرچنگي 6- فنجانك شيردوشي
خلاء همواره در قسمت داخلي فنجانك ها وجود دارد وفقط خلاء‌موجود در اطرف لاستيكها ست كه متناوبا” با هوا عوض ميشود.
قدم دوم : ضد عفوني هر روز ه دستگاه شيردوشي پس از هر شيردوشي و ضد عفوني كردن سرپستان باتركيبات يد دار پس از هر دوشش عمل ضد عفوني سرپستان ها ميتواند توسط دستگاه اتوماتيك و سريع صورت گيرد.
متاسفانه بجز تعداد معدودي از دامداريها توجه خاصي باين امر نمي كنند و كارگر شيردوشي غافل از اينست كه حتي يك قطره شير باقيمانده در نوك پستان كه از طريق دست خود او ويا دستگاه شيردوشي از دام ديگري منتقل شده است مي تواند براحتي از مجراي نوك سرپستان عبور و آن را آلوده كند.
ماده ضد عفوني با مقداري گلسيرين با مواد چربي بر روي پستان سدي را بوجود مي آورند كه از نفوذ باكتريها بداخل جلوگيري مي كند.
قدم سوم : بمحض مشاهده ورم حاد در گله بلافاصله دام مبتلا را جدا ودر محلي جداگانه (‌ترجيحا”‌ بيمارستان )‌ در روي بستر ي خشك همراه با كلش يابستر ضد عفوني شده توسط آهك منتقل نمائيد واز طريق دامپزشك آزمايش هاي تشخيص نوع ميكروب انجام و آنرا مداوا كنيد.
قدم چهارم : تزريق بعضي مواد درماني هنگام خشك كردن كاملا” ‌ضروري است چه اغلب دامها (بيش از 70 درصد ) اگر دراين دوره مداوا نشوند مبتلا به ورم پستان خواهند شد.
قدم پنجم : اگر درمانهاي دامپزشك ومداوا ها پاسخ نداد احتمال وجود ورم پستان مزمن ميرود و براي جلوگيري از سرايت بيماري به ساير گاوها حتما“ دام مزبور را بايستي حذف يا سرپستان آلوده را توسط يك محلول خشك كننده شير آنرا خشك كرد در صورتيكه دام ارزش توليد مثل دارد ميتوان توسط عمل جراحي پستان را برداشت .منحصر ا"جهت توليد گوساله از آن استفاده كرد.
نكات بهداشتي مهم براي جلوگيري از ابتلاء ‌ورم پستان
چهار سد مهم شامل پوسته مقاوم سر پستان ، ماهيچه هاي اطراف نوك پستان ماده كراتيني و دفاع طبيعي توسط گلبولهاي سفيد بطور طبيعي و با رعايت اقدامات سبب پيشگيري ازورم پستان ميشود.
مسئله مهمتري كه كارگر شيردوشي از طريق اقدامات بهداشتي بايستي انجام بدهد تا ميكرب ها از يك سر پستان به بقيه ويا ساير دامها منتقل نشوند از اهميت خاص برخورداراست قبل از شيردوشي حتما” دستهاي كارگران بايستي شسته و ضد عفوني شود دراغلب آزمايش ها انتقال آلودگي حدود 50 درصد از طريق دست هاي آلوده كارگر شيردوش قبل از شيردوشي و حدود 100 درصد از طريق همان دست ها حين شيردوشي گزارش شده است . استحمام هر روزه كارگران كمك مهمي علاوه بر رعايت بهداشت شيردوشي در سلامت خود آنهاست استفاده از چكمه و لباس كار مخصوص در شيردوشي از انتقال بيماري به داخل وانتقال بيماري به خارج شيردوشي جلوگيري ميكند.
استفاده از دستكش هنگام شير دوشي وشستشو و ضد عفوني مرتب دستكش ها انتقال بيماري را 20درصد كاهش ميدهد.
قبل از شيردوشي پستانها بايد دقيقا" شسته و ضد عفوني شوند .شستشوي پستان قبل از شيردوشي براي ازبين بردن فضولات و همچنين براي عمل رگ كردن صورت ميگيرد .اگر شستشو خوب صورت نگيريد بجاي ازبين بردن عفونت وميكرب ها به اشاعه و رشد آنها كمك مي كند . دريك آزمايش نشان داده شد كه استافيلوكوك ها بعداز اينكه دستمال ماساژ پستان آلوده مدت سه دقيقه در محلول ضد عفوني قرارگرفت باز هم زنده مانده بود . استرپتوكوك آگالاكتيه مدت هفت روز بعد از مصرف از روي يك دستمال كه در گوشه سالن شيردوشي افتاده بود بدست آمده . دستمال مزبور را مدت 5 ساعت در هيپو كلريت 2 درصد قرار دادند كه بعد از مدت مزبور هنوز ميكرب فعاليت خود را ازدست نداده بود.
براي كم كردن اين قبيل آلودگيها كاربرد دستمالهاي يكبار مصرف يا حوله هائي كه پس از يكبار مصرف در حرارت ميكربشان كشته شود موثر است .
براي جلوگيري بيشتر از اشاعه ميكرب ها گرفتن و خشك كردن آخرين قطره آب قبل از وصل دستگاه شيردوشي مهم است .يك قطره آب حاوي ميليون ها ميكر ب است كه مي تواند هر لحظه از مجراي سرپستان وارد شده ويا ازطريق دستگاه شيردوشي ديگر دامها را آلوده نمايد.
ضدعفوني فنجان هاي دستگاه شيردوشي
فنجان هاي دستگاه شيردوشي دائما” از دامي باز شده وبه دامي ديگر بسته مي شود اين عمل ميتواند سريعا” آلودگي را درگله اشاعه دهد . بنابراين ضد عفوني كل دستگاه در موقع تعويض از دامي به دام ديگر اگرچه تمامي شيرآنها سالم باشد در جلوگيري از رشد باكتريها موثرمي باشد براي اينكار يك ظرف پر از آب در كنار شيردوشي قرار ميگيرد و پس از هر دوشش و جدا كردن خرچنگي آنها را در ظرف آب محتوي ضد عفوني با آب پاكيزه قرار داده و آنرا شستشو ميدهند سپس ظرف آب را تخليه ومجددا” پر ميكنند .روش خودكاري هم وجود دارد كه بمحض قطع خلاء خرچنگيها از يك لوله آب جهت شستشو ي آنها استفاده شود .
ضد عفوني سر پستانها :
ضد عفوني سر پستان ها با يك ماده ضد عفوني يد دار امري ضروري است براي چسبيدن مواد ضدعفوني به سر پستان از كمي گليسيرين بالا نولين استفاده ميشود كه پوست را نيز مرطوب نگاه ميدارد واثر ضد عفوني كننده را نيز ازبين نخواهد برد . ارزش اين ضد عفوني تا حدي است كه گاهي ميتواند ورم پستانهاي مخفي را از بين ببرد ويا تا يك سوم از كل عفونت ها بكاهد.
شتشوي سالن شيردوشي :
پس از هر شيردوشي علاوه بر آنكه از طريق سيستم CIP لوله ها و دستگاههاي شيردوشي را شستشو و ضد عفوني ميكنند بايستي كف و ديواره هاي سالن شيردوشي و كليه ظروف را شستشو و ضد عفوني كرد.
تغذيه دام خارج از شيردوشي
از آنجائيكه پس از شير دوشي سرپستانكها و اسفنكتر وماهيچه هاي آن دراثر ترشح هورمون اكسي توسين ودوشش شير شل ومجراي پستان باز است پس از خاتمه شيردوشي نبايستي اجازه داده شود كه گاو بخوابد زيرا در اثر تماس با كف اصطبل وكود سبب نفوذ عوامل عفوني بداخل مجرا وآلوده شدن پستان ميشود . براي جلوگيري از خوابيدن گاو ها را با مواد غذائي سيلو شده با كنسانتره پروتئين دار با يونجه ويامواديكه مورد علاقه گاو باشد تغذيه ميكنند تا مدت يكساعت گاو سرپا باشد.
از بين بردن كامل عوامل بيماريزا
1- بستر دام را هميشه بايدخشك نگاه داشت. اگر محيط گاوداري مرطوب است استفاده از خاك اره مضر است و بايد ازكلش كه جاذب الرطوبه است استفاده شود.
2- ضد عفوني بعد از شيردوشي لازم و ضرروي است
3- بعد ازدوشيدن دام ها را توسط ريختن غذا درآخور حداقل بمدت يكساعت سرپا نگاه داريد.
4- بيرون بردن دام براي مدت كوتاهي از سالن وانتقال آنها به يك مرتع غير آلوده جهت هوا و آفتاب خوردن اصطبل وسالن ها در از بين بردن ميكرب موثر است
5- گوساله ها را بايد در باكس هاي انفرادي جداگانه پرورش داده وبا سطل وپستانك دستي شير داد تا از ليسيدن پستانها وتثبيت آلودگي روي بافتهاي پستان جلوگيري شود.

 

[عليرضا فرخي فريد]

اقدامات مهم و لازم براي دفع آلودگي :
1- عوامل غير بهداشتي در اطراف دام ومحيط را ازبين ببريد.
2- روش دوشيدن و ضدعفوني دستگاه ماشين شيردوشي را تصحيح كنيد.
3- گاوهاي بيمار را جدا كرده و آنها را درآخر شيردوشي ودر صورت امكان با دستگاه تك واحدي بدوشيد و دستگاه را ضد عفوني كنيد
4- پس از پايان دوره شيرواري بايد با آنتي بيوتيك خشك كننده شير گاوها را خشك كرد .
5- دامها ي بيمار مزمن وغير قابل درمان را بايدحذف و به كشتارگاه اعزام كرد.
6- در روش دوشش با دست براي لطمه نزدن به سرپستان بايد روش صحيح شيردوشيدن را ياد گرفت.
نتايج حاصل از پيشگيري واقدامات بهداشتي :
1- تعداد دام مبتلا به ورم پستان حاد كمتر ميشود.
2- شيربخاطر عفونت دور ريخته نميشود.
3- هزينه درمان ودارو و دامپزشك كمتر است .
4- شير بهداشتي و باجايزه بيشتر تامين ميشود (‌افزايش درآمد).

منابع :
1- اورام پستان وبيماريهائيكه بوسيله باكتريها توليد ميشود . تأليف : بلاد هندرسن ترجمه دكتر احمد شيمي
2- بهبود كيفيت شير تأليف اف هاردينگ ترجمه دكتر شهريار دبيريان . مهندس لادن ربيعي
3- بهداشت پستان وشيردوشي نوشته مهندس سيد محمد عتيقه چي
4- بهداشت گاوهاي شيري ترجمه دكتر عليرضا محمود زاده – دكتر مسعود هاشمي
5- بيوسنتز شيردوشي صحيح ورم پستان ترجمه دكتر مسعود هاشمي – دكتر عليرضا محمود زاده
6- شير و بهداشت همگاني نويسنده دكتر گيتي كريم – دكتر عباس فرخنده.
Dairy research & information
Dairy research and develo pment corporation
Milk quality incentives Richard h. bennett PH.D.,P.A.S
Neb guide: using the callfornia mastitistest G81-556-A
NEB Guide: the somatic cell count and milk quality G93-1151-A
Producing milk with a low bacteria G83-678-A

 

[عليرضا فرخي فريد]

شرايط نقل وانتقال شير

شرايط نقل وانتقال شير

شرايط نقل وانتقال شير :

1 - 2 - 1 . شرايط عمومي :

1 -1 -2- 1 . مراكز تحويل شير ملزم به خريداري شير از دامداري هاي تحت پوشش خدمات دامپزشكي مي باشند .

2 -1 -2 – 1 .نقل وانتقال شير مي بايد با وسايط نقليه مجاز ويا ظروف مناسب بهداشتي به مراكز تحويل شير خام صورت پذيرد .

2 - 2 – 1 . شرايط حمل شير توسط ظروف مناسب از قبيل بيدون :

1 -2 -2 - 1. انتقال شير از دامداري ها توسط ظروف مناسب ومورد تاييد دامپزشكي به مراكز جمع آوري وعمل آوري شير مجاز ، انجام مي گيرد .

