زیتون Olive

[پروانه سفید]

سیستماتیک و طبقه بندی بتانیکی زیتون :​

نام علمی : . Olea europaea L
خانواده ( تیره ) : Oleaceae

جنس : . Olea L​

جنس زیتون (Olea) درایران دارای سه گونه زیر می باشد :
زیتون مسقطی O. aucheri (Chev.) Ehrendf
زیتون خوراکی . O. europaea L
زیتون برگ نیشی یا زیتون زنگی O. ferruginea Royle
گونه Olea europea دارای واریته های مختلفی است که عبارتند از :
۱- واریته sativa
2- واریته oleaster
3- واریته typical
4- واریته sverenaica
5- واریته maireana
زیتون یکی از درختان مختص منطقه مدیترانه شناخته شده است و ۹۷ درصد از یک میلیارد درخت زیتون موجود درجهان هم اکنون در این ناحیه می باشد.
به اقتضای تنوع محصولات حاصل از زیتون پرورش درخت زیتون افزون بر صنایع روغن کشی . کنسرو سازی صنایع دیگری چون صابون سازی در مجتمع های زیتون کاری ایجادکرده است .

میوه زیتون :
زیتون میوه ای است هسته دار به شکل بیضی یا مخروطی که لایه وسطی ان misocarpe ) ) گوشتی , خوراکی و غنی از مواد چربی می باشد ( . ( lipid
ابعاد هسته زیتون برحسب ارقام مختلف آن متفاوت اند .چنانچه شرایط اقلیمی مساعد باشد بطور متوسط از هر درخت زیتون ( ۶ساله ) ۶۵ کیلو گرم میوه زیتون می توان برداشت نمود . از هر ۱۰۰ کیلو میوه زیتون نیز می توان بطور متوسط ۱۴ تا ۲۶ لیتر روغن استخراج کرد.
میوه های زیتون از نظر وضعیت رسیدن به گروه های زیر تقسیم می شوند:
۱) زیتون های سبزرنگ و تیره؛
۲) زیتون های زردرنگ یا سبز مایل به زرد
۳) زیتون های زردرنگ با نقاط مایل به قرمز
۴) زیتون های قرمزرنگ با بنفش کم رنگ
۵) زیتون های که رنگ پوست آنها سیاه و رنگ گوشت میوه هنوز کاملاً سبز است.
۶) زیتون هائی که دارای رنگ پوست سیاه و رنگ گوشت میوه تا نیمه بنفش است.
۷) زیتون هائی که دارای رنگ پوست سیاه و رنگ گوشت میوه تا حد هسته بنفش است؛
۸) زیتون هائی که رنگ پوست سیاه و رنگ گوشت میوه کاملاً تیره است.
بدون در نظر گرفتن مکان، زمان و واریته زیتون، برای شیرین کردن و تهیه کنسرو زیتون شور یا ترش می توان زیتون ها را به گروه های فوق تفکیک کرد. به طور کلی از نظر نفوذ محلول به درون میوه هرچه از گروه یک به سمت گروه هشت پیش رویم بافت میوه ها نرم تر و نفوذپذیریشان بیشتر می شود؛ لذا درصد محلول تهیه شده سود و مدت زمان استفاده از آن کم و کمتر می شود.
کشت زیتون در ایران
این گیاه حدود ۶۰۰ سال پیش هم زمان با مهاجرت گروهی از کردان کرمانجی از حلب سوریه به منطقه رودبار وارد شد.این درحالی است که “ناصرخسرو”درسفرنامه خودازوجود زیتون درطارم سخن گفته است.
کاشت و پرورش زیتون از گذشته در کشور ایران رایج بوده و در سال های اخیر با پیشرفت هائی که در اصلاح ژنتیکی درختان زیتون ارقام کنسروی صورت گرفته و به سبب آگاهی مردم از خواص بسیار میوهٔ زیتون، علاقه مندی به کاشت این درخت با ارزش زیاد شده است؛ به گونه ای که مردم راغب شده اند هر جائی که شرایط کاشت فراهم باشد؛ اعم از باغ، باغچه، حیاط منزل، حواشی اراضی کشاورزی و هر جای مناسبی اقدام به کاشت زیتون نمایند.
در ایران از سال ها پیش تاکنون درختان زیتون زیادی به صورت متفرق کاشته شده که اکنون به مرحله میوه دهی رسیده اند و از آنجائی که جمع آوری و فروش محصول در این سطح محدود به صرفه نیست؛ لذا صاحبان این درختان راغب هستند تا روش ساده ای را برای فرآوری محصول به کار گیرند. در مناطق مرکزی و جنوبی کشور روش های فرآوری زیتون در منزل مرسوم نیست، امید است این دستور کار که مبنای علمی و تجربی دارد مفید واقع گردد.
زیتون گیاهی است که با انواع مختلف خاک‌ها به ویژه آهکی خود را تطبیق می‌دهد و به محدوده وسیعی از درجات حاصلخیزی خاک سازگار می‌باشد، اما برای تولید یک محصول خوب و اقتصادی، وجود خاک‌های با عمق، بافت و کیفیت مناسب ضروری است.
