[معماری معاصرایران] بیمارستان پارس در رشت

[mpb]

بیمارستان پارس در رشت

مکان: رشت، بلوار شهید قلی‌پور
تیم معمار: دفتر معماری موج نو
معماران ارشد: لیدا الماسیان، شاهین حیدری
سال طراحی: پاییز 1386
همکاران طراح: آذین باباخانلو، آیناز رستگار، مریم معارف‌دوست، مریم امان‌پور، زهرا همدانی، ندا روغنی، هلاله علائی، سارا میلانی‌نیا، ندا دهقانی، مریم ایوبی
مهندس سازه، برق و تاسیسات: دفتر معماری موج نو
کارفرما: شرکت طب زیست بنیان
زیربنا: 23.000 مترمربع

با علم بر اینکه عمر انسان‌ها از بیمارستان آغاز و در همان جا پایان می یابد، فضای معماری بیمارستان‌ها و اماکن درمانی و بهداشتی نیز می بایست سفر ما را در این مسیر خوشایند و تحمل پذیر نماید.

موقعیت پروژه
رشت بزرگترین شهر ساحلی دریای خزر است. این منطقه به خاطر آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای و آرام و همچنیین میزان بارندگی زیادش در طول سال زبانزد است.

موانع موجود و راه‌حل‌های آن
یک زمین 17.400 مترمربعی در منطقه گلسار رشت بافت مناسبی برای طراحی و احداث یک بیمارستان عمومی در رشت داشت. مساحت طرح بیمارستان پارس 23.000 مترمربع بوده که شامل 120 تخت‌خواب و با جدیدترین استانداردهای درمانی بین‌المللی است و مهمترین بیمارستان در حال احداث منطقه به شمار می آید. بنای این بیمارستان از شرق به غرب امتداد یافته تا با مسیر آب و هوایی مناسب این منطقه همسو و سازگار باشد.
ما در طراحی این پروژه با مشکلات عملیاتی متعددی مثل برنامه‌ریزی فیزیکی خاص، معیارها و مقررات از پیش تعیین شده، تجهیزات پیشرفته پزشکی، مسائل مالی و شرایط محیطی و اقلیمی از قبیل سطح بالای آب زیرزمینی و میزان بارندگی فراوان در طول سال مواجه بودیم. علاوه بر آن، تمام این مشکلات می بایست با جنبه‌ی زیبایی شناختی بیمارستان ترکیب شده تا فضایی دلپذیر برای بیماران، مراجعین و کارکنان بیمارستان به عنوان مخاطبین اصلی به وجود آید. از طرف دیگر، فضای معماری پویا، خلاقانه، گرم، امن، مطمئن و کارآمد که با نیازهای امروزه‌‌ی بیمارستانی متناسب باشد در بهبود سلامتی و تسکین درد و اضطراب و فشارهای روحی روانی تاثر بسزایی خواهد داشت.

معماری و طراحی
در پاییز 1386، از میان طرح‌های پیشنهادی گروه‌های معماری مختلف، طرح دفتر معماری موج نو انتخاب شد و این گروه به عنوان طراح پروژه این بیمارستان برگزیده شد.
هدف از این پروژه نه تنها پاسخ گفتن به نیازهای برنامه‌ریزی شهری و درخواست‌های کارفرما است، بلکه دستیابی به یک فرم یکپارچه می باشد که تاثیر زیادی بر این منطقه از شهر بگذارد. ترکیب چندین بلوک در سه سطح ارتفاعی متفاوت که با سازه و شناژ بتنی بنا شده، یک زیرساخت درمانی جامعی را تشکیل می دهد. علاوه بر آن، با قرارگیری یک آتریوم در داخل ساختمان که بتواند روشنایی و نور طبیعی را در بخش‌های مختلف پخش کند، رواق ورودی نیز ارتباط بصری تعاملی و ماهرانه‌ای بین محیط بیرون و درون ساختمان می آورد. ما سعی کردیم تصویر جدیدی از بیمارستان‌ها در ذهن مردم حک شود و تصور مرسوم در مورد بیمارستان‌های ایران را از ذهن‌ها پاک کنیم.
بخش‌های مختلف این بیمارستان عبارتند از آزمایشگاه، اورژانس و تصادفات، مراقبت‌های ویژه، زنان و زایمان، IVF ،ICU ،CCU ، درمانگاه تخصصی، اطفال، گوش و حلق و بينی، اتاق عمل، و باند فرود هواپیما؛ تمام این قسمت‌ها، این پروژه را به یک بیمارستان مدرن و کاملا مجهز تبدیل کرده است.
روی هم رفته، پیشرفت سریع علم و تجهیزات پزشکی باعث شده که نقش بسزای برنامه‌ی توسعه‌ی پروژه‌ها در آینده در طراحی بیمارستان‌ها بیشتر از قبل مورد توجه قرار گیرد؛ لذا مسیر توسعه‌ی این پروژه (جهت گسترش بخش‌ها و ساختمان‌های مورد نیاز) در آینده، در قسمت شمال و غرب این سایت در نظر گرفته شده است.
سنگ سفید تراورتن و شیشه به عنوان مصالح اصلی در ترکیب با پانل‌های طرح چوب برای پوشش سطح نمای ساختمان به عنوان نماد معماری محلی گیلان مورد استفاده قرار گرفته است. سطح دیوارهای درون بخش‌های بیمارستان با پوشش‌های هم‌جنس با کف‌پوش‌های آنتی باکتریال که مخصوص اماکن درمانی و پزشکی ساخته شده‌اند، کار خواهد شد.

