goodarzi57124ali
عضو جدید
نگاه کلی درباره مواد پاک کننده
منظور از پاک کننده‌ها detergehts))، موادی هستند که ذره‌هایچربیو چرک را از پارچه‌ها و یا اجسام دیگر بزدایند و در انواع مختلف تهیه می‌شوند. اولین ماده ای که به عنوان شوینده ساخته شد،صابونبود. از عمر صابون صدها سال می‌گذرد. آخرین دستگاههای صابون کشف شده، مربوط به 2000 سال پیش است، 700 سال است که صابون‌سازی بطور صنعتی و به مقادیر زیاد ساختهمی‌شود و 200 سال است که ساخت آن، متحول گشته و به صورت کلاسیک و مدرن در آمدهاست. از آن زمان تا کنون، تعداد شوینده‌ها به حدی رسیده که قابل شمارشنیست، بطوری که امروزه در حجم انبوهی از شوینده‌ها، به همراه تبلیغات آنها مواجهشده‌ایم. در حال حاضر در برخی کشورها، تقریبا بیش از 80 درصد از مواد پاک کنندهمصرفی از شوینده‌های سنتزی تهیه می‌شوند. لکن در مصارف عمومی واژه صابون، مشخصکننده یک نمکفلزقلیایییا آمونیوم یکاسیدکربوکسیلیکراست زنجیر با تعداد 10-18 اتمکربناست و نام مواد شوینده به مواد صناعی با ساختمان مشابه اطلاق می‌شود. از این مواد، در مصارف عدیده ای از جمله برای پاک کردن، شستشو و در فرایندهای نساجی و غیرهاستفاده می‌گردد. از طرف دیگر، صابونهای فلزی، کربوکسیلاتهای قلیایی خاکییا فلزات سنگین با زنجیره طویل هستند. این صابونها در آب نامحلول بوده و درسیستمهای غیر آلی، به عنوان مثال مواد افزودنی به روغنهای روان کننده، جلوگیریکننده از زنگ زدگی، ضد آب کردن مواد و سوختهای ژلاتین‌دار (مواد سوختنی مانندبنزینکه با مواد غلیظ کننده ممزوج شده‌اند و از آنها در بمب‌های ناپالم و شعله افکن‌هااستفاده می‌شود)، قارچ‌کشها دارای کاربرد میباشد. خصوصیت قابل توجه ایناست که عدم توازن پلاریته (قطبیت) در داخلمولکولصابون‌ها و مواد شوینده و پاک کننده، موجب ابرازقابلیتانحلالو ماهیت فاز غیر معمول در حلالهای قطبی و غیر قطبی می‌شود. این رفتار، دقیقا باعث سودمندی چنین ترکیباتی در زمینه‌های خیس شوندگی، قابلیت انحلال، شویندگی (در مورد شستشو و خشک شویی بصورت ترامان)، رنگرزی و بسیاری از سایرفراورده‌های صنعتی و خانگی است. ترکیب اساسی ساختمان مولکولی پاک کننده‌هاموجب بوجود آمدن چنین صفاتی می‌گردد.