یک کارشناس کشاورزی گفت: در استان زنجان، بیماری‌های قارچی درختان زیتون در کنار مدیریت ضعیف باغداری و خسارت آفات نباتی، از عمده موانع افزایش تولید و کیفیت محصول می‌باشند.علیرضا طاهری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه عوامل بیماریزای قارچی، از مهمترین عوامل کاهش تولید زیتون در دنیا محسوب می‌شود که این امر در استان نیز صادق است، ابراز کرد: در راستای اجرای برنامه‌های توسعه کشت زیتون و اهمیت این محصول، بررسی و مطالعات همه جانبه ضروری می‌باشد.
وی ادامه داد: مهمترین بیماری‌هایی که هم‌اکنون باغات زیتون استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پژمردگی ورتیسیلیومی، پوسیدگی ریشه و طوقه، بیماری لکه چشم طاووسی و سرخشکیدگی شاخه‌های جوان در درختان مسن با عامل ناشناخته و پراکنش زیاد می‌باشد.این کارشناس زیتون تصریح کرد: زیتون گیاهی است که با انواع مختلف خاک‌ها به ویژه آهکی خود را تطبیق می‌دهد و به محدوده وسیعی از درجات حاصلخیزی خاک سازگار می‌باشد، اما برای تولید یک محصول خوب و اقتصادی، وجود خاک‌های با عمق، بافت و کیفیت مناسب ضروری است.
طاهری یادآور شد: از طرف دیگر زیتون تغذیه‌کننده خوبی نیست و در صورت تغذیه و کود‌دهی زیاد و به صورت نامناسب، تمایل به رشد رویشی زیاد، افزایش ارتفاع و تولید میوه کم پیدا می‌کند و به ویژه با مصرف زیاد از حد ازت، کیفیت روغن تولیدی نیز کاهش می‌یابد. لذا بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک‌ها و نحوه مدیریت تغذیه‌ای باغات جهت شناسایی موانع تولید مربوط به خصوصیات خاک، از جمله حاصلخیزی آن و تلاش در جهت بهبود آن ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
وی با اشاره به نتایج یک تحقیق صورت گرفته از سوی کارشناسان جهاد کشاورزی استان بر نحوه مدیریت باغات زیتون، اظهار کرد: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مهمترین مشکلات موجود در خاک‌های تحت کشت زیتون در منطقه طارم، کمبود مواد آلی و پتاسیم از دید وضعیت آنالیز خاک و عدم توجه به نحوه ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای باغات و کوددهی بدون توجه به نیازهای غذایی این گیاه و فیزیولوژی جذب عناصر می‌باشد.
خواص درمانی زیتون
زیتون نقرس و رماتیسم را درمان می‌کند ، برگ زیتون با اثر مقوی درمان کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است. شیرابه‌ای قندی تحت نام (مان زیتون) از ساقه این درخت ترشح می‌شود که مصرف خوراکی دارد. همچنین برگ زیتون نیز حاوی گلوکزید،‌مواد قندی، مواد تلخ، کلروفیل، اسید گالیک، تائن، موم و مانیت است. روغن زیتون، سوزش و درد ناشی ازسوختگی را تسکین داده و از بروز تاول جلوگیری می‌کند. کمپرس پوست در موارد آفتاب زدگی، سرمازدگی، گزش مار، عقرب و حشرات با روغن زیتون سبب تسکین درد و سوزش و التیام می‌شود. همچنین ماساژ پوست با روغن زیتون، تعریق زیاد را کاهش داده،‌مژه و ابرو را تقویت می‌کند. این درحالی است که ماساژ پوست سر با روغن زیتون سبب تقویت پوست و مو گشته و شوره سر را برطرف می‌سازد و موهای سپید شده را سیاه می‌نماید. چند قطره روغن زیتون سریعا خارش و سوزش چشم و پلک راتسکین داده و آبریزش چشم را برطرف ساخته و قوه بینایی را تقویت می‌کند.
مخلوط مساوی روغن زیتون و گلیسیرین نیز نقش مفیدی در معالجه پوست پای ترک خورده، درمان شوره سر و ریزش مو، جلوگیری از سفیدی مو دارد. پوست و برگ درخت زیتون دارای خواص تب‌بر است.
تأثیر روغن زیتون در بهبود جریان خون
