[ضوابط ونمونه های طراحی] فرهنگسرا

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
مفاهیم طراحی، ضوابط و استانداردهای خانه فرهنگ

مفاهیم طراحی، ضوابط و استانداردهای خانه فرهنگ

موضوعات ارائه شده

1. شناخت اصول
2. مفاهیم و الگوهای طراحی
3. مطالعات فرم و عملکرد
4. استانداردهای ملی و جهانی
5. دستورالعملها و آئین نامه های اجرائی
6. مبانی نظری فضاهای فرهنگی-ورزشی

شناخت اصول :
آنچه را که امروزه فرهنگ یک ملت یا به عبارتی دیگر میراث اجتماعی او می نامند، نتیجه کوششهایی است که نسل های گذشته در راه آموختن یا یادگیری به کار برده اند.
فرهنگ مجموعه ی پیچیچیده ای است شامل: دانشها – اعتقادات – هنر – اخلاق قوانین – رسوم و تمامی چیزهایی که به وسیله انسان به عنوان عضو جامعه اکتساب می شود.
مواردی که می بایست در طراحی یک فرهنگسرا مورد توجه واقع گردد.
1. کشف- پرورش و فراهم سازی زمینه های رشد استعدادهای فرهنگی و هنری.
2. ایجاد فضای مناسب برای حضور خانواده ها در خانه فرهنگ و امکان ارتقا سطح فرهنگی
3. احیا ترویج و غنی سازی هنرو فرهنگ ایرانی اسلامی در منطقه
4. ترویج روحیه شادی و انبساط خاطر به ساکنان
5. کمبود فضای فرهنگی-هنری در منطقه
6. برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان
7. تقویت هویت فرهنگی و سالم سازی بستر فرهنگی و هنری منطقه
8. آموزشهای هنری و فرهنگی و تقویت روحیه خودباوری
مفاهیم و الگوهای طراحی:
فرم یکی از مقوله های اساسی آفرینش معماری به شمار می آید.
در واقع سنگین ترین وظیفه ای که برای معمار میتوان قائل شد، آفرینش فرم است،
معمار در آفرینش فضا آنچه را میخواهد بگوید، با استفاده از فرم ابراز میکند، همچنان که موسیقی سازان، نقاشان، شاعران و فیلمسازان نیز هریک به زبان و بیان خاص خود آنچه را در دل دارند، از طریق صوتها، کلامها و رنگها به مخاطبان خودشان انتقال میدهند
مطالعات فرم و عملکرد:
عوامل موثر بر کانسپت در طراحی: هدف – تحلیل سایت و مکان یابی ساختمان – عوامل فرهنگی اجتماعی- عوامل جغرافیایی- شرایط آب و هوایی – برنامه فیزیکی طرح – خواسته کار فرما – مقیاس و تناسبات – بررسی مصالح و تکنولوژی ساخت بنا – ابعاد انسانی و فضاهای معماری (حرایم) و الزامات تاسیساتی
روش های مختلف طراحی معماری:
۱- روش طراحی فرم گرا که برای طراحی بناهایی مثل سینما، تئاتر، موزه، فرهنگسرا و تا حدودی مذهبی می توانیم از چنین سبک و سیاقی استفاده کنیم.
۲- روش طراحی عملکرد گرا که برای طراحی ساختمان هایی مثل بیمارستان، مدرسه ها و برج های مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد.
ضوابط و استاندارد ها:
حداکثر سطح اشغال50%در همکف
حداکثر بنا در دو طبقه 100%در دو طبقه
فضاهای معمول در فرهنگسراها

  1. اداری
  2. آموزشی
  3. آمفی تئاتر
  4. کتابخانه
  5. ورزشی
  6. رفاهی
  7. خدمات
  8. موزه و گالری
قسمت اداری
فضای اداری شامل این قسمت ها می باشد:
مدیریت
معاونت
اتاق منشی
بایگانی
مدیریت هنری
روابط عمومی
آبدارخانه، سرویس
اتاق ثبت نام
کنفرانس
اتاق مشاوره
اطلاعات
فضای اداری در مجموعه فرهنگی و هنری به معنای معمول ساختمان های اداری داخل بافت شهر نیست،
مساحت محل کار مقدار فضاهایی که امکان کار افراد در پشت میز وجود دارد مساحت مفید نامیده می شود،این مساحت شامل سیرکولایون ثانوی نیز می شود.
سیرکولاسیون اصلی(سیر گردش اصلی)افراد برای حرکت به سر کارشان ضرورت داشته وبرای تامین محل های کار اهمیت دارد.
فضای لازم به ازای هر کارمند،به شماری از عوامل بستگی دارد،مثلاًبه نوع کار،استفاده از تجهیزات،میزان خصوصی بودن،مقدار مراجعات ارباب رجوع و نیاز های انبار شرط مساحت محل کار فردی می باشد.
فضاهای آموزشی
انواع کلاس آموزشی

  1. خوشنویسی
  2. موسیقی
  3. کامپیوتر
  4. سفالگری
  5. طراحی
  6. خیاطی
  7. زبان
  8. قرآن
  9. مجسمه سازی
  10. هنرهای تجسمی
استاندارد های کلاس آموزشی
حداقل عرض کلاس m 5.75 است.
حداکثر عرض برای کلاس هایی که از یک طرف نور می گیرندm7منظور می گردد.
ارتفاع کلاس در مناطق سردسیرcm280و در مناطق گرمسیرcm350در نظر گرفته شود.
کلاسها به وسعت 1.5برای هر صندلی است.
معمولا برای 25- 35 نفر پیش بینی می شوند.
طول کلاس نباید کمتر از m6وبیشتر ازm9باشد.
سطح نورگیر مناسب در مناطق کم آفتاب حدود30%سطح زیر بنای کلاس است.
پنچره ها معمولاً در ضلع بزرگتر قرار می گیرند.
نور مناسب برای کلاس ها،کارگاه ها،نور شمال است.
کارگاه ها:
نسبت سطح هر نفر در این فضاها از 5تا20متغیر است.
ارتفاع کارگاه ها،حداقلm3است.
نور مطلوب جهت کارگاه نور،نور شمال است.
کارگاه های مجسمه و سفال احتیاج به مساحت بیشتر دارند.
تهویه طبیعی نیز باید مد نظر باشد.
کف کارگاه باید مقاوم و ضد فرسایش و لغزندگی باشد.
نور پردازی محیط آموزشی:
1-نور مصنوعي 2-نور طبيعي.
براي نور پروژه هم از نور طبيعي و هم از نور مصنوعي سقفي استفاده مي شود.
عرض کارگاه ها در زمانی که از یک طرف نورگیر داشته باشند بین7/5 4/8 متر می باشد. طول کارگاه بین 6 تا 9 متر است.
در ضمن سرانه سطوح اشغال شده هر هنرجو 5 متر در هر کارگاه است. سقف کارگاه باید مرتفع باشد، معمولا ارتفاع مناسب برای کارگاه 36 متر می باشد. سطوح پنجره معادل 25 تا 50 درصد سطح کف خواهد بود.
در مورد آتلیه ها کلاسهای هنری نور شمال وشمال غرب مناسب است
آمفی تئاتر :
شامل قسمت های زیر می باشد :
سالن اصلی
فروش بلیط و اطلاعات
فروش فیلم و نوار مجله
اتاق مسئول
سالن انتظار
بوفه آمفی تئاتر
انبار تجهیزات
اتاق برق
اتاق گریم
سرویس بهداشتی
اتاق پروژکسیون
موزه و گالری ( نمایشگاه) :
ریز فضاها :