جانمایی حجم اصلی بیمارستان در سایت
به علت نیاز به آرامش و سکوت در فضای بیمارستان و فراهم نمودن شرایط مناسب برای بهبود بیماران حجم اصلی سایت به انتهای سایت انتقال داده شده و حداکثر فاصله را از بلوار اصلی گرفته است که نوفه صدای بالایی دارد . به علاوه گستردگی ساختمان بیمارستان با توجه به مسائل اقلیمی در منطقه معتدل و مرطوب در جهت شرقی غربی بوده که حدود 20 درجه به سمت شرق متمایل گردیده است . البته در منطقه مورد مطالعه فرم ساختمان می تواند هم جهت با اقلیم منطقه برون گرا تر شود ولی به جهت محدودیت های موجود در سایت این مسئله محدود تر شده است .

​

توپوگرافی سایت
به طور کلی شهر رشت در دشت واقع شده و مسطح بوده و شیب چندانی ندارد. سایت بیمارستان رشت نیز هم چنین بدون شیب بوده و اختلاف کدهای ارتفاعی در بالاترین و پایین ترین نقطع سایت بین 99 تا 100 می باشد که حدود 5/0 و گاهی در بعضی قسمتها تا 1 درصد شیب دارد که قابل چشم پوشی بوده و در طراحی تاثیر چندانی ندارد.

​

بررسی فضای سبز موجود

منطقه بیمارستان و بطور کلی شهر رشت از دید و منظر و طبیعت مناسبی برخوردار می باشد که بصورت طبیعی شکل گرفته است . با این وجود داخل پروژه فضای سبز ساماندهی شده ای منظور گردیده است که در ورود به پروژه سیمای شهری مناسبی را خلق نموده است . درصد زیادی از پارکینگ ها در داخل ساختمان پیش بینی شده است تا از فضای باز حداکثر استفاده را جهت طراحی محیطی سرسبز وزیبا نموده تا بیمارستان را به فضایی سرشار از زیبایی های طبیعی تبدیل نماید.

