مختصری درباره عناصر گروه II ( گروه مس – آرسنیک )
مس ( Cu )
مس عنصری جامد ، غیر قابل احتراق و به صورت خالص در طبیعت وجود دارد . مس معمولاً در کانی هایی مانند آزوریت ، مالکالیت ، بورنیت و کالکوپریت وجود دارد .
مس عنصری سودمند و مفید از لحاظ تجاری محسوب می شود . ترکیبات مس به رنگ سبز- آبی است ، اولین عنصر شناخته شده و دارای دو ایزوتوپ است .
تاریخچه
مس از ۱۱۰۰۰ سال پیش وجود داشته است. کشور قبرس کشوری است که نام مس از آن گرفته شده است.
روش های استحصال و فرآوری مس نسبتاً آسان است و در حدود ۷۰۰۰ سال پیش مردم به روش های استخراج مس پی بردند و مس را اکتشاف می کردند.نهشته ها و معادن مهم مس در کشورهای آمریکا، شیلی، زامبیا، زئیر، پرو و کانادا وجود دارد. ترکیبات مهم مس شامل سولفیدها ، اکسیدها و کربنات ها است. مس از روش های ذوب کردن و لیچینگ و الکترولیز تولید می شود.
خواص
مس خالص به رنگ مایل به قرمز است و دارای جلای فلزی است. این عنصر چکش خوار با قابلیت مفتول شدن ، رسانای خوب جریان الکتریسیته و برق است . دومین عنصر رسانا بعد از نقره می باشد که از نقره به علت گرانی در سیم ها استفاده نمی کنند.
کاربرد ها
این عنصر در صنایع زیادی کاربرد دارد که از آن جمله می توان صنایع ساخت آلیاژهای آهن ، برنز و برنج نقش را نام برد . تمام سکه های ساخته شده در کشور آمریکا از آلیاژهای مس هستند و فلز اسلحه های جنگی نیز مسی است. مس کاربرد زیادی در سموم کشاورزی وکودهای جلبک دار دارد. ترکیبات مس مثل محصول فهلینگ کاربردهای وسیعی در تست های آنالیزهای شیمیایی برای شکر دارد.
مس با خلوص خیلی بالا در امر تجارت مورد استفاده قرار می گیرد.به علت اینکه این عنصر در برابر هوا و رطوبت و آب مقاوم است از این عنصر در تهیه سکه ها استفاده می شود.برنز اولین آلیاژ مس است که اختراع شد که این ترکیب مخلوطی از مس و ۲۵ درصد قلع است.
در قدیم مردم از برنز برای ابزار و آلات جنگی و صندوق های فلزی و گیاهان آرایشی استفاده می شود.برنج ترکیبی از مس و بین ۵ تا ۴۵ درصد روی است که از این آلیاژ از ۲۵۰۰ سال پیش استفاده می شده است. اولین بار رومی ها از برنج برای ساخت سکه و ظروف مسی مثل کتری استفاده می کردند. امروزه از برنج برای ابزار و آلات موسیقی ، ساخت پیچ و دیگر تجهیزات مقاوم در برابر پوسیدگی استفاده می شود.
اثرات مس بر روی سلامتی
مس یکی از عناصر رایج در طبیعت است که بر اثر پدیده های طبیعی در محیط زیست به مقدار فراوان یافت می شود و بسیار مورد استفاده انسان قرار می گیرد . به عنوان مثال، از آن در صنعت و کشاورزی استفاده های فراوان می شود. تولید مس طی دهه های اخیر صورت گرفته و کیفیت مس در حال حاضر در مقایسه با گذشته بهبود یافته است.
مس در انواع مختلف غذاها، آب آشامیدنی و هوا وجود دارد. به همین دلیل روزانه ما مقدار قابل توجهی مس از طریق خوردن، آشامیدن و نفس کشیدن دریافت می کنیم. جذب مس برای بدن انسان حیاتی است. زیرا مس جزء عناصر کمیابی است که بدن انسان به آن نیاز دارد. اگرچه بدن انسان می تواند مقدار زیادی مس را تحمل کند ، اما مقدار بیش از حد آن برای سلامت انسان ضرر دارد.بسیاری از ترکیبات مس در رسوبات یا ذرات خاک ته نشین شده یا به این ذرات می چسبند. ترکیبات قابل حل مس ممکن است برای سلامت انسان مضر باشند.
معمولاً پس از فعالیت های کشاورزی ترکیبات محلول در آب مس، در محیط آزاد می شوند.مقدار مس موجود در هوا بسیار کم است، بنابراین تنفس مس خیلی ناچیز است. اما افرادی که در نزدیکی مناطقی که به ذوب و فرآوری مس می پردازند، زندگی می کنند، ممکن است مقدار بیشتری مس در مقایسه با افراد عادی دریافت و استنشاق نمایند. معمولا ما انسان ها در معرض مس قرار داریم.