2 -2 -2 – 1 .ظروف حمل شير بايد از جنس مناسب وقابل شستشو با آب ومواد ضدعفوني كننده باشد .

3 - 2 -2 – 1 شير جمع آوري شده از دامداري ها بايد درحداقل زمان ممكن پس از دوشش( ترجيحاً دو ساعت ) ودر شرايط مناسب خنك وبهداشتي به مراكز جمع آوري ومراكز فرآوري مورد تاييد سازمان منتقل شوند .

4 - 2 - 2 - 1. وسيله نقليه حمل ظروف شير بايد سرپوشيده واز نظر بهداشتي مورد تاييد دامپزشكي باشد .

5 - 2 - 2 - 1. حمل شير توسط بيدون فقط به مراكز جمع آوري شير مجاز است .

6 -2 -2 - 1. كليه ظروف درمراكز جمع آوري شير بايد پس از شستشو وضد عفوني شده وبه دامدار تحويل داده شوند .

3 - 2 – 1 . شرايط حمل شير توسط تانكرهاي مخصوص حمل :

1 - 3 - 2 - 1. حمل ونقل شير از مراكز جمع آوري شير ويا دامداري هاي صنعتي منحصراً توسط وسايط نقليه مجاز ومورد تاييد سازمان امكان پذير مي باشد .

2 -3 -2 - 1. جنس تانكرحمل شير بايد داراي شرايط ذيل باشد :

1 -2 -3 -2 – 1 .از جنس استيل ضد زنگ دو جداره وقابل شستشو وضدعفوني باشد .

2 – 2 – 3 – 2 – 1 . مجهز به سيستم شستشو در محل ( CIP Cleaning In Place =) باشد .

3 -3 -2 - 1. قبل از بارگيري شير ، تجهيزات ومخازن تانكر حمل شير بايد شستشو وضد عفوني گردد .

4- 3 -2 - 1. كليه لوازمي كه در محل توسط سيستم CIP قابل شستشو نمي باشد بايد به صورت دستي شستشو وضد عفوني گردد.

5 -3 -2 - 1. دماي شير در زمان بارگيري بايد بين 2 تا 4 درجه سانتي گراد و هنگام تحويل شير در مراكز جمع آوري ويا كارخانجات فرآوري حد اكثر 8 درجه سانتي گراد باشد .

6 – 3- 2 - 1. نمونه برداري شير جهت انجام آزمايش هاي شير خام بايد برابر استانداردهاي نمونه برداري شير وتوسط افراد ذيصلاح ومورد تاييد سازمان دامپزشكي انجام گيرد .

7 - 3 - 2 - 1. هرگونه صدور مجوز ، جهت نقل وانتقال شير از مراكز جمع آوري ودامداري هاي مورد تاييد سازمان منوط به ارائه گواهي سلامت شير از دامپزشكي مجاز مستقر در صنايع لبني مقصد باشد .

8 - 3 - 2 -1. شسيتشو وضد عفوني وسايط نقليه حمل شير بايد در مراكز جمع آوري ويا كارخانجات فرآوردي شير صورت گيرد .

9 -3 -2 – 1 . كليه مراكز وكارخانجات فرآورده هاي لبني ( كارگاه ، وكارخانجات غني سازي ، توليد بستني ، وماست بندي و ... ) بايد شير مورد نياز واحد خود را از مراكز جمع آوري شير ويا دامداري هاي مجاز دريافت نمايند .

 

[عليرضا فرخي فريد]

بازرسي بهداشتي شير



مقدمه
خواص وارزش غذائي شير ونقش شير و فرآورده هاي آن در تغذيه انسان وسلامت جامعه داراي اهميت زيادي است، شير به علت ويژگي ها و صفات ممتاز غذائي كه دارد به سرعت در معرض آلودگيهاي گوناگون قرار مي گيرد وبسادگي باعث انتشار تعداد زيادي از عوامل بيماريزا مي گردد چنانچه در بهداشت شير در مراحل مختلف توليد،‌ جمع آوري, حمل ونقل و توزيع و مصرف دقت كافي مبذول نگردد ممكن است بيماريها و عوارضي را از دام به انسان و بالعكس منتقل كند.
تا چند سال قبل توجه بيشتر بر روي كميت شير از نظر مقدار توليد وميزان چربي وپروتئين آن بوده است اين امر باعث مي شد اين توليدات بعلت بالا بودن بار ميكروبي و آلودگي، ‌ماندگاري مناسبي نداشته باشد. بهمين لحاظ مشكل كيفيت شير و به استاندارد رسيدن در كيفيت شير بر كميت آن اولويت داشته و شدت فساد ميكروبي در شير خام بستگي به چگونگي رعايت موازين بهداشتي در طول تهيه و حمل آن دارد.

​

مهمترين خواص فيزيكي و شيميايي شير سالم

خواص فيزيكي: شير يك ماده سفيد و مات است كه گاهي به علت افزايش ويتامين A و خصوصا" بتاكاروتن _ در فصولي كه دام با علوفه تازه تغذيه مي كند _ رنگ شير ممكن است به زردي متمايل شود. شير داراي بوي خاصي نيست اما اگر دام با علوفه بودار تغذيه كرده باشد بوي علوفه در شير پيدا مي شود. نقطه جوش شير چربي نگرفتهCْ 6/100 و نقطه انجماد شير 51/0- الي 55/0- درجه سانتيگراد است.
خواص شيميايي : pH شير در دماي Cْ20 ,5/6 تا 7/6 ميباشد.اگر pH شير تازه كم باشد (5/6) نه تنها براي شير نقص محسوب نمي شود بلكه دليل بر غني بودن آن از نظر دارا بودن كازئين است.

 بهداشت شير در جايگاه نگهداري دام
شير ممكن است در مراحل مختلف توليد از جمله جايگاه نگهداري دام آلوده به ميكروارگانيسم هاي بيماريزا و ساپروفيت شود. بهداشت دام بيشتر مشمول بهداشت جايگاه دام ميشود.جايگاه دام شيري بايد مجهز و عاري از مگس و حشرات باشد ,محيط دامداري بايستي داراي هواي كافي تازه و مطبوع, همچنين داراي نور كافي و آفتاب گير باشد. جمع آوري كود و فضولات از مهمترين عوامل كاهش آلودگي و نفوذ بيماريها به دام است.

 بهداشت شير در جايگاه شيردوشي
گاوها براي شيردوشي بايستي به محل ديگري غير از اصطبل نگهداري دام برده شوند, اين امر علاوه بر رعايت بهداشت شيردوشي اولين برنامه تحريك گاو براي ترشح هورمون اكسي توسين(oxytocine) است كه سبب آزاد شدن شير مي گردد. رعايت بهداشت در سالن شيردوشي مهمترين مرحله توليد شير بهداشتي با بار ميكروبي كم مي باشد,از اين لحاظ بايستي دقت داشت كه شير توليدي از دام سالم هميشه فاقد آلودگي است و در صورتيكه مجراي پستان دام را قبلا" خوب ضد عفوني كرده باشيم, در اينجا آلودگي شير بستگي به رعايت بهداشت و دستورالعمل هاي بهداشتي دارد. ديوارها و كف سالن شيردوشي بايستي قابل شستشو و ضدعفوني باشد (سيماني يا كاشي كاري), همچنين بايد داراي نور و تهويه كافي و درب و پنجره هاي توري دار و سيستم آب سالم سرد و گرم براي شستشو باشد. اگر از سيستم شيردوشي استفاده مي شود لوله هاي انتقال شير بايستي از نوع استيل و مخازن نيز از نوع استيل باشد.

 ضوابط بهداشتي اتاق نگهداري شير 1. اتاق نگهداري شير بايد بخشي از مكان شيردوشي و نزديك به آن باشد.
2. در نزديكي اتاق نگهداري شير نبايد انبار نگهداري كود و علوفه و يا دستشويي قرار داشته باشد.
3. كف و ديواره ها بايد كاملا" قابل شستشو و ضدعفوني باشد.
4. مجاري خروجي آب و ضايعات در آن تعبيه شده باشد.
5. تهويه كافي و نور مناسب داشته باشد.

 ضوابط تعيين سلامتي دام و شير خام توليدي1. شير خام توليدي بايد از گله هاي گاو و گاوميش و يا گوسفند و بز استحصال شده باشد.
2. گله هاي مذكور بايد عاري از توبركولين(سل) و بروسلوزيس (تب مالت) تشخيص داده شده باشد.
3. دام بايد داراي علائم عمومي سلامتي باشد.
4. شير بدست آمده خواص ارگانولبتيك (مثل بو,طعم) نامطلوب نداشته باشد.

 ضوابط بهداشتي حمل شير
الف)توسط بيدون(شيرتابه)
1. بيدونها بايد تمام استيل و درب دار بوده و سطوح داخلي آنها قابل تميز كردن باشد.
2. شير جمع آوري شده بايد حداكثر 2 ساعت پس از دوشش به مراكز جمع آوري شير منتقل شود.
3. استفاده از بيدونهاي دوجداره توصيه مي گردد.
4. وسيله نقليه حمل بيدون بايد سرپوشيده و محفوظ باشد.
5. حمل شير توسط بيدون فقط تا مراكز جمع آوري شير مجاز مي باشد.
ب)تانكرهاي مخصوص حمل شير
1. حمل و نقل شير از مراكز جمع آوري شير.
2. تانكرها بايد عاري از بوي خارجي و در شرايط مناسب بهداشتي باشند.
3. دماي توصيه شده(Cْ 5-4) در مدت حمل و نقل را حفظ نمايند.

 توضيح : براي خنك كردن شير از سه روش زير استفاده مي شود :
1. استفاده از خنك كننده هاي سطحي
2. استفاده از تانكرهاي داراي سردكننده
3. خنك كردن بيدون

 منابع آلودگي شير
ميكروارگانيسم ها بويژه باكتريها ممكن است از طريق حيوان يا انسان در هر نقطه از زنجير توليد, حمل و نقل و فراوري تا مصرف سبب آلودگي شير شوند. باكتريها و عوامل آلودگي به دو دسته ساپروفیت(saprophyte ) و بيماريزا(pathogen ) تقسيم مي شوند.
باكتريهاي ساپروفیت ميكروبهايي هستند كه وجود آنها در شير براي مصرف كننده ممكن است عامل بيماري محسوب نشود اما در اثر تغذيه از شير و تكثير , سبب تغيير تركيبات شيميايي شير مي شوند.
باكتريهاي پاتوژن يا بيماريزا ميكروارگانيسم هايي هستند كه وجود تعداد مشخصي از آنها در شير سبب بيماري دام يا انسان مصرف كننده شير مي شود.اين عوامل علاوه بر ايجاد بيماري در اثر رشد و تكثير نيز تخريب تركيبات شير را باعث مي شوند. شير براي رشد بعضي ميكروبها بخصوص باكتريهاي بيماريزا تابع درجه حرارت, تعداد ميكروبهاي رقيب (ساپروفیت ) و pH است. اما ويروسها به هيچ وجه در شير كشت نمي شوند.همچنين وقتي شير در شرايط غيربهداشتي توليد شود و سرد نشود, باكتريهاي مولد اسيدلاكتيك(lactobacill ) , لاكتوز يا قند شير را تجزيه كرده و شير را به سرعت اسيدي و ترش مي كنند.
اسيد لاكتيك براي باكتريهاي بيماريزا زيان أور است و مانع تكثيرآنها مي شود, با اين وجود نميتوان از اين خاصيت در تهيه و توليد شير سالم استفاده كرد.