  1. سخنرانی
  2. مجسمه
  3. رستوران
  4. تالار
  5. نگهبانی
  6. فروش بلیط
  7. مدیریت
  8. مخزن اموال
  9. سوریس
کتابخانه ها:
ميزان فضاهاي كتابخانه
ابعاد و استاندارد هاي پيشخوان و برگه دان
استانداردابعاد قفسه ها و عمق قفسه ها
طول قفسه ها
ارتفاع قفسه ها
استاندارد ميزها
نور پردازي
آكوستيك
تهويه ي مطبوع
فضاهای ورزشی :
طرح کلی سالن های ورزشی
محل تماشاگران
بخش اداری
رختکن
فضاهای رفاهی:

  1. رستوران
  2. بوفه
  3. نمازخانه
بخش خدماتی ومتفرقه :

  1. تاسیسات
  2. پارکینگ
  3. ورودی و خروجی
  4. محوطه
  5. نگهبانی
دستورالعمل ها و آئین نامه های اجرائی:
جدا از تمامی بحث های گوناگون مانند زیبایی شناسی-فلسفه و ... هر ساختمان دارای استاندارهایی است.
در بحث استاندارد دارای دو بخش کلی هستیم:
1-استاندارد های تعیین شده توسط ارگانهای شهری مانند شهرداری که معمولاً مربوط به مقوله شهرسازی هستند.
2-استانداردهای کلی که به حالت کلی و عام در مورد مقیاس انسانی مورد توجه هستند.
استانداردهای کاربری فرهنگی-مذهبی:
ضوابط مربوط به تفکیک زمین:
حداقل تفکیک در محله 500
حداقل تفکیک در ناحیه 1000
حداقل تفکیک در منطقه و شهر 2500
حداقل عرض دسترسی سواره در مقیاس محلهm 12است.
حداقل عرض دسترسی سواره در مقیاس محله های وسیع m 14است.
ضوابط کلی مربوط به احداث ساختمان:
حداکثر سطح اشغال50%در همکف (در سطوح محله-ناحیه-شهر-منطقه)
حداکثر بنا در دو طبقه 100%در دو طبقه
پارکینگ:
به ازای هر 100در طبقات دو واحد پارکینگ.
در محوطه های فرهنگی و فضاهای آزاد عمومی پست های برق بایستی در زیر زمین احداث شوند.
مبانی نظری فضاهای فرهنگی و ورزشی :
اهداف مجموعه فرهنگی
1.اهداف آموزشی
2.اهداف مذهبی
3.اهداف اطلاع رسانی
4.اهداف فرهنگی تجاری
5.اهداف فرهنگی فراغتی
کشف- پرورش و فراهم سازی زمینه های رشد استعدادهای فرهنگی و هنری.
ایجاد فضای مناسب برای حضور خانواده ها در خانه فرهنگ و امکان ارتقا سطح فرهنگی
احیا ترویج و غنی سازی هنرو فرهنگ ایرانی اسلامی در منطقه
ترویج روحیه شادی و انبساط خاطر به ساکنان
کمبود فضای فرهنگی-هنری در منطقه
برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان
تقویت هویت فرهنگی و سالم سازی بستر فرهنگی و هنری منطقه
آموزشهای هنری و فرهنگی و تقویت روحیه خودباوری

منبع:tarrahi1.blogfa.com
 

ahmad1987

عضو جدید
استاندارد و ضوابط طراحی فرهنگسرا

استانداردهای لازم برای طراحی فرهنگسرا:http://www.www.iran-eng.ir/images/stories/article/cultural_-center-1.jpgضوابط و معیارهای طراحی فرهنگسرابخش های مختلف فرهنگسرا(بعضی الزامی و بعضی وابسته به نظر طراح دارد).
1-لابی و زیر مجموعه های آن شامل:
فضای انتظار و نشیمن

فروش اغذیه
محل نگهداری کودکان
عناصر خدمات عمومی مانند باجه های تلفن و اینترنت
عناصر دسترسی عمودی مانند رمپ،پله وآسانسور http://www.www.iran-eng.ir/images/stories/article/cultural_-center-2.jpg
2-غرفه های فروش محصولات فرهنگی و هنری
3-سایت اداری شامل:
اتاق کنفرانس

اتاق ریاست
دفاتر کار
بایگانی
آبدار خانه
سرویس های بهداشتی
محل انتظار ارباب رجوع و منشی
4-آمفی تئاتر و سینما
5-کتابخانه
6-گالری نمایش آثار هنریhttp://www.www.iran-eng.ir/images/stories/article/cultural_-center-4.jpg
7- کلاس ها و آتلیه های آموزشی شامل:
نقاشی

معماری
طراحی
عکاسی
مجسمه سازی
خوشنویسی
لابراتوار زبان و ...
8- واحد سمعی بصری و سایت رایانه
9- رستوران یا کافی شاپ
کتابخانه:
میزان فضاهای کتابخانه:
عوامل موثر بر تخصیص میزان فضاهای کتابخانه عبارتند از حجم مواد و متون و بخصوص کتابها،میزان سطح که در کتابخانه اشغال م کنند و میزان جمعیت کتابخانه که از طریق میزان گردش کتابها در سال تعیین می گردد.
فضای مورد نیاز برای محاسبه ی زیر بنای یک کتابخانه طبق فرمولی بنام VSCاستانداردIFLAبه دست می آید.
(110/تعداد کتابها)+(مقدار محلهای نشستن+72/3)+(430/گردش کتابها)
مثلا برای جا دادن 110کتاب،یک متر مربع در نظر گرفته می شود.محل نشستن یک خواننده 72/3متر است.
ابعاد و استاندارد های پیشخوان و برگه دان:حداکثر ارتفاع قفسه های فهرست معمولا به اندازه ی ارتفاع شش کشو است و در هر کشو نیز در حدود صد کارت جای می گیرد.فهرست معمولا در ارتباط مستقیم با میز امانت و میز اطلاعات مرجع قرار دارند و اغلب در مجاورت آنها مجموعه ای از کتابهای مرجع عمومی یا موارد استفاده ی همگانی نیز قرار می گیرند.از این رو محل قرار گیری فهرستها معمولا فضایی باز است که در نزدیک ورودی قرار دارد و بوسیله ی ردیفهایی از قفسه های فهرستها و پیشخوان بررسی و جستجو کشوها تشکیل شده است.وسعت چنین محلی برای چهار ردیف قفسه های دو طرفه در حدود 12 متر مربع برآورد می شود.
استانداردابعاد قفسه ها و عمق قفسه ها:در اغلب کتابخانه ها حداقل90%کتابها دارای عرضی کمتر از 230 میلیمتر هستند و عملا می توان قفسه های با عمق200-230میلیمتر را استاندارد فرض کرد.در صورت بکارگیری قفسه های دو طرفه با عمق 450میلیمتر حتی صرفه جویی بیشتری در فضا به عمل می آید.
چنانچه نگهداری کتابهایی با ابعاد کمی بزرگتر مرد نظر باشد عمق 490میلیمترجوابگوست.طبق یک قاعده تجربی در یک کتابخانه 80%قفسه ها 200میلیمتری،15%آنها 250 میلیمتری و 5% آنها 300 میلیمتری هستند.
طول قفسه ها:
طول استاندارد،سالها برابر1940میلیمتر بوده است.زیرا که پذیرفته شده بود که چشم خواننده توانایی در بر گرفتن بیش از این اندازه را در یک نگاه ندارد.مطالعات بعدی اندازه بزرگتر تا 2220 میلیمتر را نیز تایید کرد.

