طرح جامع تحقيقات شهرسازي و معماري
طرح مساله
آيا تحقيقات شهرسازي و معماري در مجموعه نهادهاي پژوهشي و مرتبط با وزارت مسكن و شهرسازي نظام مند بوده است؟
هر پژوهش علمي براي پاسخگويي به يك پرسش اصلي شروع مي شود كه به آن سوال آغازين گويند كه در فرآيند پژوهش اين سوال دقيقتر و روشنتر شده و به يك يا چند سوال علمي تبديل ميشود. جستجوي نظام مندي پژوهش در مجموعه وزارت مسكن و شهرسازي نيز سوال آغازين تحقيق حاضر محسوب مي شود.
عمده ترين ويژگيهاي نظام مندي در پرسش فوق عبارتند از:
مديريت هماهنگ
استمرار پيوستگي (پيوند با گذشته و تداوم در آينده)
فرآيند دار بودن، برنامه منظم و مدون تحقيقات و ...
بررسيهاي مقدماتي و سوابق موضوع نشانگر علائمي از نارسايي ها و مشكلات در حوزه معماري و شهرسازي به قرار زير ميباشد:
فقدان انسجام و ارتباط لازم بين عناوين و موضوعات پژوهشي
موازي كاري، عدم هماهنگي و فقدان ارتباط لازم بين نهادها و موسسات پژوهشي
فقدان روند و رويه مشخص و وحدت رويه در رابطه با تعريف،نظارت بر انجام و تصويب طرحهاي تحقيقاتي و مطالعاتي شهرسازي و معماري
عدم پيوند كافي بين تصميم سازي و تصميم گيريهاي حوزه با يافته هاي تحقيقات
عدم توجه كافي به ميان بخشي و ميان رشته اي بودن تحقيقات شهرسازي و معماري
بر اين اساس و با توجه به پرسش اصلي و آغازين اين پژوهش اين طرح در پي پاسخگويي به مسائل و مشكلات زير مي باشد:
آيا موضوعات پژوهشي معماري و شهرسازي در مجموعه وزارت مسكن و شهرسازي از يك نظام برخوردار است؟
آيا انسجام و ارتباط لازم بين عناوين و موضوعات پژوهشي حوزه وجود دارد و كلاً تحقيقات حوزه واجد ساختار و نظام مندي است؟
تحقيقات شهرسازي و معماري تا چه اندازه پاسخگوي نيازهاي پژوهشي حوزه هستند و جهت رسيدن به وضع مطلوب چه ساختاري بايد داشته باشند؟
آيا روند و رويه گردش كار طرحهاي تحقيقاتي واجد مكانيزم تعريف شده و مشخصي هستند؟
اهداف طرح
اين پژوهش اهداف عمده زير را دنبال مي كند:
*ايجاد انسجام و ارتباط منطقي بين موضوعات پژوهشي
*تعريف ساختار، نظام و محورهاي پژوهشي شهرسازي و معماري در حوزه معاونت شهرسازي و معماري وزارت مسكن و شهرسازي
*تدوين مكانيزم تعريف و اولويت بندي طرح هاي مطالعاتي شهرسازي و معماري
*تشخيص و تعريف روال و روند گردش كار طرحهاي مطالعاتي شهرسازي و معماري (انتخاب محقق، بررسي و نظارت، تصويب و ...)
*هدفمند و كاربردي نمودن تحقيقات و مطالعات شهرسازي و معماري
نتايج مورد انتظار
بر مبناي اهداف و سوالات مطرح شده و برنامه پژوهش در اين طرح انتظار مي رود نتايج ذيل حاصل گردد:
*ارائه فهرستي از نيازها و طرحهاي پژوهشي اولويت دار در حوزه شهرسازي و معماري
*تهيه و تدوين خط مشي و برنامه تحقيقات شهرسازي و معماري در يك دوره پنجساله و افق ده ساله
*ارائه رهنمودهايي براي بهبود فرآيند بررسي و تصويب و گردش كار طرحهاي مطالعاتي
*بسترسازي و تخصيص بهينه منابع اعتباري به طرحهاي تحقيقاتي و مطالعاتي حوزه معاونت شهرسازي و معماري
روش شناسي پژوهش
در اين بخش سرفصلهاي زير مورد توجه قرار گرفته است:
الف) بررسي تمايزات روش شناختي در طبقه بندي هاي موجود بر اساس هدف، معيار، كاربرد، زمان عرصه، ميزان ژرفايي و ...
ب) بررسي روشهاي خاص تحقيق بر مبناي دسته بندي هاي ذكر شده
با توجه به دسته بنديهاي و طبقه بنديهاي ذكر شده از روشهاي تحقيق و با در نظر گرفتن اهداف و موضوع پژوهش حاضر مي توان گفت كه تحقيق فعلي از نظر روش شناختي داراي ويژگي هاي زير مي باشد:
اين پژوهش از نظر هدف كاربردي است. زيرا كه به دنبال پاسخ دهي به يك سري سوالها و ابهامهاي مشخص در زمان و با هزينه معين در حوزه تحقيقات شهرسازي و معماري است و نتايج يافته ها در عمل به كار بسته خواهند شد.