انواع مواد پاک کننده
صابون (Soap)
صابونها را می‌توان ازهیدرولیزقلیایی چربیها و روغنهای طبیعی(استراسیدهایچربباگلیسرول) مانند پیه، روغنهای نارگیل، زیتون، نخل و تالو تهیه کرد که این واکنش به نامفرایند صابونی شدنSaponification)) موسوم است:
C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → 3NaOOCR+C3H5(OH)3
باید توجه داشت که در روشهای جدید، از هیدرولیز مستقیم چربی‌هابوسیلهآب در دمای زیاد استفاده می شود. این موضوع، تصفیه و ایزولاسیون اسیدهای چرب را که بهصابون‌ها خنثی می‌شوند، ممکن ساخته، اساس یک فرایند پیوسته را بوجود می‌آورد. ازنقطه نظر شیمیایی، صابونها، نمکهای فلزی اسیدهای چرب (اسیدهای کربوکسیلیک) راست‌زنجیر با حدود 10-18 اتم کربن می‌باشند. با اینکه همه نمکهای فلزیاسیدهای چرب، صابون هستند، اما تنها نمکهای قلیایی مانند(سدیموپتاسیم) در آب حل می‌شوند و خاصیت پاککنندگی دارند. نمکهایفلزهایقلیایی خاکی(مانندکلسیمومنیزیمو... ) در آب حل نمی‌شوند. از این رو صابونهای معمولی در آب سخت در مجاورت یون‌هایکلسیم و منیزیم رسوب می‌کنند. به این ترتیب صابون خوب کف نمی کند و خاصیت پاککنندگی خود را از دست می‌دهد. نمکهای آلومینیوم اسیدها نیز در آب نامحلول ودر روغن‌ها محلول هستند و از این ماده، در چربی‌های نرم کننده، رنگ، روغن جلا وضد آب کردن مواد استفاده می‌شود. نمک اسیدهای فلزات سنگین مانندکبالتیامسنیز بعنوان ماده خشک کننده در رنگهای ساختمانی و جوهر، قارچ کش ها و مواد ضد آباستفاده می‌شود. کیفیت و مرغوبیت صابون، به نوع چربی روغن بکار رفته بستگیدارد. لذا از خالصترین و بی‌بو ترین آنها استفاده می‌گردد. علاوه بر چربی و قلیامواد افزودنی دیگری هم در فرمولاسیون صابون وارد می‌شوند. این مواد عبارتند از:موادجلوگیری کننده از اکسیداسیون مثلتری اتانول آمین اولئات، مواد جلوگیریکننده از فساد صابون مانند دی سیانو دی آمیدو سدیم سولفانیلات، روغنهای معطرهبرای ایجاد بوی خوب صابون و غیره.
پاک کننده های سنتزی (Synthetic detergents)
مواد شوینده سنتزی که امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند صابون، از یک زنجیر هیدروکربن متصل به نمک یک اسید محلول در آب تشکیل شده است. البته درتهیه این پاک کننده‌ها باید توجه داشت که طول زنجیر و نوع هیدروکربن مورد استفادهبطور مناسب انتخاب گردد. از گروههای قطبی مشتق شده ازاسیدسولفوریکدر حد بسیار عمومی برای جایگزینی کربوکسیلات استفادهمی‌گردد. بعنوان مثال می‌توان به آلکیل سولفاتهاROSO3Na))، آلکان سولفوناتهاRSO3Na)) وآلکیل آریل سولفوناتها(R-C6H4-SO3Na) اشاره کرد و از مهمترین این مواد می‌توانسدیم لوریل (دودسیل) سولفات C12H25-OSNa)) وسدیم دودسیل بنزن سولفونات(C12H25-C6H4-SO3-Na)را که دارای قدرت پاک کنندگی بالایی هستند، نام برد. استرها و آمید اسیدهای چرب نیزکه ازتورین(H2NCH2CH2SO3H) واسیدایزاتیونیک ((HOCH2CH2SO3Hتهیه می‌شوند، از جملهاولین ترکیبات سنتزی تلقی می‌شوند. مضافا، آلکان فسفوناتهامعرف نوع دیگریاز مواد صناعیآنیونیمی‌باشد. از طرف دیگر احتمال دارد که تغییر و اصلاح گروههای قطبی بوسیلهتغییر در علامت بار الکتریکی یون فعال در سطح مسیر شود. یک مثال بسیار معروف ازمواد شویندهکاتیونی (invert soaps)ملحآمونیوم نوع چهارم این طبقه بفرمولC16H33N(CH3)Brاست. در طبقه دیگر یعنیمواد شوینده غیر معدنی، گروه قطبی عبارت از گروه آب دوست غیر مجتمع شده میباشد کهمعمولا حاوی چند گانگی وظایفاکسیژن(اتر و الکل) است که درپیوندهیدروژنیبا آب برگزیده شده است. مثالی در این مورد، استر تهیه شده از یک اسیدچرب و قند است. از انواع عمومی دیگر، می‌توان به پلیمریزاسیون تعدادی ازواحدهای اکسید اتیلن با یکالکلاشاره کرد که دارای فرمول عمومیR-O-(CH2CH2O)2Hمیباشد. همچنین اکسیدهایآمین مانندR-N(CHsub3)2→O و اکسیدهای فسفین منسوبآنها نیز تهیه شده‌اند. مهمترین شوینده های سنتزی عبارتند از:
