نويسنده: مهندس مستانه بكايي
امروزه، روانكارهاي با كيفيت بالا، با نسبت هاي دقيقي از ادتيوهاي كارايي و روغن هاي پايه فرموله شده و مخلوط مي شوند تا بتوانند براحتي نيازهاي روانكاري دستگاه مورد نظر را برآورده سازند.
زماني كه روانكارها با يكديگر مخلوط مي شوند توازان موجود بين ادتيوهاي كارآيي بهم خورده و مشكلات مكانيكي كه منجر به كاهش طول عمر دستگاه ها مي شود به وجود مي آيد.
روانكارهاي با تكنولوژي جديد، فرآورده هايي هستند كه بر حسب نياز، براي بالا بردن راندمان دستگاه ها، فرموله شده اند و اصطلاح سنتي «روغن، روغن است» بدون در نظر گرفتن محل كاربرد، سطوح كيفي و ساير عوامل. ديگر در صنعت مفهوم درستي ندارد.
اختلاط روانكارها، نواقص فراواني را براي دستگاه، عمليات و هزينه هاي جانبي در بر خواهد داشت. زماني كه شبهه اي در اين امر وجود داشته باشد، بهتر است روانكارهاي مختلف با يكديگر مخلوط نشوند، ليكن چنانچه عمل اختلاط، برحسب تصادف رخ دهد، لازم است هر چه سريعتر نسبت به رفع مشكل اقدام نمود، كارشناس روانكار كه ممكن است سازنده روانكار، تامين كننده ادتيو و يا مشاور عملياتي باشد، بااطلاع از اختلاط روانكارها و نحوه رويارويي با آن، با در نظر گرفتن نوع
محصولات، كاربرد نهايي، غلظت هاي نسبي فرآورده ها در مخلوط و حجم كل نسبت به حل موضوع اقدام مي نمايد.
به طور كلي، اختلاط روانكارهاي مختلف به تغيير كارآيي آنها، منتج مي شود. مخلوط كردن گريدهاي مشابه از روغن موتور سنتزي و روغن موتور پايه معدني، به خرابي موتور نمي انجامد، ليكن مخلوط حاضر كارآيي يك روغن موتور سنتزي را نخواهد داشت. از سوي ديگر، افزودن نمونه اي از روغن توربين به يك سيال هيدروليك ضد سايش، در يك پمپ هيدروليكي باعث ايجاد خرابي خواهد شد، سبب ايجاد رسوباتي شده كه سايش را افزايش داده و موجب انسداد *****ها مي گردد.
اهميت فرمولاسيون محصولات مخلوط
شده براي درك اين مطلب كه چرا اختلاط برخي از روغن ها مضر و اختلاط برخي ديگر خالي از اشكال است، بايد از فرمولاسيون روانكارهاي جديد اطلاع حاصل كرد. اغلب روانكارها، ملغمه اي از روغن هاي پايه و ادتيوهاي كارآيي مي باشند. روغن پايه، بخش روغني روانكار را تشكيل مي دهد كه بر حسب برآوردن خواص فيزيكي و شيميايي مورد نظر در محصول نهايي انتخاب مي گردد.
روغن هاي پايه، در اغلب روانكارهاي صنعتي بر اساس ويسكوزيته مورد نياز، پايداري در برابر اكسيداسيون، قابليت تجزيه در طبيعت و اختلاط با آب در محصول نهايي، انتخاب مي گردند. آنها در روانكاري هيدروديناميك بار را تحمل كرده، حرارت و رسوبات ايجاد شده در اثر اصطكاك و سايش را دفع و به خروج آلاينده ها كمك مي كنند.
بسياري از روانكارها، از روغن هاي پايه معدني پالايش شده توليد مي شوند. اين روغن ها حاوي درصدهاي پاييني از پارافين است و به طور عمده برش سنگين حاصل از تقطير نفت خام مي باشند. روغن هاي پايه نسبتاٌ ارزان قيمت بوده و به طور معمول حلال هاي خوبي براي بسياري از ادتيوها محسوب مي شوند، در محدوده وسيعي از ويسكوزيته قابل دستيابي بوده و با بسياري از آب بندها سازگار هستند.
روغن هاي پايه سنتزي از روش هاي شيميايي تهيه شوند و سازندگان مواد شيميايي براي دستيابي به برخي از خواص ويژه در محصول نهايي، اين روغن ها را توليد مي كنند.