ارتفاع قفسه ها:
ارتفاع کتابها بر فاصله ی میان طبقات و در نتیجه تعداد طبقات تاثیر می گذارد.در اکثر کتابخانه ها حداقل90% کتابها را می توان در طبقات مرکز تا مرکز 280 میلیمتر جای داد.به این ترتیب 7 طبقه و یک پا خور 150 میلیمتری مجموعا ارتفاع 2120 میلیمتر را برای قفسه ها بوجود می آورند که بالاترین قفسه در ارتفاع 1830 میلیمتری با دسترسی آسان قرار می گیرد.در مورد معلولین ارتفاع مناسب و دسترسی 1370 میلیمتر برای زنان و 1500 میلیمتر برای مردان می باشد.پایین ترین طبقه در ارتفاع 300 میلیمتری است و چهار طبقه 280 میلیمتری (300 میلیمتری)به روی آن می باشد.
استاندارد میزها:
میز ها از جمله مهم ترین وسائل فضاهای مطالعه هستند.

استاندارد میز ها برای میز های مختلف به شرح زیر است:میز های 1 نفره:رقم قابل قبول برای این میزها 600×900 میلیمتر می باشد.این رقم گاهی برای راحتی بیشتر خواننده تا یک متر نیز افزایش می یابد.اگر چه جذابیت بیشتری دارند ولی جای زیادی اشغال می کنند.
میزهای 2 نفره:
میزهای 2 نفره ای که از هم جدا نشده اند ظاهرا برای خوانندگانی که روبروی هم قرار می گیرند جذابیت چندانی ندارند ولی در صورت قرار گیری در یک سمت ابعاد پیشنهادی 1200×900 میلیمتر می باشد.
میزهای طولانی:
میز های طولانی قابلیت جای دادن 4 تا 12 نفر را دارند.میزهای 4 نفره از بروز شلوغی جلو گیری کرده و در عین حال نحوه ی قرار گیری آنها جذاب و انعطاف پذیر است.عرض آنها نباید از 1200 میلیمتر کمتر باشد.فضای جانبی میان خوانندگان نیز لازم است حداقل 900 میلیمتر باشد.بین میزهای موازی باید حداقل 1800 میلیمتر فاصله پیش بینی شود.در عین حال نباید در انتهای این میزها محلی را برای نشستن در نظر گرفت.http://www.www.iran-eng.ir/images/stories/article/cultural_-center-3.jpg
نور پردازی:
نور پردازی باید فضایی راحت برای مطالعه را بوجود آورد.موجب خستگی وخیرگی نشود،میزان گرما را افزایش ندهد وبه جلوه ی ساختمان بیفزاید.جهت بر آوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد:
1-نور مصنوعی 2-نور طبیعی.برای نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده می شود.
روشنایی توصیه شده:
اتاق ها مطالعه(روزنامه و مجلات)200
میزهای مطالعه(کتابخانه های امانی)400
میزهای مطالعه(کتابخانه های مرجع)600
پیشخوان ها 600
مخزن بسته 100
صحافی 600
فهرست بندی،طبقه بندی و اتاق های مخزن400
آکوستیک:
هیچ استاندارد مشخصی در مورد آکوستیک کتابخانه وجود ندارد،اما اغلب حد تراز صداهای داخلی را 50 دسیبل(Db) تعیین می کنند.

تهویه ی مطبوع:
به منظور ایجاد بهترین شرایط برای نگهداری مواد و فنون،فضا باید عاری از هر گونه گرد وغبار اعم از گاز،مایع و اسید باشد ودما و رطوبت تحت کنترل باشد،چنین شرایطی تنها با نصب دستگاه کامل تهویه مطبوع امکان پذیر است.

گالری ها:
ساختار عمومی گالری ها:
فضای نمایشگاه بخش مهمی در این مجموعه به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می گذارد.تجربه فرد از فضای سه بعدی نمایشگاه نتیجه ی یک ادراک سریع است.این ادراک در محیطی با ساختار روشن،آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و نا خوانایی دارد.نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه ی انسان،فضا یک رابطه ی پیچیده بین فضا و شئ وجود دارد.در قسمتهایی از نمایشگاه که دارای مجموعه های نمایشی ثابت است.معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد،ولی در قسمتهای قابل انعطاف،این امر فقط از طریق تزئینات و تمهیدات عملی است.

ترتیب قرار گیری اشیاء:ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.
رابطه ی بازدید کننده و شئ نمایشی به شرح زیر است:1-هر چه نسبت بازدید کنندگان به اشیاء نمایشی کمتر باشد، امکان تمرکز واینکه هر بازدیدکننده بتواند آزادانه با شئ نمایشی ارتباط برقرار کند،بیشتر می شود.2-در یک بازدید گروهی تماس نزدیک با شئ نمایشی بدون ایجاد مزاحمت برای سایر اعضاء گروه ممکن نیست. بازدیدکنندگان باید به ترتیبی گرداگرد شئ نمایشی قرار بگیرند که همگی فاصله شان تا آن مساوی باشد.
نورپردازی گالری ها:
الف)نور پردازی طبیعی(نور روز):
به دلایل اقتصادی،فیزیولوژیکی و تنوع،این نور پردازی هنوز بهترین وسیله ی روشنایی است و اگر مسائل حفاظتی اشیاء اجازه دهد ارجحیت،نور روز است.جهت نور ممکن است از بالا (عمودی)یا از پهلو(افقی)باشد.مدت هاست که ارزش نور پردازی از بالا در طراحی موزه ها استفاده می شود که امتیازات آن عبارتند از:
الف)نور پردازی از بالا روشی است راحت تر و ثابت تر در نور پردازی و کمتر در معرض موانع جنبی در داخل و خارج از بنا مانند ساختمانهای دیگر و درختان قرار می گیرد.
ب)نوری که از بالا به تصاویر یا سایر اشیاء به نمایش گذارده می تابد،قابل تنظیم است و تامین نور کافی و یکنواخت آن دیدی بسیار مناسب با حداقل بازتاب یا انحراف بوجود می آورد.
ج)امکان به نمایش گذاشتن اشیاء بیشتری را در فضای نمایشگاه امکان پذیر می سازد.
د)با توجه به حذف پنجره ها و کاهش راههای ارتباطی،فضای نمایشگاه از امنیت بیشتری برخوردار شده و تمهیدات امنیتی نیز کاهش می یابد.
ب)نور پردازی جانبی(افقی):
اینگونه نور پردازی از طریق پنجره ها و نور گیر های معمولی به اشکال و ابعاد مختلف و در مکانهای مناسب در دیوارها انجام می شود.پنجره ها و نورگیر ها معمولا یا در ارتفاعی که بازدید کننده قادر به دیدن محوطه ی بیرون باشد و یا در ارتفاعی بالاتر نصب می شود.
دیوارهایی که پنجره ها با ارتفاع معمولی بر روی آنها نصب شده،غالبا بدون استفاده هستند و علاوه بر آن اشیاء نمایشی که بر روی دیوار مقابل این پنجره ها نصب شده اند نیز به خاطر وجود نور از مقابل دارای انعکاس هستند که مانع دید کامل وروشن می گزدد.با این وجود،اینگونه پنجره ها برای اشیایی که روی دیگر دیوار ها و در زاویه ای درست نسبت به منبع نور قرار دارند،نور مناسب و دلپذیر به وجود می آورند.
ج)نور پردازی مصنوعی:
ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است.نور مصنوعی از منابع نقطه ای یا خطی تامین می گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست،لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان پذیر است.