قیاس صابونو پاک کننده های سنتزی
صابونها در هنگام واکنش با ناخالصیهای یونهای فلزی موجود در آبهای طبیعی، بویژه کلسیم و منیزیم، منجر به تشکیل نمکهای نامحلول در آب می‌شوند و به صورت رسوباز آب جدا می‌شوند. اما نمکهایفلزاتقلیایی خاکیو املاح فلزات سنگین مواد شوینده سنتزی در آب محلول هستند. لذا اینشوینده ها در آب سخت نیز پاک کنندگی خوبی دارند و رسوب جدید تشکیلنمی‌دهند. صابونهای کربوکسیلات در PH پایین، هیدرولیز شده و به صورت صابوناسیدی نامحلول راسب می‌شوند، ولی شوینده های سنتزی، پایداری زیادی در برابراسیدیته از خود نشان می‌دهند. زیرا پاک کننده های صابونی، نمکهایی هستند که آنیونتشکیل دهنده آنها، به اسیدهای ضعیف تعلق دارند و در محیط اسیدی به راحتیهیدرولیزمی‌شوند. از دیگر تفاوتهای شوینده های سنتزی با صابونها، تغییر و اصلاح درساختار این مواد نسبت بهمولکولصابون است که باعث ایجاد بهترین حالت تعادلی آب دوستی ف چربی دوستی و خصوصیاتانحلال پذیری، اثر میکروب کشی و ایجاد نرمی در منسوجات و غیرهمی‌شود. پاک کننده های سنتزی به تنهایی از نظر قدرت پاک کنندگی باصابونها معادل نیستند، اما دو افزاینده مهم، قابلیت تخمیر کنندگی آنها را به نحوقابل ملاحظه ای افزایش می‌دهد. سدیم تری پلی فسفاتکه به عنوان یک سازندهبکار می‌رود، قابلیت شکستن و تعلیق برخی از خاکهای رسی، رنگها و سایر مواد جامدبسیار ریز محلول در آب را داراست. بعلاوه این جسم با تعداد زیادی از یونهای فلزی، کی‌لیت تشکیل می‌دهد. اک کننده های خانگی، همچنین محتوی نیم تا یک درصدکربوکسیمتیل سلولز CMC)) هستند که این جسم، از واکنشسلولزباکلرواستیک اسیددر محلول بازی تهیه می‌شود. این ماده پلیمری، قادر است که از رسوب مجدد جرم بر روی منسوجاتی که به وسیله پاک کننده ها پاک شدهاست، جلوگیری کند. سایر افزاینده های معمولی عبارتند از: مواد سفید کننده، مواد کفزا و یا سایر مواد تنظیم کننده میباشد.
علت اثرپاک کنندگیمواد پاککننده
ذره هایچربیو چرک، جامدند و به پارچه یا بدن می‌چسبند و با شستشوی ساده و بوسیلهآبزدوده نمی‌شوند، اما با صابون و دیگر شوینده ها شسته می‌شوند. اثر پاک کنندگی صابونوشوینده ها به این دلیل است که مولکول آنها از دو قسمت آبدوست (هیدروفیل) و آب گریزیا چربی دوست (هیدروفوب یا لیپوفیل) تشکیل شده است. قسمت آبدوست که همان سر نمکیصابون COO- یا گروه سولفات و دیگر گروههای قطبی در انتهای مولکول مواد شوینده است،مولکولهای آب را جذب می‌کند و در آب محلول میباشد و بوسیله حلالهای آلی دفعمی‌شود. سر دیگر مولکولهای صابون و مواد شوینده سنتزی یک هیدروکربن با زنجیر طولانیاست که آب را از خود دفع می‌کند، ولی در حلالهای آلی حل می‌شود. پس از حلشدن مولکولهای صابون در آب از طریق قسمت یونی، از بهم پیوستن زنجیرهای هیدروکربنیآب گریز، مجموعه های بسیار کوچکی بوجود می‌آیند که سطح خارجی آن را آنیونهایآبدوست می‌پوشانند. این مجموعه های کوچک با مولکولهای آب، پیوندهیدروژنیتشکیل می‌دهند و به صورت ذره های شناور در آب باقیمی‌مانند. بدین ترتیب مولکول صابون مانند پلی بین ذرات چربی و آب قرارگرفته، به واسطه انحلال ذرات چربی و چرک در ذره های شناور صابون از روی الیاف پارچهیا اجسام دیگر به داخل آب کشیده می‌شوند و با شستشو پاک می‌شوند. در شوینده هایسنتزی نیز چربی ها و چرکها به زنجیر آلکیل می چسبند و گروه سولفونات سبب حل شدنآنها در آب شده، همراه با آب برده می‌شوند.