پلي آلفا اولفين (PAO) ، اترهاي آلي، گليكول ها و اترهاي فسفات مثال هايي از روغن هاي پايه سنتزي هستند كه براي مصارف خاص كاربرد دارند. روغن هاي پايه سنتزي زماني استفاده شوند كه ارزش خواص عملياتي، پايداري در برابر اكسيداسيون، مقاومت در برابر آتش و ديگر خواص اين روانكارها بر قيمت آنها ارحج باشد.
روانكارهايي كه با روغن ها پايه سنتزي توليد شده اند، نبايد با فرآورده هايي كه با روغن هاي پايه معدني توليد شده اند مخلوط شوند، مگر در مواردي كه اين امكان توسط سازنده ذكر شده باشد. سازگاري نهايي پارامتري وابسته به غلظت است و در برخي از موارد نيز ممكن است در روغن ها رسوباتي به علت عدم سازگاري روغن با ادتيوها و يا آب بندهاي ديگر تشكيل شود.
ناسازگاري روانكارها
برخي از روانكارها با برخي ديگر سازگاري ندارند، زيرا در ساختار شيميايي ادتيوها تفاوت هايي وجود دارد كه منجر به واكنش هاي نامطلوب و غيرضروري شيميايي مي شود. اگر بين اين روانكارها اختلاطي انجام گيرد، مواد نامحلول تشكيل مي شود و بر سطح ماشين آلات رسوباتي مشاهده مي گردد. اين موضوع ممكن است در سيال هيدروليك منجر به كم شدن روغن، خرابي شيرها و يا افزايش سايش شود.
دومين ناسازگاري روانكارها، به وضوح قابل رويت نيست، زيرا هيچ تغييرات مشخصي در ظاهر روانكارها پس از اختلاط به وجود نمي آيد، بلكه مشكل، زماني ظاهر مي گردد كه اين نوع از روانكار در قسمتي از دستگاه باعث ايجاد ناهنجاري كند.
به طور مثال، سيال هيدروليك يا سيال تراكتور(روغن دنده تراكتور) كه توسط روغن موتور آلوده شده باشد مي تواند سبب ورود روغن به اتصالات ترمز شده و ايجاد خرابي كند.
كاربرد بهينه روانكارها نيازمند برقراري توازن بين خواص ضد سايش و اصطكاكي در محصول نهايي است. اين پارامترها در اثر اختلاط روغن هاي مختلف دچار عدم تعادل شوند.
برخي از مخلوط هاي روانكار ناسازگار، ممكن است بر آب بندهاي لاستيكي (مصنوعي) نيز تاثيرگذار باشند. روغن ها به گونه اي طراحي مي شوند كه بر روي آب بندها بي اثر بوده و يا در نهايت سبب تورم خيلي ناچيز آنها شوند. در اثر اختلاط روانكارهاي متفاوت، اتفاقاتي از جمله تورم بيش از حد آب بند، جمع شدن آن و يا فساد شيميايي حادث مي گردد. روغن هاي موتوري فرموله شده با انواع بخصوصي از معلق كننده ها بر آب بندهاي فلوروكربني تاثير مي گذارند و روغن هاي آلوده شده با محصولات حاوي روغن پايه اتري به طور غير منتظره اي سبب تورم آب بند مي گردند. روغن هاي دنده حاوي افزودني EP نيز با تاثيري كه بر تجزيه روغن هاي سيليكوني مي گذارند، شناخته شده اند.
ناسازگاري روغن ها با يكديگر يك مشكل شيميايي است و هيچ ارتباطي به شركت هاي سازنده روغن ندارد. چه بسا در روغني كه هر دو توسط يك سازنده توليد شده اند، با يكديگر ناسازگار باشند. بزرگترين دليل عدم سازگاري در روغن ها كه سبب توليد مواد جامد نامطلوب مي گردد واكنش بين تركيبات اسيدي از يك روغن و تركيبات قليايي از روغن ديگر است و اين واكنش در حضور آب و حرارت شدت مي يابد.