حرکت و دسترسی گالری ها:حرکت و دسترسی قسمتی از امر ارائه و نمایش اشیاء وعامل مهمی در سازماندهی فضائی نمایشگاه است.زیرا بطور نظری هیچ فضایی در منطقه ی نمایش اشیاء منحصرا به رفت و آمد اختصاص نداشته و هیج راهرو یا راه پله ای نباید حرکت سیال در این منطقه را محدود کند.دستیابی به این شرایط با اجتناب از مسائل روز امکان پذیر است.
الف)اجتناب از محدودیتهای با وقفه
ب)اجتناب از اختلاف سطوح زیاد
تنظیم شرایط محیطی:
رطوبت،دما و نور باعث فرسایش اشیاء‌می گردند،دمای15درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 60%برای اکثر نمایشگاهها مناسب می باشد.رطوبت نسبی نباید کم و زیاد گردد و این مساله با اشیاء نمایشی ارتباط مستقیم دارد،ولی در کل رطوبت نسبی 50% تا 6% توصیه می گردد.
تهویه ی مطبوع:
پیشرفت های علمی در امر خلق یک محیط مصنوعی،اکنون به مرحله ای رسیده است که امکان تامین مصنوعی شرایط جوی را به طور کامل فراهم ساخته است.در این شرایط ثابت،انعطاف پذیری و نظم را می توان در چهار چوب فضایی نمایشگاه تامین نمود.از جمله دیوارهای خارجی می توانند کاملا بسته بوده و به خوبی عایق شوند و در صورت وجود اشعه های نا مطلوب نوررر،می توان آنها را دقیق تر از نور روز بررسی و درمان کرد.

آکوستیک:
کنترل وطراحی آکوستیک باید هماهنگ با سایر جنبه های طراحی ساختمان نمایشگاه انجام شود.برای به حداقل رساندن نو فه ای که ناشی از نواحی و وسایل پر سر و صدا و شلوغ است،موقعیت ساختمان را باید در محلی ساکت و آرام پیش بینی نمود.در صورتی که یک منبع نوفه ی جهت دار در نزدیکی ساختمان قرار گرفته باشد ،می توان از عملکرد های مقاوم تر به عنوان مانع استفاده کرد و عملکردهای حساس تر را در فاصله ی بیشتری از منبع نوفه قرار داد.هماهنگی اصول آکوستیکی با خصوصیات معماری از یک سو مربوط به سبک معماری و سازماندهی فضایی آن می باشد و از سوی دیگر نیازمند توجه به خصوصیات مربوط به طراحی فنی ساختمان نمایشگاه قرار می گیرد.

حریق:
مقابله با حریق شامل مسئولیت حفظ متعلقات و حفاظت از بازدید کنندگان می باشد.بدیهی است نخستین اقدامات مقابله با آتش باید با شناخت محل،خصوصیات مصالح ساختمانی،مراقبت های لازم در بناهای مجاور،انتخاب مصالح ساختمانی مقاوم و پیشگشری لازم انجام پذیرد.بهتر است از به کار بردن هر گونه ماده قابل اشتعال به منظور تزئین و پوشاندن دیوارها خودداری شود.دقت بسیار باید به کار برد تا از اتصالات برق در سیستمهای الکتریکی خودداری شود.
ساختار عمومی فضاهای نمایشی:
ساختار عمومی فضاهای نمایشی می باید بر اساس سلسله مراتبی از فضاهای عمومی(مانند کارگاههای تولید نمایش و فضای کارمندان)استوار گردد و نحوه ی دسترسی به مجموعه فضای نمایشی و تردد در فضاهای داخلی آن با توجه به حریم محدوده فضایی بخشهای مختلف آن انجام گیرد.ساختار فضایی اینگونه ساختمانها را با توجه به اصول هدایت کننده می توان به دو عرصه بیرونی و درونی تقسیم نمود:

الف)عرصه ی بیرونی فضای نمایشی:این عرصه به طور کلی ارتباط مستقیم با تماشاگران است.
ب)عرصه ی درونی فضای نمایشی:این عرصه شامل کلیه ی فضاهایی است که مربوط به امور نمایشی و اداری می شوند و از این رو با کارکنان و بازیگران ارتباط مستقیم دارند.
شکل و انواع مختلف صحنه ی نمایش:الف)تئاتر های دارای صحنه ی ایوانی که اینگونه تئاتر ها امکان نمایش فیلم را دارند.
ب)تئاتر های دارای صحنه ی میدانی که صحنه از هر سو با تماشاچیان احاطه شده در اینگونه تئاتر ها حداکثر عمق میدان تماشاگران 6تا7 ردیف است و در صورتی که جایگاه در یک سطح باشد،حداکثر تماشاگر از 300الی 400 نفر بیشتر نخواهد بود.
ج)تئاتر های دارای صحنه ی هلالی یا صحنه ی آزادجلو آمده.در این تئاتر ها صحنه به قلب جایگاه تماشاگران کشیده شده و ورودیها معمولا در پشت صحنه و یا در داخل جایگاه تماشاگران قرار دارند.
د)نوع دیگر از تئاتر که ترکیبی از موارد بالاست در دوران ماصر مورد توجه طراحان بوده است.این نوع تئاتر با برخورداری از یک صحنه ی انعطاف پذیر برای تبدیل به شکلهای مختلف از خصوصیتی مستقل برخوردار است.صحنه در اینگونه از تئاتر ها می تواند با جابجایی صندلی ها و قسمتهایی از کف به صورت ایوانی-میدانی و هلالی ظاهر شود.به اینگونه صحنه ها چند شکلی می گویند.
شیب سالن نمایش:
در نمایشات تئاتری زنده معمولا از فاصله ی 12 متری ،حالتهای احساسی صورت بازیگران قابل روئیت نیست و حرکت آنها نیز از فاصله ی بیشتر از 20 متر نیز به خوبی دیده نمی شود.برای تامین دید بهتر تماشاگران لازم است تا کف جایگاه شیب ملایمی داشته باشد و یا به صورت پله ای طراحی شود.میزان شیب در طبقه ی همکف جایگاه برای حفظ امنیت تماشاگران و سهولت رفت و آمد افراد معلول که با صندلی چرخ دار حرکت می کنند،حداکثر 10% است و شیب های بیشتر به صورت پله ای باید طراحی شوند که حداکثر آن 35% است.