مواد پاک کننده وآلودگیمحیط زیست
موادشیمیاییمی توانند در چرخه های طبیعی وارد و در مرحله ای خاص بوسیله باکتری‌هاتجزیهشوند. به عنوان مثال چربی‌های موجود در طبیعت که مولکولهای آنها شاخه جانبی درزنجیره هیدروکربنی ندارند و صابون معمولی را از آنها می‌سازند، بوسیله باکتریهاتجزیه می‌شوند. تعدادی از شوینده های شنتزی، بویژهآلکیل بنزن سولفوناتهای مشتقشده از مواد شیمیایی نفت، دارای شاخه جانبی در زنجیره هیدروکربنی می‌باشند وتوسط باکتریها تجزیه می‌شوند. از این رو، باقی ماندن و تراکم این مواد غیر طبیعیساخته دست بشر در طبیعت، سبب آلودگی روزافزون آبها و مخازن زیرزمینیمی‌شود. برای جلوگیری از آلودگیهای روزافزون حاصل از این نوع پاک کننده ها، هم اکنون در بسیاری از کشورها، قوانین و مقررات ،اجازه استفاده از مواد شویندهمقاوم در برابر تجزیه بیولوژیکی (شوینده های سخت) را نمی‌دهد و کارخانجات بسویتولید مواد شوینده نرم با ساختمانهای راست زنجیر سوق داده شده‌اند. اشکال اساسیدیگر شوینده های سنتزی، ترکیبهای فسفردار آنهاست که برای تنظیم PH و جلوگیری ازواکنش یونهای کلیسم و منیزیم موجود در آب سخت با ماده شوینده، به آن افزودهمی‌شود. فسفاتها در اعماق رودخانه ها و دریاچه ها رسوخ کرده، سبب رشد غیر عادیقارچها و جلبکها می‌شوند و به این ترتیب با مصرف اکسیژن محلول در آب توسط اینگیاهان، زندگی ماهی ها و دیگر آبزیان به خطر می‌افتد.
منظور از پاک کننده‌ها detergehts))، موادی هستند که ذره‌هایچربیو چرک را از پارچه‌ها و یا اجسام دیگر بزدایند و در انواع مختلف تهیه می‌شوند. اولین ماده ای که به عنوان شوینده ساخته شد،صابونبود. از عمر صابون صدها سال می‌گذرد. آخرین دستگاههای صابون کشف شده، مربوط به 2000 سال پیش است، 700 سال است که صابون‌سازی بطور صنعتی و به مقادیر زیاد ساختهمی‌شود و 200 سال است که ساخت آن، متحول گشته و به صورت کلاسیک و مدرن در آمدهاست. از آن زمان تا کنون، تعداد شوینده‌ها به حدی رسیده که قابل شمارشنیست، بطوری که امروزه در حجم انبوهی از شوینده‌ها، به همراه تبلیغات آنها مواجهشده‌ایم. در حال حاضر در برخی کشورها، تقریبا بیش از 80 درصد از مواد پاک کنندهمصرفی از شوینده‌های سنتزی تهیه می‌شوند. لکن در مصارف عمومی واژه صابون، مشخصکننده یک نمکفلزقلیایییا آمونیوم یکاسیدکربوکسیلیکراست زنجیر با تعداد 10-18 اتمکربناست و نام مواد شوینده به مواد صناعی با ساختمان مشابه اطلاق می‌شود. از این مواد، در مصارف عدیده ای از جمله برای پاک کردن، شستشو و در فرایندهای نساجی و غیرهاستفاده می‌گردد. از طرف دیگر، صابونهای فلزی، کربوکسیلاتهای قلیایی خاکییا فلزات سنگین با زنجیره طویل هستند. این صابونها در آب نامحلول بوده و درسیستمهای غیر آلی، به عنوان مثال مواد افزودنی به روغنهای روان کننده، جلوگیریکننده از زنگ زدگی، ضد آب کردن مواد و سوختهای ژلاتین‌دار (مواد سوختنی مانندبنزینکه با مواد غلیظ کننده ممزوج شده‌اند و از آنها در بمب‌های ناپالم و شعله افکن‌هااستفاده می‌شود)، قارچ‌کشها دارای کاربرد میباشد. خصوصیت قابل توجه ایناست که عدم توازن پلاریته (قطبیت) در داخلمولکولصابون‌ها و مواد شوینده و پاک کننده، موجب ابرازقابلیتانحلالو ماهیت فاز غیر معمول در حلالهای قطبی و غیر قطبی می‌شود. این رفتار، دقیقا باعث سودمندی چنین ترکیباتی در زمینه‌های خیس شوندگی، قابلیت انحلال، شویندگی (در مورد شستشو و خشک شویی بصورت ترامان)، رنگرزی و بسیاری از سایرفراورده‌های صنعتی و خانگی است. ترکیب اساسی ساختمان مولکولی پاک کننده‌هاموجب بوجود آمدن چنین صفاتی می‌گردد.