 بيماريهاي ناشي از ميكرو ارگانيسمها در شير
الف) بيماريهاييكه از طريق دام به شير وارد ميشوند و به آلوده كننده هاي شيرزاد معروفند : به طور كلي هر عامل بيماري كه به دام سرايت كند و وارد سيستم گردش خون شود از اين طريق وارد شير مي شود. مثال : سل , تب مالت , لپتوسپيروز . آفلاتوكسين و سموم قارچها نيز در اثر تغذيه دامها با علوفه هاي آلوده به قارچها , از شير دفع مي شود و در اثر مصرف بيش از اندازه آن موجب سرطان كبد در انسان و دام مي شود.باقيمانده آنتي بيوتيكها نيز از عوامل آلوده كننده شير است.
ب)عوامل بيماريزايي كه از طريق انسان و محيط به شير وارد مي شوند و عوامل آلوده كننده غيرشيرزاد ناميده مي شوند. مثال : هاگ هاي بسيار مقاوم كلستريديوم بوتولينوم , عامل بيماري تراخم (كه به مقدار زياد در خاك وجود دارد.), ديسانتري باسيلي يا شيگلوز ( بوسيله دستهاي كارگران , كود و مدفوع , حشرات و آب ), مواد شيميايي و …

 

[عليرضا فرخي فريد]

به گزارش خبرگزاری ايسنا شير توليدی در ايران حتی از کشور آفريقايی زيمبابوه ميکروب های بيشتری در خود دارد.

رئيس گروه دفتر نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی ايران به اين خبرگزاری گفت که اطلاعات همه ی کسانی که در زمينه ی شير کار ميکنند کفايت می ‌کند که بگويند بار ميکروبی شير در ايران حتی با ساده ‌ترين و سهل‌ انگارترين استانداردهای دنيا قابل مقايسه نيست و ايران از اين لحاظ حتی نسبت به کشورهای ضعيفی که بهداشت پايينی دارند نيز وضعيت خيلی بهتری ندارد.
به گفته وی نتايج تحليلهای نخستين طرح بررسی بار ميکروبی شير در ايران به صورت محرمانه در اختيار مسئولان قرار داده می شود تا در مردم نگرانی ايجاد نکند.
آقای طلاکش به مسئولان ايرانی گفت: "محصولی که به نام شير به مردم عرضه می‌ شود خطراتش بمراتب بيشتر از محاسن و مزايايی است که برای جامعه جوان ما خواهد داشت و اين مسمويت مزمن که ما با طرح شير مدرسه به فرزندان منتقل می ‌کنيم بمراتب خطرناکتر از مصرف نکردن شير است".
به گفته اين مقام سازمان دامپزشکی ايران، ميزان بار ميکروبی شير در اتحاديه اروپا زير صدهزار واحد است و اين رقم در بدترين شرايط و در کشورهای توسعه نيافته به يک ميليون واحد می‌ رسد اما آمار ايران در مورد بار ميکروبی شير بسيار بالاتر از اين است.
وی مهمترين دليل آلودگی شير در ايران را زنجيره حمل و نقل شير دانسته و گفته مراکز جمع آوری شير و کارخانه‌ های لبنيات مسئوليتی نمی ‌پذيرند و شير را حتی در ظروفی حمل می‌ کنند که برای روزهای متوالی شسته نمی شوند.
اما حسين چمنی، مدير روابط عمومی صنايع شير ايران به خبرنگاران گفت که شير خامی که توليدکنندگان تحويل مراکز جمع آوری شير و کارخانه های لبنياتی می دهند در شرايط خوب و قابل قبولی حمل و نقل می شود و مراکز صنعتی برای دريافت شير ضوابط و شرايط کيفی را که شامل بار ميکروبی هم می شود رعايت می کنند.
به عقيده وی، بالابودن بار ميکروبی در شير به آن بخش از توليد شير در کشور مربوط می شود که به شکل سنتی توزيع و مصرف می شود، نه از طريق کارخانه های توليد فراورده های لبنی.
به گفته اين مقام صنايع شير ايران، شرکتهای توزيع کننده شير در ايران دارای سيستمهای کنترل بهداشتی اند و از آنجا که بخشی از فراورده های لبنی ايران به خارج صادر می شود، اين شرکتها دارای گواهينامه های بهداشتی بين المللی اند.
آقای چمنی می گويد که شير در دو مرحله از نظر بهداشتی کنترل می شود، يکی در مرحله تحويل به مراکز جمع آوری شير و ديگری در مرحله تحويل به کارخانه که اگر در هر يک از اين مراحل دارای شرايط کيفی لازم نباشد از تحويل آن خودداری می شود.

 

[عليرضا فرخي فريد]

شرکت طلایه سیستم جهان سیستم گردش الکترونیکی شیر​

88574172 -​

​

​

​

آدرس : تهران - شهرك قدس ، بلوار فرحزادي ، مجتمع تجاري اداري شهرك غرب ، طبقه سوم غربی واحد 11 تلفکس : 5​

​

01212151147 - آدرس دفتر آمل: میدان قائم- ساختمان الماس-واحد 407 تلفن: 150​

فرآیند دریافت و مدیریت شیر درکارخانجات لبنیاتی
فرآیند ها دریک نکاه​

ورود و توزین محموله​

فرآیند جاري​

:​

فرآیند ورود خودرو هاي حامل شیر به کارخانجات لبنیاتی از این قسمت کارخانه آغاز می گردد​

. در این بخش ، دامدارانی
که بر اساس قرارداد فی ما بین با شرکت لبنیاتی مجاز به تحویل شیر به شرکت هستند ، خودرو هاي حامل شیر خود را​

(​

نیسان ، کامیونت ، کامیون ، تریلی و ... ) بوسیله یک راننده به درب کارخانه فرستاده و براي تحویل شیر اعلام آمادگی
می کنند . پس از این اعلام آمادگی خودروهاي حامل شیر بر روي باسکول هدایت می گردند و مشخصات راننده ، خودرو ،
دامداري مربوطه و وزن اولیه (وزن خودرو پر ) در سیستم ثبت شده و خودرو با برگه باسکول به سمت آزمایشگاه و کنترل
کیفیت راهنمایی می گردد . پس از طی مراحل در بخش آزمایشگاه و کنترل کیفیت ، تدارکات داخلی و تحویل شیر به
مخازن مجددا خودرو ، توزین گردیده تا وزن خودرو خالی از شیر بدست آید و پس از آن با کسر این دو رقم از هم وزن
خالص شیر استحصال شده بدست آمده تا در بخش حسابداري مخازن از آن استفاده گردد .​

: (​

E-Milk flow) راهکار نرم افزار گردش الکترونیکی شیر​

راهکار اصلی نرم افزار در این قسمت اتصال نرم افزار به سیستم سخت افزار باسکول می باشد به این صورت که نرم افزار با
باسکول کلیه اطلاعات مربوط به وزن خودرو را به صورت اتوماتیک دریافت می کند​

. پس از RS – اتصال به پورت ٢٣٢​

آن توسط اپراتور مشخصات راننده ، خودرو ودامداري در سیستم ثبت شده ، به طور اتوماتیک سوابق و پروفایل دامدار از
پایگاه داده خوانده شده و پرونده محموله شیر شامل​

: وزن ، اطلاعات راننده و خودرو ، اطلاعات و سوابق دامداري (شامل :​

میانگین حجم شیر دریافتی در بازه زمانی ، میانگین چربی شیر دریافتی در بازه زمانی و​

.... ) به صورت پیوست به همراه
اطلاعات اصلی در تمامی مراحل گردش شیر در کارخانه حضورداشته و این موضوع در تصمیم گیري هاي کارمندان و
مدیران نقش بسزا و تاثیر گذاري خواهد داشت . به طور مثال اگرمیانگین درصد چربی شیر هاي تحویل شده یک دامدار​

3 %​

چربی رسیده است این موضوع طبیعی نبوده و می توان / 2 % بوده است و در این محموله به ناگاه این رقم به 2 / خاص 6​

چند و چون آن را در بخش تدارکات داخلی و یا آزمایشگاه بررسی نمود​

.واین امکان پذیر نبوده مگر با اطلاع از سوابق
دامدار در هر مرحله . این سوابق می بایست از لحظه ورود خودرو حامل شیر همراه اطلاعات اصلی محموله باشد . براي
شناسایی آسان محموله و پس از آن دسترسی سریع به گزارشات و سوابق در این مرحله کدي به صورت انحصاري براي هر
محموله ساخته شده که این کد معرف تمامی مشخصات محموله (دامداري ، تاریخ ، شماره محموله و .... ) می باشد .​

شرکت طلایه سیستم جهان سیستم گردش الکترونیکی شیر​

88574172 -​

​

​

​

آدرس : تهران - شهرك قدس ، بلوار فرحزادي ، مجتمع تجاري اداري شهرك غرب ، طبقه سوم غربی واحد 11 تلفکس : 5​

​

01212151147 - آدرس دفتر آمل: میدان قائم- ساختمان الماس-واحد 407 تلفن: 150​

کنترل کیفیت و آزمایشگاه​

​

​

​

:​

فرآیند جاري​

:​

دراین قسمت ابتدا با ابزار مخصوص ابتدا شیر را در درون مخزن خودرو هم زده و سپس با ظرفی نمونه برداري می کنند​

.​

میزان بار میکربی ، تست ،​

PH سپس نمونه را ابتدا به آزمایشگاه جهت آزمایشات برده و در آنجا آزمایشاتی مانند میزان
الکل ، میزان در صد چربی ، اسیدیته ، دانسیته ، ارگانولپتیک ، آنتی بیوتیک، پروتئین و .... براي تعیین میزان سلامت شیر
، تعیین عوامل کیفی ، تعیین عوامل محاسباتی (درصد چربی شیر) و تعیین مخزن تخلیه و محل مصرف شیر مربوطه انجام
میگردد . پس از آن برگه مجوز تخلیه در اختیار راننده گذاشته شده و به بخش تدارکات داخلی راهنمایی می گردد . پس
از تخلیه شیر و توزین مجدد خودرو جهت تعیین وزن شیر استحصال شده مدیریت آزمایشگاه با توجه به نتایج آزمایشات
نسبت به تعیین مقدار و یا درصد آب افزوده به شیر اقدام می نماید که این درصد از وزن خالص شیر کسر شده و وزن
بدست آمده در بخش حسابداري مخازن مبناي محاسبه و پرداخت به دامدار خواهد گردید . و برخی از نتایج آزمایشات
مربوطه بصورت یک نسخه چاپ شده پس از کسر درصد آب افزوده در اختیار راننده گذاشته می شود.​

: (​

E-Milk flow) راهکار نرم افزار گردش الکترونیکی شیر​

در این بخش نرم افزار پس از آنکه خودرو حامل محموله شیر توسط باسکول توزین و براي محموله توسط اپراتور باسکول
پرونده سازي گردید قبل از آنکه راننده با خودرو شیر به محل نمونه برداري مراجعه نماید ، اطلاعات و پرونده مربوط به
محموله​

(شامل اطلاعات مربوط به راننده ، خودرو ، دامداري ، گزارشات سابقه دامدار و .. ) به صورت خودکار براي اپراتور
آزمایشگاه و مدیران مربوطه ارسال گردیده و برچسبی براي شناسایی ظرف نمونه مورد آزمایش محموله چاپ شده و در
اختیار متخصصین آزمایشگاه جهت اخذ تمهیدات لازم نمونه برداري قرار خواهد گرفت . نمونه برداري انجام گرفته و نتایج
آزمایش توسط اپراتور در سیستم ثبت می گردد قابل ذکر می باشد چنانچه از نظر فنی قابلیت اتصال دستگاههاي
آزمایشگاه به نرم افزار وجود داشته باشد باشد ، می توان نتایج مربوط به هر آزمایش را به کمک سیستم بارکد و اتصال به
دستگاه مربوطه به صورت خودکار در سیستم وارد نمود . نتایج آزمایشات به طور خودکار به بخش مخازن جهت تعیین
مخزن تخلیه ارسال می گردد .​

حسابداري مخازن​

​

​

​

:​

فرآیند جاري​

:​

در این قسمت پس از توزین مجدد ، تعیین عوامل کمی وکیفی شیر و بر اساس عواملی از قبیل تناژ شیر دریافتی از
دامداري مربوطه و مبناهاي محاسباتی ، در جدولی نرخ ریالی هر محموله شیر تعیین می گردد و رسید انبار هر محموله
قیمت گذاري و به حسابداري جهت صدور سند خرید شیر ارسال می گردد​