صندلی تماشاگران:
ابعاد صندلی تماشاگران طبق استاندارد ها حداقل عرض 45 سانتیمتر را باید داشته باشد و فاصله ی پشت تا پشت صندلی ها حداقل 90 سانتیمتر باشد و تا 1/1 متر نیز می تواند باشد.
حداکثر فاصله ی هر صندلی از در خروجی نباید از 15 متر بیشتر باشد و حداکثر فاصله ی هر صندلی از راهرو جانبی 450 سانتیمتر باشد و تعداد مجاز صندلی ها در هر ردیف به ازای هر راهرو 7 صندلی می باشد.بهترین چیدمان صندلی ها به صورت قوسی و اختصاص ندادن بهترین نقاط دید(مرکز)به راهرو می باشد.اتاق رختکن(تنفس بازیگران):این اتاق محل استراحت،رختکن و گریم بازیگران می باشد.در فضاهای نمایش کوچک یک اتاق 20 متر مربعی برای این منظور کافی است.ولی در فضاهای نمایش بزرگتر یک سالن غذاخوری یا آشپز خانه و محل استراحت جداگانه ای نیاز است.از این مکان یک اتاق پر و لباس،سرویس بهداشتی و آینه قدی،کمد وسایل و میز گریم برای گریم بازیگران قرار دارد.
اتاق سخنرانی:
در هنگام برگزاری جلسات سخنرانی در سالن نیاز به یک اتاق جهت میهمانان سخنران وجود دارد که قبل و بعد وبین سخنرانی از سخنران پذیرایی گردد.در این فضا که مساحت آن 30 متر مربع است ،سرویس های زنانه و مردانه ،محل نشستن و استراحت و سایر وسایل مانند کمد ،رختکن و ... وجود دارد.
نور پردازی صحنه:نحوه ی تابیدن منابع نورانی در بالای صحنه و پلهای صحنه و پلهای روشنایی در بالای جایگاه تماشاگران قرار دارند،معمولا تحت زاویه ای بین 55 درجه تا 40 درجه است.به طوریکه تمام صحنه را از جلو تا عقب آن توسط یکی از عناصر نورانی و یا سایر آنها،پوشش داده شود.با افزایش ارتفاع منابع نور می توان دامنه ی پوشش آنها را نیز افزایش داد.
آکوستیک:
اکوستیک در هر فضای نمایشی قادر است تا انواع برنامه های نمایشی را تحت تاثیر قرار دهد و از ان جا که ایجاد تغییرات اساسی در وضعیت اکوستیک سالن های نمایش بسیار دشوار است، از این رو لازم است تا از ابتا تصمیمات لازم درباره ی خصوصیات اکوستیکی سالن های نمایشی گرفته شود .فضا های نمایشی باید در برابر کلیه نوفه های خارجی ناشی از صدای هواپیما ، ترافیک وهمهمه افراد در سالن انتظار عایق باشند و دستگاه های مکانیکی به گو.نه ای طراحی شده باشند که سطح نوفه ای که در داخل سالن نمایش ایجاد می شود از یک حد خاص تجاوز نکند . برای برنامه های نمایشی زنده در صورتی که حد اکثر تعداد تماشا گران 200 نفر باشند لزومی به استفاده از دستگاه های تقویت صدا نیست ودر صورت کاهش فاصله متوسط بین تماشاگران وبازیگران استفاده از تمهیدات اکوستیکی برای نمایشنامه های معمولی رضایت بخش می باشد . میزان شیب جایگاه همان قدر که برای شنیدن هم مهم است زیرا صدا در هنگام عبور از جایگاه به علت خاصیت جاذب بودن بدن تماشاگران ضعیف می شود ،از این رو با استفاده از باز تابنده های سقفی ،باید حد اقل شیب لازم را که مانع دیدتماشاگران نشود برای جایگاه در نظر گرفت.

ایمنی از حریق:
بروز نمایش در فضا های نمایشی وخسارات وتلفات ناشی از ان اغب از عدم دقت در انتخاب وساخت موارد به کار رفته در ساختمان وتجهیزات ان ورعایت سایر پیش بینی های لازم برای جلو گیری از تو سعه ی اتش وبه خصوص ایجاد دود می باشد . به طور کلی باید در اسکلت ساختمان حد اقل دو ساعت در مقابل اتش مقاومت داشته باشد واز مواد قابل اشتعال در ساخت دکور ها وبرای پوشاندن دیوار ها وسقف استفاده نشود و مواد جاذب صدا وسایر تجهیزات اکوستیکی نیز تا حد مطلوبی در مقابل اتش مقاومت داشته باشد . درتئاترها معمولا صحنه ی نمایش مهم ترین عامل ایجاد اتشودود است . برای مقابله با حریق بر روی صحنه می بایست اتش را درون چهار دیوار برج صحنه محبوس کرد وبا استفاده از جریان قوی هوا به سمت بالا که توسط دودکش اتوماتیک در بالای برج صحنه ایجاد می شود ،حرارت ودود را از تماشا گران دور نگاه داشت . نقشه وتجهیزات مربوط به پشت صحنه نیز باید به گونه ای طراحی شده باشد که از اتش سوزی جلو گیری کند ودر صورت بروز حریق در صحنه مانع گسترش ان به پشت صحنه شود . تجهیزات اطفا حریق در فضا های نمایشی شامل کشف کننده های دود وحرارت ،شلنگ های قرقره ای ،کپسول های کربنیک و کپسول های پودری هستند. صحنه ی تئاتر هم در عین حال باید به سیستم اب پاش در بالای صحنه و بالای پرده ایمنی نیز مجهز بوده ودر ان شیر اب و سطل شن نیز پیش بینی شود . اغلب لوازم اطفا حریق در راهرو ها قرار می گیرند و اگر وجود شان در این از قبل در نظر گرفته نشده باشد ،می توانند به موانع خطر ناکی تبدیل شوند واز این رو باید محل های خاصی را برای ان ها پیش بینی نمود .
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما:
سالن انتظار سینما:
طبق استانداردها و ضوابط طراحی سینما مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور حداقل میزان سطح اشتغال سالن انتظار سینما به ازای هر نفر 35 سانتیمتر مربع و حداقل حجم سرانه سالنهای سینما 5/1متر مربع می باشد.تعداد صندلیهای سالن به ازای هر 100 نفر 10 صندلی می باشد.در صورت داشتن اختلاف سطح سالن با بیرون حداکثر شیب راهرو ورودی 8% و عرض آن حداقل 2/1 متر می باشد.حداقل عرض ورودی سالن انتظار به ازای هر 100 نفر 56 سانتیمتر می باشد.
ورودی سینما:به دلیل کار کردن سینما به مجتمع فرهنگی ، ورودی با ورودی مجتمع یکی است و فقط یک در برای ورود به سالن انتظار منظور می گردد.
گیشه بلیط فروشی:
گیشه در سینما باید در مکانی باشد که دید کافی بر فضای خارج سینما داشته باشد و در جایی باشد که صف مربوط به آن فراهم گردد و مردم در معبر عمومی و همچنین مانع ورود و خروج مردم از سینما نباشد.در گیشه بهتر است به درون سالن انتظار باز گردد ، ولی این در طوری نباشد که با باز شدن آن درون گیشه مشخص گردد و سطح آن به ازای هر نفر حداقل 3 متر مربع می باشد.