​

فرم بیمارستان
در طراحی بیمارستان جنرال بر خلاف بسیاری از ساختمان هایی که دست طراح در ارائه فرم باز می باشد، بسیاری از عملکردها می بایست در طرح اولیه یا کانسپت معماری پروژه مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی در شکل گیری ایده پروژه بخش های اصلی پروزه ( بستری ، اتاق عمل ، مراقبت های ویژه ، اورژانس ، بخش های تشخیصی ، زایمان ... ) و روابط میان آنها باید مورد توجه قرار گیرد ولی بدان معنا نیست که معماری بیمارستان می بایست بصورت خشک و صرفاً عملکردی طراحی گردد ، بلکه طراح یک گام جلوتر از سایر ساختمان های عمومی می بایست تمامی حواس خود را معطوف به قرارگیری صحیح عملکردها در کنار بوجود آوردن فرم زیبا به کار گیرد. همانطور که در مطالعات به صورت عمومی اشاره شده است بیمارستان ، محلی برای بیمار نیست بلکه محلی برای آسودگی از بیماری است . در نتیجه بر طبق مطالعات بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است مثل فرم ، نور ، طراحی داخلی ... و بطور کلی به وجود آوردن فضایی هماهنگ متشکل از تمامی اجزاء معماری از برون تا درون ، می بایست به صورت هماهنگ و فارق از چهارچوب خشک عملکردی ( با در نظر گرفتن کامل آن ) طراحی گردد. در طراحی بیمارستان پارس رشت ایده اولیه پروژه با توجه به سایت پروژه و دید و منظر اطراف و نوع ساختمان که یک بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی می باشد ، طراحی گردیده است و در طرح اولیه آن ایجاد یک فرم زیبا در کنار پاسخگویی به تمامی عملکردها مورد نظر طراحان پروژه بوده است . همچنین با استفاده از آتریوم که باعث بوجود آوردن یک فضای تهی در داخل بیمارستان که خود باعث ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بین فضاها خواهد بود ، دیده شده است و این فضای پر نور و باز از نظر روحی و روانی آسایش خاطری را برای بیماران و همراهان ایجاد خواهد نمود. نکته دیگری در طراحی بیمارستان مورد نظر بوده است ایجاد اعتماد برای همراهان بیمار می باشد که در صورت مواجه شدن با یک ساختمان متفاوت و مدرن که مسلماً اولین نشانه بصری مراجعین به بیمارستان است ، اطمینان خاطری در ذهن مراجعین به بیمارستان درجهت معالجه شدن ایجاد نماید.

ویژگی های طراحی
طراحی و اجرای مسیر حرکتی وآسانسور اختصاصی پزشکان (َAccess Control) برای ورود و خروج مستقل از پارکینگ تا تمامی بخش ها جهت تسریع درامور درمانی اعم از دسترسی به بیماران اورژانس، بخش ها ی بستری،اطاق عمل و ICU از ویژگیهای شاخص بیمارستان پارس میباشد.

1 ـ ویژگی های طراحی بخش اورژانس

• سهولت دسترسی و اشراف کارکنان به بیماران
• مسیر ارتباطی مجزا جهت ارتباط با سوئیت جراحی
• استفاده از الگوی باز جهت یکپارچه کردن دید در فضا
• جدا کردن مسیر بیماران سرپایی و بدحال

2 ـ ویژگی های طراحی بخش پشتیبانی

• جدا بودن از فضاهای درمانی با توجه به کد های آتش سوزی
• ارتباط با فضاهای درمانی به وسیله پل ارتباطی
• ارتباط مستقیم بخش استریل با بخش اتاق های عمل
• در نظر گرفتن بارانداز پشت ساختمان و دسترسی به لوپ بیمارستان جهت سرویس دهی و خدمات

3 ـ ویژگی های طراحی بخش ورودی

• طراحی آتریم مرکزی در جهت بدست آوردن یکپارچگی فضای ورودی
• استفاده از نمای سراسری شیشه و ویدها جهت به وجودآوردن انیمیشن در طراحی داخلی

​

• دسترسی ها در طبقه همکف

​

4 ـ ویژگی های طراحی بخش ICU و CCU

• استقلال ورود و خروج پرسنل از ملاقات کننده
• تمرکز کلیه تسهیلات پشتیبانی در مرکز
• دید ایستگاه پرستاری به کلیه بیماران
• استفاده از راهروی مشاهده در طرفین
• نزدیکی ICU و CCU قلب باز به POST CCU و بخش بستری قلب
• امکان استفاده از کادر مشترک در بخش قلب و POST CCU

5 ـ ویژگی های طراحی بخش اداری

• اسقرار بخش های غیر درمانی از درمانی
• امکان استفاده از نهارخوری جهت پذیرایی در روزهای کنگره و جلسات عمومی
• وجود ارتباطات عمودی از پارکینگ به بخش های اداری ـ نهارخوری ـ سالن جلسات

​

6 ـ ویژگی های طراحی بخش جراحی

• استفاده از الگوی تمرکز اتاق های عمل جهت استفاده از فضاهای پشتیبانی ـ استریل و تجهیزات مشترک
• استفاده از راهروی تمیز در اطراف جهت تامین نور و منزل طبیعی
• استفاده از آسانسور درون بخشی جهت انتقال بیماران به مراقبت های ویژه یا انتقال بیماران از اورژانس
• رعایت فضاهای استریل ، نیمه استریل و غیر استریل از یکدیگر
• ارتباط مستقل با بخش استرلیزاسیون

