[h=2]معروف ترین کو***های تاریخ[/h]
صحنهای در تهران − کو***ی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
اقدامات توطئهآمیز برای براندازی حکومتها، در همهی دورههای تاریخی وجود داشته است. ولی «کو***» به عنوان مفهومی مدرن، با مفهوم دولت ملی پیوند خورده است.
در زیر نگاهی داریم به شماری از مهمترین کو***های تاریخ عصر جدید، که نخستین نمونه آنها به رویدادهای پس از انقلاب کبیر فرانسه باز میگردد. این کو***ها صرفا از منظر دامنهی تاثیر و برد آنها بر سرنوشت یک کشور گزینش شدهاند و برای معرفی آنها سنجهی دیگری در نظر گرفته نشده است.
در شماری از کشورها مانند همسایهی ما ترکیه، تا کنون سه کو***ی نظامی انجام گرفته که در این نوشته به دو کو*** اشاره شده است. همچنین هستند کشورهایی در آمریکای لاتین، مانند بولیوی یا آرژانتین، که دارای سنت کو***یی بسیار نیرومندی هستند. معروف است که زمانی دربارهی کو***های کشورهای آمریکای لاتین به طنز میگفتند: هر ژنرالی صبح زودتر از خواب برخیزد، قدرت را با کو*** قبضه میکند. ولی این نوشته نمیتوانست به همهی این کو***ها بپردازد.
کو***ی ناپلئون بناپارت
نخستین کو***ی دوران جدید، به سال ۱۷۹۹ در فرانسه بازمیگردد و به کو***ی «هجدهم برومر» معروف است. انقلاب فرانسه که جدایی دین از دولت را به کرسی نشاند، تقویم مسیحی گرگوری را ملغی کرد و تقویم انقلاب فرانسه یا تقویم جمهوری را جایگزین آن ساخت. «برومر» یکی از ماههای تقویم تازه بود و هجدهم برومر برابر است با نهم نوامبر تقویم گرگوری.
این کو*** را نقطهی پایانی بر انقلاب فرانسه و آغاز حکومت فردی ناپلئون بناپارت میدانند. در سال ۱۷۹۹ دولت انقلاب با مشکلات پرشمار اقتصادی و نظامی روبرو بود. خطر کو***ی هواداران سلطنت و ژاکوبنهای نو افزایش یافته بود. امانوئل ژوزف سیس، یکی از اعضای هیئت رییسهی دولت انقلاب، اعلام کرد که فرانسه به «شمشیر برندهای» نیازمند است. او خواهان مرد قدرتمندی بود که ولو با قهر، نظام جمهوری را در فرانسه تثبیت کند.
بازگشت ژنرال ناپلئون از مصر، چنین امکانی را فراهم ساخت. در هجدهم برومر سال ۱۷۹۹ مجلس ملی به بهانهی کو***ی ژاکوبنهای نو، به قصر سنکلود در حومهی پاریس نقل مکان کرد. مخالفان ناپلئون از هیئت رییسه کنار گذاشته شدند و امنیت پاریس به ناپلئون و سپاه او محول شد.
در تاریخ نوزدهم برومر، دولت انقلاب عملا بدون رهبری بود. اعضای هیئت رییسه یا بازداشت یا برکنار شده بودند. سربازان ناپلئون قصر سنکلود را محاصره کردند. نمایندگان مجلس ملی با تغییر قانون اساسی و تفویض قدرت به ناپلئون مخالف بودند. سخنرانی ناپلئون در برابر نمایندگان شورای پانصدنفره با شعارهای «مرگ بر دیکتاتور» ناموفق ماند.
لویی بناپارت، برادر ناپلئون که عضو شورای رهبری هیئت پانصد نفره بود، به یاری او آمد و به سربازان اطلاع داد که ناپلئون به مرگ تهدید شده است. سربازان وارد قصر شدند و نمایندگان را بیرون راندند. سرانجام زیر فشار نظامیان، شماری از نمایندگان با تغییر قانون اساسی موافقت کردند. دولتی موقت به رهبری سه کنسول تشکیل شد که ناپلئون نیز جزو آنان بود. بعدها با تغییرات تازهای که در قانون اساسی ایجاد شد، ناپلئون بناپارت به کنسول اول تبدیل شد و سرانجام توانست حکومت فردی خود را تحمیل کند.