راهروهای سالن نمایش:
عرض راهروهای سالن را بر حسب تعداد جمعیت که از آن تخلیه می شوند محاسبه می شود.ولی نه یه این صورت که این عرض متغیر باشد.و اینگونه در نظر می گیریم که از تعداد جمعیت هر ردیف که در دو طرف آن راهرو می باشد، 60% آن از هر راهرو تخلیه می گردند.اگر عرض در خروجی سالن نمایش از عرض راهرو منتهی به آن بیشتر باشد باید حداقل فضایی برابر عرض خروجی جلوی در ورودی داشته باشد.حداکثر شیب مجاز در راهرو های سالن نمایش 8% می باشد و اگر شیب بیشتر باشد باید از پله در راهرو استفاده گردد که ارتفاع و عمق موثر پله باید طبق استاندارد ها باشد.پله ها ویا نقطه ی شروع شیب راهرو های سالن نمایش برای آگاهی تماشاگران باید با چراغ مخصوص روشن گردند.مصالح کف راهروها باید از مصالح غیر لغزنده و غیر اشتعال باشد.

صندلی تماشاگران:استاندارد های صندلی تماشاگران در جداول ضمیمه آورده شده است . جنس و مصالح به کار رفته در صندلیهای سالن نمایش باید مقاوم ،قابل شست وشو ،غیر قابل اشتعال باشد و از نظر آکوستیکی،مقدار صدائی که آن ها جذب می کنند نباید به وجود ویا عدم وجود تماشاچی در آن ها وابسته باشد . چیدن صندلیها ی سالن نمایش مانند چیدمان صندلیهای آمفی تئاتر می باشد .
ورودی ها و خروجی های سالن سینما:
ورودی ها و خروجی های سالن نمایش سینما باید به گونه ای باشند که در معرض دید باشند و از ورود سر وصدا به داخل وخارج سالن جلو گیری کنند . حد اقل تعداد در خروجی سالن نمایش 2 عدد می باشد و فقط در موارد خاص مانند گنجایش سالن کمتر از 100 می تواند 1 عدد باشد . لازم به ذکر است که برای خروج از سالن نمایش بهتر از که در های سالن نمایش به طرف بیرون باز گردند . حد اقت فاصله دو در خروجی5 متر می باشد ونباید از در های یک لنگه استفاده نمود وباید از در های دو لنگه استفاده گردد . درهای سالن نمایش نباید قفل داشته باشند وبهتر است دارای ثابت کننده های فشاری باشند که با یک فشار روی آن ها،در ثابت گردد.

سرویس های بهداشتی سینما :
طراحی و اجرای ساختمانی قسمت های مختلف داخل سرویس های بهداشتی باید به گونه ای باشد که شست وشو وگندز دائی مستمر تمامی دیوارها و کف های سرویس میس گردد .

اتاق پروژ کتور وملحقات آن:
اتاق پروژ کتور شامل حد اقل 2 عدد پروژ کتور به ابعاد 100×60 سانتیمتر ،میز های بر گردان و باز بینی فیلم به ابعاد 80×120 سانتیمتر واتاق تقویت کننده های صدا می باشد . دستگاه هایی مانند رکتی نایر ،تابلوی اصلی برق اتاق پروژکتور ،ومسیر های نور سالن و قفسه های فلزی مخصوص نگهداری فیلم در فضاهای مستقل قرار دارند.اتاقک کوچکی جهت نگهداری باطریهای مخصوص روشنایی ایمنی سینما و سرویس بهداشتی در جنب اتاق پروژکتور قرار دارند.
ابعاد اتاق پروژکتور با توجه به ابعاد پروژکتور ها ، فواصل آنها از هم و از دیوارهای جانبی ،و میز های برگردان و بازبینی فیلم و دستگاههای تقویت صدا در نظر گرفته می شود.دیوارها و کف اتاق پروژکتور باید قابلیت 2 ساعت مقاومت در مقابل آتش سوزی را داشته باشند.مصالح به کار رفته در اتاق پروژکتور جهت نازک کاری و آکو ستیک نباید قابل احتراق باشند کف اتاق پروژکتور برای انتقال کابلهای برق وصدا باید دو جداره بوده و کفپوش آن در مقابل برق عایق باشد . وجود شیر یا کبسول آتش نشانی در نزدیک اتاق پروژکتور نیز توصیه می گردد.
پرده نمایش فیلم:
نوع پرده سینما با توجه به ابعاد سالن ،قدرت پروژکتور ، بهره روشنایی پرده و میزان روشنایی مطلوب پرده انتخاب می شود . اندازه پرده با توجه به عرض سالن نمایش در قسمت جلوی آن ،ارتفاع سالن ، عمق سالن ودر نظر گرفتن فضائی در دو طرف پرده برای رفت وآمد به پشت پرده و جمع شدن پرده محافظ تعیین می شود .
پرده نمایش
بهتر است دارای انحناء باشد :به خصوص در سالن های عریض، این انحناء کمانی از دایره به طول فاصله لنز پروژکتور از مرکز پرده می باشد . اسکلت نصب پرده ی نمایش باید بزرگتر از پرده باشد (30 سانتیمتر) تا نصب پرده آسان تر گردد واسکلت از دیوارپشت پرده باید به اندازه ای که برای نصب بلند گو ها مورد نیاز است (90 سانتیمتر) فاصله داشته باشد . وباید اشاره نمود که بهتر است دریچه های هواکش وخروجی هوا یا حتی ورود هوا ،پشت پرده تعبیه نگردد و اصولا سیستم های تاسیساتی وتهویه ی هوا به گونه ای باشند که هوا در پشت پرده چرخش نداشته باشد.
منبع: http://www.arshadownload.com
 