.​

شرکت طلایه سیستم جهان سیستم گردش الکترونیکی شیر​

88574172 -​

​

​

​

آدرس : تهران - شهرك قدس ، بلوار فرحزادي ، مجتمع تجاري اداري شهرك غرب ، طبقه سوم غربی واحد 11 تلفکس : 5​

​

01212151147 - آدرس دفتر آمل: میدان قائم- ساختمان الماس-واحد 407 تلفن: 150​

: (​

E-Milk flow) راهکار نرم افزار گردش الکترونیکی شیر​

در این قسمت نرم افزار پس از آنکه نتایج آزمایشگاه و توزین را به صورت کاملا خودکار در اختیار این بخش سازمان قرار
داد ، براساس جداول پایه محاسباتی به طور اتوماتیک نرخ ریالی هر محموله محاسبه و به صورت اتوماتیک پس از درج در
سوابق دامدار نسبت به ارائه پرینت رسید انبار و صورت وضعیت شیر دریافتی به دامدار اقدام می نماید​

. پس از آن با توجه
به نرم افزار خریداري شده و در حال کار انبار هر کارخانه نسبت به طراحی و ارائه فایل خروجی مورد نظر آن نرم افزار
جهت خوانده شدن و ورود اطلاعات به صورت خودکار اقدام لازم انجام می گردد .​

گزارشات ریالی مختلفی از قبیل میزان ریالی شیر خریداري شده بر اساس بازه زمانی ، دامداري مشخص ، عوامل کیفی و​

...​

در این بخش قابل دریافت می باشد​

.​

بخشهاي فنی مختلف نرم افزار​

محتویات داده ها​

​

​

​

:​

دیتا بیس یا همان پایگاه داده ، محلی براي نگهداري اطلاعات سیستمی اعم از کلیه سوابق مربوط به کاربران ،دامداران
همکاران ، فعالیتهاي انجام شده و فرآیند هاي مربوط به آن است​

.​

این قسمت به عنوان یکی از اجزاي جدا نشدنی سیستم هاي نرم افزاري مبتنی بر دیتا بیس می باشد​

. فناوري استفاده
مایکروسافت ( که بی SQL server شده در این قسمت از نرم افزار هاي تولیدي شرکت مبتنی بر تکنولوژي ٢٠٠٨​

 

[عليرضا فرخي فريد]

مشاهده پیوست milk_process.pdf

 

[afsoon6282]

غنی سازی شیر

غنی سازی شیر

غنی سازی شیر شیر یکی از مهمترین مواد مغذی می باشد که غنی ار پروتئینهایی است که شامل تمام ده آمینو اسیدهای اصلی بوده که انرژی مورد نیاز و جذب شده روزانه() را فراهم میسازد,همچنین اسید چربهای اصلی

وآمینو گلوبینها وسایر عناصر.در بسیاری از کشورها مصرف شیر گاو رایج بوده, اگرچه مصرف شیر بز , گاو وحشی, گوسفند و شتر نیز مورد استفاده واقع میشود​

, همچنین بعنوان مخمر در پنبیر, ماست, کغیر,آبدوغ وکره مورد مصرف قرار می گیرد.در تجارت شیر بدوصورت شیر مایع و شیر خشک مورد استفاده قرار می گیرد,از نظر تجاری شیر بدوگونه شیر خشک یا پودر شیر و شیر مایع طبقه بندی میشود.​

مواد تشکیل دهنده شیر نمودار ترکیبات تشکیل دهنده شیرکامل نشان می دهد که شیر یک منبع عالی از کلسیم و ویتامین

B2 ,منیع غنی از ویتامین A و منبع متوسط از ویتامین D ,26 تا 42 درصد و 23 تا 52 درصد و5 درصد از USRDA بترتیبدر قسمتهایی از 250 میلی لیتری.اگر چه تغیرات موسمی باعث مشاهده تغییرات ترکیبات محتوی شیر بر اساس الگوهای تغذیه ای میشوند;احشامی که روی مراتع تازه در تابستان چرا می کنند در طول ماههای زمستان تغذیه میشوند در نتیجه مقدار ویتامین A موجود در شیر تازه بعنوان مثال در آمریکا از 600 تا 1800 IU/LIT نوسان دارد در صورتیکه ویتامین D از 5 تا 40 IU/LIT تغییر میکند .بیشتر شیر مود استفاده توسط انسان برای پیشگیری از میکروارگانیسمهای بیماری زای موجود در شیر خام که باعث بیماریهای عمومی قابل شیوع میشوند تحت فرایند گرمایی قرار میگیرد.در کشورهای در حال توسعه بخش عمده شیر مستقیما توسط مزرعه داران تولید و به مشتریان فروخته میشود که اغلب توسط مصرف کننده ها قبل از مصرف جوشیده میشود.عملیات گرمایش صنعتی رایج برای شیر مایع شامل پاستوریزه کردن وحرارت دادن در دماهای بالا یا دمایUHT سترون سازیاستریلیزه کردن میباشد.برای بدست آوردن شیر خشک,ابتدا شیر تازه حرارت داده شده سپس بروش ) ;خشک کردن افشانه ای) SPRAY-DRYING ,.ROLER-DRYINGخشک کردن غلتکی), DRUM- DRYING(خشک کردن استوانه ای) خشک میشود.این فرآیندهای صنعتی برخی از مواد مغذی موجود در شیر بخصوص ویتامینهای طبیعی را از بین می برد از بین رفتن مواد مغذی بستگی به روش تولید دارد ;مواد مغذی که ضمن فرآیند تولید از بین میروند قابل جاگزین شدن ضمن فرآیند غنی سازی میباشند .
در بسیاری از کشورها ,از نظر تجاری بخشی از شیر پر چرب یا تماما برای تولید شیر کم چرب یا بدون چربی بفروش میرسد.ویتامینهای قابل انحلال در چربی مثل ویتامین Aو D در حین چربی زدایی از بین می روند ولی قابل جایگزین شدن در طی عملیات غنی سازی می باشند.​

مواد مغذی افزوده شده به شیر ​

غنی سازی شیر مایع با ویتامین ​

A و D در بسیاری از کشورها به اجرا درآمده است بیشتر لبنیاتیها در آمریکا علاوه بر ویتامینهایA و D; ویتامینهایC و E را نیز به شیر می افزایند.بتا کاروتن بعنوان عامل افزایش رنگ به برخی از فرآورده های شیر مانند کره میباشد.شیر خشک و پودر شیر طعم دار معمولا با ویتامین A وD و کلسیم و آهن غنی سازی می شوند.فرمول پایه شیر و مواد از شیر گرفته شده با مبنایی از ویتامینها​

,مواد معدنی ,سایر مواد مغذی مثل اسیدهای چرب اشباع نشده غنی سازی می شوند.پودر شیر بعنوان یک غذای مکمل در شیلی با ویتامینc آهن مس و روی غنی میشود.میزان مواد مغذی افزوده شده به شیر به عواملی چون میزان مصرف شیر و نیازهای تغذیه ای طبقات مردم,اثر مواد مغذی افزوده شده روی کارکرد و خواص مشخصه شیر (رایحه ,طعم,رنگ) و پایداری مواد مغذی در طول تهیه و بسته بندی شیر بستگی دارد.​

شیر مایع

,بخصوص سر شیر می بایست حداقل با ویتامین A و D در 5000 و 500 IU/LIT( به ترتیب در نمودار 3( غنی سازی شوند در این سطوح کمان 100 میلی لیتری از شیر 21 تا 28 درصد ازUSRDA و 13 درصد از ویتامینA را برای بچه های 1 تا 10 سال مهیا خواهد کرد. سایر مواد بطور اختصاصی نیز می توانند افزوده شوند.​

تکنولوژیتکنولوژی غنی سازی شیر ساده می باشد .تمام ویتامینها و مواد معدنی که قابل افزودن به شیر می باشند در شکل پودری شیر موجود می باشند و ویتامینهای قابل انحلال در چربی در شکل روغنی آن در دسترس می باشند . بدلیل اینکه بطور معمول بیشتر از یک ماده مغذی به شیر افزوده می شود; آنها را با مزیت بهتر به صورت

PERMIX می افزایند که مخلوط همگنی از مقادیر مطلوب و غلیظ مواد غنی شده (ویتامینها و مواد معدنی)که در مقادیر محدودی از غذاها یافت میشود; غنی میشوند .PERMIX ها افزودن مقادیر صحیح و یکنواخت همگن از ترکیبات را در محصول نهایی تضمین میکنند .
برای مثال PERMIX ویتامین Aو D با رقیق کردن یک حجم از مخلوط محتوی 1 میلیون IU از ویتامین A1000 IU از ویتامین D در 100 حجم از روغن داغ (40-50 درجه سانتیگراد)و سپس همگن کردن با 50 حجم از سر شیر تازه بدست می آید.
بترتیب permix میتواند با رقیق کردن مخلوط ویتامین ( gr/lit 5 ) درlit 8از شیر خالص باضافه lit 2 خامه و سپس همگن کردن مخلوط ساخته شود.برای ترکیبات قابل انحلال در آب و غیر قابل انحلال یا آبگریز permix با رقیق کردن مواد مغذی با شیر تا 20 برابر وزنشان در 45 درجه سانتیگراد ضمن تکان دادن در طول مخلوط کردن ساخته میشوند.هر کدام از permix های ذکر شده میتواند به محصول نهایی به نسبتهای معین افزوده شود .​

غنی سازی شیر مایع ​

ویتامینهای قابل حل در چربی میتواند به شکل خشک یا چرب افزوده شوند ​

;با در نظر گرفتن اینکه ویتامینهای قابل حل در آب و مواد معدنی مستقیما به شکل خشک به شیر مایع افزوده می شوند .شیر مایع قبل از پاستوریزه کردن یا گرمایش در دماهای بالا غنی سازی می شود. اطمینان یافتن از توزیع مناسب مواد مغذی در شیر قبل از هر عملیات گرمایش ضروری میباشد.همگن سازی زمانیکه از شکل روغنی ویتامینها استفاده می شود بسیار تعیین کننده می باشد.روند مراحل غنی سازی شیر در شکل 2 نشان داده شده است .​

غنی سازی شیر خشک ​

ساده ترین روش برای غنی سازی شیر خشک مخلوط کردن شکل خشک ویتامینها و مواد معدنی با پودر شیر خشک میباشد همچنین شکل روغنی نیز می تواند افزوده شود .بر خلاف شیر مایع,شیر خشک را میتوان قبل یا بعد از عملیات گرمایش غنی سازی کرد.بشترین روش رایج غنی سازی شیر روش خشک کردن پاششی میباشد (جدول3 ).​

ثبات و ماندگاری ویتامینها​

ویتامینها به گرما و نور حساس می باشند همینطور عوامل اکسید کننده و کاهنده ها در دماهای مختلف کارایی دارند.پیشرفتهای اخیر تکنولوژی فرم تجاری ویتامینها با پایداری و استحکام اصلاح شده و سازگار با سایر عناصر را مهیا کرده است.مواد معدنی در مقایسه با ویتامینها به عوامل فیزیکی و شیمیایی کمتر حساس می باشند با ابن وجود آنها در طبیعت واکنش پذیر بوده و میبایست در فعل و انفعلات امکانپذیر با پروتئینهای شیر و عوامل ناسازگار یا پروتئینهای حساس شیر و​

biovailbility از شکل معدنی انتخاب شوند.مواد مغذی طبیعی موجود در شیر یا افزوده شده به شیر مایع در طول عملیات نسبتا مقاوم هستند;بیشتر ویتامینها و مواد معدنی بعد از یک فرآیند گرمایش معمول صنعتی قابلیت نگهداری از 70 تا 100 درصد را نشان میدهند ,اگر چه فرآیندهای گرمایی مکرر باعث از بین رفتن آنها در سطح وسیع میشود.
پایداری بیشتر مواد مغذی در شیر مایع در حین بسته بندی و ذخیره کردن نیز خوب می باشد .ویتامین C که به سهولت با اکسیژن و نور کاهیده می شود یک استثنا می باشد .
مقوای نازک و مقواهای پلی اتیلنی و چند لایه از ظروف پلاستیکی بهتر از مواد مغذی طعم و مزه شیر در برابر عوامل زیانبار از نور محافظت می کنند.
غنی سازی کامل شیر خشک ذخیره شده در دماهای محدود برای دو ماه 90 تا 100 درصد از ویتامینهای ‘B1 B2 ‘B3’ E ‘C و اسید نیکوتینیک افزوده شده را بطور کلی در طول دوره ذخیره کردن محافظت میکند.​