اجزای مغذی خاص در روغن زیتون و برخی غذاهای دیگر می‌تواند دلیل تأثیر مثبت رژیم غذایی مدیترانه‌ای بر سلامت قلب باشد. این ترکیبات که تحت عنوان “فنل” نامیده می‌شوند اثر آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و جلوگیری از تشکیل لخته در عروق دارند. در این مطالعه تأثیر سودمند روغن های زیتون سرشار از فنل بر عملکرد عروق خونی مشخص شده است. مصرف غذاهای غنی از ترکیبات فنلی می‌تواند سلامت قلبی عروقی را بهبود بخشد و بر قلب نیز تأثیر حفاظت بخش دارد.
تحقیقات نشان داده که مصرف روزانه دو قاشق غذا خوری (۲۳ گرم) روغن زیتون، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش می‌دهد که این امر، به دلیل وجود چربیهای اشباع نشده در این روغن است. بنابراین برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، بهتر است که به جای چربیهای اشباع شده از روغن زیتون استفاده شود تا میزان مصرف کالری روزانه از حد لازم بیشتر نباشد. همچنین روغن گردو و اسید چرب امگاــ۳ که در گوشت ماهی و سبزیجات وجود دارد همچون روغن زیتون، اسیدهای چرب اشباع نشده دارند و بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی مفیدند.
روغن زیتون علاوه بر آنکه دارای مصارف جاری در تغذیه است, اثر نرم کننده, ملین و صفرابر داردو از آن دردفع سنگ کیسه صفرا (برای این منظور باید آنرا با آبلیمو مصرف کرد) رفع یبوستهای مزمن , قلنج های ناشی از نفریت و مسمومیت از سرب مخصوصا” برای کارگران کارخانه هاکه با حروف سربی سروکار دارند , استفاده بعمل می آورند.
روغن زیتون برای رفع سرفه‌های خشک همراه با حالات تحریک آمیز , یبوستهای مزمن , انسداد روده , بیمایهایی که ایجاد التهاب در دستگاههای داخلی می نماید . مسمویت از مواد زائل و از بین برنده بافتها , اثرمفید دارد .
برای رفع پیوره لثه ، روغن زیتون را بر روی لثه بمالید .برای برطرف کردن خراش و ترک پوست جویدن برگ زیتون برای از بین بردن زخم های دهان مفید است وزیتون تقویت کننده نیروی جنسی است. مصرف روزانه زیتون از امراض قلبی وسرطان جلوگیری می‌کند و بالاخره روغن زیتون بهترین روغن برای پخت و پز می‌باشد زیرا در اثر حرارات خراب نمی‌شود.
سودمندی‌ها
حاوی میزان زیادی روغن غیراشباع مونو می‌باشد.
حاوی مواد شیمیایی گیاهی است که باعث کاهش کلسترول و خطرا ابتلا به سرطان می‌شود.
حاوی میزان زیادی آنتی اکسیدان است.
دوام و مدت نگاهداری آن نسبت به روغن های دیگر بیشتر است و حتی می‌توان آن را فریز کرد.
گرچه فواید روغن زیتون بسیار بیشتر از مضرات آن است، اما این محصول هم ضررهایی دارد.
مصرف روغن زیتون خطر سرطان سینه را کاهش می‌دهد ایسکانیوز ـ پژوهشگران معتقدند مصرف روغن زیتون خطر سرطان سینه را در زنان کاهش می‌دهد به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز، تحقیق روی سلول‌های سرطان سینه در زنان نشان داد که اسید اولئیک روغن زیتون اثر ژن سرطان زای این بیماری را کاهش می‌دهد. پژوهشگران به زنان توصیه می‌کنند که در رژیم غذایی خود از زیتون و روغن آن استفاده کنند. همچنین روغن زیتون به جز خاصیت ضد سرطانی فواید فراوانی دارد که از آن جمله ملین بودن آن و نرم کردن عضلات و آرامبخشی درد استخوان است. همچنین روغن زیتون به موها نرمی و لطافت خاصی می‌بخشد و باعث تقویت مو می‌شود. عصاره زیتون برای چین و چروک پوست بسیار مفیداست و باعث لطافت و نرمی و شادابی پوست صورت می‌شود
زیان‌ها
با گرم شدن، کمی از طعم و بوی این روغن از دست می‌رود.
گرم شدن در دمای بالا می‌تواند باعث بی ثباتی و ناپایداری روغن شود، که باعث ایجاد بیماری های قلبی در مصرف کنندگان شود.
زیتون درختی پر ثمر و روغن میوه آن، غذا و دارویی مفید و در درمان اختلالات گوارشی، کبدی، کلیوی، پوستی وعفونی است. زیتون نقرس و رماتیسم را درمان می‌کند و برگ زیتون با اثر مقوی درمان کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است. این درحالی است که مصرف زیاد میوه زیتون سبب لاغری، بی‌خوابی و اختلالات تنفسی می‌شود.

منبع اینترنت