در محیط کار، انتشارمس منجر به ایجاد عوارض آنفولانزا مانندی می شود که به نام تب فلز شناخته می شود. این عوارض بعد از دو روز ار بین می رود و در اثرحساسیت بیش از اندازه ایجاد می شود.قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مس، باعث آبریزش بینی، دهان و چشم، سردرد، دل درد، سرگیجه و اسهال و استفراغ می شود. جذب مقدار زیادی مس باعث آسیب کبد و کلیه و حتی مرگ می شود.
اما سرطان زایی مس هنوز اثبات نشده است. در بسیاری از مقالات علمی، رابطه میان قرار گرفتن در معرض غلظت بالای مس برای مدت طولانی و کاهش هوش در نوجوانان مشخص شده است. ارتباط آن با ایحاد سرطان در انسان مورد بررسی است.قرار گرفتن در معرض دود و غبارمس هم موجب تب بخارفلزمی شود که این بیماری در غشای مخاطی بینی تغییر ایجاد کرده و آن را تضعیف می کند. در بیماری ویلسون، سمیت مس باعث سیروز هپاتیتی، آسیب مغز، بیماری های کلیوی و رسوب گذاری مس در قرنیه می شود.
اثرات زیست محیطی
تولید جهانی مس هنوز هم بالاست. این بدان معناست که میزان مس موجود در محیط زیست روز به روز کمتر می شود. به علت انتشار آب های آلوده به مس، درکناره رودخانه ها گل و لای آلوده به مس نهشته می شود. مس ، در اثر احتراق سوخت های فسیلی وارد هوا می شود.
این مس، قبل از این که به واسطه بارش باران ته نشین کند ، مدتی طولانی در هوا باقی می ماند. بنابراین میزان آن در خاک کاهش می یابد. در نتیجه بعد از ته نشینی مس موجود در هوا، خاک حاوی مقدار زیادی مس خواهد بود.مس هم از طریق منابع طبیعی و هم در اثرفعالیت های بشری، در محیط پراکنده می شود. از جمله منابع طبیعی آن، گرد و غبار حاصل از باد ، گیاهان فاسد شده ، آتش سوزی جنگل ها و قطرات دریا می باشد. تنها تعداد اندکی از فعالیت های بشری که باعث انتشار مس می شوند ، نامگذاری شده اند. عوامل دیگر انتشار مس، فالیت های معدنی، تولید فلز، تولید چوب و تولید کودهای فسفاته است.
وسایل به کار رفته در آزمایش
نکات ایمنی
کلریدریک اسید ماده ای به شدت خورنده و سوزاننده است، لذا هنگام کار با آنها از دستکش استفاده کنید. هرگز بخار اسید را تنفس نکنید. آمونیاک نیز ماده ای حساسیت زا است، در هنگام کار با آن از ماسک استفاده نمایید. با اینکه استیک اسید اسید ضعیفی است اما به طور کلی در آزمایشگاه همواره تلاش کنید دست شما به هیچ عنوان با مواد شیمیایی تماس پیدا نکند. هنگام کار با چراغ بونزن مسائل ایمنی را مورد توجه داشته باشید.
پس از خروج از آزمایشگاه، شیر گاز را ببندید.
شرح آزمایش
۳ سی سی از نمونه ی اولیه را برداشته و به آن قطره قطره آمونیاک اضافه می کنیم تا محیط بازی شود سپس به آن ۱۵ قطره کربنات آمونیوم اضافه می کنیم و محلول را داخل حمام گزارده و آنرا سانتریفوژ می کنیم. محلول را دور ریخته و رسوب را نگه می داریم.حال رسوب را که شامل Ba و Ca است را در استیک اسید حل کرده تا محیط بازی شود و آنرا سانتریفوژ می کنیم. به رسوب حاصل از سانتریفوژ قطره قطره کرومات پتاسیم اضافه می کنیم. در صورت مشاهده کردن رسوب زرد رنگ پی به وجود Ba خواهیم برد.محلول را برداشته و به آن حرارت می دهیم تا حجم آن به نصف برسد و سپس به آن ۱۰ قطره کرومات آمونیوم اضافه می کنیم.
محلول راسانتریفوژ کرده و به رسوب آن ۱۰ قطره استیک اسید اضافه می کنیم و سپس ۵ قطره اگزالات آمونیوم. در صورت مشاهده ی رسوبی سفید رنگ پی به وجود کلسیم خواهیم برد.
نتیجه آزمایش
هدف از انجام این آزمایش شناسایی کاتیون های برم و کلسیم بود که هر دو را شناسایی کردیم.