بهر حال قسمت اعظم از بین رفتن ویتامین ​

A می تواند بسرعت در نتیجه طول دوره نگهداری از 55 تا 75 درصد بعد از 5 ماه و فقط 35 تا 45 درصد بعد از 24 ماه پس از نگهداری اتفاق بیافتد.​

هزینه
قیمت شیر غنی شده مشروط به بهای مواد مغذی افزوده شده و بهای بازبینی کیفیت غنی سازی دارد.تغییرات لازمه در خط تولید شیر معمولی کمترین می باشد.
بهای مواد خام تا شیر پاستوریزه غنی شده با ​

500AU از ویتامینA و 500AU از ویتامین Dو100 درصد از USRDAاز ویتامینهای E;C;B1;B2;B6;B12;و(فولیک اسید)folateدر جدول 6 وارد شده است. این مقدار کمتر از یک درصد از متوسط قیمت عمده شیر مایع در آمریکا میباشد.​

تاریخچه و اقدامات موفقیت آمیز​

غنی سازی شیر در اوایل نیمه دوم قرن حاضر شروع شد.غنی سازی شیر بوسیله ویتامین ​

D در انگلستان گزارش شده که در سال 1923 آغاز شده بوده است.بطور جاری غنی سازی شیر بوسیله ویتامین D وA بصورت اختیاری تجربه شده است.
در آمریکا انجمن غذا و تغذیه وابسته به اتحاد دارویی آمریکا در 1939 افزودن بیشتر از IU400 از ویتامین D در یک پیمانه شیررا برای بهبود سلامتی عمومی اعلام کرد.
کاهش مشخص در شیوع نرمی استخوان ;اختلا لات کمبود ویتامین D در آمریکا با غنی سازی شیر بوسیله ویتامین D کنترل شده است.نسبت شیر به مواد مغذی جذب شده در جمعیت آمریکا در شکل 4 نشان داده شده است.
شیلی به غنی سازی شیر با آهن برایافراد بالاتر از 20 سال شناخته شده است.امروزه برنامه های تغذیه مکمل شیر پودری غنی شده بوسیله ویتامین Cو آهن و مس و روی را مهیا کرده است.ویتامین Cافزوده شده; بهبود جذب آهن; تاثیر بهینه شیر غنی شده با آهن را نشان می دهد.​

در سری آزمایشهای کنترل شده ​

; شیر غنی شده با ویتامین Cو آهن به بچه های اهل شیلی در محدوده سنی 3 ماهه تا 15 ماهه داده شده که بطور چشمگیر کمبود فقر آهن برطرف گردید.(شکل 5)​

آرژانتین شیر مایع را بطور موفقیت آمیز با آهن استفاده شده با ترکیبات سولفات​

MICROENCAPSALET​

فسفو لیپید ها بدون اثرات زیانبار روی خواص شیر ​

غنی سازی کرده است.
مطالعات bioavaitabilityنتایج امید بخشی را نشان داده است.لبنیاتی ها در ایرلند بدنبال گزارش شیوع بالای کمبود ویتامینD در سالخورده ها شروع به غنی سازی شیر با ویتامینD و کلسیم نمودند.​

شیر غنی شده با ویتامین برای کسانی سودمند واقع شد که بواسطه محدودیت تابش نور خورشید در آن منطقه دچار کمبود ویتامین​

D شده بودند; بخصوص در ماههای زمستان.
​

تصویب قانون​

بسیاری از کشورها غنی سازی شیر را در اوایل قرن حاضر اجباری کردند.لیست 7 قوانین جاری غنی سازی شیر با ویتامین​

A وD را نشان میدهد بعلاوه بسیاری از کشورها بطور داوطلبانه مواد مغذی را به شیر افزودند بویژه شیر مایع کم چرب یا بدون چرب و شیر خشک.​

 

[afsoon6282]

چرا شیر اذیت می کند

چرا شیر اذیت می کند

عدم تحمل لاکتوز به این معناست که انسان غذاهایی را که حاوی لاکتوز می باشد، نمی تواند هضم کند لاکتوز قند موجود در شیر و فرآورده های شیری است .
آیا باید نگران عدم تحمل لاکتوز بود
عدم تحمل لاکتوز به عنوان یک مسئله جدی نیست اگر شما جزو این گروه هستید کمتر از شیر و دیگر فرآورده های
شیری استفاد کنید و یا شیر را به همراه یک ماده غذایی دیگر که بتواند در هضم آن کمک کند؛ مصرف کنید.
چرا بدن برخی افراد عدم تحمل به لاکتوز دارد
شما لاکتوز را نمی توانید هضم کنید زیرا که بدنتان آنزیم لاکتاز را به اندازه کافی ندارد روده کوچک به این آنزیم احتیاج دارد تا لاکتوز ( قند شیر ) را بشکند. اگر لاکتوز هضم نشود کرامپ (گرفتگی) و نفخ ایجاد می شود.
چگونه باید فهمید که بدن عدم تحمل به لاکتوز دارد
بعد از خوردن غذاهایی که لاکتوز دارند، معده درد می گیرید همچنین علائمی از قبیل، گاز ( نفخ معده ) اسهال و تورم معده وجود دارد .نکته قابل توجه این است که از آنجایی که برخی بیماری ها دارای این علائم و نشانه ها می باشند لذا پزشک تشخیص می دهد که مشکلات ایجاد شده به خاطر عدم تحمل به لاکتوز است یا خیر؟
چگونه پزشک این بیماری را تشخیص می دهد
با استفاده از یکی از روش های زیر پزشک این بیماری را تشخیص می دهد
آزمایش خون و تنفس
در این روش به شما یک نوشیدنی شیرین شده با لاکتوز را می دهند سپس آزمایش خون یا تنفس می گیرند تا ببینند که آیا لاکتوز در بدنتان هضم شده است یا خیر
آزمایش حرکت روده
این آزمایش معمولاًبرای عدم تحمل به لاکتوزدرنوزادان انجام می شود.
چه غذاهایی را نباید مصرف کرد
هر غذایی که دارای لاکتوز است باید خیلی کم مصرف شود این غذاها شامل شیر، بستنی، خامه، کره، پنیر، ماست ، غذاهای آماده زیرا لاکتوز به بعضی از غذاها اضافه می شود از قبیل غلات آماده (کورن فلکس ها ) سس های سالاد، کیک ها و بیسکویت ها
چگونه می توان دریافت که چه غذاهایی دارای ترکیبی از لاکتوز می باشند
به محتویات غذاها نگاه کنید اگر یکی از مواد زیر در غذای مصرفی شما باشد نشان دهنده وجود لاکتوز در محصول است
کره ، پنیر، آب پنیر، خامه ، شیر خشک، پودر شیر
شما ممکن است مقدار کمی از غذاهای لاکتوز دار را بتوانید بدون هیچگونه عارضه جانبی مصرف کنید برای مثال ممکن است قادر به خوردن پنیر یا ماست باشید، اما به محض انکه شیر می خورید ، معده درد می گیرید .
برای فهمیدن اینکه چه غذاهایی را نمی توانید بخورید مقدار کمی از یک محصول حاوی شیر را مصرف کنید و اگر دیدید بعد از خوردن، معده درد ندارید، آن محصول برای بدن شما ضرر ندارد .
اگر به تمام محصولات شیری حساسیت دارید شیر بدون لاکتوز را مصرف کنید .
همان طور که می دانید شیر و سایر محصولات شیر، کلسیم لازم رابرای بدن تامین می کنند اگر شما نمی می توانید از لبنیات استفاده کنید بهتر است از منابع دیگر کلسیم که در غذاها موجود است استفاده کنید این غذاها شامل:
کنسرو ماهی، سالمون، کلم پیچ، کلم بروکلی، آب تره فرنگی، آلو بخارا، انجیر ، جعفری، مارچوبه، جوی دو سر، دانه های خردل، دانه کنجد ، دانه سویا
نکات ضروری
از غذاهای حاوی لاکتوز به مقدار کم استفاده کنید .
محصولات لبنی ای که در بدن شما ایجاد ناراحتی نمی کند را بشناسید
محتویات غذاهای آماده را بخوانید.
کلسیم را توسط غذاهای غنی از کلسیم در یافت کنید

 

[afsoon6282]