اقدامات توطئهآمیز برای براندازی حکومتها، در همهی دورههای تاریخی وجود داشته است. ولی «کو***» به عنوان مفهومی مدرن، با مفهوم دولت ملی پیوند خورده است.
در زیر نگاهی داریم به شماری از مهمترین کو***های تاریخ عصر جدید، که نخستین نمونه آنها به رویدادهای پس از انقلاب کبیر فرانسه باز میگردد. این کو***ها صرفا از منظر دامنهی تاثیر و برد آنها بر سرنوشت یک کشور گزینش شدهاند و برای معرفی آنها سنجهی دیگری در نظر گرفته نشده است.
در شماری از کشورها مانند همسایهی ما ترکیه، تا کنون سه کو***ی نظامی انجام گرفته که در این نوشته به دو کو*** اشاره شده است. همچنین هستند کشورهایی در آمریکای لاتین، مانند بولیوی یا آرژانتین، که دارای سنت کو***یی بسیار نیرومندی هستند. معروف است که زمانی دربارهی کو***های کشورهای آمریکای لاتین به طنز میگفتند: هر ژنرالی صبح زودتر از خواب برخیزد، قدرت را با کو*** قبضه میکند. ولی این نوشته نمیتوانست به همهی این کو***ها بپردازد.
کو***ی ناپلئون بناپارت
نخستین کو***ی دوران جدید، به سال ۱۷۹۹ در فرانسه بازمیگردد و به کو***ی «هجدهم برومر» معروف است. انقلاب فرانسه که جدایی دین از دولت را به کرسی نشاند، تقویم مسیحی گرگوری را ملغی کرد و تقویم انقلاب فرانسه یا تقویم جمهوری را جایگزین آن ساخت. «برومر» یکی از ماههای تقویم تازه بود و هجدهم برومر برابر است با نهم نوامبر تقویم گرگوری.
این کو*** را نقطهی پایانی بر انقلاب فرانسه و آغاز حکومت فردی ناپلئون بناپارت میدانند. در سال ۱۷۹۹ دولت انقلاب با مشکلات پرشمار اقتصادی و نظامی روبرو بود. خطر کو***ی هواداران سلطنت و ژاکوبنهای نو افزایش یافته بود. امانوئل ژوزف سیس، یکی از اعضای هیئت رییسهی دولت انقلاب، اعلام کرد که فرانسه به «شمشیر برندهای» نیازمند است. او خواهان مرد قدرتمندی بود که ولو با قهر، نظام جمهوری را در فرانسه تثبیت کند.
بازگشت ژنرال ناپلئون از مصر، چنین امکانی را فراهم ساخت. در هجدهم برومر سال ۱۷۹۹ مجلس ملی به بهانهی کو***ی ژاکوبنهای نو، به قصر سنکلود در حومهی پاریس نقل مکان کرد. مخالفان ناپلئون از هیئت رییسه کنار گذاشته شدند و امنیت پاریس به ناپلئون و سپاه او محول شد.
در تاریخ نوزدهم برومر، دولت انقلاب عملا بدون رهبری بود. اعضای هیئت رییسه یا بازداشت یا برکنار شده بودند. سربازان ناپلئون قصر سنکلود را محاصره کردند. نمایندگان مجلس ملی با تغییر قانون اساسی و تفویض قدرت به ناپلئون مخالف بودند. سخنرانی ناپلئون در برابر نمایندگان شورای پانصدنفره با شعارهای «مرگ بر دیکتاتور» ناموفق ماند.
لویی بناپارت، برادر ناپلئون که عضو شورای رهبری هیئت پانصد نفره بود، به یاری او آمد و به سربازان اطلاع داد که ناپلئون به مرگ تهدید شده است. سربازان وارد قصر شدند و نمایندگان را بیرون راندند. سرانجام زیر فشار نظامیان، شماری از نمایندگان با تغییر قانون اساسی موافقت کردند. دولتی موقت به رهبری سه کنسول تشکیل شد که ناپلئون نیز جزو آنان بود. بعدها با تغییرات تازهای که در قانون اساسی ایجاد شد، ناپلئون بناپارت به کنسول اول تبدیل شد و سرانجام توانست حکومت فردی خود را تحمیل کند.