persian_sphinx

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
فرهنگسرای شفق

فرهنگسرای شفق

معماری از کامران طباطبایی دیبا
طراحی و ساخت به سال ۱۳۴۵ خورشیدی


متن از امیر بانی­‌مسعود، رضا دانشور


کامران طباطبـایی دیبـا یکی از معماران مدرن تـاریخ‌گرای ایـران است که توانست کارهـای مهمی از خود به‌یـادگار بگذارد . او به سال ۱۳۱۵ خورشیدی در تهران متولد شد. در سال ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۴۳ خورشیدی) در رشته‌ی معماری با مقطع کارشناسی، از دانشگاه هاروارد از واشنگتن دی. سی فارغ‌التحصیل شد و بین سال‌های ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ خورشیدی نیز مطالعاتی در رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه هاروارد انجام داد [ظاهراً در مقطع فوق‌لیسانس رشته‌ی جامعه‌شناسی در دانشگاه هاروارد تحصیل کرده است] و سال ۱۳۴۴ خورشیدی به ایران مراجعت نمود. دیبا بین سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ خورشیدی نیز در دانشگاه تهران به تدریس مشغول بود. او پس از سال‌ها کار هنری، در سال ۱۳۵۷ خورشیدی ایران را ترک نموده و اکنون در اسپانیا زندگی و کار می‌کند.
پارک و فرهنگسرای شفق (یوسف‌آباد سابق) در سال ۱۳۴۵ خورشیدی طراحی و ساخته شد. این پارک و فرهنگسرا، جزئ اولین فرهنگسراهای ایران است که با مفاهیم و هندسه‌ی باغ ایرانی، و با دیدگاهی کاملاً مدرن طراحی شده است. زمین پارک نزدیک جنب غربی خیابان (سید جمال‌الدین اسدآبادی کنونی) قرار دارد و از سه جهت به خیابان محدود و محصور می‌گردد. دو هدف عمده در طراحی مجموعه مد نظر قرار گرفته است. اول آنکه، در محوطه‌‌‌سازی و طراحی گذرگاه‌های پارک، علاوه بر پیش‌بینی محل‌هایی برای تفریح و استراحت مراجعین، گونه‌ای تداوم مسیر حرکت نیز در نظر گرفته شده است. این مسیرها برای عابرینی است که قصد بازدید و یا استفاده از فضای سبز پارک را ندارند و صرفاً از منطقه‌ی پارک به‌عنوان محل گذر استفاده می‌نمایند و بزرگ‌ترین حسن آن، تلطیف روح و روان در حین حرکت از منطقه‌ی پارک است. دومین هدف، خلق یک‌سری عناصر و ساختمان‌هایی است که در هماهنگی کامل با محوطه‌‌سازی پارک شکل‌گرفته‌اند و عمدتاً کارکرد خدماتی‌ـ‌تفریحی داشته و شامل کتابخانه، سالن اجتماعات، کارگاه نقاشی کودکان، زمین‌های بازی برای کودکان، مراکز راهنمایی و فضای سبز برای گردش بزرگسالان می‌باشد. ساخت بخش‌های ساختمانی با آجر و با بهره‌گیری از انگاره‌های آشنای معماری و ترکیب آن با دیواره‌های سنگی در بخش‌های محوطه، ابتکار طراح در ایجاد فضاهای جمعی و فردی در بخش‌های سربسته و روباز و نیمه‌باز، ترکیب عناصر گیاه و آب در قالب باغچه و نهر و آبنما و آبشار و غیره، که می‌رفت تا به امضایی بر آثار معماری کامران دیبا در فضاهای همگانی شهری تبدیل شود، همه و همه نشان از مجموعه‌ای ارزشمند دارد که با استفاده‌ی بجا و هوشمندانه از معماری ایرانی طراحی شده است.
از آنجایی‌که زمین پارک در یک منطقه‌ی محدود شهری قرار گرفته است، طراح با تدابیری هوشمندانه در طراحی محوطه‌ سعی نموده با ایجاد تپه‌ها و درختکاری انبوه طول فضای پیاده‌روها را افزایش دهد تا در چشم‌انداز بصری، محوطه‌‌ی پارک بزرگ‌تر جلوه ‌نماید. دیبا در مورد اندیشه‌های طرح و دخل و تصرفی که بعدها در سایت و ساختمان‌های مجموعه انجام گرفت، چنین می‌نویسد:
«من در این طرح سعی کرده‌ام اولین فرهنگسرا را در ایران پایه‌گذاری کنم که نوع تکمیل شده‌ی آن را در فرهنگسرای نیاوران ملاحظه می‌کنید. در آن زمان در ایران معماری محوطه‌، باغسازی و طراحی مبلمان پارک مطرح نبود. تخصص معماری شهری، باغسازی یا محوطه‌‌سازی هم وجود نداشت.
این طرح در واقع یک سوغات فرهنگی و نمونه‌ای از روش کار و تفکر در این مورد بود. یکی از کارهای باارزش در این کار، حفظ ساختمان قدیمی آن است که آن روزها محکوم به تخریب شده بود. فکر می‌کنم اگر با چراغ قوه هم بگردید، در تهران یک ساختمان مشابه و هم‌دوره‌ی آن در این مقیاس کوچک پیدا نخواهید کرد. از وزیر دربار تا شهردار وقت محله به من فشار آوردند تا این ساختمان را خراب کنم. یکی به دلیل بازکردن دید بیمارستان واتیکان در کوچه‌ی شمالی و دیگری به سبب عدم شناخت و ارزش سنت معماری. البته به‌عنوان یک معمار در آن زمان کمی احساس گناه می‌کردم که بیمارستان را از دید پارک محروم کرده‌ام. چون گفته می‌شد که معمار ایتالیایی و شریک ایرانی او، با علم به اینکه این ساختمان تخریب خواهد شد، محل بیمارستان را انتخاب و طراحی کرده بودند. ولی امروز خوشحالم که این ساختمان قدیمی را با اندکی مداخله در نمای آن گسترش دادم و حفظ کردم چون بین خودمان باشد از ساختمان‌های خود من شکیل‌تر و موقرتر است و در آن از آرتیست‌بازی‌های جوانی خبری نیست.
اما در تصاویر جدید، چراغ‌هایی که ما برای آن با آهنگر کلی چانه ‌زده بودیم، به‌کلی ناپدید شده‌اند. سبد آشغالی هم که طراحی کرده بودیم، و در واقع کپی از یک سبد آشغال معروف دانمارکی بود، ناپدید شده و درخت بید مجنون که قرار بود سایه و فضای رمانتیک قدیمی جلوی ساختمان قدیمی ایجاد کند دیگر نیست و جایش را به چراغ خوشه‌انگوری داده است. از همه بدتر اینکه تابلویی زشت، تصویر نمای کتابخانه‌ی شهرداری را در نشریات معماری غیر قابل چاپ کرده است. ما برای پوسترهایی که ممکن است یک ماه کوچه و خیابان را تزیین کند از بهترین هنرمندان استفاده می‌کنیم، ولی برای اولین فرهنگسرای ساخت ایران به کلی گرافیک را نادیده می‌گیریم. […] در پارک شفق حوضچه‌ای است که با الهام از ظروف زیرخاکی قدیمی با یک نوک دراز برای آبریزی ساخته شده، حالا با آبی کردن این نوک آن را از بقیه‌ی حوضچه جدا و توجه را، به‌جای آبشار، متوجه یک رنگِ بد کرده‌اند که در معماری سنتی یا متین جایی ندارد. اما در مورد ساختمان‌ها، البته آنها کمی تعمیر شده‌اند و یک قسمت به سالن نمایشات اضافه شده که بسیار زیرکانه طراحی شده است و نه تنها به طرح اولیه لطمه نمی‌زند بلکه آن را تکمیل می‌کند. این کار را مهندس حمید نورکیهانی و همکارانش اجرا کرده‌اند و برای اینکه به حجم و شخصیت معماری اولیه خسارتی وارد نیاید، این نوسازی و توسعه را به نحو احسن انجام داده‌اند.
آیا این یک اقدام باملاحظه و آگاهانه‌ی حرفه‌ای است و یا صرفاً به دلیل علاقه‌ای که نورکیهانی به من دارد به این نحو عمل کرده است؟ فکر می‌کنم تلقی دوم درست‌تر باشد. ولی یک اشتباه در مرمت، سبز رنگ شدن نوار بالای ساختمان است. یکی از هدف‌های طراحی این ساختمان‌ها، یکپارچگی دیوار و اتمام دیواره‌ی نما با سنگ سفید بوده است. چون آجر را نمی‌شود بدون روکار در مجاورت هوا رها کرد. هدف عملاً این بود که هیچ‌گونه جدایی بین دیوار و رنگ آسمان به‌ وجود نیاید! ولی خط ممتد رنگی سبز، اگرچه رنگی است مطلوب، ماهیت معماری و سکونت آن را مختل می‌کند و بین نما و آسمان جدایی می‌اندازد. فکر می‌کنم برای نگهداری آجر روی آن بهتر است از فلز گالوانیزه به ‌صورت غیر محسوس، استفاده شود.»
دیبا در طراحی پارک شفق و بعدها در فرهنگسرای نیاوران، از همکاری پرویز تناولی بهره گرفت. به سفارش دیبا، تناولی برای این دو پروژه شش مجسمه از افراد معمولی در اندازه‌های واقعی ساخت. نصب این مجسمه‌ها در این مکان‌ها نیز در نوع خود کاری تازه و انقلابی بود. تا آن هنگام مجسمه‌های افراد مهم و شناخته شده را در مکان‌های همگانی نصب می‌کردند. گذشته از آن، این مجسمه‌ها حالت‌هایی کاملاً معمولی و روزمره داشتند. روی زمین نشسته یا دراز کشیده بودند. یکی در کناری ایستاده بود و مردم را تماشا می‌کرد، یکی در گوشه‌ای کتاب می‌خواند، همان کارهای روزمره‌ای که مردم عادی در فضاهای همگانی می‌کنند.
به اعتقاد عطاءالله امیدوار مهمترین خصوصیت دیبا، که در کارهایش به شکلی بارز نمود پیدا کرده، این است:
«او پیش از آن که معمار، نقاش، و شهرساز باشد، یک هنرمند حساس به محیط اطراف خود و نیازهای انسانی، نه در پی کار سخت و پیچیده، بلکه در پی سادگی و ارتباط حسی بود. می‌توانست با دقت عناصر هر محیط و هر فضایی را تحلیل کند، عوامل مثبت را تشخیص دهد و مهم‌تر از همه، با نهایت فروتنی از نظرات هنرمندان و طراحان دیگر بهره ببرد و همزمان با کارگردانی یک تیم، تصمیمات را با قاطعیت به اجرا گذارد».