اهمیت غذایی شیر و مقایسه شیر گاو و گاومیش

اهمیت غذایی شیر و مقایسه شیر گاو و گاومیش

اهمیت غذایی شیر و مقایسه شیر گاو و گاومیششیر کاملترین غذایی است که می تواند مورد استفاده انسان قرار گیرد. به همین منظور یکی از فعالیتهای اساسی دامداری در دنیا پرورش دامهای شیری است.
وان لکم فی الانعام لعبره نسقیکم مما فی بطونه من بین فرث ودم لبنا خالصا سائغا للشاربین (سوره نحل آیه ۶۶ )
”برای شما در چهارپایان پندی است از شیر خالص که از شکمشان از میان سرگین وخون بیرون می آید،سیرابتان می کنیم ،شیری که به کام نوشندگان گوارا است .”
شیر کاملترین غذایی است که می تواند مورد استفاده انسان قرار گیرد. به همین منظور یکی از فعالیتهای اساسی دامداری در دنیا پرورش دامهای شیری است.
این ماده غذایی از یک ترکیب پیچیده تشکیل شده که شامل چربی ، پروتئین ، قند لاکتوز ، عناصر معدنی ، ویتامینها ، آنزیمهاوآب میباشد.فرآورده های شیری بهترین منابع تامین کلسیم بدن انسان هستند. مصرف شیر وفراورده های مختلف آن به ویژه فراورده های تخمیری، منجر به افزایش طول عمر، افزایش بازده جسمی وفکری، کاهش بیماریهای عفونی، کاهش بیماریهای استخوانی ورشد مطلوب کودکان ونوجوانان میشود. استفاده از شیروانواع صنایع لبنی یک ناحیه، بطورعمده از عوامل اقتصادی وشرایط آب وهوایی ،عادات غذایی، سلیقه غذایی مردم وسطح تکنولوژی پیروی می کند. ارزش بیولوژیکی پروتئینهای موجود در این ماده غذایی معادل نسبت درصد ازت جذب شده می باشدکه برای تامین رشدوبقا در بدن نگهداری می شود.پروتئین شیر شامل۸۰ % کازئین ، ۲۰% پروتئینهای محلول می باشد. ترکیبات شیر دامها نه تنها از نوعی به نوع دیگر بلکه در نژادهای مختلف متغیر بوده ضمن اینکه عوامل محیطی (سن،فصل ،تغذیه ،بهداشت وشیردهی )نیز به نوبه خود موجب تغییراتی در ترکیب شیر می گردند.
بیش از نیمی از جمعیت جهان در نواحی خاور دور وخاور نزدیک وبرخی قسمتهای اروپا شیر وفراورده های شیر گاومیش را به مصرف می کنند. بازده تولید زیاد گاومیش شیری ،عملکرد بالای شیر باچربی و ومواد جامد بالا استفاده از شیر برای چندین غذای پختنی وغذای کودک، باعث شده که این حیوان برای کشورهای در حال توسعه بسیار ارزشمند باشد.
بنابر این دستیابی به اطلاعات کاملی در باره خواص فیریکوشیمیایی شیر گاومیش وارزش تغذیه ای آن برای تکنولوژی شیر مایع ضروری به نظر می رسد. برخی از مردم هند، عقیده اشتباهی در مورد ارزش غذایی شیر گاومیش دارند. گروهی از مردم معتقدند شیر گاومیش به اندازه شیر گاو حاوی مواد مغذی نیست. گروهی نیز این نظر رادارند که مصرف شیر گاومیش اثر بدی روی توان فکری مصرف کننده می گذارد. چنین عقاید ونظراتی بی پایه واساس بوده وهیچ مطلب علمی این نظرات را تایید نمی کند. به رغم آن که شیر گاومیش به دلیل چربی وموادجامد بدون چربی زیاد غنی تر از شیر گاو است. در آزمایش های تغذیه ای که در مصر انجام شد معلوم شد که قابلیت هضم مواد جامد شیر گاو وشیر گاومیش به یک اندازه بوده وچربی زیاد شیر گاومیش اثری روی قابلیت هضم آن ندارد. چربی شیر گاووگاومیش مقدار کمی اسید چرب ضروری دارد. فاکتور اساسی در تعیین انرژی شیر در درجه اول میزان چربی آن است. شیر گاو۶۷ کیلوکالری وشیر گاومیش ۱۱۷کیلوکالری انرژی در ۱۰۰ میلی لیتر دارد. افراد دیگری این نظر را دارند که شیر گاو وشیر گاومیش در موشها باعث رشد شده وهیچ تفاوتی از این نظر بین شیر دو گونه مشاهده نکردند. محققین هندی ارزش بیولوژیکی وقابلیت هضم پروتئین شیر گاو، گاومیش وبز را بررسی کردند. معلوم شد که پروتئین شیر این سه گونه در میزان افزایش رشد اثر برابری دارند وضرایب قابلیت هضم آنها تقریبا یکی است. ارزش بیولوژیکی حقیقی پروتئین شیر گاومیش ،گاو وبز به ترتیب ۹/۸۶ ،۹/۸۳ ،۴/۷۸ وقابلیت هضم آنها بترتیب ۹/۹۱، ۸/۸۸، ۴/۹۴ذکر شده است. مقدار لاکتوز شیرگاو وگاومیش بین ۵/ ۴ تا ۹/۴% می باشد. در باره مقدار ویتامینها ی شیر گاومیش وفرآورده های آن،مطالعاتی در هند انجام گرفته است. در مقایسه با شیر گاو، کاروتن در شیر گاومیش وجود ندارد.
بنابراین پتانسیل ویتامین A شیر گاومیش بخاطر ویتامین Aموجود در چربی آنست . میزان ویتامین A شیر گاو وگاومیش وتغییرات فصلی آنان بررسی شده ومعلوم که شیر گاومیش به دلیل میزان چربی بیشتر ،ویتامین A بیشتری در مقایسه با شیر گاودارد. ویتامینA در هر گرم شیر گاومیش بین۸/۱۴و۸/۴۴ واحد بین المللی متغیر است. در هر دو گونه حداکثر ویتامین طی ماههای اگوست تا اکتبر وحداقل آن طی ماه های مارس وآوریل ملاحظه شد. افراد دیگری تغییرات فصلی ویتامین A شیر گاومیش را مورد توجه قرار داده ومعلوم کردند که میزان آن طی فصل بادهای موسمی حداکثر وطی فصول تابستان و زمستان در حداقل است. میانگین تیامین ،اسید نیکوتینیک و ریبوفلاوین شیر گاومیش بترتیب ۵۰/ ،۸۳/ ،۰۷/ ۱میکروگرم در میلی لیتر بیان شده است. پال وهمکاران میانگین اسید آسکوربیک شیر گاومیش را ۱/۲۸ قسمت در میلیون گزارش کردند که بیشتراز مقداری است که در شیر گاو بدست آمده است. بااستفاده از لاکتوباسیلوس لاکتیس آشکارشد که میانگین ویتامین ۱۲B شیر گاومیش از ۸/۲ تا ۴ میکروگرم در میلی لیتر متغیر است .شیر گاومیش آب کمتری داشته ،ماده خشک ، چربی ،لاکتوز وپروتئین آن از شیر گاو بیشتر وشامل ۱۶% ماده خشک در مقایسه با ۱۴- ۱۲% شیر گاو است. ماده خشک زیاد شیر گاومیش نه تنها باعث ایده ال شدن اّ ن جهت فراوری عالی محصولات لبنی شده بلکه مربوط به ذخیره انرژی در جریان اّن پروسه می شود. ما ست تهیه شده از شیر گاومیش، بدون افزودن پروتئینهای اضافی شیر یا مواد ژله ای حالت ضخیم و طبیعی دارد.بر خلاف گاوهای شیری جدید، گاومیش می تواند بدون نیاز به استفاده زیاد از غذای کنسانتره ای رشد کند. علوفه،شبدر، کاه قسمت عمده رژیم گاومیشها را تشکیل می دهد.تاکنون در جیره غذایی گاومیشها از پودر استخوان،پودر ماهی یا جیره های اصلاح شده از نظر ژنتیکی استفاده نشده است. غنی بودن شیر گاومیش از نظر مواد مغذی در مقایسه با شیر گاو ، آنرا برای تهیه شیر خشک مناسب وقابلیت نگهداری فراورده های آنرا بیشتر نموده است.شیر گاومیش بطور میانگین حاوی ۱۶۳/ درصدکلسیم و۱۰۱/ در صد فسفر است که این اعداد در شیر گاو بترتیب ۱۲۷/ و۰۹۲/درصد است. شیر گاومیش ۴۳% کلسترول کمترو۴۰% پروتئین بیشتر ازشیر گاو دارد.


منبع:۱- م. فهیم الدین. شجاع . جلیل. رافت، عباس .۱۳۷۹. پرورش گاومیش. انتشارات جهاد دانشگاهی. آذر بایجان غربی

۸.Anonymous.composition buffalo milk. Intrnet searching(netnitco.net)
۹.Anonymous. ۲۰۰۱. Mother,s Milk. Internet,Hygien library catalog. ortohotrophy, chaptXL.III
۱۰.Anonymous. ۲۰۰۱. Serious-jonas Camargo Assunco Buffalando . Internet searching
۱۱.Anonymous. Buffalo milk from Britian.Internet searching (info@buffalo milk.co.uk )
نویسنده :ژیلا توپچی خسروشاهی

 

[نازي_مو]

ممنون افسون جان
در مورد ماست بگم كه ميزان لاكتوز ماست خيلي كمه چون در زمان تبديل شدن شير به ماست لاكتوز توسط باكترها مصرف مي شه و مي تونه قابل استفاده باشه براي كسانيكه عدم تحمل لاكتوز دارن
ولي نمي دونم چرا اينجا گفته ماست و پنير لاكتوز دارن

 

[sangesaboor65]

يك پيشنهاد براي كساني كه مثل خودم مشكل تحمل لاكتوز رو دارن :
معده به خاطر عدم تحمل لاكتوز قادر به تجزيه لاكتوز نيست و اگر پس از مدتي شير مصرف كنيد با مشكلاتي مانند دل درد - دل پيچه و .... مواجه مي شيد.
براي از بين بردن اين عمل معده شما بايد عكس العملي رو در اين زمينه انجام بديد يعني بايد كاري كنيد كه معده به طور طبيعي و مجدد شروع به هضم يا تحمل لاكتوز كنه. اگر شما چند هفته پشت سر هم شير مصرف كنيد معده شما هم مي تونه اين لاكتوز رو تحمل كنه اما مصرف شير بايد چگونه باشد؟
مصرف شير نبايد به صورت ليواني و در حجم بالا باشد. بلكه اگر شما مثلا از 1 قاشق غذا خوري شروع كنيد بهترين حالت رو انتخاب كرديد. يعني شما از روزي 1 قاشق غذا خوري خوردن شير رو آغاز كنيد تا چند هفته و اين مقدار رو به صورت چند روز در ميان يا هفته در ميان افزايش بديد. طبيعتاً در هفته هاي سوم و چهارم يعني بعد از گذشت حدود 1 ماه خواهيد توانست نصف ليوان شير رو به راحتي نوش جان كنيد. البته بايد توجه داشت كه اين مصرف رو قطع نكنيد.
( اگر متن زياد جالب نبود معذرت . آخه اولين بار كه دارم پست مي زارم و يكم هم عجله دارم . )

 

[afsoon6282]

لبنیات ؛ پرچرب یا کم‌چرب؟

لبنیات ؛ پرچرب یا کم‌چرب؟

شیر بعد از آب، حیاتی‌ترین ماده خوراکی تلقی می‌شود. این فرآورده کامل‌ترین غذا و سرشار از مواد مغذی به شمار می‌رود که عمده نیاز بدن انسان را تامین می‌کند.شیر حاوی 3.5 گرم پروتئین و 3.5 تا 4 درصد چربی است که هر دوی آنها برای کودکان در حال رشد، ضروری است.ولی پرسش اینجاست که باید چه لبنیاتی مصرف کرد، پرچرب یا کم‌چرب؟
دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه و رئیس دانشکده و انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور مصرف شیر و لبنیات پرچرب را برای کودکان زیر 5 سال مفید دانسته و می‌گوید: بدن کودکان در این سن به کربوهیدرات‌ها، لاکتوز، پروتئین و چربی شیر نیاز دارد، به همین دلیل است که توصیه می‌شود این گروه سنی شیر و ماست را به طور کامل (پرچرب)‌ دریافت کنند و حتی مصرف چندین مرتبه کره در غذاها برای آنها مفید است.
وی می‌افزاید: کودکان بالای سنین 5 سال تا 16 سال نیز اگر دچار پروزنی و اضافه وزن هستند، باید از لبنیات و شیر کم‌چرب استفاده کنند و در غیر این صورت آنها نیز می‌توانند کماکان شیر را به صورت کامل دریافت کنند ولی از 17، 18 سالگی به بعد توصیه متخصصان تغذیه بر این است که شیر و لبنیات به صورت کم‌چرب دریافت شود (حتی افرادی که به ظاهر لاغر هستند)‌ مگر در مواقعی که فرد واقعا لاغر و ضعیف باشد.
علت توصیه به مصرف کم‌ چربی‌ها
چربی شیر با کلسیم غذایی و از جمله کلسیم خود شیر، ترکیب نامحلولی را درست می‌کند به همین دلیل هم دسترسی بدن به کلسیم شیر را که خیلی ارزشمند است، کاهش می‌دهد.
دکتر درستی با بیان این مطلب می‌افزاید: اگر روزی یک لیتر لبنیات مصرف کنیم با خوردن شیر و ماست کم‌چرب (یک درصد)‌ روزانه 25 گرم چربی کمتری را در طول روز دریافت خواهیم کرد که در طول یک ماه، میزان تفاوت دریافت چربی به 750 گرم چربی می‌رسد که این تفاوت می‌تواند چیزی بین 5/0 تا 8/0 کیلوگرم اضافه وزن را برای افراد ایجاد کند.
وی می‌‌افزاید: با مصرف لبنیات کم‌چرب، به جذب بالای کلسیم کمک می‌شود.
یبوست و لبنیات پرچرب
یکی از عادات اشتباه رایج در جامعه ما، عدم مصرف کافی سبزیجات است. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که دارای رشد قدی ناکافی هستند با وجود مصرف روزانه 4 تا 7 لیوان شیر و ماست از رشد خوبی برخوردار نبوده و حتی دچار یبوست نیز هستند که مهم‌ترین علت آن، عدم مصرف سبزیجات کافی است که تا وقتی مصرف نشوند مواد کافی جهت رشد به بدن نرسیده و منجر به کوتاهی قد و ضعف آنها می‌شود.
این متخصص تغذیه می‌افزاید: سبزیجات ترانزیت مواد را در دستگاه گوارش اضافه می‌کنند یعنی باعث می‌شوند مواد غذایی حجم زیادی پیدا کنند و طی جذب آب بیشتر، با سرعت بیشتری از روده عبور کنند و در نتیجه روزی یک یا چند مرتبه عمل دفع صورت بگیرد.
وی یادآور می‌شود: ولی کودکی که سبزیجات را به اندازه کافی مصرف نکند و از نان سفید و برنج استفاده کند، بر اثر نرسیدن فیبر کافی به بدن، در آینده احتمال افزایش بیماری‌های سرطانی را خواهد داشت، دچار یبوست نیز می‌شود.
دکتر درستی خاطرنشان می‌کند: خوردن شیر و لبنیات پرچرب تفاوت جدی در ایجاد یبوست افراد ندارد و از آنجا که این افراد به مقدار کافی سبزیجات مصرف نمی‌کنند، با خوردن شیر پرچرب این عارضه در آنها شدیدتر خواهد بود.
خواص شیر کم‌چرب آبکی
وقتی چربی‌ را از شیر جدا می‌کنند باقی‌مانده آن ظاهری شل و کم‌رنگ خواهد داشت، ولی واقعیت این است که در آب این شیر به ظاهر کم‌ارزش، ویتامینی به نام 2( Bریبوفلابین)‌ وجود دارد که برای سلامتی مغز و اعصاب و سلول‌های بدن بسیار ضروری است و کمبود آن می‌تواند منجر به برخی عوارض عصبی شود.
این متخصص تغذیه می‌‌افزاید: شیر حاوی کلسیم، فسفر و منیزیم است که اصلا ربطی به چربی گرفته شده آن ندارد، همچنین پروتئینی که فوق‌العاده از نظر تغذیه، برای رشد کودک ارزشمند است نیز در قسمت آبکی شیر باقی می‌ماند و با گرفته شدن چربی شیر از بین نمی‌رود یا از آن جدا نمی‌شود، یعنی با گرفتن چربی شیر، تنها چیزی که از شیر جدا می‌شود چربی آن است نه چیز دیگر.
ولی واقعیت این است که چربی، همه چیز را خوشمزه می‌کند و خیلی‌ها به دلیل خوشمزه بودن، به سراغ چربی‌ها می‌روند که شیر و لبنیات نیز از این موضوع مستثنا نیستند.