روغن هايي كه حاوي باز دارنده هاي خوردگي اسيدي و بازي باشند، با يكديگر سازگار نيستند. زماني كه اين دو نوع روغن مخلوط مي شوند. به خصوص زماني كه مقداري آب نيز وجود داشته باشد، ماده جامد در روغن توليد مي گردد كه قابليت تشكيل ماده نا محلول گريس مانندي را با روغن داراست. اين ماده مي تواند سبب انسداد *****ها شده و رسوباتي ايجاد نمايد كه عمل روانكاري را مشكل كند. همچنين بر خاصيت جدايش آب و روغن اثر بگذارد (دموسيبليتي).
روش ديگر براي بررسي ناسازگاري بالقوه روانكارها با يكديگر تقسيم بندي آنها به دو گروه اسيدي و قليايي است.
سازندگان مختلف از ادتيوهاي شيميايي متفاوت براي رسيدن به يك كاربرد خاص استفاده مي كنند. به طور مثال روانكارهايي كه به خاصيت جدا شدن از آب بالا نيازمند هستند هيچ گاه نبايد با روانكارهايي كه حاوي معلق كننده ها و يا داراي درصد بالايي از پاك كننده ها هستند مخلوط شوند. مقدار اندكي از روغن با خواص امولسيون شوندگي بالا مي تواند سبب تخريب خاصيت دفع آب (جدايي از آب) يك روغن با دمولسيبليتي بالا (روغني كه داراي خاصيت بالاي جدا شدن از آب است) شوند كه اين امر بندرت با افزودن مكمل ادتيو، جبران خواهد شد.
روانكارهايي كه حاوي مواد ضد سايش بدون روي (Zinc Free) و يا ادتيوهاي آنتي اكسيدان مي باشند مانند روغن هاي لكوموتيوها و روغن هاي با درصد خاكستر پايين (و يا بدون خاكستر) كه در موتورهاي گازي استفاده مي شوند، چنانچه با روانكارهايي كه حاوي ادتيوهاي روي هستند مخلوط شوند سبب خرابي موتور خواهند شد.
جلوگيري از اختلاط روانكارها
در حال حاضر، مي توان به اين نتيجه رسيد كه روانكارها، بدون اطلاع از شيمي ادتيوها، سازنده ها و كاربرد نهايي، نبايد با يكديگر مخلوط شوند. چنانچه شبهه اي در هر يك از موارد وجود داشته باشد بايد از اين عمل جلوگيري شود.
به طور كلي، از زمان توليد روانكار تا زمان استفاده نهايي همواره مشكلاتي در ماشين آلات در كمين هستند. چنانچه سازنده به اشتباه بر روي بشكه برچسبي نصب كند و يا استفاده كننده، روانكار را به مخزن ذخيره اي كه مورد نظر نيست پمپ كند، يا چنانچه كارشناس تعميرات، سيال سرريز حل شونده را به مخزن سيال هيدروليك اضافه كند، مشكلاتي پديد مي آيد، كه در صنعت اتفاق مي افتد.
اختلاط تصادفي روانكارها مي تواند با بالاتر بردن دقت به حداقل رسانده شود، نصب برچسب درست بر روي مخازن حمل كننده، بررسي دقيق روغن هاي ارسالي و محصولات تحويل شده، نظارت بر تخليه روغن هاي فله و مجزا نمودن نمونه هاي ناسازگار، عدم نقل و انتقال روانكارها از خانواده هاي متفاوت در لوله ها و شيلنگ ها و كانال هاي مشترك، مواردي هستند كه لازم است براي حمل روانكارها در نظر گرفته شوند.
برطرف كردن مشكل اختلاط روغن ها
زماني كه مساله اختلاط روغن هاي ناهمگون اتفاق مي افتد، مراحل بخصوصي براي حل مشكل بايد طي شود. براي روغن هاي فله، مخزن ذخيره بايد قبل از اضافه كردن محصول جديد تخليه شود. اگر فرآورده ها، ناسازگارند لازم است تانك با روغن پايه و يا گازوئيل شست و شو داده شود. اگر مشكوك به اختلاط روغن ها هستيم، روغن مخلوط را بايد به طور كامل از سيستم تخليه كرد. جهت اتخاذ تصميم مناسب در مورد روغن آلوده شده، داشتن اطلاعات زير ضروري است :
- تشخيص نوع روانكارهاي موجود در مخلوط كه شامل سازنده محصول و نام محصول است
- حجم هر يك از سازنده هاي (تركيبات) در مخلوط
- كاربرد روانكار
- ديگر تجهيزاتي كه روانكار مورد نظر در آنها كاربرد دارد، حتي اگر كاربرد چندان كليدي نباشد
- محل حضور روغن مخلوط شده
- امكان ذخيره مخلوط روغن تا زمان دورريز نهايي (دفع)
با داشتن اطلاعات بالا تصميم اساسي براي رفع مشكلات عملياتي دستگاه و يا رفع خرابي، به حداقل رساندن زمان توقف عملياتي و بهترين راه جهت دفع روغن مخلوط شده مي تواند اتخاذ شود.