7 ـ ویژگی های طراحی بخش POST/PRE CATH

• استقلال پست کت پری کت از بخش آنژیوگرافی ضمن هم جواری
• تمرکز تسهیلات پشتیبانی در مرکز
• رعایت چرخه حرکت بیمار از پذیرش تا ترخیص
• نزدیکی بخش آنژیو به جراحی قلب باز در شرایط اضطراری

​

8 ـ ویژگی های طراحی بخش زایمان IVF

• قرار گیری اتاق عمل و سزارین در بخش زایمان جهت تسریع و هماهنگی با آخرین استاندارد های دنیا
• مجزا بودن اتاق درد و زایمان و ریکاوری ( در این زمینه 2 الگوی مورد قبول وجود دارد .)
• قرار گیری بستری زنان و زایمان در مجاورت بخش زایمان و IVF جهت تسهیل در امور بیمارستان
• قرارگیری بخش نوزادان و NICU در مجاورت بخش زایمان و بستری مادرنوزاد جهت کاهش پراکندگی بخش های مرتبط

​

9 ـ ویژگی های طراحی بخش بستری

• امکان نور و منظر در همه اتاق ها ( بستری دو طرفه )
• کنترل توسط ایستگاه پرستاری در مرکز
• استقلال ارتباطات عمودی ( پزشکان ـ پرسنل ـ ملاقات کنندگان ـ بیماران ـ تمیز و کثیف )
• قرارگیری تاسیسات مشابه بر روی هم( تیپ بودن اتاق ها )
• تنوع اتاق های بستری نظیر یک تخته ـ دو تخته ـ سوئیت ـ ایزوله

​

10 ـ ویژگی های طراحی بخش زیر زمین

• ورود و خروج مستقل
• قابلیت تفکیک پارکینگ ها
• وجود انبارها و امکان تخلیه و بارگیری
• ارتباطات عمودی ( پرسنل ـ بار ... )

راهنمای طبقات بیمارستان پارس

طبقه همکف :
ـ ورودی اصلی ـ نگهبانی ـ واحد ترخیص ـ اطلاعات ـ واحد پذیرش ـ تریا ـ داروخانه ـ واحد تصویر برداری(رادیولوژی ـ CT ـ MRI) ـ تست ورزش ـ آزمایشگاه ـ رختشویخانه ـ آشپزخانه ـ CSR ـ تروما ـ فیزیوتراپی و بازتوانی قلب
ـ ورودی کلینیک ها ی تخصصی و فوق تخصصی : کلینیک های مختلف بیمارستان ـ کلینیک خواب ـ ERCP

ورودی اورژانس :
نگهبانی ـ صندوق ـ پذیرش اورژانس ـ تریاژ ـ اطاق پزشک ـ اطاق C.P.R ـ اطاق عمل سرپائی ـ تحت نظر اورژانس ـ دیالیز ـ تروما

طبقه اول :
ـ بخش کودکان و نوزادان ـ NICU ـ بخش IVF ـ بخش زایمان ـ رستوران پرسنل ـ استراحت پزشکان ـ بخش اداری ـ سالن کنفرانس ـ کتابخانه

طبقه دوم :
ـ اطاق های عمل قلب ـ بخش CCU بخش POST CCU ـ بخش ICU OH اطاق های آنژیوگرافی (Cath lab ) ـ بخش پست کت (آنژیوگرافی)

طبقه سوم :
ـ محوطه اطاق های عمل ـ بخش جراحی زنان

طبقه چهارم :
ـ بخش ICU جنرال ـ بخش جراحی 4 ـ بخش هماتولوژی

طبقه پنجم :
ـ بخش جراحی 5

طبقه ششم :
ـ بخش 6 داخلی

طبقه هفتم :
ـ بخش 7 VIP
پد فرود هلی کوپتر برای اورژانس هوائی در سقف فوقانی بیمارستان قرار دارد.

طبقه زیر زمین :
ـ پارکینگ پزشکان و پرسنل ـ انبارها

​

​

​

منبع:
pars-hospital.com
1arc.ir