آقای دکتر لیاقتی، طراح سالن اکوستیک فرهنگسرای نیاوران، می‌گوید:
«دیبا از جمله معمارانی بود که دقیقاً به طرح‌های متخصصان دیگر عمل می‌کرد. آثار این حساسیت و این ویژگی شخصیتی دیبا را در همه‌ی کارهای او به‌آسانی می‌توان ردیابی کرد؛ مثلاً در پارک یا همان فرهنگسرای یوسف‌آباد، که فکر می‌کنم اولین کار نسبتاً بزرگ دیبا بود، در محوطه‌ای کم‌وبیش کوچک با یک ساختمان قدیمی، ساختمان‌هایی ساده از نظر حجم و نوع مصالح و هماهنگ با ساختمان قدیم طراحی شدند.
محور طراحی و فضاسازی‌ها، امکان گذران اوقات فراغت توأم با آرامش، در عین برخورداری از چشم‌اندازهای متنوع برای کودکان و بزرگسالان را فراهم کرده است. پل‌های روگذر چشم‌اندازهای متفاوتی می‌گشایند، زیرگذرها سایه‌ی مطلوب را ایجاد می‌کنند، دیوارهای پارک با کمی پس رفتن، توقفگاه‌هایی برای رهگذران خیابان‌های اطراف می‌سازند که اینک دیگر فقط محل عبور نیستند و می‌توانند محل توقف هم باشند؛ ورودی‌های متعدد پارک عملاً آن را به حیاط خانه‌های محله بدل کرده‌اند؛ مجسمه‌های برنزی پرویز تناولی که روی مدل آدم‌های واقعی ساخته شده‌اند، نوعی حال و هوای خاص زندگی و آرامش به پارک می‌دهند؛ جنس مصالح: آجر، سنگ، یا بتن‌ـ‌سنگ، هماهنگ با هم و در دسترس احساسات آدمی است که به چشم می‌آید و مثل زمین زیر پا، لمس می‌شود. ظاهراً همه‌ی این عوامل با هم موجب شده‌اند پارک یوسف‌آباد در عین طراحی هنرمندانه و زیبا، جزئی از محله بنماید: درآمیخته با آن و تفکیک‌ناپذیر از آن.»
مرکز اجتماعی و پارک محلی یوسف‌آباد، که به نظر می‌رسد نخستین پارک ساخته شده از نوع خودش در تهران و در نتیجه در ایران باشد، برای اولین بار سعی کرده است اکثر مؤسسات خدمات شهری از قبیل خدمات کودکان (کتابخانه‌ها، کارگاه‌های هنری و محل بازی) سازمان زنان (مددکاران اجتماعی و کلاس‌های مخصوص به این سازمان) پیش‌آهنگی و انجمن محلی را درخود جمع کند. او تفکیک محل بازی کودکان را با زندانی‌کردن آنها اشتباه نگرفته است؛ محوطه‌ی بازی را با اختلاف سطح به وجود آورده، مجسمه‌ها در فضای پارک به صورت رئالیستی در شرایط طبیعی طراحی شده‌اند و برای اولین بار در ایران مجسمه‌ها از روی سکو پایین آورده شده و در سطح مردم به صورتی که قابل لمس باشند، قرار دارند.
 

پیوست ها

  • سایت پلان و نما فرهنگسرای شفق.zip
    607.6 کیلوبایت · بازدیدها: 5
  • Like
واکنش ها: mpb
بالا