گاهي مي توان بدون نياز به امكان هاي آزمايشگاهي، با انجام دادن برخي از آزمايش هاي ساده از اختلاط روغن ها و مشكلات احتمالي آنها اطلاع حاصل كرد. جهت اطلاع از سازگاري دو روغن و يا اختلاط آنها مي توان مخلوط حاصله را حرارت داد. چنانچه مخلوط كدر شود، روغن ها با يكديگر عدم سازگاري دارند. براي بررسي بعدي، مقدار كمي آب به مخلوط اضافه كرده و به هم مي زنند و حرارت را ادامه مي دهند، پس از آن مخلوط را در دماي اتاق به مدت چندين ساعت قرار مي دهند، اگر مواد جامدي در روغن تشكيل شوند، اين دو نوع روغن نيز با يكديگر عدم سازگاري دارند.
براي آزمايش ميزان جدا شدن آب، در يك مخلوط، مقادير مساوي از روغن گرم و آب را در يك بطري مخلوط كرده، به هم زده و مخلوط را درحالت سكون قرار مي دهند. چنانچه هر دو روغن خاصيت جدا شدن از آب بالايي، داشته باشند، لايه هاي روغن و آب بايد به وضوح از يكديگر مجزا باشند بدون هيچ لايه امولسيوني كه در بين فازها تشكيل گردد.
قبل از اختلاط روانكارها با يكديگر و يا استفاده از روانكارهاي مخلوط شده، لازم است كه تمامي موارد ياد شده توسط كارشناس روانكاري و يا سازندگان روغن براي استفاده بهينه از روانكارها بررسي شود تا بتوان از بروز مشكلات احتمالي جلوگيري كرد.
Refrence: Managing the risk of mixing lubricating oils:
From “Machinery Lubrication Magazine
امروزه، روانكارهاي با كيفيت بالا، با نسبت هاي دقيقي از ادتيوهاي كارايي و روغن هاي پايه فرموله شده و مخلوط مي شوند تا بتوانند براحتي نيازهاي روانكاري دستگاه مورد نظر را برآورده سازند.
زماني كه روانكارها با يكديگر مخلوط مي شوند توازان موجود بين ادتيوهاي كارآيي بهم خورده و مشكلات مكانيكي كه منجر به كاهش طول عمر دستگاه ها مي شود به وجود مي آيد.
روانكارهاي با تكنولوژي جديد، فرآورده هايي هستند كه بر حسب نياز، براي بالا بردن راندمان دستگاه ها، فرموله شده اند و اصطلاح سنتي «روغن، روغن است» بدون در نظر گرفتن محل كاربرد، سطوح كيفي و ساير عوامل. ديگر در صنعت مفهوم درستي ندارد.
اختلاط روانكارها، نواقص فراواني را براي دستگاه، عمليات و هزينه هاي جانبي در بر خواهد داشت. زماني كه شبهه اي در اين امر وجود داشته باشد، بهتر است روانكارهاي مختلف با يكديگر مخلوط نشوند، ليكن چنانچه عمل اختلاط، برحسب تصادف رخ دهد، لازم است هر چه سريعتر نسبت به رفع مشكل اقدام نمود، كارشناس روانكار كه ممكن است سازنده روانكار، تامين كننده ادتيو و يا مشاور عملياتي باشد، بااطلاع از اختلاط روانكارها و نحوه رويارويي با آن، با در نظر گرفتن نوع
محصولات، كاربرد نهايي، غلظت هاي نسبي فرآورده ها در مخلوط و حجم كل نسبت به حل موضوع اقدام مي نمايد.
به طور كلي، اختلاط روانكارهاي مختلف به تغيير كارآيي آنها، منتج مي شود. مخلوط كردن گريدهاي مشابه از روغن موتور سنتزي و روغن موتور پايه معدني، به خرابي موتور نمي انجامد، ليكن مخلوط حاضر كارآيي يك روغن موتور سنتزي را نخواهد داشت. از سوي ديگر، افزودن نمونه اي از روغن توربين به يك سيال هيدروليك ضد سايش، در يك پمپ هيدروليكي باعث ايجاد خرابي خواهد شد، سبب ايجاد رسوباتي شده كه سايش را افزايش داده و موجب انسداد *****ها مي گردد.