 

["Pejman"]

بهداشت شير در جايگاه شيردوشي

بهداشت شير در جايگاه شيردوشي

گاوها براي شير دوشي بايستي به محل ديگري غيرازا اصطبل نگهداري دام برده شوند اين امر علاوه بررعايت بهداشت شير دوشي اولين برنامه تحريك گاو براي ترشح هورمون اكسي توسين ( Oxytocine) است كه سبب آزاد شدن شير و شل شدن پستان وعضلات حلقوي اسفنكتر و دوشيدن كامل شير در شير دوشي ميشود. رعايت بهداشت در سالن شيردوشي مهمترين مرحله توليد شير بهداشتي با بار ميكروبي كم ميباشد از اين لحاظ بايستي دقت داشت كه شير توليدي از دام سالم هميشه فاقد آلودگي است ودر صورتيكه مجراي پستان دام را قبلا”‌خوب ضدعفوني كرده باشيم در اينجا آلودگي شيربستگي به رعايت بهداشت و دستورالعمل هاي بهداشتي دارد. ديوارها و كف شير دوشي بايستي قابل شستشو و ضد عفوني باشد معمولا”‌سيماني يا كاشي كاري ميشود سالن شيردوشي بايستي داراي نور وتهويه كافي و درب و پنجره هاي توري دار داراي سيستم آب سرد وگرم كافي براي شستشو باشد. آب مورد استفاده اهميت زيادي در بهداشت شيردارد واز نظر فيزيكي بايستي پاك و عاري از آلودگيهاي ميكروبي باشد چرا كه بامید شستشو خود عامل انتشار آلودگي در شير وسيستم شيردوشي ميشود. بنابراين آزمايش آب قبل از استفاده ضروري است ودرصورت لزوم آنرا با كلروياسيستم تصفيه بايستي بهداشتي كرد.اگر از سيستم شيردوشي استفاده ميشود لوله هاي انتقال شير بايستي ازنوع استیل و مخازن نيز از نوع استيل باشد سيتم فاضلاب وهدايت آب پس از شستشو داراي شيب مناسب باشد.

ضوابط بهداشتي شيردوشي
هدف تعيين ضوابط و روشهاي صحيح دوشش شير از نقطه نظر بهداشتي است .
الف- مراحل مقدماتی دوشش:
1- آماده كردن دام 2- شستشو و تميز كردن پستان دام با آب ولرم حدود 40 درجه سانتيگراد همراه ماده ضدعفوني كننده به نحوي كه ضمن پاك كردن مواد خارجي و چربيهاي اطراف پستان دام . صدمه اي به اعضاء‌پوست پستان وارد ننمايد.
3- خشك كردن پستان پس از شستشو و تميز كردن با حوله يا دستمال كاغذي يك بار مصرف.
يادآوري : شستشوي و ضد عفوني پستان بايد در زمان كوتاه انجام گيرد ،‌تميز نگهداشتن محل نگهداري دام شيري بهترين راه كاهش زمان شستشو ميباشد.
4- خارج كردن قطرات اوليه شير از پستان (‌رگ گيري)‌به داخل يك ظرف یا بر روي صفحه مشبك ويا صفحه سياه بمنظور كنترل آلودگي پستان ها ،‌ وجود ناهنجاريها در شيرخام از قبيل خون ، ‌رنگ عادي ولخته انجام ميگيرد.
يادآوري : ‌رگ گيري موجب حصول اطمينان از بازكردن منافذ پستان وخروج شير اوليه كه ممكن است حاوي مقدار زيادي باكتري باشد صورت ميگيرد . بنابراين از ريختن آن برروي كف سالن شيردوشي بايد اجتناب شود.
5- شخص شيردوش بايدسالم وداراي ناخن كوتاه وعاري از هرگونه ابتلاء به بيماريهاي عفوني مزمن ومشترك بين انسان ودام باشد.
6- شخص شيردوش در زمان شيردوشي بايد ملبس به لباس كار مناسب شامل روپوش .كلاه.دستكش وچكمه باشد.
7- محل شيردوشي بايستي داري نوركافي و تهويه مناسب بوده و دوشش شير درمحيطي تميز وعاري از هرگونه گردو غبار و بو انجام گيرد.
8- شيردوشي بايد در محيطي ساكت وآرام انجام گيرد.
يادآوري : از هرگونه تغذيه دام درحين شيردوشي به منظور جلوگيري از ايجاد گردو خاك خودداري گردد.

ضوابط بهداشتي وفني تاسيسات شيردوشي

1- ميزان دوشش با دستگاه بستگي به وزن خوشه شيردوشي وارتفاع ظروف شيشه اي مدرج دارد.كه توصيه شده وزن خوشه شيردوشي بين 5/3-5/1 كيلوگرم وظروف شيشه اي پايين تراز سطح پستان دام واقع شوند.
يادآوري : ‌شير باقيمانده پس از دوشش در پستان دام ميتواند موجب بروز بيماري ورم پستان گردد.
2- به منظور جلوگيري از انتقال عفونت بين پستانها بايد با قطع مكش قبل از خارج سازي خوشه شيردوشي از جريان معكوس شيرداخل خوشه شيردوشي ممانعت كرد.
3- دستگاه شيردوشي بايد مرتبا”‌مورد بازرسي قرارگيرد.
4- حداقل يكبار در سال كل تاسيسات شيردوشي به وسيله يك فرد متخصص كنترل وبازرسي شود گزارش آن بمنظور رفع نواقص به دامدار و دامپزشكي ارائه گردد.
5- ابعاد سالن شيردوشي بايد متناسب با ظرفيت تعداد دام كه در هر وعده بايد دوشيده ميشوند بوده ودام بتواند به راحتي رفت آمد نمايد.
6- ديوارها بايد سطحي صيقلي وصاف داشته وقابل تميز كردن و غير قابل نفوذ بودن وداراي رنگ روشن باشد.
7- سالن شيردوشي بايد داراي تهويه مطلوب بوده ،‌در صورت استفاده از پنجره ها به اين منظور پنجره ها بايد مجهز به توري براي جلوگيري از ورود حشرات باشند .
8- كف سالن نيز قابل شستشو و ضدعفوني بوده وداراي كانال فاضلاب با شيب مناسب باشد.
9- چاله شيردوشي بايد داراي طول وعرض و ارتفاع مناسب وفاضلاب آن بقسمي باشد كه شستشوي سالن بسهولت انجام گرفته و بهيچوجه آب در محل جمع نگردد.
10- داراي آب گرم وسردكافي قابل شرب وتصفيه شده جهت شستشوي مرتب وسائل شيردوشي وحمل شير وهمچنين شستشوي پستان دام باشد.
11- موتور دستگاه دوشنده بايد دراتاق مخصوص كه دور از سالن شيردوشي بوده نصب ومجهز به سيستم صداگير باشد كه صداي آن دام را در موقع دوششي ناراحت ننمايد.
12- دستگاههاي شيردوشي بايد دراتاق شيردوشي متناسب با مقدار توليد شيرروزانه نصب شود.
13- سالن شيردوشي بايد مجهز به فضاي جهت توقف دام بوده تا در هنگام دوشش دام بدون حركت دراين اتاقكها قرار بگيرد.
14- كف سالن شيردوشي غير قابل نفوذ وقابليت تحمل بار اضافي به طور مثال مقرهاي شيردوشي را داشته باشد (‌مقر شير دوشي عبارت است از جايگاهي كه دام شيري در هنگام دوشش درآن مستقر ميگردد).
15- كف بايد با پوشش سخت مفروش شده غير لغزنده ومقاوم به مواد شيميائي باشد.
16- كليه سطوح داخلي ديوارها وسقف ها بايد كاملا”‌صاف و بدون پستي وبلندي بوده و به گونه اي طراحي شوندكه داراي استحكام كافي باشد و بار اضافي را بدون تغيير شكل تحمل كند.
17- سالن شيردوشي بايد قابليت دسترسي به تسهيلات جمع آوري وتوزيع دام شيري را داشته باشد.
18- ورودي وخروجي هاي سالن شيردوشي بايد به گونه اي ساخته شوند كه فقط يك دام شيري هم زمان قادر به عبور از آنها باشد واز هرگونه انقطاعي در حركت دام ممانعت بعمل آيد.
19- تعبيه حوضچه ضد عفوني در محل ورودي به سالن شيردوشي به طوري كه دام مجبور به عبور از آن باشد.
20- سالن شيردوشي بايد درمكاني احداث گردد كه خطر آلودگي شيرخام به حداقل برسد .
21- كليه ورودي هاي سالن شيردوشي بايد سنگفرش شده وقابليت شستشو و ضد عفوني را داشته وآب روي آن به طرف تجهيزات دفع فاضلاب الزامي است.
يادآوري : ‌شير گاو هائيكه تحت درمان با آنتي بيوتيك يا مواد هورموني ويا داروئي ديگر قرار گرفته اند تا زمان دفع باقيمانده دارو (‌براساس دستور كارخانه سازنده )‌قابل مصرف نمي باشد ونبايد با شير ساير دامها مخلوط گردد.
22- شير توليدي پس از دوشش بايستي ازصافي عبورداده شود تا ذرات خارجي موجود در شير گرفته شود
23- پس از انجام شيردوشي سالن و دستگاههاي شير دوشي بايستي شستشو و ضدعفوني گردد.
ضوابط شستشو و ضد عفوني دستگاههاي شيردوش
شستشوي دستگاههاي شيردوش ممكن است با دست يا با سيستم CIP شستشو در مدار بسته )CLEANINIG IN PLACE انجام گيرد كه درهرحال بايد نكات ذيل رعايت گردد:
1- قسمتهاي كه امكان بازكردن آنها وجود دارد مثل خرچنگي ،‌پستانك ها غلاف پستانك بايد پس از آخرين دوشش بازكرده وقطعه قطعه شستشو شوند.
2- در آب مورد مصرف براي شستشوي دستگاههاي شيردوشي نبايد به هيچ وجه از مواد كف كننده استفاده شود.
3- مواد شستشو و ضدعفوني كننده بايد در دمائي كه سازنده مواد توصيه نموده استفاده شود
4- شستشو داراي نظم مخصوص بوده كه ميبايستي توسط شخص شيردوش رعايت وانجام گردد.
5-درابتدا خط مسير عبور شير با آب سرد براي مدت چند دقيقه ،سپس با آب گرم وبعد با محلولهاي شيميائي شستشو كننده مخلوط با ضد عفوني كننده ويا بطور جداگانه شستشو وضدعفوني گردند.
6- در مرحله آخر با آب تميز وسالم وسردآثار وبقاياي مواد شستشو و ضد عفوني كننده را از مسيرخارج نمود.
7- عمل شستشو و ضد عفوني دستگاه در هروعده شيردوشي بلافاصله انجام شود .
يادآوري :آب مورد مصرف شستشوي دستگاههاي مورد استفاده دامداري بايد آب آشاميدني ومطابق استاندارد باشد. چنانچه شير توليدي را نتوان حداكثر ظرف مدت 2 ساعت به مراكز جمع آوري ويا كارخانجات منتقل نمود بايد هرچه سريعتر شيررا جهت سرد كردن به اتاق نگهداري شير انتقال داد وتا 8 درجه سانتيگراد خنك نمود واگر جمع آوري شيرروزانه نيست بايد دردماي 6 درجه سانتيگراد نگهداري شود. وقتي شير به كارخانجات صنايع لبني منتقل ميشود نبايد دماي آن بيش از 10 درجه سانتيگراد باشد.
+ نوشته شده توسط محمد در جمعه بیست و هفتم شهریور 1388 و ساعت 15:51 | يک نظر راههاي ورود ميكروبها به شير خام در دامداري ها
راههاي ورود ميكروبها به شير خام در دامداري ها