انواع مواد پاک کننده
صابون (Soap)
صابونها را می‌توان ازهیدرولیزقلیایی چربیها و روغنهای طبیعی(استراسیدهایچربباگلیسرول) مانند پیه، روغنهای نارگیل، زیتون، نخل و تالو تهیه کرد که این واکنش به نامفرایند صابونی شدنSaponification)) موسوم است:
C3H5(OOCR)3 + 3NaOH → 3NaOOCR+C3H5(OH)3
باید توجه داشت که در روشهای جدید، از هیدرولیز مستقیم چربی‌هابوسیلهآب در دمای زیاد استفاده می شود. این موضوع، تصفیه و ایزولاسیون اسیدهای چرب را که بهصابون‌ها خنثی می‌شوند، ممکن ساخته، اساس یک فرایند پیوسته را بوجود می‌آورد. ازنقطه نظر شیمیایی، صابونها، نمکهای فلزی اسیدهای چرب (اسیدهای کربوکسیلیک) راست‌زنجیر با حدود 10-18 اتم کربن می‌باشند. با اینکه همه نمکهای فلزیاسیدهای چرب، صابون هستند، اما تنها نمکهای قلیایی مانند(سدیموپتاسیم) در آب حل می‌شوند و خاصیت پاککنندگی دارند. نمکهایفلزهایقلیایی خاکی(مانندکلسیمومنیزیمو... ) در آب حل نمی‌شوند. از این رو صابونهای معمولی در آب سخت در مجاورت یون‌هایکلسیم و منیزیم رسوب می‌کنند. به این ترتیب صابون خوب کف نمی کند و خاصیت پاککنندگی خود را از دست می‌دهد. نمکهای آلومینیوم اسیدها نیز در آب نامحلول ودر روغن‌ها محلول هستند و از این ماده، در چربی‌های نرم کننده، رنگ، روغن جلا وضد آب کردن مواد استفاده می‌شود. نمک اسیدهای فلزات سنگین مانندکبالتیامسنیز بعنوان ماده خشک کننده در رنگهای ساختمانی و جوهر، قارچ کش ها و مواد ضد آباستفاده می‌شود. کیفیت و مرغوبیت صابون، به نوع چربی روغن بکار رفته بستگیدارد. لذا از خالصترین و بی‌بو ترین آنها استفاده می‌گردد. علاوه بر چربی و قلیامواد افزودنی دیگری هم در فرمولاسیون صابون وارد می‌شوند. این مواد عبارتند از:موادجلوگیری کننده از اکسیداسیون مثلتری اتانول آمین اولئات، مواد جلوگیریکننده از فساد صابون مانند دی سیانو دی آمیدو سدیم سولفانیلات، روغنهای معطرهبرای ایجاد بوی خوب صابون و غیره.