اهميت فرمولاسيون محصولات مخلوط
شده براي درك اين مطلب كه چرا اختلاط برخي از روغن ها مضر و اختلاط برخي ديگر خالي از اشكال است، بايد از فرمولاسيون روانكارهاي جديد اطلاع حاصل كرد. اغلب روانكارها، ملغمه اي از روغن هاي پايه و ادتيوهاي كارآيي مي باشند. روغن پايه، بخش روغني روانكار را تشكيل مي دهد كه بر حسب برآوردن خواص فيزيكي و شيميايي مورد نظر در محصول نهايي انتخاب مي گردد.
روغن هاي پايه، در اغلب روانكارهاي صنعتي بر اساس ويسكوزيته مورد نياز، پايداري در برابر اكسيداسيون، قابليت تجزيه در طبيعت و اختلاط با آب در محصول نهايي، انتخاب مي گردند. آنها در روانكاري هيدروديناميك بار را تحمل كرده، حرارت و رسوبات ايجاد شده در اثر اصطكاك و سايش را دفع و به خروج آلاينده ها كمك مي كنند.
بسياري از روانكارها، از روغن هاي پايه معدني پالايش شده توليد مي شوند. اين روغن ها حاوي درصدهاي پاييني از پارافين است و به طور عمده برش سنگين حاصل از تقطير نفت خام مي باشند. روغن هاي پايه نسبتاٌ ارزان قيمت بوده و به طور معمول حلال هاي خوبي براي بسياري از ادتيوها محسوب مي شوند، در محدوده وسيعي از ويسكوزيته قابل دستيابي بوده و با بسياري از آب بندها سازگار هستند.
روغن هاي پايه سنتزي از روش هاي شيميايي تهيه شوند و سازندگان مواد شيميايي براي دستيابي به برخي از خواص ويژه در محصول نهايي، اين روغن ها را توليد مي كنند.
پلي آلفا اولفين (PAO) ، اترهاي آلي، گليكول ها و اترهاي فسفات مثال هايي از روغن هاي پايه سنتزي هستند كه براي مصارف خاص كاربرد دارند. روغن هاي پايه سنتزي زماني استفاده شوند كه ارزش خواص عملياتي، پايداري در برابر اكسيداسيون، مقاومت در برابر آتش و ديگر خواص اين روانكارها بر قيمت آنها ارحج باشد.
روانكارهايي كه با روغن ها پايه سنتزي توليد شده اند، نبايد با فرآورده هايي كه با روغن هاي پايه معدني توليد شده اند مخلوط شوند، مگر در مواردي كه اين امكان توسط سازنده ذكر شده باشد. سازگاري نهايي پارامتري وابسته به غلظت است و در برخي از موارد نيز ممكن است در روغن ها رسوباتي به علت عدم سازگاري روغن با ادتيوها و يا آب بندهاي ديگر تشكيل شود.
ناسازگاري روانكارها
برخي از روانكارها با برخي ديگر سازگاري ندارند، زيرا در ساختار شيميايي ادتيوها تفاوت هايي وجود دارد كه منجر به واكنش هاي نامطلوب و غيرضروري شيميايي مي شود. اگر بين اين روانكارها اختلاطي انجام گيرد، مواد نامحلول تشكيل مي شود و بر سطح ماشين آلات رسوباتي مشاهده مي گردد. اين موضوع ممكن است در سيال هيدروليك منجر به كم شدن روغن، خرابي شيرها و يا افزايش سايش شود.
دومين ناسازگاري روانكارها، به وضوح قابل رويت نيست، زيرا هيچ تغييرات مشخصي در ظاهر روانكارها پس از اختلاط به وجود نمي آيد، بلكه مشكل، زماني ظاهر مي گردد كه اين نوع از روانكار در قسمتي از دستگاه باعث ايجاد ناهنجاري كند.
به طور مثال، سيال هيدروليك يا سيال تراكتور(روغن دنده تراكتور) كه توسط روغن موتور آلوده شده باشد مي تواند سبب ورود روغن به اتصالات ترمز شده و ايجاد خرابي كند.