مس ( Cu )
مس عنصری جامد ، غیر قابل احتراق و به صورت خالص در طبیعت وجود دارد . مس معمولاً در کانی هایی مانند آزوریت ، مالکالیت ، بورنیت و کالکوپریت وجود دارد .
مس عنصری سودمند و مفید از لحاظ تجاری محسوب می شود . ترکیبات مس به رنگ سبز- آبی است ، اولین عنصر شناخته شده و دارای دو ایزوتوپ است .
تاریخچه
مس از ۱۱۰۰۰ سال پیش وجود داشته است. کشور قبرس کشوری است که نام مس از آن گرفته شده است.
روش های استحصال و فرآوری مس نسبتاً آسان است و در حدود ۷۰۰۰ سال پیش مردم به روش های استخراج مس پی بردند و مس را اکتشاف می کردند.نهشته ها و معادن مهم مس در کشورهای آمریکا، شیلی، زامبیا، زئیر، پرو و کانادا وجود دارد. ترکیبات مهم مس شامل سولفیدها ، اکسیدها و کربنات ها است. مس از روش های ذوب کردن و لیچینگ و الکترولیز تولید می شود.
خواص
مس خالص به رنگ مایل به قرمز است و دارای جلای فلزی است. این عنصر چکش خوار با قابلیت مفتول شدن ، رسانای خوب جریان الکتریسیته و برق است . دومین عنصر رسانا بعد از نقره می باشد که از نقره به علت گرانی در سیم ها استفاده نمی کنند.
کاربرد ها
این عنصر در صنایع زیادی کاربرد دارد که از آن جمله می توان صنایع ساخت آلیاژهای آهن ، برنز و برنج نقش را نام برد . تمام سکه های ساخته شده در کشور آمریکا از آلیاژهای مس هستند و فلز اسلحه های جنگی نیز مسی است. مس کاربرد زیادی در سموم کشاورزی وکودهای جلبک دار دارد. ترکیبات مس مثل محصول فهلینگ کاربردهای وسیعی در تست های آنالیزهای شیمیایی برای شکر دارد.
مس با خلوص خیلی بالا در امر تجارت مورد استفاده قرار می گیرد.به علت اینکه این عنصر در برابر هوا و رطوبت و آب مقاوم است از این عنصر در تهیه سکه ها استفاده می شود.برنز اولین آلیاژ مس است که اختراع شد که این ترکیب مخلوطی از مس و ۲۵ درصد قلع است.
در قدیم مردم از برنز برای ابزار و آلات جنگی و صندوق های فلزی و گیاهان آرایشی استفاده می شود.برنج ترکیبی از مس و بین ۵ تا ۴۵ درصد روی است که از این آلیاژ از ۲۵۰۰ سال پیش استفاده می شده است. اولین بار رومی ها از برنج برای ساخت سکه و ظروف مسی مثل کتری استفاده می کردند. امروزه از برنج برای ابزار و آلات موسیقی ، ساخت پیچ و دیگر تجهیزات مقاوم در برابر پوسیدگی استفاده می شود.
اثرات مس بر روی سلامتی
مس یکی از عناصر رایج در طبیعت است که بر اثر پدیده های طبیعی در محیط زیست به مقدار فراوان یافت می شود و بسیار مورد استفاده انسان قرار می گیرد . به عنوان مثال، از آن در صنعت و کشاورزی استفاده های فراوان می شود. تولید مس طی دهه های اخیر صورت گرفته و کیفیت مس در حال حاضر در مقایسه با گذشته بهبود یافته است.
مس در انواع مختلف غذاها، آب آشامیدنی و هوا وجود دارد. به همین دلیل روزانه ما مقدار قابل توجهی مس از طریق خوردن، آشامیدن و نفس کشیدن دریافت می کنیم. جذب مس برای بدن انسان حیاتی است. زیرا مس جزء عناصر کمیابی است که بدن انسان به آن نیاز دارد. اگرچه بدن انسان می تواند مقدار زیادی مس را تحمل کند ، اما مقدار بیش از حد آن برای سلامت انسان ضرر دارد.بسیاری از ترکیبات مس در رسوبات یا ذرات خاک ته نشین شده یا به این ذرات می چسبند. ترکیبات قابل حل مس ممکن است برای سلامت انسان مضر باشند.
معمولاً پس از فعالیت های کشاورزی ترکیبات محلول در آب مس، در محیط آزاد می شوند.مقدار مس موجود در هوا بسیار کم است، بنابراین تنفس مس خیلی ناچیز است. اما افرادی که در نزدیکی مناطقی که به ذوب و فرآوری مس می پردازند، زندگی می کنند، ممکن است مقدار بیشتری مس در مقایسه با افراد عادی دریافت و استنشاق نمایند. معمولا ما انسان ها در معرض مس قرار داریم.