پاک کننده های سنتزی (Synthetic detergents)
مواد شوینده سنتزی که امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند صابون، از یک زنجیر هیدروکربن متصل به نمک یک اسید محلول در آب تشکیل شده است. البته درتهیه این پاک کننده‌ها باید توجه داشت که طول زنجیر و نوع هیدروکربن مورد استفادهبطور مناسب انتخاب گردد. از گروههای قطبی مشتق شده ازاسیدسولفوریکدر حد بسیار عمومی برای جایگزینی کربوکسیلات استفادهمی‌گردد. بعنوان مثال می‌توان به آلکیل سولفاتهاROSO3Na))، آلکان سولفوناتهاRSO3Na)) وآلکیل آریل سولفوناتها(R-C6H4-SO3Na) اشاره کرد و از مهمترین این مواد می‌توانسدیم لوریل (دودسیل) سولفات C12H25-OSNa)) وسدیم دودسیل بنزن سولفونات(C12H25-C6H4-SO3-Na)را که دارای قدرت پاک کنندگی بالایی هستند، نام برد. استرها و آمید اسیدهای چرب نیزکه ازتورین(H2NCH2CH2SO3H) واسیدایزاتیونیک ((HOCH2CH2SO3Hتهیه می‌شوند، از جملهاولین ترکیبات سنتزی تلقی می‌شوند. مضافا، آلکان فسفوناتهامعرف نوع دیگریاز مواد صناعیآنیونیمی‌باشد. از طرف دیگر احتمال دارد که تغییر و اصلاح گروههای قطبی بوسیلهتغییر در علامت بار الکتریکی یون فعال در سطح مسیر شود. یک مثال بسیار معروف ازمواد شویندهکاتیونی (invert soaps)ملحآمونیوم نوع چهارم این طبقه بفرمولC16H33N(CH3)Brاست. در طبقه دیگر یعنیمواد شوینده غیر معدنی، گروه قطبی عبارت از گروه آب دوست غیر مجتمع شده میباشد کهمعمولا حاوی چند گانگی وظایفاکسیژن(اتر و الکل) است که درپیوندهیدروژنیبا آب برگزیده شده است. مثالی در این مورد، استر تهیه شده از یک اسیدچرب و قند است. از انواع عمومی دیگر، می‌توان به پلیمریزاسیون تعدادی ازواحدهای اکسید اتیلن با یکالکلاشاره کرد که دارای فرمول عمومیR-O-(CH2CH2O)2Hمیباشد. همچنین اکسیدهایآمین مانندR-N(CHsub3)2→O و اکسیدهای فسفین منسوبآنها نیز تهیه شده‌اند. مهمترین شوینده های سنتزی عبارتند از:
قیاس صابونو پاک کننده های سنتزی
صابونها در هنگام واکنش با ناخالصیهای یونهای فلزی موجود در آبهای طبیعی، بویژه کلسیم و منیزیم، منجر به تشکیل نمکهای نامحلول در آب می‌شوند و به صورت رسوباز آب جدا می‌شوند. اما نمکهایفلزاتقلیایی خاکیو املاح فلزات سنگین مواد شوینده سنتزی در آب محلول هستند. لذا اینشوینده ها در آب سخت نیز پاک کنندگی خوبی دارند و رسوب جدید تشکیلنمی‌دهند. صابونهای کربوکسیلات در PH پایین، هیدرولیز شده و به صورت صابوناسیدی نامحلول راسب می‌شوند، ولی شوینده های سنتزی، پایداری زیادی در برابراسیدیته از خود نشان می‌دهند. زیرا پاک کننده های صابونی، نمکهایی هستند که آنیونتشکیل دهنده آنها، به اسیدهای ضعیف تعلق دارند و در محیط اسیدی به راحتیهیدرولیزمی‌شوند. از دیگر تفاوتهای شوینده های سنتزی با صابونها، تغییر و اصلاح درساختار این مواد نسبت بهمولکولصابون است که باعث ایجاد بهترین حالت تعادلی آب دوستی ف چربی دوستی و خصوصیاتانحلال پذیری، اثر میکروب کشی و ایجاد نرمی در منسوجات و غیرهمی‌شود. پاک کننده های سنتزی به تنهایی از نظر قدرت پاک کنندگی باصابونها معادل نیستند، اما دو افزاینده مهم، قابلیت تخمیر کنندگی آنها را به نحوقابل ملاحظه ای افزایش می‌دهد. سدیم تری پلی فسفاتکه به عنوان یک سازندهبکار می‌رود، قابلیت شکستن و تعلیق برخی از خاکهای رسی، رنگها و سایر مواد جامدبسیار ریز محلول در آب را داراست. بعلاوه این جسم با تعداد زیادی از یونهای فلزی، کی‌لیت تشکیل می‌دهد. اک کننده های خانگی، همچنین محتوی نیم تا یک درصدکربوکسیمتیل سلولز CMC)) هستند که این جسم، از واکنشسلولزباکلرواستیک اسیددر محلول بازی تهیه می‌شود. این ماده پلیمری، قادر است که از رسوب مجدد جرم بر روی منسوجاتی که به وسیله پاک کننده ها پاک شدهاست، جلوگیری کند. سایر افزاینده های معمولی عبارتند از: مواد سفید کننده، مواد کفزا و یا سایر مواد تنظیم کننده میباشد.