كاربرد بهينه روانكارها نيازمند برقراري توازن بين خواص ضد سايش و اصطكاكي در محصول نهايي است. اين پارامترها در اثر اختلاط روغن هاي مختلف دچار عدم تعادل شوند.
برخي از مخلوط هاي روانكار ناسازگار، ممكن است بر آب بندهاي لاستيكي (مصنوعي) نيز تاثيرگذار باشند. روغن ها به گونه اي طراحي مي شوند كه بر روي آب بندها بي اثر بوده و يا در نهايت سبب تورم خيلي ناچيز آنها شوند. در اثر اختلاط روانكارهاي متفاوت، اتفاقاتي از جمله تورم بيش از حد آب بند، جمع شدن آن و يا فساد شيميايي حادث مي گردد. روغن هاي موتوري فرموله شده با انواع بخصوصي از معلق كننده ها بر آب بندهاي فلوروكربني تاثير مي گذارند و روغن هاي آلوده شده با محصولات حاوي روغن پايه اتري به طور غير منتظره اي سبب تورم آب بند مي گردند. روغن هاي دنده حاوي افزودني EP نيز با تاثيري كه بر تجزيه روغن هاي سيليكوني مي گذارند، شناخته شده اند.
ناسازگاري روغن ها با يكديگر يك مشكل شيميايي است و هيچ ارتباطي به شركت هاي سازنده روغن ندارد. چه بسا در روغني كه هر دو توسط يك سازنده توليد شده اند، با يكديگر ناسازگار باشند. بزرگترين دليل عدم سازگاري در روغن ها كه سبب توليد مواد جامد نامطلوب مي گردد واكنش بين تركيبات اسيدي از يك روغن و تركيبات قليايي از روغن ديگر است و اين واكنش در حضور آب و حرارت شدت مي يابد.
روغن هايي كه حاوي باز دارنده هاي خوردگي اسيدي و بازي باشند، با يكديگر سازگار نيستند. زماني كه اين دو نوع روغن مخلوط مي شوند. به خصوص زماني كه مقداري آب نيز وجود داشته باشد، ماده جامد در روغن توليد مي گردد كه قابليت تشكيل ماده نا محلول گريس مانندي را با روغن داراست. اين ماده مي تواند سبب انسداد *****ها شده و رسوباتي ايجاد نمايد كه عمل روانكاري را مشكل كند. همچنين بر خاصيت جدايش آب و روغن اثر بگذارد (دموسيبليتي).
روش ديگر براي بررسي ناسازگاري بالقوه روانكارها با يكديگر تقسيم بندي آنها به دو گروه اسيدي و قليايي است.
سازندگان مختلف از ادتيوهاي شيميايي متفاوت براي رسيدن به يك كاربرد خاص استفاده مي كنند. به طور مثال روانكارهايي كه به خاصيت جدا شدن از آب بالا نيازمند هستند هيچ گاه نبايد با روانكارهايي كه حاوي معلق كننده ها و يا داراي درصد بالايي از پاك كننده ها هستند مخلوط شوند. مقدار اندكي از روغن با خواص امولسيون شوندگي بالا مي تواند سبب تخريب خاصيت دفع آب (جدايي از آب) يك روغن با دمولسيبليتي بالا (روغني كه داراي خاصيت بالاي جدا شدن از آب است) شوند كه اين امر بندرت با افزودن مكمل ادتيو، جبران خواهد شد.
روانكارهايي كه حاوي مواد ضد سايش بدون روي (Zinc Free) و يا ادتيوهاي آنتي اكسيدان مي باشند مانند روغن هاي لكوموتيوها و روغن هاي با درصد خاكستر پايين (و يا بدون خاكستر) كه در موتورهاي گازي استفاده مي شوند، چنانچه با روانكارهايي كه حاوي ادتيوهاي روي هستند مخلوط شوند سبب خرابي موتور خواهند شد.
جلوگيري از اختلاط روانكارها
در حال حاضر، مي توان به اين نتيجه رسيد كه روانكارها، بدون اطلاع از شيمي ادتيوها، سازنده ها و كاربرد نهايي، نبايد با يكديگر مخلوط شوند. چنانچه شبهه اي در هر يك از موارد وجود داشته باشد بايد از اين عمل جلوگيري شود.