چون پژوهش حاضر در صدد بهبود وضعيت تحقيقات در حوزه شهرسازي و معماري مي باشد، از نوع تحقيقات توسعه اي نيز محسوب مي شود.
پژوهش حاضر براي نيل به مقصود و نتايج مورد انتظار از روشها و ابزارهاي تركيبي (توصيفي، تبييني و ...) متعددي بهره مي گيرد.
تحقيق فعلي، نه تنها وضعيت موجود تحقيقات شهرسازي و معماري را بررسي مي كند بلكه با شناخت روند موضوع در گذشته و بررسي وضعيت فعلي در صدد شناخت چشم اندازهاي آتي و ارائه برنامه پيشنهادي براي آينده تحقيقات حوزه مي باشد.
اين پژوهش اساساً از روشهاي توصيفي و اكتشافي براي شناخت ابعاد و جوانب موضوع در گذشته «آنچه بود» و حال «آنچه هست» بهره مي گيرد و در اين مسير با مقايسه گذشته و حال ( و در يك روند تحولات) تحقيقات در حوزه و نيز مقايسه فعاليت و عملكرد مراكز تحقيقاتي مشابه، به تحليل مسائل و مشكلات و راهگشايي آنها مي پردازد.
در كنار مطالعه توصيفي، پژوهش حاضر تلاش مي كند با بهره گيري از روشهاي هنجاري «آنچه بود» و «آنچه هست» را با «آنچه بايد باشد» مقايسه كند و از اين طريق شكافها و فاصله تا وضع مطلوب را نمايان سازد.
اين پژوهش ضمن استفاده از روشهاي غيرمستقيم (روشهاي اسنادي) براي توليد اطلاعات مورد نياز از روشهاي مستقيم بهره خواهد گرفت. در اين باره با بكارگيري آتي با كارشناسان و متخصصان ذيربط به تبادل نظر خواهد پرداخت.
در تجزيه و تحليل اطلاعات به همراه بكارگيري آمارهاي توصيفي، از تكنيك هاي محتوا، تحليل ثانوي و تحليل راهبردي بهره خواهد گرفت.
ج) براي اولويت بندي محورها و موضوعات پژوهشي از تلفيق تكنيك هايي چون روش دلفي، ماتريس و سيستم اثرات متقابل، روش كلاسيك وزن دهي، روش چند شاخصي و روش تجزيه و تحليل ساختاري موضوع ها و پروژه ها حسب مورد استفاده خواهد شد.
طرح مساله
آيا تحقيقات شهرسازي و معماري در مجموعه نهادهاي پژوهشي و مرتبط با وزارت مسكن و شهرسازي نظام مند بوده است؟
هر پژوهش علمي براي پاسخگويي به يك پرسش اصلي شروع مي شود كه به آن سوال آغازين گويند كه در فرآيند پژوهش اين سوال دقيقتر و روشنتر شده و به يك يا چند سوال علمي تبديل ميشود. جستجوي نظام مندي پژوهش در مجموعه وزارت مسكن و شهرسازي نيز سوال آغازين تحقيق حاضر محسوب مي شود.
عمده ترين ويژگيهاي نظام مندي در پرسش فوق عبارتند از:
مديريت هماهنگ
استمرار پيوستگي (پيوند با گذشته و تداوم در آينده)
فرآيند دار بودن، برنامه منظم و مدون تحقيقات و ...
بررسيهاي مقدماتي و سوابق موضوع نشانگر علائمي از نارسايي ها و مشكلات در حوزه معماري و شهرسازي به قرار زير ميباشد:
فقدان انسجام و ارتباط لازم بين عناوين و موضوعات پژوهشي
موازي كاري، عدم هماهنگي و فقدان ارتباط لازم بين نهادها و موسسات پژوهشي
فقدان روند و رويه مشخص و وحدت رويه در رابطه با تعريف،نظارت بر انجام و تصويب طرحهاي تحقيقاتي و مطالعاتي شهرسازي و معماري
عدم پيوند كافي بين تصميم سازي و تصميم گيريهاي حوزه با يافته هاي تحقيقات
عدم توجه كافي به ميان بخشي و ميان رشته اي بودن تحقيقات شهرسازي و معماري
بر اين اساس و با توجه به پرسش اصلي و آغازين اين پژوهش اين طرح در پي پاسخگويي به مسائل و مشكلات زير مي باشد:
آيا موضوعات پژوهشي معماري و شهرسازي در مجموعه وزارت مسكن و شهرسازي از يك نظام برخوردار است؟
آيا انسجام و ارتباط لازم بين عناوين و موضوعات پژوهشي حوزه وجود دارد و كلاً تحقيقات حوزه واجد ساختار و نظام مندي است؟
تحقيقات شهرسازي و معماري تا چه اندازه پاسخگوي نيازهاي پژوهشي حوزه هستند و جهت رسيدن به وضع مطلوب چه ساختاري بايد داشته باشند؟
آيا روند و رويه گردش كار طرحهاي تحقيقاتي واجد مكانيزم تعريف شده و مشخصي هستند؟
اهداف طرح
اين پژوهش اهداف عمده زير را دنبال مي كند:
*ايجاد انسجام و ارتباط منطقي بين موضوعات پژوهشي
*تعريف ساختار، نظام و محورهاي پژوهشي شهرسازي و معماري در حوزه معاونت شهرسازي و معماري وزارت مسكن و شهرسازي
*تدوين مكانيزم تعريف و اولويت بندي طرح هاي مطالعاتي شهرسازي و معماري
*تشخيص و تعريف روال و روند گردش كار طرحهاي مطالعاتي شهرسازي و معماري (انتخاب محقق، بررسي و نظارت، تصويب و ...)