علت اثرپاک کنندگیمواد پاککننده
ذره هایچربیو چرک، جامدند و به پارچه یا بدن می‌چسبند و با شستشوی ساده و بوسیلهآبزدوده نمی‌شوند، اما با صابون و دیگر شوینده ها شسته می‌شوند. اثر پاک کنندگی صابونوشوینده ها به این دلیل است که مولکول آنها از دو قسمت آبدوست (هیدروفیل) و آب گریزیا چربی دوست (هیدروفوب یا لیپوفیل) تشکیل شده است. قسمت آبدوست که همان سر نمکیصابون COO- یا گروه سولفات و دیگر گروههای قطبی در انتهای مولکول مواد شوینده است،مولکولهای آب را جذب می‌کند و در آب محلول میباشد و بوسیله حلالهای آلی دفعمی‌شود. سر دیگر مولکولهای صابون و مواد شوینده سنتزی یک هیدروکربن با زنجیر طولانیاست که آب را از خود دفع می‌کند، ولی در حلالهای آلی حل می‌شود. پس از حلشدن مولکولهای صابون در آب از طریق قسمت یونی، از بهم پیوستن زنجیرهای هیدروکربنیآب گریز، مجموعه های بسیار کوچکی بوجود می‌آیند که سطح خارجی آن را آنیونهایآبدوست می‌پوشانند. این مجموعه های کوچک با مولکولهای آب، پیوندهیدروژنیتشکیل می‌دهند و به صورت ذره های شناور در آب باقیمی‌مانند. بدین ترتیب مولکول صابون مانند پلی بین ذرات چربی و آب قرارگرفته، به واسطه انحلال ذرات چربی و چرک در ذره های شناور صابون از روی الیاف پارچهیا اجسام دیگر به داخل آب کشیده می‌شوند و با شستشو پاک می‌شوند. در شوینده هایسنتزی نیز چربی ها و چرکها به زنجیر آلکیل می چسبند و گروه سولفونات سبب حل شدنآنها در آب شده، همراه با آب برده می‌شوند.
مواد پاک کننده وآلودگیمحیط زیست
موادشیمیاییمی توانند در چرخه های طبیعی وارد و در مرحله ای خاص بوسیله باکتری‌هاتجزیهشوند. به عنوان مثال چربی‌های موجود در طبیعت که مولکولهای آنها شاخه جانبی درزنجیره هیدروکربنی ندارند و صابون معمولی را از آنها می‌سازند، بوسیله باکتریهاتجزیه می‌شوند. تعدادی از شوینده های شنتزی، بویژهآلکیل بنزن سولفوناتهای مشتقشده از مواد شیمیایی نفت، دارای شاخه جانبی در زنجیره هیدروکربنی می‌باشند وتوسط باکتریها تجزیه می‌شوند. از این رو، باقی ماندن و تراکم این مواد غیر طبیعیساخته دست بشر در طبیعت، سبب آلودگی روزافزون آبها و مخازن زیرزمینیمی‌شود. برای جلوگیری از آلودگیهای روزافزون حاصل از این نوع پاک کننده ها، هم اکنون در بسیاری از کشورها، قوانین و مقررات ،اجازه استفاده از مواد شویندهمقاوم در برابر تجزیه بیولوژیکی (شوینده های سخت) را نمی‌دهد و کارخانجات بسویتولید مواد شوینده نرم با ساختمانهای راست زنجیر سوق داده شده‌اند. اشکال اساسیدیگر شوینده های سنتزی، ترکیبهای فسفردار آنهاست که برای تنظیم PH و جلوگیری ازواکنش یونهای کلیسم و منیزیم موجود در آب سخت با ماده شوینده، به آن افزودهمی‌شود. فسفاتها در اعماق رودخانه ها و دریاچه ها رسوخ کرده، سبب رشد غیر عادیقارچها و جلبکها می‌شوند و به این ترتیب با مصرف اکسیژن محلول در آب توسط اینگیاهان، زندگی ماهی ها و دیگر آبزیان به خطر می‌افتد.