به طور كلي، از زمان توليد روانكار تا زمان استفاده نهايي همواره مشكلاتي در ماشين آلات در كمين هستند. چنانچه سازنده به اشتباه بر روي بشكه برچسبي نصب كند و يا استفاده كننده، روانكار را به مخزن ذخيره اي كه مورد نظر نيست پمپ كند، يا چنانچه كارشناس تعميرات، سيال سرريز حل شونده را به مخزن سيال هيدروليك اضافه كند، مشكلاتي پديد مي آيد، كه در صنعت اتفاق مي افتد.
اختلاط تصادفي روانكارها مي تواند با بالاتر بردن دقت به حداقل رسانده شود، نصب برچسب درست بر روي مخازن حمل كننده، بررسي دقيق روغن هاي ارسالي و محصولات تحويل شده، نظارت بر تخليه روغن هاي فله و مجزا نمودن نمونه هاي ناسازگار، عدم نقل و انتقال روانكارها از خانواده هاي متفاوت در لوله ها و شيلنگ ها و كانال هاي مشترك، مواردي هستند كه لازم است براي حمل روانكارها در نظر گرفته شوند.
برطرف كردن مشكل اختلاط روغن ها
زماني كه مساله اختلاط روغن هاي ناهمگون اتفاق مي افتد، مراحل بخصوصي براي حل مشكل بايد طي شود. براي روغن هاي فله، مخزن ذخيره بايد قبل از اضافه كردن محصول جديد تخليه شود. اگر فرآورده ها، ناسازگارند لازم است تانك با روغن پايه و يا گازوئيل شست و شو داده شود. اگر مشكوك به اختلاط روغن ها هستيم، روغن مخلوط را بايد به طور كامل از سيستم تخليه كرد. جهت اتخاذ تصميم مناسب در مورد روغن آلوده شده، داشتن اطلاعات زير ضروري است :
- تشخيص نوع روانكارهاي موجود در مخلوط كه شامل سازنده محصول و نام محصول است
- حجم هر يك از سازنده هاي (تركيبات) در مخلوط
- كاربرد روانكار
- ديگر تجهيزاتي كه روانكار مورد نظر در آنها كاربرد دارد، حتي اگر كاربرد چندان كليدي نباشد
- محل حضور روغن مخلوط شده
- امكان ذخيره مخلوط روغن تا زمان دورريز نهايي (دفع)
با داشتن اطلاعات بالا تصميم اساسي براي رفع مشكلات عملياتي دستگاه و يا رفع خرابي، به حداقل رساندن زمان توقف عملياتي و بهترين راه جهت دفع روغن مخلوط شده مي تواند اتخاذ شود.
گاهي مي توان بدون نياز به امكان هاي آزمايشگاهي، با انجام دادن برخي از آزمايش هاي ساده از اختلاط روغن ها و مشكلات احتمالي آنها اطلاع حاصل كرد. جهت اطلاع از سازگاري دو روغن و يا اختلاط آنها مي توان مخلوط حاصله را حرارت داد. چنانچه مخلوط كدر شود، روغن ها با يكديگر عدم سازگاري دارند. براي بررسي بعدي، مقدار كمي آب به مخلوط اضافه كرده و به هم مي زنند و حرارت را ادامه مي دهند، پس از آن مخلوط را در دماي اتاق به مدت چندين ساعت قرار مي دهند، اگر مواد جامدي در روغن تشكيل شوند، اين دو نوع روغن نيز با يكديگر عدم سازگاري دارند.
براي آزمايش ميزان جدا شدن آب، در يك مخلوط، مقادير مساوي از روغن گرم و آب را در يك بطري مخلوط كرده، به هم زده و مخلوط را درحالت سكون قرار مي دهند. چنانچه هر دو روغن خاصيت جدا شدن از آب بالايي، داشته باشند، لايه هاي روغن و آب بايد به وضوح از يكديگر مجزا باشند بدون هيچ لايه امولسيوني كه در بين فازها تشكيل گردد.
قبل از اختلاط روانكارها با يكديگر و يا استفاده از روانكارهاي مخلوط شده، لازم است كه تمامي موارد ياد شده توسط كارشناس روانكاري و يا سازندگان روغن براي استفاده بهينه از روانكارها بررسي شود تا بتوان از بروز مشكلات احتمالي جلوگيري كرد.
Refrence: Managing the risk of mixing lubricating oils:
From “Machinery Lubrication Magazine