*هدفمند و كاربردي نمودن تحقيقات و مطالعات شهرسازي و معماري
نتايج مورد انتظار
بر مبناي اهداف و سوالات مطرح شده و برنامه پژوهش در اين طرح انتظار مي رود نتايج ذيل حاصل گردد:
*ارائه فهرستي از نيازها و طرحهاي پژوهشي اولويت دار در حوزه شهرسازي و معماري
*تهيه و تدوين خط مشي و برنامه تحقيقات شهرسازي و معماري در يك دوره پنجساله و افق ده ساله
*ارائه رهنمودهايي براي بهبود فرآيند بررسي و تصويب و گردش كار طرحهاي مطالعاتي
*بسترسازي و تخصيص بهينه منابع اعتباري به طرحهاي تحقيقاتي و مطالعاتي حوزه معاونت شهرسازي و معماري
روش شناسي پژوهش
در اين بخش سرفصلهاي زير مورد توجه قرار گرفته است:
الف) بررسي تمايزات روش شناختي در طبقه بندي هاي موجود بر اساس هدف، معيار، كاربرد، زمان عرصه، ميزان ژرفايي و ...
ب) بررسي روشهاي خاص تحقيق بر مبناي دسته بندي هاي ذكر شده
با توجه به دسته بنديهاي و طبقه بنديهاي ذكر شده از روشهاي تحقيق و با در نظر گرفتن اهداف و موضوع پژوهش حاضر مي توان گفت كه تحقيق فعلي از نظر روش شناختي داراي ويژگي هاي زير مي باشد:
اين پژوهش از نظر هدف كاربردي است. زيرا كه به دنبال پاسخ دهي به يك سري سوالها و ابهامهاي مشخص در زمان و با هزينه معين در حوزه تحقيقات شهرسازي و معماري است و نتايج يافته ها در عمل به كار بسته خواهند شد.
چون پژوهش حاضر در صدد بهبود وضعيت تحقيقات در حوزه شهرسازي و معماري مي باشد، از نوع تحقيقات توسعه اي نيز محسوب مي شود.
پژوهش حاضر براي نيل به مقصود و نتايج مورد انتظار از روشها و ابزارهاي تركيبي (توصيفي، تبييني و ...) متعددي بهره مي گيرد.
تحقيق فعلي، نه تنها وضعيت موجود تحقيقات شهرسازي و معماري را بررسي مي كند بلكه با شناخت روند موضوع در گذشته و بررسي وضعيت فعلي در صدد شناخت چشم اندازهاي آتي و ارائه برنامه پيشنهادي براي آينده تحقيقات حوزه مي باشد.
اين پژوهش اساساً از روشهاي توصيفي و اكتشافي براي شناخت ابعاد و جوانب موضوع در گذشته «آنچه بود» و حال «آنچه هست» بهره مي گيرد و در اين مسير با مقايسه گذشته و حال ( و در يك روند تحولات) تحقيقات در حوزه و نيز مقايسه فعاليت و عملكرد مراكز تحقيقاتي مشابه، به تحليل مسائل و مشكلات و راهگشايي آنها مي پردازد.
در كنار مطالعه توصيفي، پژوهش حاضر تلاش مي كند با بهره گيري از روشهاي هنجاري «آنچه بود» و «آنچه هست» را با «آنچه بايد باشد» مقايسه كند و از اين طريق شكافها و فاصله تا وضع مطلوب را نمايان سازد.
اين پژوهش ضمن استفاده از روشهاي غيرمستقيم (روشهاي اسنادي) براي توليد اطلاعات مورد نياز از روشهاي مستقيم بهره خواهد گرفت. در اين باره با بكارگيري آتي با كارشناسان و متخصصان ذيربط به تبادل نظر خواهد پرداخت.
در تجزيه و تحليل اطلاعات به همراه بكارگيري آمارهاي توصيفي، از تكنيك هاي محتوا، تحليل ثانوي و تحليل راهبردي بهره خواهد گرفت.
ج) براي اولويت بندي محورها و موضوعات پژوهشي از تلفيق تكنيك هايي چون روش دلفي، ماتريس و سيستم اثرات متقابل، روش كلاسيك وزن دهي، روش چند شاخصي و روش تجزيه و تحليل ساختاري موضوع ها و پروژه ها حسب مورد استفاده خواهد شد.