در محیط کار، انتشارمس منجر به ایجاد عوارض آنفولانزا مانندی می شود که به نام تب فلز شناخته می شود. این عوارض بعد از دو روز ار بین می رود و در اثرحساسیت بیش از اندازه ایجاد می شود.قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مس، باعث آبریزش بینی، دهان و چشم، سردرد، دل درد، سرگیجه و اسهال و استفراغ می شود. جذب مقدار زیادی مس باعث آسیب کبد و کلیه و حتی مرگ می شود.
اما سرطان زایی مس هنوز اثبات نشده است. در بسیاری از مقالات علمی، رابطه میان قرار گرفتن در معرض غلظت بالای مس برای مدت طولانی و کاهش هوش در نوجوانان مشخص شده است. ارتباط آن با ایحاد سرطان در انسان مورد بررسی است.قرار گرفتن در معرض دود و غبارمس هم موجب تب بخارفلزمی شود که این بیماری در غشای مخاطی بینی تغییر ایجاد کرده و آن را تضعیف می کند. در بیماری ویلسون، سمیت مس باعث سیروز هپاتیتی، آسیب مغز، بیماری های کلیوی و رسوب گذاری مس در قرنیه می شود.
اثرات زیست محیطی
تولید جهانی مس هنوز هم بالاست. این بدان معناست که میزان مس موجود در محیط زیست روز به روز کمتر می شود. به علت انتشار آب های آلوده به مس، درکناره رودخانه ها گل و لای آلوده به مس نهشته می شود. مس ، در اثر احتراق سوخت های فسیلی وارد هوا می شود.
این مس، قبل از این که به واسطه بارش باران ته نشین کند ، مدتی طولانی در هوا باقی می ماند. بنابراین میزان آن در خاک کاهش می یابد. در نتیجه بعد از ته نشینی مس موجود در هوا، خاک حاوی مقدار زیادی مس خواهد بود.مس هم از طریق منابع طبیعی و هم در اثرفعالیت های بشری، در محیط پراکنده می شود. از جمله منابع طبیعی آن، گرد و غبار حاصل از باد ، گیاهان فاسد شده ، آتش سوزی جنگل ها و قطرات دریا می باشد. تنها تعداد اندکی از فعالیت های بشری که باعث انتشار مس می شوند ، نامگذاری شده اند. عوامل دیگر انتشار مس، فالیت های معدنی، تولید فلز، تولید چوب و تولید کودهای فسفاته است.
وسایل به کار رفته در آزمایش
- لوله آزمایش
- بشر به حجم ۵۰ میلی لیتر
- دستگاه سانتریفوژ
- پیپت
- قطره چکان
- چراغ بونزن، سه پایه و توری نسوز
نکات ایمنی
کلریدریک اسید ماده ای به شدت خورنده و سوزاننده است، لذا هنگام کار با آنها از دستکش استفاده کنید. هرگز بخار اسید را تنفس نکنید. آمونیاک نیز ماده ای حساسیت زا است، در هنگام کار با آن از ماسک استفاده نمایید. با اینکه استیک اسید اسید ضعیفی است اما به طور کلی در آزمایشگاه همواره تلاش کنید دست شما به هیچ عنوان با مواد شیمیایی تماس پیدا نکند. هنگام کار با چراغ بونزن مسائل ایمنی را مورد توجه داشته باشید.
پس از خروج از آزمایشگاه، شیر گاز را ببندید.
شرح آزمایش
۳ سی سی از نمونه ی اولیه را برداشته و به آن قطره قطره آمونیاک اضافه می کنیم تا محیط بازی شود سپس به آن ۱۵ قطره کربنات آمونیوم اضافه می کنیم و محلول را داخل حمام گزارده و آنرا سانتریفوژ می کنیم. محلول را دور ریخته و رسوب را نگه می داریم.حال رسوب را که شامل Ba و Ca است را در استیک اسید حل کرده تا محیط بازی شود و آنرا سانتریفوژ می کنیم. به رسوب حاصل از سانتریفوژ قطره قطره کرومات پتاسیم اضافه می کنیم. در صورت مشاهده کردن رسوب زرد رنگ پی به وجود Ba خواهیم برد.محلول را برداشته و به آن حرارت می دهیم تا حجم آن به نصف برسد و سپس به آن ۱۰ قطره کرومات آمونیوم اضافه می کنیم.
محلول راسانتریفوژ کرده و به رسوب آن ۱۰ قطره استیک اسید اضافه می کنیم و سپس ۵ قطره اگزالات آمونیوم. در صورت مشاهده ی رسوبی سفید رنگ پی به وجود کلسیم خواهیم برد.
نتیجه آزمایش
هدف از انجام این آزمایش شناسایی کاتیون های برم و کلسیم بود که هر دو را شناسایی کردیم.