مقدمه: شير مايع مترشحه از غده پستان پستانداران بوده.و به تنهايي قادر است تا سن معيني كليه احتياجات رشد و نگهداري نوزادان را فراهم سازد.
همچنين شير با داشتن پادتن هاي مورد نياز نوزادان انان را در مقابل بيماري ها ي عفوني مصون نگه ميدارد.
شیر دارای ترکیبات مهمی مانند (پروئینها ,چربیها,لاکتوز و املاح معدنی )ميباشد.

تعريف شير از ديدگاه فدراسيون بين المللي شير(IDF):
شير محصول مترشحه از غدد پستاني دام (گاو)پس از يك يا چند بار دوشش ميباشدبه شرطي كه دام سالم ؛از تغذيه مناسب برخوردار .و چيزي به شير اضافه يا كم نشده باشد.

شیر هنگام خروج از پستان معمولا دارای بار میکروبی کمی میباشد ولی در صورت عدم رعايت مسائل بهداشتي و وجود میکروبهای الوده کننده در محیط شیر دوشی و تجهیزات مربوطه الودگی ان بالا میرود در صورتی که تعداد میکروبها از 3000000 در هر ميلي ليتر تجاوز نماید فساد چربی,پروتئین,و قند شیر اتفاق میافتد . در شیرگاوهای مبتلا به ورم پستان بار میکروبی شیر ا افزایش مییابد.
بالا بودن بار ميكروبي در شير خام پيامدهاي زير را به دنبال دارد:
1-احتمال وجود ميكروبهاي بيماريزا
2-كاهش راندمان توليد فراورده هايي نظير پنير وماست و..(با توجه به آزاد شدن سموم و آنزيم هاي مخرب)
3-وضعيت ارگانولپتيك نامطلوب
4-افزايش ضايعات با توجه به خراب شدن محصولات
عوامل زيادي در كيفيت شير خام تاثير گذار ميباشند از جمله مهمترين عامل بار ميكروبي شير(توتال كانت) است كه در دامداري ها بايد مورد كنترل و پايش قرار گيرد .اكثر ميكروارگانيزم هاي موجود در شير خام در صورتي كه در شرائط مناسب از نظر دمايي قرار گيرند ميتوانند به سرعت رشد و تكثير كرده(هر 20 دقيقه يكبار) و در نهايت باعث فساد شير شوند.
عوامل موثر بر افزايش ميكروبها در دامداري ها:
بهداشت دام :
الف : ابتلا دام به بيماري هاي عفوني نظير سل ؛تب مالت و... همچنين اورام پستان كه بيشترين تاثير را از نظر افزايش بار ميكروبي در شير خام دارد.
ب : عدم شستشوي پستان قبل از شيردوشي : يكي از عوامل مهم در بالا رفتن بار ميكروبي شير خصوصا در دامداريهاي سنتي نشستن پستان دام قبل از شيردوشي مي باشد .
زدودن و تميز كردن موهاي پشت و اطراف پستان دام و شستشوي پستان با اب ولرم ( جهت تميز كردن و زدودن كثافات و مدفوع دام ) وپاك كردن ان با حوله تميز خشك مي تواند تا اندازه زيادي مانع نفوذ باكتريها به شير شود .
نكته قابل توجه اينكه 1 گرم از مدفوع دام مي تواند تا 40 ميليارد باكتري وارد شير نمايد .
نحوه دوشش دام :
الف : دستي :
در طي دوشش دام ( خصوصا با روش سنتي ) تميز نبودن دست شيردوش حائز اهميت بوده و مي تواند ناقل ميكروبهاي بيماريزا و غير بيماريزا به شير خام باشد .
طبق بررسيهاي انجام شده از طريق دست شير دوش تا 45 ميليون باكتري مي تواند به شير وارد شود . لازم است به منظور اگاهي از بهداشت شيردوشي جهت دامداران سنتي كلاسهاي اموزشي برقرار گردد .
ب:ماشين شير دوشي :
كم يا زياد بودن سرعت مكش دستگاه مي تواند باعث ايجاد ورم پستان در دام شود . توجه به اين نكته لازم است كه پس از هر دوشش گاو و قبل از اتصال مكنده ها به گاو ديگر مكنده (خرچنگي ) بايد با اب ولرم فاقد مواد ضدعفوني كننده شستشو يابد .
با توجه به اين نكته كه تعداد باكتريهادر ابتداي شيردوشي زياد مي باشد عمل جهش يا رگ گيري در ابتداي شيردوشي حتما بايد در هر دو روش ( يكي از راههاي نفوذ باكتريها به داخل پستان از طريق اسفنگتر شيردوشي صورت گيرد . موجود در نوك پستانك بوده كه معمولا در هنگام نشستن دام بر روي زمين يا بعد از عمل شيردوشي اين اسفنگتر شل مي شود و لازم است پس از هر بار عمل شيردهي دام از نشستن دام به مدت حداقل 20 دقيقه جلوگيري نمود . )

ادوات شيردوشي :
الف :ظروف شير ( بيدون ـ دبه ) بايد كاملا تميز باشد . ظروف شيردوشي تميز شده معمولي تا 800000 باكتري به شير اضافه مي نمايد .
ب : ماشين شيردوشي. مسيرها. خرچنگي ها ؛جارشيردوشي وشيرسردكن كاملا با مواد ضدعفوني كننده و سپس با اب شستشو داده شود . بايد توجه نمود بقاياي مواد ضدعفوني كننده در مسيرها؛ جار وشيرسردكن باقي نماند زيرا باعث پايين اوردن كيفيت شير وعدم استفاده در توليدماست پنير وسايرمحصولات تخميري مي شود .
صاف كردن شير :
استفاده از تنظيف يا صافي بر روي بيدونها ظروف (دبه ) وشيرسردكن ها تا اندازه زيادي باعث جلوگيري از نفوذعواملي نظيرگردوخاك كاه وكلش وحشرات به داخل شير مي شود .
1 ليترهواي طويله تا 70 ميليون 1 گرم گردوخاك تا 78 ميليون 1 گرم كاه تا 10 ميليون و1 مگس افتاده در شيرتا 2 ميليون باكتري به شير خام اضافه مي نمايد.
سردكردن شير :
باتوجه به بالابودن دماي شير پس ازدوشش(37 درجه ) و امكان رشد ميكروبها ؛لازم است هر چه سريعتر اين دما تا حد قابل قبول (كمتر از 8 درجه)كاهش يابد. در بررسي كه در منطقه چونام كشور كره در خصوص نقش فرايند سردكردن شير بلافاصله پس از دوشش انجام شد مشخص گشت كه در صورت كاهش سريع دماي شير در فاصله 30 دقيقه پس از دوشش شمارش كلي ميكروبهاي شيرخام در دامداريها
از 105* 65/7-24/1 به 105* 46/ 5- 14/1
كاهش يافته است .

در تحقيقي ديگر اثر درجه حرارتهاي مختلف بر روي شير مورد بررسي قرار گرفته است.شير مورد ازمايش بلافاصله بعد از دوشش 500 باكتري در هر سي سي داشته كه بعد از 24 ساعت نگهداري در درجه حرارتهاي مختلف تعداد بار ميكروبي ان تغيير كرده است . كه در جدول زير مشاهده ميگردد.
دما تعداد كل ميكروبها در هر ميلي ليتر

5 درجه 2 هزار
10 درجه 7 هزار
15 درجه 5 ميليون
25 درجه 57 ميليون
35 درجه 800 ميليون

لازم به ذكر است كه دماي شير در اثناي سرد كردن نبايد به زير صفر درجه برسد زيرا اين عمل سبب دو فاز شدن شير وكاهش كيفيت ان مي شود .
تاخير در سرد كردن شير وعدم شستشوي مناسب شير سردكنها وپليت كولر باعث بالا رفتن بار ميكروبي شير مي شود .
نگهداري شير سرد شده به مدت زياد و سپس ارسال ان به كارخانجات ( حداكثر 24ساعت ) سبب رشد ميكروبهاي سرما دوست در شير مي شوند واين باكتريها خصوصا پسودوموناسها باعث ترشح انزيمهاي پروتئوليتيك وليپوليتيك مقاوم به حرارت در شير شده كه قادر است باعث فساد محصولات پاستوريزه واستريليزه شود. طي تحقيق از 27 دامداري در طول 6 ماه در خصوص نوع ميكروبهاي موجود در شير خام در ايالت نورماندي مشخص شد بيشترين تعداد ميكروبها را به ترتيب پسودوموناسها لاكتوكوكوسها و ميكروكوكها تشكيل مي دهند .

تانكرهاي حمل شير :
با توجه به بررسيهاي انجام شده تانكرهاي حمل شير نقش بسزايي را در بالا بردن بار ميكروبي شير بر عهده دارند . در تحقيقي كه به منظور تعيين وشمارش باكتريهاي كلي فرمي بر روي 131 تانكر حمل شير دامداريها ومراكز جمع اوري در منطقه داكوتاي شرقي وغربي صورت گرفته 62 درصد از نمونه هاي ازمايش شده را باكتريهاي كلي فرمي تشكيل مي دهند .
.
شستشو تانكرها با مواد ضدعفوني كننده ( مايع صابون ـ سود ) پس از هر بار تخليه شير وسپس آب كشي مطلوب ضروري به نظر مي رسد لازم به ذكر است كه در فصل تابستان در صورت شستشوي ناقص علاوه بر بالا رفتن بار ميكروبي با توجه به روزنه هاي موجود در سطح داخلي تانكرها امكان تخم ريزي مگسها وجود دارد و اين مگسها پس از مدتي به صورت كرمهاي ( لارو ) سفيد رنگ در سطح رويي شير قابل مشاهده مي باشند كه در صورت نگهداري لاروها در شرائط مناسب مگسهاي جوان ديده مي شوند همچنين لازم است جنس تانكرها از استيل دو جداره باشد .
آب مورد استفاده در دامداري :
ابي كه جهت شستشوي ظروف و لوازم مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد بايد ويژگي هاي اب اشاميدني را داشته باشد. در صورت الوده بودن باعث بالا رفتن بار ميكروبي شير مي شود ميكروبهاي ابهاي الوده غالبا باعث غليظ و چسبناك شدن شير مي شوند از جمله بكتري هاي منتقله از آب آشاميدني ميتوان به پسودوموناسها , سالمونلا , شيگلا و ... اشاره كرد.